1. Keuzeverantwoording.
Ik heb dit boek gekozen omdat het me werd aangeraden door een klasgenoot. Zij had ‘Bruiloft aan zee’ van deze schrijver al gelezen en vond dat een geweldig boek. Ze heeft me dat ook vaak verteld. Toevallig was ze ten tijde van deze opdracht een ander boek van hem aan het lezen, waarop we besloten daar ons boekverslag over te doen. Aan het begin had ik niet veel vertrouwen in het boek. Authenticiteitheler? Wat is dat? Zelfs de hoofdpersoon weet het precies, gezien zijn antwoord:
Op zulke momenten liet zijn welbespraaktheid hem in de steek. Zijn goedbedoelde pogingen strandden in woorden zonder zin of nut. Toch bleef hij pogingen doen. ‘Succesvolle mensen die het spoor bijster zijn geraakt, probeer ik weer wat zelfvertrouwen te geven,’ probeerde hij opgeruimd. Maar het kwam niet opgeruimd over, zijn tong vertikte het. Er kwam iets uit als: iemand weer zelfvertrouwen geven, wat is daar mis mee? Het klonk verdedigend, het klonk als een wedervraag.
(blz. 8)
2. Samenvatting.
Het verhaal valt heel lastig samen te vatten door de verschillende verhaallijnen die er in het boek door elkaar heen lopen. Daarom even alle verhaallijnen apart samengevat. Anders zal je ook wel zoiets hebben van: waar gaat het in hemelsnaam over. Bij het boek is het als je het aan het lezen ben heel irritant, maar het zorgt er wel voor dat je gaat nadenken en je hersenen erbij moet houden.
De hoofdpersoon van de roman is de bijna-dertiger Malik Ben, een 140 kilo zware Nederlandse immigrantenzoon die een praktijk heeft als waarin hij de authenticiteit van mensen heelt. Hij geeft therapie aan moderne mensen die tijdens hun drukke leven menen iets kwijtgeraakt te zijn. De Gouden Gids heeft geen categorie voor hem en rangschikt zijn activiteiten onder het kopje `amusement'. Dat vindt hij totaal niet kunnen en is boos over het gemak waarmee de Gouden Gids hem zomaar ergens indeelt. Zelf heeft hij zijn doelen hoger gesteld:
“Vroeger hadden dichters de taak de ziel zijn bedding te geven. Malik had hun taak overgenomen. Niemand geloofde nog in dichters.” (achterflap)
Dus hij probeert als een soort moderne kruising tussen een psychiater en een dichter mensen hun ziel weer terug te geven. Als hij 140 kilo weegt, sluit hij zijn praktijk en besluit af te vallen. Ook wilt hij zijn naam uit de Gouden Gids laten verwijderen, omdat hij, door zijn gewicht, te veel ruimte in beslag neemt.
“Malik Ben woog honderdveertig kilo op de dag dat hij besloot zijn naam uit de Gouden Gids te laten verwijderen. Elke dag zoveel gewicht meetorsen ging op denk duur vermoeien. Vandaar dat tweede voornemen: hij zou gaan lijnen.” (blz. 5)
Aangezien het boek met deze twee zinnen begint, verwacht je dat er, naast zijn praktijk, een verhaal volgt over zijn moeilijke afvalperiode. Niets van dit alles is waar.
Hij vertelt daarna over de cruise die hij tien jaar geleden heeft gemaakt op het ss ‘Latina’. Zijn vader had hem na de dood van zijn moeder aangeraden de cruise te maken. Malik is dan 21 jaar.
Op het cruiseschip ontmoet hij de Spaanse vrouw Carmen Lopez de la Madrid. Het wordt niet duidelijk hoe oud ze precies is, maar ze had met gemak zijn oma kunnen zijn. Ze is wel tachtig jaar oud, maar ziet er door de opknapbeurten van diverse plastische chirurgen nog heel aantrekkelijk uit. Het is een vrouw die voor hem al 99 eerdere minnaars heeft gehad en nog steeds niet van haar seksuele vraatzucht genezen is: hij wordt dus haar honderdste minnaar en moet aanhoren hoe ze ook nog een oogje heeft op de barman Juan. Tijdens de cruise vertelt ze hem haar levensgeschiedenis, waarvan hieronder een samenvatting zal worden gegeven. Omgekeerd vertelt Malik het levensverhaal van zijn ouders aan de
Spaanse en natuurlijk ook aan de lezer. Dit allemaal door elkaar heen, maar hieronder even chronologisch verteld.
Het verhaal van Carmen: het knappe, Spaanse meisje is opgegroeid in een klein dorp in Extremadura. Ze had een goede band met haar broer Pablo en wordt door haar ouders heel kort gehouden. Tussen haar broer en zijzelf broeit er iets, wat hem doet besluiten in het leger te gaan. Op hun laatste dag samen, hebben ze nog licht seksueel contact, waarna ze als wraak met haar nagels zijn hele gezicht openhaalt, wat tot lelijke littekens leidt.
