Inleiding
De titel van het boek is: Montyn. Het boek is geschreven door Dirk Ayelt Kooiman en uitgegeven door uitgeverij de Harmonie. De eerste druk kwam uit in 1982. Ik heb niet kunnen vinden welke druk ik heb gelezen. De titel is de achternaam van de hoofdpersoon, deze is Jan Montyn. Het boek gaat over het leven van deze man, vandaar dat de titel op deze manier gekozen is. Voor in het boek staat een stukje tekst dat gaat over de Tweede Wereldoorlog. HET WERELDGEBEUREN speelde zich af op een toneel dat onmetelijk ver verwijderd was, voorbij Utrecht, voorbij Amsterdam. Van die wereld was je gescheiden door een onvoorstel-bare kloof, een reis van dagen. Dat maakte de angst voor oorlog tot iets onwezenlijks. Daarvoor moest je immers helemaal naar Finland, helemaal naar Polen?- Maar op een schitterende voorjaarsmorgen bleek ook het omgekeerde mogelijk. Het wereldgebeuren ondernam die onvoorstelbare reis. Om vijf uur ’s ochtends werden we gewekt door het gebrom van vliegtuigen. Het was de tiende mei van het jaar 1940’ Dit stuk tekst laat zien dat het wereldgebeuren dat nu ver weg is ook ineens dichtbij kan komen. In het boek is dat ook zo, alleen zoekt Montyn op een gegeven moment ook dat gevaarlijke wereldbeeld zelf op. Dit doet hij omdat hij niet meer weet wat hij anders moet doen. Korte samenvatting
Dit boek beschrijft het leven van Jan Montyn. Het boek begint met het eind, hoe jan Montyn om het leven komt in Korea. Dan gaat het boek verder met deel twee. Naar zijn puberteit. Een belangrijk onderdeel is hoe hij zijn beste vriend Piet verloor, die niet was ingeënt, net zomin als hijzelf, tegen de ziekte polio. Piet is aan deze ziekte gestorven. Jan is op dat moment ziek en krijgt pas te horen na de begrafenis dat Piet dood is. Dan komt er oorlog. jan werd een moffenvriend, omdat zijn vader gepreekt had naar de bezetters te moeten luisteren. Hij werd, toen hij achttien was, door de arbeidersdienst opgeroepen en hij moest werken in een machinefabriek. Jan vond de arbeidersdienst maar niks en hij gaf zich op voor een kampeertocht via de Jeugdstorm. Hier ontmoet hij Hein. In plaats dat het een kampeertocht was, was dit een weersportkamp. Op deze kampen werden mannen vanaf achttien jaar opgeleid tot soldaat. Jan maakt in het eerste weersportkamp een “vuurproef” mee. De jongens reden met een trein langs gebombardeerde steden. In het tweede weersportkamp ontmoeten Jan en Hein Monika. Zij wil wraak op de Duitsers nemen omdat zij haar man is verloren. Dat doen ze door met z’n drieën een trein te ontsporen, maar uiteindelijk gaat Monika er met de buit vandoor. Nu gingen ze een tijdje bij de marine werken. Na de marine komen ze terecht bij het Hemelvaartscommando. Hier leert Jan zijn eerste landmijn demonteren. Na deze opleiding gaan Jan en Hein de zee op, ze voeren mee op een duikbootjager. Hier maken ze een duikbootalarm mee en de lange en angstaanjagende uren bij het waterschot. Hun schip wordt getroffen en ze verblijven met de resterende mannen van het schip uren op de nog drijvende punt van de duikbootjager. Gelukkig worden ze gered. Na het ‘avontuur’ op de duikbootjager gaan Jan en Hein naar het Koerland. Hier komen ze in de loopgraven te werken en Hein vindt hier zijn dood. Jan raakt gewond en gaat naar huis. Jan hersteld snel en gaat zich weer melden in het Oostenrijkse Klagenfurt. Door dokter Schneider kwam hij bij de betere loopgraven aan de rivier geplaatst. Hier gaat hij veel om met Luc. Doordat ze opgejaagd werden door de Russen liepen ze in de armen van de Amerikanen. Ze kwamen in POWkamp terecht, dit is het kamp van de geallieerden met krijgsgevangenen. Hieruit ontsnapt Jan en hij gaat naar het vreemdelingen legioen. Hij is uit Duitsland ontsnapt, maar heeft zichzelf toch aangegeven. Zijn straf hiervoor was drie jaar. In deze tussentijd leert Jan schilderen van van Weert. Nu wordt hij beroepsmilitair en Jan begint langzaam gek te worden. Hij gaat naar Korea en valt in een gevecht in een ravijn. Hij moet nu maanden in een rolstoel doorbrengen. In deze tijd ontmoet Jan Yoshika. De vrouw waarvan hij gaat houden. Jan gaat geestelijk helemaal kapot en wordt werkelijk gek. Hij wordt gearresteerd en komt in