Ben jij 16 jaar of ouder? Doe dan mee aan dit leuke testje voor het CBR. In een paar minuten moet je steeds kiezen tussen 2 personen.

Meedoen

Marcel door Erwin Mortier

Beoordeling 7.5
Foto van een scholier
Boekcover Marcel
Shadow
  • Boekverslag door een scholier
  • 6e klas vwo | 2854 woorden
  • 16 december 2015
  • 28 keer beoordeeld
Cijfer 7.5
28 keer beoordeeld

Boekcover Marcel
Shadow

Marcel vertelt het verhaal over een Vlaamse plattelandsjongen die door zijn grootouders wordt opgevoed. Langzaam ontdekt hij het geheim dat sinds de oorlog aan de familie kleeft. Tegelijk draait het verhaal om Marcel, die enkele decennia eerder aan het Oostfront is gesneuveld en wiens portret deel uitmaakt van de verzameling portretten die de grootmoeder aanlegt. In e…

Marcel vertelt het verhaal over een Vlaamse plattelandsjongen die door zijn grootouders wordt opgevoed. Langzaam ontdekt hij het geheim dat sinds de oorlog aan de familie kleeft. T…

Marcel vertelt het verhaal over een Vlaamse plattelandsjongen die door zijn grootouders wordt opgevoed. Langzaam ontdekt hij het geheim dat sinds de oorlog aan de familie kleeft. Tegelijk draait het verhaal om Marcel, die enkele decennia eerder aan het Oostfront is gesneuveld en wiens portret deel uitmaakt van de verzameling portretten die de grootmoeder aanlegt. In een suggestieve stijl geeft Erwin Mortier een scherp, ironisch beeld van de familie en de kennissenkring, die moeten leven met een verleden dat ze beurtelings willen verbloemen en onthullen.

Marcel door Erwin Mortier
Shadow

Oefenen voor je mondelingen?

Komen je mondelingen er aan en wil je oefenen? Probeer onze Boekenquiz. We stellen je open vragen over de gelezen boeken.

ADVERTENTIE
Overweeg jij om Politicologie te gaan studeren? Meld je nu aan vóór 1 mei!

Misschien is de studie Politicologie wel wat voor jou! Tijdens deze bachelor ga je aan de slag met grote en kleine vraagstukken en bestudeer je politieke machtsverhoudingen. Wil jij erachter komen of deze studie bij je past? Stel al je vragen aan student Wouter. 

Meer informatie

Verwachting vooraf
Ik wist vooraf niet wat ik van dit boek moest verwachten. Ik wist dat het met oorlog te maken zou hebben, aangezien alle boeken die wij met ons groepje gaan lezen of hebben gelezen met dit thema te maken zullen hebben of hebben gehad. Zelf vind ik boeken over de oorlog leuke boeken om te lezen, omdat ik dit een interessant onderwerp vind.

Reactie achteraf
Ik vond het een heel raar boek. Het boek ging over een Vlaamse jongen die opgroeide in Vlaanderen, dus het boek stond vol met rare woorden die doodgewoon zijn in Vlaanderen, maar hier in Nederland de nodige wenkbrauwen zullen doen fronsen. Het was dan soms ook lastig te volgen. Verder vond ik dat het boek zeer weinig met oorlog te maken had. De minisamenvatting van het boek luidde: ‘een Vlaamse jongen groeit op bij zijn grootouders en ontdekt gaandeweg dat een van zijn ooms in de oorlog als SS’er collaboreerde met de Duitsers.’ Echter komt dit collaboreren met de Duitsers, of enige referentie naar de Duitsers, pas op pagina 173 van de 205 pagina’s aan de orde. Niet echt ‘gaandeweg’, naar mijn mening. Het boek ging meer over het leven van deze Vlaamse jongen, die overigens het hele boek lang niet bij naam genoemd werd.