Haar vader heeft wel door wat er tussen die twee is gebeurd, daarom laat hij zijn zoon ook makkelijker gaan. Zij wordt vervolgens nog korter gehouden, het gaat zelfs zover dat ze wordt opgesloten in een kast.Dit leid ertoe dat ze ervandoor gaat met de Moorse varkensdoder, een zwerver in haar dorp die verliefd is op haar. In 1936 begint de Spaanse burgeroorlog onder leiding van Franco. Carmen vlucht uit haar dorp maar hoort later dat het leger van Franco, waarin haar broer dient, het dorp met de grond gelijk gemaakt heeft. Vanwege haar liefde voor de Moorse varkensdoder hoort Carmen bij de opstandelingen. Hij blijkt later een verrader te zijn, maar redt Carmen ook weer uit de gevangenis. Ze komt in Madrid en ook daar krijgt ze de belangstelling van mannen. Ene Jose Ortega neemt haar mee naar een feest van officieren in het leger en dan ontmoet ze opnieuw de Moorse varkensdoder, die officier in het leger geworden is. Beide doen echter of ze elkaar niet herkennen. Jose gebruikt haar en gooit haar daarna op straat Niet lang daarna bevindt ze zich in de trein naar Barcelona, ze weet niet hoe ze er gekomen is, en weer maakt een man zich van haar meester. In Barcelona ziet ze het schip van haar dromen liggen , de ss ‘Latina.’ Aan boord van het schip ontmoet ze opnieuw de Moorse varkensdoder. Met haar ontvlucht ze Spanje naar Zwitserland, waar hij maker werd van koekoeksklokken. Hij leverde ook aan nazi’s wanneer ze daarom vroegen. Carmen gaat in de verzekeringen en doet dat heel goed. Ze verzekert o.a. de ss ‘Latina’ Als haar man plotseling overlijdt, kan ze zich aardig redden met zijn erfenis. Ze ontmoet vele mannen, komt o.a. op de cruise waarop ze Malik Ben aan haar rijtje minnaars toevoegt, gaat met hem op bezoek naar haar broer Pablo die in Tanger woont en met wie ze zich verzoent. Ze laat Malik daar eigenlijk achter. Dat is het laatste wat we van haar vernemen in de roman.
Als ze met het cruiseschip in Tanger aanleggen, gaan ze van boord, waarbij Carmen haar broer weer ontmoet en ze Malik eigenlijk laat barsten. Die heeft gehoord dat zijn vader in Nederland overleden is, maar bezoekt eerst nog het geboorteland van zijn ouders, waar het Regime zonder Kleur als een dictatoriaal bestuur de lakens heeft uitgedeeld en dat bovendien wordt gebombardeerd door het westen dat genoeg heeft van het Regime. Daarna vertrekt hij naar huis om daar van de nieuwe vriendin van zijn vader te horen dat hij aan een hartaanval overleden is. De rijke vader laat hem geld na waarvan hij een Instituut voor de Ziel moet oprichten. Dat is de psychotherapeutenpraktijk waar hij vijf jaar spreekuur of beter gezegd luisteruur houdt. Daarna laat hij het bedrijf sluiten omdat hij 140 kilo weegt. Eigenlijk zijn er daar tussendoor een aantal op zich zelf staande verhaaldraden vertelt.
Het verhaal van zijn ouders, het verhaal van Carmen, en twee minder belangrijke verhalen van resp. de overgrootmoeder van de barman Juan op het cruiseschip en de ontwerper van de ss. ‘Latina.’ Het verhaal van de ouders en van Carmen wordt hieronder weergegeven.
Het verhaal van Maliks ouders: ze leven in het land van het Regime zonder Kleur waar vrijwel alles verboden is. Een voorbeeld daarvan is het fietsen. De moeder van Malik verzet zich tegen het Regime en op het eerste gezicht doet ook Roxander Ben dat, Maliks vader. Hij blijkt echter een dubbelspion te zijn: hij verraadt zijn vrienden die in het verzet zitten, maar wel vanuit het gezichtspunt dat hij daarmee zijn vrouw Melissa uit de sores kan houden. Toch zit het de moeder van Malik niet lekker dat hij die rol heeft gespeeld en ze vertelt het Malik o.a. nadat ze in Zwitserland werden geschaduwd door twee geheime
agenten van het Regime. Hun huwelijk daarna verloopt met ups en downs. Fraai is de vertelling dat Malik op een dag twee messen voor zijn beide ouders moet laten slijpen, omdat ze elkaar daarmee willen bedreigen. Moeder Melissa heeft zich nog niet verzoend met het Regime en geeft daar nog steeds op af en ze wil dat haar man haar stellingname ondertekent. Het gaat financieel erg goed met de immigrant: hij raakt in de oud ijzer handel en verdient miljoenen met de export o.a. naar Oost-Europa. Zijn wereld gaat een beetje kapot als zijn vrouw aan Malik vertelt dat hij een spion is. Wonderbaarlijk werpt hij zich ineens op als lezer van de Bijbel waarin voor hem plots de Waarheid wordt verteld. Maliks moeder sterft en zijn vader raadt hem aan een cruise te maken. Wanneer Malik Carmen ontmoet op de ss ‘Latina’, sterft Roxander. Voordat hij naar huis gaat, bezoekt hij het geboorteland van zijn ouders en op de universiteitsbibliotheek krijgt hij zelfs het dossier van zijn beide ouders, waaruit blijkt dat zijn vader een dubbelspion is geweest. Hij is daar zelfs een beetje trots op, omdat het toch wel een bijzonder beroep is. Terug in Nederland hoort hij van de nieuwe vriendin van zijn vader hoe Roxander gestorven is en ze vinden (ook seksueel) troost bij elkaar, totdat ze een nieuwe vriend heeft. Na vijf jaar houdt Malik op met zijn therapeutisch werk en hij zet zich eraan om af te gaan vallen. 3. Vertelperspectief. Het verhaal heeft een auctoriale of alleswetende verteller. Tijdens het lezen zelf merk je dat niet zo, let je daar niet zo op. De aanwezigheid van de verteller wordt namelijk nooit echt benadrukt. Het is net of je boven het gebeuren zweeft, je weet wel dat je het doet, maar je denkt er verder niet erg bij na. Dit herken je aan stukjes als. “Malik Ben woog honderdveertig kilo op de dag dat hij besloot (…)” Blz. 5 “Carmen Lopez de La Madrid, die zich een paar dagen Dolores had genoemd (…)” Blz. 177 “De Madrileense zakenman schoof de gordijnen opzij en deed het raampje open.” Blz. 185