een inrichting terecht. Hier moet hij alles wat hij heeft meegemaakt vertellen en elke dag opschrijven. Nadat Jan is ontslagen uit de inrichting en zijn celstraf (van zijn arrestatie) heeft uitgezeten gaat hij in Amsterdam wonen. Hij woonde daar in de Kolk. Hier schilderde hij en verdiende er zijn brood mee. Thom een gevluchte jongen laat hij onderduiken. Hij leert Thom ook schilderen en ze gaan naar Parijs. Hier wordt Jan ernstig ziek en moet worden opgenomen. Thom bezoekt hem op een gegeven moment niet meer en hij blijkt in Spanje te zijn. Als Thom terugkomt pleegt hij zelfmoord. Hij voelde zich in de steek gelaten toen Jan bevriend raakte met Sonja. Jan wil weg uit Amsterdam en ze gaan samen naar Frankrijk. Sonja is in de twintig en Jan al in de veertig. Hun werk scheiden op een gegeven moment hun wegen en ze gaan uit elkaar. Jan ontmoet Ted en samen gaan ze verder met kindertransporten begeleiden. Hierbij vind Jan de dood. Verdere informatie

Het boek is geschreven in ik-perspectief. Jan Montyn is deze ik-persoon en hij is tevens de hoofdpersoon. Je ziet de wereld op Jans manier. Het boek is grotendeels chronologisch geschreven. Alleen het eerste deel van het boek is niet op de chronologische volgorde gezet. Het had eigenlijk het laatste deel moeten zijn. Ook komen er in het boek flash-backs voor, voornamelijk in de inrichting waar Jan al zijn belevenissen heeft moeten opschrijven en vertellen. Het boek is opgedeeld in vijf hoofdstukken en ieder van deze is weer opgedeeld in subhoofdstukjes. De vijf hoofdstukken zijn aangeduid met Romeinse cijfers. De subhoofdstukjes hebben wel namen. Ze duiden aan wat het belangrijkste onderdeel is in het komende verhaal. Het verhaal speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog. Grotendeels op alle plekken waar oorlog is. Het grootste deel van zijn jeugd speelt zich verder nog af in Oudewater (zijn geboortestad). Het einde speelt zich af in Korea, maar dit komt dus ook voor in het eerste deel. Op sommige momenten als Jan in de oorlog is, wordt het verhaal gruwelijk beschreven. Alle gruwelijkste details die er kunnen zijn worden genoemd. Verder kun je je altijd goed plaatsten in de omgeving waar het zich afspeelt. Het boek valt onder de oorlogsboeken. Ook kan het wel onder existentialisme worden geplaatst, omdat het een chaossituatie is waarin Jan leeft en ook zijn er behoorlijk wat gruwelijke details te vinden. Het thema van het boek is te formuleren als: Gestuwd door vrijheidsdrang kiezen mensen steeds weer iets waarvan ze weten dat ze er achteraf spijt van zullen krijgen. Dit doet Jan, door zich steeds weer opnieuw in te schrijven als militair o.i.d. Motieven
De motieven die in het boek voorkomen zijn: - Drang naar vrijheid (voor Jan en Hein) - Afkeer van huiselijke sleur (voor Jan) - Hein als vriend (voor Jan) - Hele leven al in oorlog (voor Jan) - Levensbeschrijving. Oordeel
Ik vond het een indrukwekkend en eigenlijk ook best spannend verhaal. Je kunt je niet voorstellen dat het in werkelijkheid zo is geweest in de Tweede Wereldoorlog. Het was moeilijk om in het verhaal te komen, maar als je van dit soort boeken houd lees je er zo door heen. De jeugd van Jan was niet altijd even interessant en soms ook saai, maar verderop in het boek, toen Jan begon met de weersportkampen begon het echt leuk te worden. Je leeft helemaal met Jan mee, omdat je in zijn persoon zit. Al de gruwelijke details die worden gegeven zijn soms moeilijk te geloven. Eigenlijk te gruwelijk om op te noemen. De periode in de inrichting was ook leuk om te lezen, want op dat moment las je pas wat Jan bij zijn gebeurtenissen dacht en hoe hij er mee om gaat. Hiervoor kropte hij alles op. In mijn verwerkingsopdracht heb ik die gevoelens ook een beetje weergegeven. Ik vind dat de sfeer goed beschreven wordt, je kunt overal goed een beeld vormen. Het laatste gedeelte van het boek was niet het leukste gedeelte, eigenlijk net als zijn jeugd een beetje saai. Hij reisde van hier naar daar en soms was het best verwarrend. Ook het slot van het boek was niet echt leuk. Jan ging weer naar India en daar was het mee afgelopen. Maar als je het eerste hoofdstuk er achteraan leest is het wel leuker.