Samenvatting
Het boek begint met wat er allemaal thuis gebeurt en wie de belangrijkste personages zijn. De ik-persoon groeit op bij zijn grootouders. Een belangrijke gebeurtenis bij zijn grootouders is het afstoffen van de fotolijstjes in de glazenkast. Vier keer per maand is het in huis ‘Allerzielen’. De foto’s van de overledenen, achter het loodglas van de vitrinekast gegroepeerd rond een Mariabeeld en een replica van de ijzertoren, worden dan afgestoft. Telkens vertelt de grootmoeder daarbij dezelfde verhalen. De minste variatie kan echter leiden tot een andere hiërarchie onder die, letterlijk geciteerde ‘bossen tantes, verre neven, kozijns en nichten’. Een voorbeeld is die van familielid Bertrand, die overleden is aan astma. De grootmoeder kwam er achter dat Bertrand zijn vrouw regelmatig sloeg. Bertrand wordt hierdoor een plek naar achter geschoven. De dochter van Bertrand (overleden aan appendicitis) word in de donkerste hoek van de kast gezet. Een foto vlak onder de ijzertoren zal echter nooit van plaats veranderen: die van haar jongste broer Marcel en zijn neef Leon.

Andrea, de grootmoeder, is de naaister van het dorp. Ze heeft een goede naam, ze heeft smaak en ze is zeer persuasief. Meestal beslist zij voor haar klanten. Naar eigen zeggen doet ze dat ‘om de stijl te bewaren’, aangezien wat zij voor haar klanten maakt gedragen en gezien zal worden.

Als juffrouw Veegaete bij Andrea een kledingstuk wil laten ontwerpen, is ze helemaal vereerd. Juffrouw Veegaete is een van de rijken uit het dorp. Dat is te bijvoorbeeld te merken aan de zin: ‘alleen het duurste is genoeg voor juffrouw Veegaete’. Andrea behandelt haar dan ook goed. Kopjes thee, stukken taart en natuurlijk allemaal geserveerd door Stella. Stella is het hulpje in huis.

Als de grootmoeder de maten van de juffrouw gaat opmeten, dan is de ik-figuur nog in de kamer. De ik-figuur heeft zich onder een tafel verstopt. Hij wil juffrouw Veegaete graag schaarser gekleed zien, omdat hij een beetje verliefd op haar is. Juffrouw Veegaete is dan ook de lerares van de ik-persoon op de basisschool. Andrea betrapt hem en stuurt hem de kamer uit. Veegaete had er helemaal niks van gemerkt.

Op een dag wordt de ik-persoon netjes aangekleed en goed ingepakt, want ze gaan Cyriel bezoeken. Anna had namelijk geschreven dat Cyriel ernstig ziek is. Zowel Anna als Cyriel zijn familieleden van de ik-persoon. Anna heeft een eigen winkel: ‘Papier en Schrijfgoed Haevermans’ staat op de winkelruit. Anna zag er vermoeid uit. Ze zei dat ze, betreffende de situatie van Cyriel, van het ergste uit zouden moeten gaan. Tijdens dat gesprek ging de ik-figuur met Wieland (de zoon van Anna en Cyriel, volgens de grootmoeder ‘een accident de parcours’) mee naar boven. Wieland toonde de ik-figuur foto’s die hij van zijn vader had gekregen. Op een van de foto’s is Marcel te zien met de Oberscharführer. Wieland maakt een laatste foto van Cyriel, Andrea, Henri (de grootvader), Anna en de ik-persoon. Een week of zes later overlijdt Cyriel. Zijn foto wordt later toegevoegd aan de collectie in de glazenkast.

Daarna steelt de ik-persoon een brief van Marcel. Hij steelt deze uit een stapel laatste brieven van Marcel die de grootmoeder van Cyriel heeft gekregen. Als de ik-persoon de brief leest denkt hij dat het over tomaten gaat. ‘Die zijn hier een wonder. Zeker vier, vijf kilogram per struik en zoet gelijk appels’, zoals in de brief staat.