Zo beginnen de meeste van de hoofdstukken. Er wordt verteld over wie het betreffende hoofdstuk gaat en vervolgens gaat het verder over die persoon. 4. Tijd en volgorde. De tijd die het verhaal bestrijkt is moeilijk aan te geven. Er worden namelijk steeds gebeurtenissen uit het verleden verteld, zelfs van vóór Maliks geboorte. Het grootste deel van het verhaal draait om de tijd vanaf Maliks reis met de ss Latina tot aan zijn besluit om af te vallen. Bij dat besluit eindigt het boek namelijk. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat het boek draait om het moment vanaf Maliks geboorte en daarna over welke dingen hij heeft geleerd. Malik is op het overgewicht moment ongeveer 38 jaar. Het boek gaat over op zijn minst 60 jaar voor zijn geboorte tot zijn 38 jarige leeftijd. Carmen Lopez de La Madrid is namelijk al over de 70, en het gaat ook nog over haar jeugd. Het belangrijkste deel van het verhaal is de reis van Malik met de ss Latina, dus vanaf zijn 20e tot het nu- tijdperk. 5. Verhaalruimte. Het verhaal in het nu speelt zich af in Amsterdam. “Malik hield kantoor in het hartje van Amsterdam Hij was gehuisvest op loopafstand van het Leidseplein in het souterrain van een groot herenpand uit het einde van de eervorige eeuw. (…) De grondprijzen waren hoof in deze stad en daarom werd de beschikbare ruimte optimaal gebruikt. Veel meer dan 20, 30 vierkante meter had Malik niet tot zijn beschikking.” Natuurlijk spelen de andere verhalen zich ook ergens anders af, het van Maliks ouders in Marokko en het verhaal van Carmen in Extremadura. 6. Personages. Malik Ben. Malik is een geslaagde zakenman, die door een belofte aan zijn vader rijk is geworden. Hij is namelijk een authenticiteitheler; iemand die mensen hun ziel weer heel maakt. Hijzelf neemt dat heel serieus, maar andere mensen trekken hun wenkbrauwen op bij het horen van zijn beroep. Met Malik zelf is ook iets raars aan de hand; hij blijft oppervlakkig. En dat terwijl je zou denken dat juist hij, als hoofdpersoon, de belangrijkste rol had in het boek. Het lijkt er echter meer op dat hij door een boek heen wandelt en stukjes van persoonlijke geschiedenissen voorleest. Dan weer is hij achter in het boek, dan loopt hij rond in het begin van het tweede hoofdstuk. Malik is een soort van rode draad tussen alle levensgeschiedenissen. Hijzelf vertoont namelijk geen enkele emotie. Iedereen heeft een geschiedenis en heeft er gevoelens bij, alleen van Malik weet je niet hoe iets voelde of of hij eronder leed. Melissa Ben + Roxander Ben. Zij komen uit het land van het ‘Regime zonder kleur’. In die tijd waren beiden nog studenten, en ze ontmoetten elkaar in dezelfde protestpartij. Maliks vader is een voormalig spion die rijk is geworden dankzij zijn inzicht in de mens. Hij heeft een vlotte babbel en kan mensen van alles aansmeren. “Dat was een concept van zijn vader. Hij had het voor hem uitgedacht. Elke ziel verlangde naar het paradijs. (…) ‘Het is voor je eigen bestwil dat je gelooft dat er winst te halen vslt uit de mens. Zo niet, dan ga je een moeilijke tijd tegemoet. Van pessimisme kan niemand leven. De kassa moet blijven rinkelen.’ Malik werd veroordeeld tot optimisme.” Blz. 17-18. Hij weet verder elke situatie zó te buigen, dat hij er voordeel van heeft. Daarbij is hij best bereid het pad van bijvoorbeeld de witteboordencriminaliteit op te gaan. Ook is hij een beetje een idealist. Hij neemt wel voordelen in Nederland, maar wilt ook wel wat terugdoen. Met zijn ‘Instituut voor de Ziel’ hoopt hij mensen te helpen hun ziel weer rein te maken. Melissa is een geologe met hele zware principes. “Hij keek op tegen zijn moeder. Ze had iets onaanraakbaars, iets van een standbeeld. Men hield niet van haar, men bewonderde haar. Ze bezweek bijna onder haar principes.(…) Zijn moeder ging zo op in haar weerstand tegen het leven dat ze vergat ook nog iets met hem te beginnen. (…) Zijn moeder daarentegen had grote moeite met het paradijs dat Nederland heette. Ze vond er niets aan.” Blz. 17-18
Ze heeft zelf een erg sterke wil. Ze houd niet van Nederland, ze verlangt nog steeds naar haar vaderland. Maar toch gaat ze er niet werken voor een oliemaatschappij, omdat ze niets te maken wilt hebben met het corrupte deel dat winst maakt over de ruggen van de bevolking heen. Zo sterk tellen haar principes dus.
Carmen Lopez de La Madrid.
