Lucifer door Joost van den Vondel

Titel

Van den Vondel, Joost (aangepast door: Stuiveling, G.); Lucifer, treurspel; Culemborg: Tjeenk Willink/Noorduijn B.V., 1973 (eerste druk: 1954). Originele uitgave: 1654

Motivatie

Ik heb dit boek gekozen omdat dit een van de boeken uit de renaissance was, met het hoogste niveau op de website www.lezenvoordelijst.nl. De korte samenvatting was erg interessant en daarom ben ik dit gaan lezen.

Samenvatting

Het verhaal speelt zich af in de hemel. Engel Lucifer heeft Appolion naar de aarde gestuurd om te gaan kijken hoe de pas geschapen mens daar leeft. Het bleek dat het paradijs op aarde stukken mooier was dan wat wat de engelen gewend waren. Adam en Eva hadden veel meer vrijheid en schoonheid op de aarde. Later kwam Gabriël, samen met de groep engelen die bij God waren aangesloten, de “Rei”, vertellen dat God besloten had om de mens boven de engelen te plaatsen. De engelen moesten voortaan de mensen dienen en aanbidden.

Lucifer maakte een afspraak met Gabriël om zich te beklagen. Voordat Gabriël er was, stookte Belzebub Lucifer op dat hij zich moest verzetten tegen deze nieuwe regeling. Toen Gabriël aangekomen was, stelde Lucifer een aantal vragen. Gabriël gaf echter geen antwoord en zei dat Lucifer moest vertrouwen op God.

Belzebub ging echter verder met het opstoken van Lucifer. Deze keer met succes. Lucifer scheidde zich af van de andere engelen, waardoor er twee groepen ontstonden: de Luciferisten en de Rei. Ze gingen de strijd aan met elkaar. Gabriël gaf zijn veldheer Michaël de opdracht om de opstand tot een einde te brengen samen met de schildknaap Uriël. Rafael probeerde op het laatste moment, vlak voordat de strijd begon, nog vrede te stichten. Hij zei tegen Lucifer dat als hij door zou gaan, hem een afschuwelijke straf te wachten staat. Rafael zag dat Lucifer wanhopig was, en riep de Rei te hulp. Samen bidden ze tot God dat Hij de opstandige engelen genadig mag zijn. Op het hoogtepunt van de strijd stonden Lucifer en Michael tegenover elkaar. Michael gaf Lucifer nog een kans om te bekeren, maar toen deze in razernij zijn schild doormidden kliefde, werd Lucifer getroffen door de bliksem.

Michael vertelt het verloop van de slag aan Rafael. Lucifer had de slag verloren en was de diepte ingestort. Hij veranderde in een monster, een mengeling van zeven dieren die de hoofdzonden vertegenwoordigen.

Later werd bekend dat Lucifer zich had gewroken door Belial naar de aarde te sturen. Hij heeft Adem en Eva door de slang laten verleiden. De duivels werden opgesloten en het hellevuur werd ontstoken om de gevallen engelen voor eeuwig te straffen. Aan het eind spreekt de Rei van Engelen de hoop uit dat de Verlosser komen zal.

Personages (zoals in het boek genoemd)

• Wederspannige Oversten:
  • Belzebub
  • Belial
  • Apollion
• Gabriël, Gods Geheimenistolk (boodschapper)
• Rei van Engelen
• Lucifer, stedehouder
• Luciferisten, Oproerige Geesten
• Michaël, veldheer
• Rafaël, bescherm-engel
• Uriël, Michaëls schildknaap

Tijd, Plaats en Genre

In de Inhoud staat geschreven: “Het toneel is in den hemel.” Het toneelstuk speelt zich af vlak voor de verbanning van Adam en Eva uit het paradijs zoals in de bijbel is beschreven.

Het toneelstuk behoort tot de tragedies. Het is op de klassiek Griekse wijze geschreven volgens formele regels van de Griekse oudheid.  De belangrijkste kenmerken staan hieronder op een rijtje met de plek waar het in het boek voorkomt aangegeven.

Eerste persoonlijke reactie

Ik vond het een interessant boek. Het heeft heel erg mijn ogen geopend over het christelijke geloof. In het boek wordt heel erg het gevoel van vergeven en vergeten uitgedrukt en dat is zeer typisch voor het christelijke geloof. In veel van de andere levensovertuigingen is de uitspraak ‘oog om oog, tand om tand’ namelijk veel belangrijker. Ik vind eigenlijk het verhaal niet zo tragisch, eerlijk gezegd wel grappig. Maar dat ook veel te maken met het taalgebruik en niet zo zeer met het verhaal zelf.