De jurk van juffrouw Veegaete is klaar. Tegen het eind van juni gaan grootmoeder en de ik-persoon naar het huis van Veegaete om de jurk te brengen. Als ze daar binnenkomen zit de broer van Veegaete (meester Norbert, die later de leraar van de ik-persoon zal worden) de ‘Tour de Frangs, jong’ te kijken. De zus van Veegaete komt dit keer ook taart en thee brengen. Ze heet Louise. Dan komt nog een klein, blond meisje binnen, Linda’tje. Ze is het nichtje van juffrouw Veegaete en logeert bij haar omdat haar ouders op vakantie zijn. Na een tijdje komt Norbert er bij zitten. De ik-persoon merkt op dat hij een vieze en ongegeneerde man is. Als Andrea en de ik-persoon vertrekken betaalt Veegaete voor haar jurk, en vertelt ze dat ze de laatste schooldag iets met dieren gaan doen.

In de klas worden hamsters, opgezette fretten, pauwveren en nog wat andere rare dingen meegenomen. De ik-persoon heeft de brief van Marcel meegenomen, want er staat een hele mooie adelaar op, die een spin in zijn hand heeft. De ik-persoon laat de adelaar aan juffrouw Veegaete zien, die schrikt. De adelaar heeft namelijk geen spin vast, maar een swastika. Op dat moment komt de pastoor binnen om de kinderen er aan te helpen herinneren ook in de vakantie elke dag het ‘Onze Vader’ op te zeggen.

Het boekverslag gaat verder na deze boodschap.

Verder lezen
Gids Eindexamens

Alles wat je moet weten over de eindexamens

Veegaete geeft de brief terug aan Stella. Stella zegt tegen de ik-persoon dat hij tegen Andrea moet zeggen wat hij gedaan heeft. Dat doet hij, omdat hij gezondigd heeft. Uiteindelijk valt het mee. Hij mag de brief houden. Andrea legt de brief aan hem uit. Dan leest hij de brief nog een keer en hij begrijpt het nu wel allemaal. Marcel was voor de ‘fouten’ aan het vechten. Het verhaal is nu letterlijk en figuurlijk afgesloten. Hij begraaft alle spullen van Marcel.

1. Genre
Het boek is een psychologische roman. Het boek is psychologisch omdat gebeurtenissen, handelingen en gedachtes zeer gedetailleerd beschreven worden, meer dan in een normale roman. Het boek is géén oorlogsroman. Het boek gaat wel deels over oorlog, maar te weinig om geassocieerd te worden met een oorlogsroman.

2. Opbouw
Het boek bevat 205 pagina’s die verdeeld zijn in zes hoofdstukken. Deze hoofdstukken hebben geen titels, maar worden simpelweg aangegeven met een cijfer. De hoofdstukken zijn weer onderverdeeld in paragrafen. Tussen elke paragraaf staat een asterisk (*). Eén paragraaf is dan ook één gebeurtenis. Na elke asterisk begint een andere gebeurtenis, of gaat het over een ander persoon.

Het verhaal begint in medias res. Het huis van de grootouders wordt beschreven, waarna er verder wordt gegaan met het afstoffen van de fotolijstjes.

Het boek bevat geen opdracht en ook geen motto. Voor het eerste hoofdstuk en na het laatste hoofdstuk staan geen andere regels tekst die wijzen op een opdracht of motto.