“Carmen Lopez de La Madrid was de authentiekste mens die Malik ooit was tegengekomen. (…) Ze rook verrukkelijk. Ze was beeldschoon. Als ze sprak rook je de geur van de lichte sigaretten die ze rookte, maar nooit in zijn bijzijn.” Blz. 23
Carmen heeft natuurlijk ook haar eigen geschiedenis. Zij komt uit Spanje, en groeide op ten tijde van Franco. Ze heeft haar eigen leven met de Moorse varkensdoder, een zwerver die, gedurende haar geschiedenis, steeds opduikt met een ander uiterlijk. Zij ontmoet Malik op de ss Latina en word zijn veel oudere minnares. Ze vindt het leuk dat hij mager is, daar houd ze van. Ze is al oud genoeg om zijn moeder, misschien zelfs zijn oma te kunnen zijn, maar ze is nog steeds mooi dankzij veel plastische chirurgie. Ze is extravert, open en sensueel en heeft veel bekijks van mannen. Volgens haar is Malik haar honderdste minnaar. Ze heeft, als ze jong is, een seksueel getinte relatie met haar broer Pablo, die uiteindelijk in het leger gaat. Via via komt ze erachter dat hij, op bevel van Franco, hun dorpje heeft platgebombardeerd. Toch besluit ze uiteindelijk bij hem te gaan wonen, een soort terugtrekken in de rust bij de Tanger. 7. Thema en motieven. Het thema is moeilijk te omschrijven. In het boek zelf staat overgewicht als enige thema, maar dat is volgens mij maar een bijzaak. Deze roman is een aantal in elkaar gedraaide levensverhalen die mensen portretteren zoals ze echt kunnen zijn. De goede en slechte kanten worden belicht zonder veroordeeld te worden. Het thema zou dus gewoon het leven kunnen zijn. Wat mensen doen in ‘extreme’ omstandigheden, hoe ze worden, wat ze veranderen. Een individu kan zijn eigen ‘authenticiteit’ behouden door gebruik te maken of zich aan te passen aan de maatschappelijke omstandigheden of kansen die hem worden geboden. Of men kan zich vasthouden aan de eigen principes, met alle gevolgen van dien. • Je leven veranderen. Malik weegt te veel, hij wilt afvallen en zijn naam uit de Gouden Gids verwijderd hebben. Daarom stopt hij met zijn praktijk. Hij wil namelijk iets anders met zijn leven gaan doen, het een andere invulling geven. Roxander verandert zijn leven/principes gedurende het boek meerdere keren; hij wordt spion, stopt ermee, vlucht naar Nederland en doet daar allerhande baantjes die veel van elkaar verschillen. Later begint hij ook over een reis die Malik moet maken, om met zijn leven te doen. Nog later laat hij Malik beloven een instituut voor de Ziel op te richten. Carmen Lopez de La Madrid verandert haar leven ook op verschillende manieren. Ze verhuist half Spanje door om daarna naar Zwitserland te gaan, naar haar varkensdoder. Daarna gaat ze reizen om uiteindelijk bij haar broer te gaan wonen. • Welbespraaktheid. Roxander is erg goed met woorden; dat komt hem ook goed van pas tijdens zijn baantjes. Hijzelf noemt het ‘De gave van het woord’ en vind dat een belangrijke eigenschap om in het leven vooruit te kunnen komen. Malik zelf vind dit soort verbale uitspattingen helemaal niet leuk, hij heeft een hekel aan ‘verbale overdaad’. Zelf vindt hij het veel belangrijker goed te kunnen luisteren, want alleen zo kom je iets over mensen te weten. • Wil om te leven. Mensen hebben een sterke drang om in leven te blijven. Daardoor worden menige principes aangepast en meerdere grenzen verlegd. Iets dat jij jezelf nu nog niet ziet doen, kan je over een paar jaar best wel al saai vinden en automatisch doen. Dit allemaal om je wil om te leven bij te houden. Veel mensen doen dan ook dingen die het daglicht niet echt kunnen verdragen. Roxander werkt als spion voor het ‘Regime zonder kleur’, terwijl hij weet dat het eigenlijk fout is. Hij probeert Melissa er namelijk zoveel mogelijk buiten te houden. Hij weet dat het gelijk staat aan zelfmoord om te weigeren, maar wil toch niet zover gaan dat hij al zijn vrienden en kennissen klakkeloos verraad. Later, als hij handel doet met het Oostblok, zit daar ook een luchtje aan. Maar de familie kan ervan leven, dus doet hij het wel. Carmen heeft omgang met verschillende mannen, omdat ze wilt blijven leven. Haar idee was om bij de varkensdoder te blijven, maar dit heeft ze moeten aanpassen om tijdens de oorlog te kunnen overleven. Ook hij levert later, in Zwitserland, koekoeksklokken aan ex- nazi’s en andere foute individuen. Melissa heeft zelf torenhoge principes waar niet aan valt te tornen. Als Roxander als spion haar buiten alle gevaren probeert te houden, protesteert ze daar heftig tegen. Ze doet hetzelfde werk als haar collega’s en vrienden en wilt daarom dezelfde risico’s lopen. Later, in Nederland, weigert ze een baantje als geologe aan te nemen in haar ex- vaderland. Zelfs als de prijs absurd hoog wordt opgeschroefd en Roxander haar smeekt om de baan aan te nemen, weigert ze nog. Dit omdat ze niets meer te maken wilt hebben met dat land en haar handen niet vuil wilt maken. 