Literatuurgeschiedenis

In de Renaissance werden de oude klassieken weer belangrijk, men probeerde de Griekse en Romeinse kunstenaars na te doen en te overtreffen. In dit boek is dat wel duidelijk, Van den Vondel maakt er een Griekse tragedie van zoals de Grieken dat deden. Dit  toneelstuk was echter geen succes, sterker nog na twee uitvoeringen werd het verboden door de geestelijkheid omdat ze het thema niet geschikt vonden.

Spanning

Er wordt geen gebruik gemaakt van spanningsmechanismen.

Chronologie

Het verhaal is chronologisch geschreven. De fabel is gelijk aan het sujet. Dat kan ook niet anders omdat het een toneelstuk is.

Perspectief

Het stuk heeft een wisselend perspectief omdat er telkens door iemand anders gesproken wordt. Als een personage spreek gebeurt dat in de ik-vorm.

Schrijfstijl

De schrijfstijl is redelijk ingewikkeld, maar ik vond dat het goed te lezen was met de vertaalde woorden onderaan de pagina’s. Van den Vondel gebruikt veel woorden die wij nu niet meer kennen, ook bepaalde samentrekkingen en naamvallen die wij niet meer kennen. Dit maakt het wel ingewikkeld om te lezen, maar je kan er goed aan wennen.

Thematiek

Titelverklaring

De titel is heel simpel, het is de naam van de hoofdpersoon, de gevallen engel Lucifer.

Thema

Het belangrijkste thema is het verlangen naar een betere plek dan waar iemand hoort. Zoals in het boek staat beschreven is Lucifer staatzuchtig en hovaardig en uit blinde liefde voor zichzelf benijdt hij Gods grootheid en de mens zoals God hem geschapen had.

Motto

Dit boek heeft geen ondertitel of motto

Motieven

• De strijd tussen goed en kwaad
• Bijbelse elementen( zondeval en val van de engelen)
• Dualiteit en contrast(goed/kwaad, trouw/rebellie, geluk/ongeluk)
• Symboliek
  • Het leger van de trouwe engelen heeft een driehoek als opstelling(heilige drie-eenheid) en het leger van Lucifer een halve maan(ongeloof, mohammedanisme).
  • De dieren die ontstaan zijn nadat Lucifer ter aarde stort voor de 7 hoofdzondes:
    • Leeuw:           hovaardigheid
    • Zwijn:                         gulzigheid
    • Ezel:               traagheid
    • Rinoceros:      toorn
    • Sim [aap]:      onkuisheid
    • Draak:                       afgunst, nijd
    • Wolf:              gierigheid
• Hiërarchie en rangen
• Opstand en verzet

Eindoordeel
Ik vind het onderwerp wel interessant, ik vind namelijk dat een boek over dit onderwerp een inzicht geeft in het christelijke geloof. Het originele idee achter de christenen is vergeven en vergeten, men vergeet dat vaak. In dit boek komt dat heel erg naar voren, Lucifer krijgt meerdere kansen om zichzelf te verbeteren, mocht hij dat doen dan vergeten ze wat er gebeurd is.

Ik vind de gesprekken tussen de Rei en de Luciferisten niet zo heel erg leuk om te lezen, omdat het vaak hetzelfde onderwerp is. Namelijk de grootsheid en goedheid van God, ik ben niet gelovig, ik vind het daarom niet zo heel erg interessant.

Het leukste stuk uit het verhaal vond ik de beschrijving van de val van Lucifer. Lucifer was de hoogste engel, hij stond onder God en als God afwezig was, dan had Lucifer de leiding over de hemel en aarde. Hij was daarom zeer mooi gekleed, maar op het moment dat hij valt wordt beschreven hoe hij veranderd. Zijn tanden worden scherpe punten (om staal te knauwen), zijn voeten en handen veranderen in klauwen, zijn kleding in een zwarte lederen huid en zijn vleugels veranderen in drakenvleugels. Hij veranderd in een monster samengesteld uit de 7 dieren die de hoofdzonden symboliseren. Ik vond het heel mooi beschreven hoe haat, nijd en jaloezie iemand veranderen in een monster.