3. Personages
Het boek bevat vijf voornaamste verhaalfiguren:

  • De ik-persoon. Je weet niet veel over hem. Hij groeit op bij zijn grootouders thuis. Wat er met zijn ouders gebeurd is, wordt niet duidelijk verteld. Hij is ongeveer 10 jaar oud, en zit op de basisschool in het dorp waar hij woont. Hij krijgt les van juffrouw Veegaete, en is stiekem een beetje verliefd op haar. De ik-persoon is een flat character.
  • Andrea. De grootmoeder van de ik-persoon. Ze is getrouwd met Henri. Ze is de ontwerpster van het dorp. Al wat aanzien had in het dorp, of meende te hebben, kwam meermaals per jaar langs voor een nieuw kledingstuk. Al was het maar een nieuwe blouse voor een oude rok, een andere kraag voor een jasje, of desnoods een sjaal of een schouderdoek. Andrea is een flat character.
  • Stella. Zij is het hulpje in huis. Ze helpt Andrea met haar opdrachten, en woont bij Andrea in huis. Ze is zeer zorgzaam en helpt ook mee met de opvoeding van de ik-persoon. Stella is een flat character.
  • Juffrouw Veegaete. Zij is een lerares van de plaatselijke basisschool, waar ze dan ook naast woont. Ze is ook een van de rijksten van het dorp en heeft dus veel aanzien. De ik-persoon is stiekem een beetje verliefd op haar. Ze is een flat character. Ze wordt geïntroduceerd als een rijke vrouw en tevens de juffrouw van de ik-persoon, en dit verandert niet.
  • Marcel. Over Marcel weet je niet veel, maar op het eind van het boek is opeens duidelijk wie hij was. Hij is dan ook een round character. Er werd gedacht dat hij in de oorlog tegen de Duitsers vocht, maar vocht juist met de Duitsers mee.

4. Perspectief
Het verhaal wordt verteld vanuit een ik-verteller. Om precies te zijn is het perspectief ‘vision avec’. Het verhaal wordt verteld vanuit de ik-persoon. Er is geen sprake van een onbetrouwbaar perspectief.

Het gevolg van het ‘ik-verteller perspectief’ is dat je het verhaal beleeft alsof het betrekking heeft op jezelf.

5. Ruimte
Het verhaal speelt zich ergens in Vlaanderen af, vermoedelijk dicht bij de grens met Wallonië, omdat er ook veel Frans gesproken wordt. Waarschijnlijk speelt het verhaal zich af in een klein dorpje in de buurt van Brussel, aangezien juffrouw Veegaete naar haar kleine nichtje Linda’tje refereert als ‘een echte Bruxelloise’.

Ruimtes worden in het verhaal zeer gedetailleerd beschreven, zoals bijvoorbeeld in dit geciteerde stuk:

‘De meeste kamers huisvestten een voorgeborchte van duisternis, koel in de zomer, ’s winters kil. Elders sloegen de stenen de lucht op van generaties middagmaal, zoals in de keuken, waar het vet aan de zoldering hing. De kelder bewaarde, de zolder vergat.

Eind augustus kroop de koude op uit de vloer. ’s Avonds rook het buiten al naar vorst. Voor de regens kwamen, trokken wolken soms zo laag over de pannen dat de nok ze leek te splijten. Het licht werd dun. Het gras in de boomgaard bleef tot lang na de middag fonkelen. De tuin vergooide wat hem nog aan tinten restte en werd even grijs als de zerken op het nabije kerkhof.’

Desondanks is er niet echt sprake van ruimtewerking. De ruimtes worden gedetailleerd beschreven, maar dit heeft niet echt een doel. Het zorgt ervoor dat het verhaal een poëtisch karakter krijgt.

6. Tijd

  • Historische tijd. Het verhaal speelt zich af ná de Tweede Wereldoorlog, maar niet in het heden. Omstreeks 1960 schat ik. Een echt jaartal wordt niet genoemd. Enige aanwijzingen zijn dat de Tour de France al uitgezonden werd op de tv, en dat eenzelfde tv vaak bleef haperen en soms uitviel. Wikipedia leert dat de allereerste etappe van de Tour de France in 1948 op tv werd uitgezonden. Dit betrof echter alleen de slotetappe, terwijl in het boek over meerdere etappes worden gesproken.
  • Vertelde tijd. De vertelde tijd wordt niet precies aangegeven, maar echt veel zal het niet zijn. In het begin van het verhaal komt juffrouw Veegaete een jurk aanmeten, die op het eind van het verhaal klaar is en geleverd wordt. De dag na de levering is de laatste schooldag, die in een normaal basisschooljaar ergens in juli valt. Ik schat dan ook dat de vertelde tijd twee tot vier weken bedraagt.
  • Verteltijd. Het verhaal wordt verteld in 205 bladzijdes.
  • Chronologie. Het boek bevat geen echte flashbacks of flash forwards. De enige terugwijzing die te bemerken is, is helemaal op het eind van het verhaal. Hier kan de lezer zelf de brief van Marcel lezen, die in 1943 geschreven is.