8. Hoogtepunt(en) Er waren niet echt bijzondere hoogtepunten te vinden in dit boek. Het zijn namelijk 4 levensgeschiedenissen met daar tussenin ook nog de geschiedenissen van een aantal andere mensen. En al deze geschiedenissen zijn natuurlijk ook nog flink door elkaar gehusseld. Een hoogtepunt is natuurlijk wel het moment dat Malik wilt afvallen en zijn leven wilt omgooien. Grappig is wel dat het boek daarmee begint, en op datzelfde punt weer eindigt. Op de laatste bladzijden van het boek wordt er alleen verder ingegaan op hoe hij wilt afvallen en wat hij daarmee weet te bereiken. Verder vond ik de geschiedenis van Carmen wel de meest opvallende en de meest ‘leuke’. Een persoonlijk hoogtepunt was ook toen ik het boek eindelijk snapte. Toen Malik begon met de geschiedenis van zijn ouders, zat ik nog steeds op het moment te wachten waarop hij zou gaan afvallen en zijn leven zou omgooien. Zo ongeveer rond pagina 173 kwam ik erachter dat ik daar waarschijnlijk nooit meer van zou weten dan wat er op de eerste pagina was vermeld. 9. Opvallende zaken. De titel. ‘Laat het morgen mooi weer zijn’ klinkt als een beetje een dramatisch boek waarin de hoofdpersoon veel lijden moet doorstaan, maar ondanks alles nog hoop heeft in het goede. Dat was de associatie die ik kreeg bij het zien van de titel. Vervolgens begint het boek met een persoonlijk verhaal van de hoofdpersoon. Zo wordt je ook niet veel wijzer wat betreft de titel. Later blijkt het een oude zegswijze uit het vaderland te zijn. “Wanneer zijn vader wegging voor zaken riep hij Malik altijd een oude zegswijze uit het vaderland na:’Zoon, laat het morgen mooi weer zijn.’ Wanneer zijn moeder brood liet vallen zei ze bezwerend : (…) Wanneer er iets kapotging in huis: (…) Wanneer er weer eens dwaze of zorgwekkende berichten uit het vaderland vernomen werden: (…) Wanneer ze hoorden dat de grenzen gesloten werden: (…) Wanneer zijn vader in een vlaag van heimwee tegen zijn moeder zei dat het tijd werd om terug te keren: (…) Wanneer Maliks moeder met hem aan de hand de weg kwijtraakte in een berggehucht: (…) Wanneer Malik zeurde dat hij honger had: (…)” (Blz. 95-96) Later gebruikt Malik dat ook in zijn eigen praktijk tegen zijn cliënten. “‘Laat het morgen mooi weer zijn,’zelfs als je weet dat je morgen ontslagen, vernederd of aan flarden gereten wordt. Zelfs als je weet dat het talent dat je jarenlang begeleidde vanaf morgen kwart over twaalf ineens is verdwenen, kun je altijd nog zeggen: ‘Laat het morgen mooi weer zijn.’” (blz. 96) 10. Mening. Het eerste woord dat er in me opkwam om het boek te beschrijven was raar, apart. Als je het boek dichtslaat heb je ook zoiets van: wat heb ik nou gelezen? Maar daarna ga je erover nadenken, het in chronologische volgorde zetten en dan snap je het wel. Als je de vermoeiend kriskras- volgorde vergeet, komt er een mooi verhaal boven water, over mensen die eigenlijk niets met elkaar te maken hebben maar elkaar toch ontmoeten. Het verhaal van Maliks ouders afzonderlijk is een heel mooi verhaal. Twee studenten die zich met liefde aansluiten bij een radicale beweging terwijl hij eigenlijk een spion is. De capriolen die hij uithaalt om haar maar niet te hoeven verraden. De geschiedenis van de Spaanse en hoe ze Malik ontmoette. En het verhaal van Malik zelf natuurlijk, hoe hij is opgevoed en wat hij met zijn leven doet. Als je die verhalen uit elkaar kunt halen en ze afzonderlijk begrijpt, heb je heel wat nuttigs met je tijd gedaan. Wat me trouwens wel opvalt, is dat de meeste recensies niet echt positief zijn over dit boek. Bijna allemaal vonden de recensenten dat Benali’s eerste boek ‘Bruiloft aan zee’ briljant was, maar dit boek inhoudsloos, nodeloos verwarrend en dat soort termen. Ik heb bruiloft aan zee zelf nooit gelezen, dus ik weet niet hoe dat boek gaat. Maar het verbaast me toch wel dat dit boek genadeloos, maar netjes, de grond in wordt gestampt. Natuurlijk bevat dit boek niet een van de makkelijkste verhalen en gebeurt er niets wezenlijks, maar het verhaal kabbelt wel mooi voort. Net een beekje dat rustig de berg afstroomt. Het komt wel beneden, dus waarom zou het zich haasten? De recensenten klonken alsof ze, in navolging van het eerste boek, een woeste stroom verwachtten en waren teleurgesteld toen dat niet gebeurde. Maar afgezien daarvan bind ik dit een prima op zichzelf staand boek. Maar kennelijk zijn de grote bazen het niet met mij eens. Misschien klopt het literair gezien ook helemaal niet, maar op het nou helemaal af te kraken vind ik ook ongegrond.
agenten van het Regime. Hun huwelijk daarna verloopt met ups en downs. Fraai is de vertelling dat Malik op een dag twee messen voor zijn beide ouders moet laten slijpen, omdat ze elkaar daarmee willen bedreigen. Moeder Melissa heeft zich nog niet verzoend met het Regime en geeft daar nog steeds op af en ze wil dat haar man haar stellingname ondertekent. Het gaat financieel erg goed met de immigrant: hij raakt in de oud ijzer handel en verdient miljoenen met de export o.a. naar Oost-Europa. Zijn wereld gaat een beetje kapot als zijn vrouw aan Malik vertelt dat hij een spion is. Wonderbaarlijk werpt hij zich ineens op als lezer van de Bijbel waarin voor hem plots de Waarheid wordt verteld. Maliks moeder sterft en zijn vader raadt hem aan een cruise te maken. Wanneer Malik Carmen ontmoet op de ss ‘Latina’, sterft Roxander. Voordat hij naar huis gaat, bezoekt hij het geboorteland van zijn ouders en op de universiteitsbibliotheek krijgt hij zelfs het dossier van zijn beide ouders, waaruit blijkt dat zijn vader een dubbelspion is geweest. Hij is daar zelfs een beetje trots op, omdat het toch wel een bijzonder beroep is. Terug in Nederland hoort hij van de nieuwe vriendin van zijn vader hoe Roxander gestorven is en ze vinden (ook seksueel) troost bij elkaar, totdat ze een nieuwe vriend heeft. Na vijf jaar houdt Malik op met zijn therapeutisch werk en hij zet zich eraan om af te gaan vallen. 3. Vertelperspectief. Het verhaal heeft een auctoriale of alleswetende verteller. Tijdens het lezen zelf merk je dat niet zo, let je daar niet zo op. De aanwezigheid van de verteller wordt namelijk nooit echt benadrukt. Het is net of je boven het gebeuren zweeft, je weet wel dat je het doet, maar je denkt er verder niet erg bij na. Dit herken je aan stukjes als. “Malik Ben woog honderdveertig kilo op de dag dat hij besloot (…)” Blz. 5 “Carmen Lopez de La Madrid, die zich een paar dagen Dolores had genoemd (…)” Blz. 177 “De Madrileense zakenman schoof de gordijnen opzij en deed het raampje open.” Blz. 185
Zo beginnen de meeste van de hoofdstukken. Er wordt verteld over wie het betreffende hoofdstuk gaat en vervolgens gaat het verder over die persoon. 4. Tijd en volgorde. De tijd die het verhaal bestrijkt is moeilijk aan te geven. Er worden namelijk steeds gebeurtenissen uit het verleden verteld, zelfs van vóór Maliks geboorte. Het grootste deel van het verhaal draait om de tijd vanaf Maliks reis met de ss Latina tot aan zijn besluit om af te vallen. Bij dat besluit eindigt het boek namelijk. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat het boek draait om het moment vanaf Maliks geboorte en daarna over welke dingen hij heeft geleerd. Malik is op het overgewicht moment ongeveer 38 jaar. Het boek gaat over op zijn minst 60 jaar voor zijn geboorte tot zijn 38 jarige leeftijd. Carmen Lopez de La Madrid is namelijk al over de 70, en het gaat ook nog over haar jeugd. Het belangrijkste deel van het verhaal is de reis van Malik met de ss Latina, dus vanaf zijn 20e tot het nu- tijdperk. 5. Verhaalruimte. Het verhaal in het nu speelt zich af in Amsterdam. “Malik hield kantoor in het hartje van Amsterdam Hij was gehuisvest op loopafstand van het Leidseplein in het souterrain van een groot herenpand uit het einde van de eervorige eeuw. (…) De grondprijzen waren hoof in deze stad en daarom werd de beschikbare ruimte optimaal gebruikt. Veel meer dan 20, 30 vierkante meter had Malik niet tot zijn beschikking.” Natuurlijk spelen de andere verhalen zich ook ergens anders af, het van Maliks ouders in Marokko en het verhaal van Carmen in Extremadura. 6. Personages. Malik Ben. Malik is een geslaagde zakenman, die door een belofte aan zijn vader rijk is geworden. Hij is namelijk een authenticiteitheler; iemand die mensen hun ziel weer heel maakt. Hijzelf neemt dat heel serieus, maar andere mensen trekken hun wenkbrauwen op bij het horen van zijn beroep. Met Malik zelf is ook iets raars aan de hand; hij blijft oppervlakkig. En dat terwijl je zou denken dat juist hij, als hoofdpersoon, de belangrijkste rol had in het boek. Het lijkt er echter meer op dat hij door een boek heen wandelt en stukjes van persoonlijke geschiedenissen voorleest. Dan weer is hij achter in het boek, dan loopt hij rond in het begin van het tweede hoofdstuk. Malik is een soort van rode draad tussen alle levensgeschiedenissen. Hijzelf vertoont namelijk geen enkele emotie. Iedereen heeft een geschiedenis en heeft er gevoelens bij, alleen van Malik weet je niet hoe iets voelde of of hij eronder leed. Melissa Ben + Roxander Ben. Zij komen uit het land van het ‘Regime zonder kleur’. In die tijd waren beiden nog studenten, en ze ontmoetten elkaar in dezelfde protestpartij. Maliks vader is een voormalig spion die rijk is geworden dankzij zijn inzicht in de mens. Hij heeft een vlotte babbel en kan mensen van alles aansmeren. “Dat was een concept van zijn vader. Hij had het voor hem uitgedacht. Elke ziel verlangde naar het paradijs. (…) ‘Het is voor je eigen bestwil dat je gelooft dat er winst te halen vslt uit de mens. Zo niet, dan ga je een moeilijke tijd tegemoet. Van pessimisme kan niemand leven. De kassa moet blijven rinkelen.’ Malik werd veroordeeld tot optimisme.” Blz. 17-18. Hij weet verder elke situatie zó te buigen, dat hij er voordeel van heeft. Daarbij is hij best bereid het pad van bijvoorbeeld de witteboordencriminaliteit op te gaan. Ook is hij een beetje een idealist. Hij neemt wel voordelen in Nederland, maar wilt ook wel wat terugdoen. Met zijn ‘Instituut voor de Ziel’ hoopt hij mensen te helpen hun ziel weer rein te maken. Melissa is een geologe met hele zware principes. “Hij keek op tegen zijn moeder. Ze had iets onaanraakbaars, iets van een standbeeld. Men hield niet van haar, men bewonderde haar. Ze bezweek bijna onder haar principes.(…) Zijn moeder ging zo op in haar weerstand tegen het leven dat ze vergat ook nog iets met hem te beginnen. (…) Zijn moeder daarentegen had grote moeite met het paradijs dat Nederland heette. Ze vond er niets aan.” Blz. 17-18
Carmen heeft natuurlijk ook haar eigen geschiedenis. Zij komt uit Spanje, en groeide op ten tijde van Franco. Ze heeft haar eigen leven met de Moorse varkensdoder, een zwerver die, gedurende haar geschiedenis, steeds opduikt met een ander uiterlijk. Zij ontmoet Malik op de ss Latina en word zijn veel oudere minnares. Ze vindt het leuk dat hij mager is, daar houd ze van. Ze is al oud genoeg om zijn moeder, misschien zelfs zijn oma te kunnen zijn, maar ze is nog steeds mooi dankzij veel plastische chirurgie. Ze is extravert, open en sensueel en heeft veel bekijks van mannen. Volgens haar is Malik haar honderdste minnaar. Ze heeft, als ze jong is, een seksueel getinte relatie met haar broer Pablo, die uiteindelijk in het leger gaat. Via via komt ze erachter dat hij, op bevel van Franco, hun dorpje heeft platgebombardeerd. Toch besluit ze uiteindelijk bij hem te gaan wonen, een soort terugtrekken in de rust bij de Tanger. 7. Thema en motieven. Het thema is moeilijk te omschrijven. In het boek zelf staat overgewicht als enige thema, maar dat is volgens mij maar een bijzaak. Deze roman is een aantal in elkaar gedraaide levensverhalen die mensen portretteren zoals ze echt kunnen zijn. De goede en slechte kanten worden belicht zonder veroordeeld te worden. Het thema zou dus gewoon het leven kunnen zijn. Wat mensen doen in ‘extreme’ omstandigheden, hoe ze worden, wat ze veranderen. Een individu kan zijn eigen ‘authenticiteit’ behouden door gebruik te maken of zich aan te passen aan de maatschappelijke omstandigheden of kansen die hem worden geboden. Of men kan zich vasthouden aan de eigen principes, met alle gevolgen van dien. • Je leven veranderen. Malik weegt te veel, hij wilt afvallen en zijn naam uit de Gouden Gids verwijderd hebben. Daarom stopt hij met zijn praktijk. Hij wil namelijk iets anders met zijn leven gaan doen, het een andere invulling geven. Roxander verandert zijn leven/principes gedurende het boek meerdere keren; hij wordt spion, stopt ermee, vlucht naar Nederland en doet daar allerhande baantjes die veel van elkaar verschillen. Later begint hij ook over een reis die Malik moet maken, om met zijn leven te doen. Nog later laat hij Malik beloven een instituut voor de Ziel op te richten. Carmen Lopez de La Madrid verandert haar leven ook op verschillende manieren. Ze verhuist half Spanje door om daarna naar Zwitserland te gaan, naar haar varkensdoder. Daarna gaat ze reizen om uiteindelijk bij haar broer te gaan wonen. • Welbespraaktheid. Roxander is erg goed met woorden; dat komt hem ook goed van pas tijdens zijn baantjes. Hijzelf noemt het ‘De gave van het woord’ en vind dat een belangrijke eigenschap om in het leven vooruit te kunnen komen. Malik zelf vind dit soort verbale uitspattingen helemaal niet leuk, hij heeft een hekel aan ‘verbale overdaad’. Zelf vindt hij het veel belangrijker goed te kunnen luisteren, want alleen zo kom je iets over mensen te weten. • Wil om te leven. Mensen hebben een sterke drang om in leven te blijven. Daardoor worden menige principes aangepast en meerdere grenzen verlegd. Iets dat jij jezelf nu nog niet ziet doen, kan je over een paar jaar best wel al saai vinden en automatisch doen. Dit allemaal om je wil om te leven bij te houden. Veel mensen doen dan ook dingen die het daglicht niet echt kunnen verdragen. Roxander werkt als spion voor het ‘Regime zonder kleur’, terwijl hij weet dat het eigenlijk fout is. Hij probeert Melissa er namelijk zoveel mogelijk buiten te houden. Hij weet dat het gelijk staat aan zelfmoord om te weigeren, maar wil toch niet zover gaan dat hij al zijn vrienden en kennissen klakkeloos verraad. Later, als hij handel doet met het Oostblok, zit daar ook een luchtje aan. Maar de familie kan ervan leven, dus doet hij het wel. Carmen heeft omgang met verschillende mannen, omdat ze wilt blijven leven. Haar idee was om bij de varkensdoder te blijven, maar dit heeft ze moeten aanpassen om tijdens de oorlog te kunnen overleven. Ook hij levert later, in Zwitserland, koekoeksklokken aan ex- nazi’s en andere foute individuen. Melissa heeft zelf torenhoge principes waar niet aan valt te tornen. Als Roxander als spion haar buiten alle gevaren probeert te houden, protesteert ze daar heftig tegen. Ze doet hetzelfde werk als haar collega’s en vrienden en wilt daarom dezelfde risico’s lopen. Later, in Nederland, weigert ze een baantje als geologe aan te nemen in haar ex- vaderland. Zelfs als de prijs absurd hoog wordt opgeschroefd en Roxander haar smeekt om de baan aan te nemen, weigert ze nog. Dit omdat ze niets meer te maken wilt hebben met dat land en haar handen niet vuil wilt maken. 