6. Tijd

  • Historische tijd. Het verhaal speelt zich af ná de Tweede Wereldoorlog, maar niet in het heden. Omstreeks 1960 schat ik. Een echt jaartal wordt niet genoemd. Enige aanwijzingen zijn dat de Tour de France al uitgezonden werd op de tv, en dat eenzelfde tv vaak bleef haperen en soms uitviel. Wikipedia leert dat de allereerste etappe van de Tour de France in 1948 op tv werd uitgezonden. Dit betrof echter alleen de slotetappe, terwijl in het boek over meerdere etappes worden gesproken.
  • Vertelde tijd. De vertelde tijd wordt niet precies aangegeven, maar echt veel zal het niet zijn. In het begin van het verhaal komt juffrouw Veegaete een jurk aanmeten, die op het eind van het verhaal klaar is en geleverd wordt. De dag na de levering is de laatste schooldag, die in een normaal basisschooljaar ergens in juli valt. Ik schat dan ook dat de vertelde tijd twee tot vier weken bedraagt.
  • Verteltijd. Het verhaal wordt verteld in 205 bladzijdes.
  • Chronologie. Het boek bevat geen echte flashbacks of flash forwards. De enige terugwijzing die te bemerken is, is helemaal op het eind van het verhaal. Hier kan de lezer zelf de brief van Marcel lezen, die in 1943 geschreven is.

7. Stijl / taalgebruik
Zoals eerder aangegeven in de reactie achteraf, is het verhaal voor een Nederlander moeilijk geschreven. Het is in het Vlaams geschreven, met veel Vlaamse woorden die in het Nederlands onbekend zijn. Dit maakt sommige zinnen ingewikkeld qua bouw. Het feit dat alles erg gedetailleerd verteld wordt maakt het begrijpen van deze zinnen niet makkelijker.

8. Titelverklaring
De titel van het boek is Marcel. Het personage waar het verhaal – uiteindelijk – om draait is dus Marcel, vandaar dat het boek naar hem genoemd is.

9. Motieven
Terugkerende motieven in het boek zijn:

  • Oorlog. Een erg afgezaagd motief, maar in een boek als dit kwam het toch vaker terug. Een kleine referentie hier en een kleine referentie daar.
  • Liefde. Ondanks dat de ik-persoon niet ouder dan 10 jaar moet zijn geweest, is hij toch zeer geïnteresseerd in juffrouw Veegaete. Zo wordt er beschreven hoe hij tegelijk met haar naar de wc gaat, in het hokje naast haar, om haar te horen plassen, en hoe hij zich probeert te verstoppen wanneer de maten van juffrouw Veegaete opgemeten worden door zijn grootmoeder.
  • Familie. Bijna elk persoon die in het boek genoemd wordt (m.u.v. juffrouw Veegaete en enkele bijfiguren) zijn familie van elkaar. De ik-persoon beschikt dan ook over een grote familie, waar ook een groot deel van overleden is, getuige het grote aantal fotolijstjes dat elke week afgestoft wordt.
  • ‘Natuurlicht liegt niet’. Een uitspraak van Andrea die vaker terugkomt in het verhaal. Ze heeft het dan over natuurlicht dat op een stuk stof valt. Dat is ook precies de kleur die een te ontwerpen jurk of ander kledingstuk zal krijgen. De kleur kan namelijk afwijken door onnatuurlijk licht zoals een lamp, maar natuurlicht dat van buiten naar binnen schijnt liegt niet, volgens Andrea.

10. Thema
Het thema van dit boek kan opgevat worden als ‘spijt’. De spijt van de Vlaamse nationalisten die in de Tweede Wereldoorlog de kant van de Duitsers gekozen hebben. Zij vochten niet voor de Duitsers maar voor Vlaanderen, maar deden dit wel aan de kant van de Duitsers. Dit is duidelijk aan het volgende stuk uit de brief van Marcel:

‘En ik weet tenminste waarvoor ik strijd. Voor ons Vlaanderen, en niet voor De Snor (red. Hitler). Politiek Onbetrouwbaar! (...) Ik hoop, Cyriel, dat ge rap bij ons komt. Het zal nodig zijn. Hoogstens drie, vier man die onze schoone Vlaamsche liederen kennen. Ik heb wel een zangstonde gehouden, en ’t sloeg geweldig goed aan.’

11. Plaats in de literatuurgeschiedenis
Het boek Marcel gaat, zoals bij kopje 10 al aangegeven, over de spijt van de Vlaamse nationalisten ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Hier zijn niet al te veel boeken over geschreven, waardoor een juiste plaats in de literatuurgeschiedenis kiezen niet makkelijk is. Er zijn natuurlijk wel veel boeken geschreven over de oorlog, dus lijkt het aannemelijk dat dit boek onder de oorlogsliteratuur valt. Dat vind ik echter niet goed passen. Het boek gaat dan wel over de Tweede Wereldoorlog, maar dit is niet het hoofddoel. Het boek vertelt het eenvoudig leven van een jongetje. Het feit dat er oorlog is geweest doet niet heel erg ter zake, alleen op het eind een beetje. Het jongetje zelf heeft deze oorlog niet eens meegemaakt.

Maar dan luidt de vraag tot welke plaats dit boek wél hoort. In de jaren tachtig van de vorige eeuw kwam een nieuwe stroming op: het postmodernisme. Deze stroming is een verzameling voor de ideeën over mens en wereld in deze tijd. De postmoderne mens ervaart de wereld als heel complex en veranderlijk: wat vandaag een feit lijkt, blijkt morgen vaak weer heel anders te zijn. Feit in dit boek is dat Marcel meegevochten heeft aan Duitse kant. En hij was niet de enige Vlaming. Veel Vlaamse nationalisten hebben meegevochten aan Duitse kant. Niet voor Duitsland maar voor Vlaanderen. Heel Vlamingen hadden hier hun ideeën over. De een keurde het goed, de ander verafschuwde het en weer een ander vond het achteraf toch geen goed idee. Iedereen had dus zijn mening, wat erg typisch is voor het postmodernisme. Dit boek bevat ook een aantal postmoderne kenmerken, namelijk:

  • Er bestaat geen eenduidige werkelijkheid, waarin vaststaat wat waar en onwaar is. De (roman)wereld is een chaos.
    • Dit is te merken aan het feit dat tot op het einde alles over Marcel zeer onduidelijk is. Halverwege weet je niet eens wie Marcel nou is.
  • De romans worden vaak fragmentarisch verteld. De chaotische werkelijkheid wordt als een mozaïek gepresenteerd: verhaallijnen wisselen elkaar af, het perspectief wisselt steeds.
    • Zoals bij kopje 2 aangegeven bevat het boek 6 hoofdstukken. Elk hoofdstuk is verdeeld in paragrafen. Elke paragraaf wordt aangeduid met een asterisk. Na elke asterisk wisselt de verhaallijn. Het gaat dan weer over een andere gebeurtenis of een andere persoon.

Het boek is dus onderdeel van het postmodernisme.

 

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.

Andere verslagen van "Marcel door Erwin Mortier"