8. Hoogtepunt(en) Er waren niet echt bijzondere hoogtepunten te vinden in dit boek. Het zijn namelijk 4 levensgeschiedenissen met daar tussenin ook nog de geschiedenissen van een aantal andere mensen. En al deze geschiedenissen zijn natuurlijk ook nog flink door elkaar gehusseld. Een hoogtepunt is natuurlijk wel het moment dat Malik wilt afvallen en zijn leven wilt omgooien. Grappig is wel dat het boek daarmee begint, en op datzelfde punt weer eindigt. Op de laatste bladzijden van het boek wordt er alleen verder ingegaan op hoe hij wilt afvallen en wat hij daarmee weet te bereiken. Verder vond ik de geschiedenis van Carmen wel de meest opvallende en de meest ‘leuke’. Een persoonlijk hoogtepunt was ook toen ik het boek eindelijk snapte. Toen Malik begon met de geschiedenis van zijn ouders, zat ik nog steeds op het moment te wachten waarop hij zou gaan afvallen en zijn leven zou omgooien. Zo ongeveer rond pagina 173 kwam ik erachter dat ik daar waarschijnlijk nooit meer van zou weten dan wat er op de eerste pagina was vermeld. 9. Opvallende zaken. De titel. ‘Laat het morgen mooi weer zijn’ klinkt als een beetje een dramatisch boek waarin de hoofdpersoon veel lijden moet doorstaan, maar ondanks alles nog hoop heeft in het goede. Dat was de associatie die ik kreeg bij het zien van de titel. Vervolgens begint het boek met een persoonlijk verhaal van de hoofdpersoon. Zo wordt je ook niet veel wijzer wat betreft de titel. Later blijkt het een oude zegswijze uit het vaderland te zijn. “Wanneer zijn vader wegging voor zaken riep hij Malik altijd een oude zegswijze uit het vaderland na:’Zoon, laat het morgen mooi weer zijn.’ Wanneer zijn moeder brood liet vallen zei ze bezwerend : (…) Wanneer er iets kapotging in huis: (…) Wanneer er weer eens dwaze of zorgwekkende berichten uit het vaderland vernomen werden: (…) Wanneer ze hoorden dat de grenzen gesloten werden: (…) Wanneer zijn vader in een vlaag van heimwee tegen zijn moeder zei dat het tijd werd om terug te keren: (…) Wanneer Maliks moeder met hem aan de hand de weg kwijtraakte in een berggehucht: (…) Wanneer Malik zeurde dat hij honger had: (…)” (Blz. 95-96) Later gebruikt Malik dat ook in zijn eigen praktijk tegen zijn cliënten. “‘Laat het morgen mooi weer zijn,’zelfs als je weet dat je morgen ontslagen, vernederd of aan flarden gereten wordt. Zelfs als je weet dat het talent dat je jarenlang begeleidde vanaf morgen kwart over twaalf ineens is verdwenen, kun je altijd nog zeggen: ‘Laat het morgen mooi weer zijn.’” (blz. 96) 10. Mening. Het eerste woord dat er in me opkwam om het boek te beschrijven was raar, apart. Als je het boek dichtslaat heb je ook zoiets van: wat heb ik nou gelezen? Maar daarna ga je erover nadenken, het in chronologische volgorde zetten en dan snap je het wel. Als je de vermoeiend kriskras- volgorde vergeet, komt er een mooi verhaal boven water, over mensen die eigenlijk niets met elkaar te maken hebben maar elkaar toch ontmoeten. Het verhaal van Maliks ouders afzonderlijk is een heel mooi verhaal. Twee studenten die zich met liefde aansluiten bij een radicale beweging terwijl hij eigenlijk een spion is. De capriolen die hij uithaalt om haar maar niet te hoeven verraden. De geschiedenis van de Spaanse en hoe ze Malik ontmoette. En het verhaal van Malik zelf natuurlijk, hoe hij is opgevoed en wat hij met zijn leven doet. Als je die verhalen uit elkaar kunt halen en ze afzonderlijk begrijpt, heb je heel wat nuttigs met je tijd gedaan. Wat me trouwens wel opvalt, is dat de meeste recensies niet echt positief zijn over dit boek. Bijna allemaal vonden de recensenten dat Benali’s eerste boek ‘Bruiloft aan zee’ briljant was, maar dit boek inhoudsloos, nodeloos verwarrend en dat soort termen. Ik heb bruiloft aan zee zelf nooit gelezen, dus ik weet niet hoe dat boek gaat. Maar het verbaast me toch wel dat dit boek genadeloos, maar netjes, de grond in wordt gestampt. Natuurlijk bevat dit boek niet een van de makkelijkste verhalen en gebeurt er niets wezenlijks, maar het verhaal kabbelt wel mooi voort. Net een beekje dat rustig de berg afstroomt. Het komt wel beneden, dus waarom zou het zich haasten? De recensenten klonken alsof ze, in navolging van het eerste boek, een woeste stroom verwachtten en waren teleurgesteld toen dat niet gebeurde. Maar afgezien daarvan bind ik dit een prima op zichzelf staand boek. Maar kennelijk zijn de grote bazen het niet met mij eens. Misschien klopt het literair gezien ook helemaal niet, maar op het nou helemaal af te kraken vind ik ook ongegrond.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden