Motivatie
Ik heb al een tijd last van dat ik geen leuke boeken meer kan vinden. Dus ik heb laatst in de bibliotheek in Utrecht heb ik op leesadvies aan geklikt en de naam van Arthur Japin ingevoerd, omdat het boek dat ik van hem heb gelezen, echt heel leuk vond. En daar kwam de naam van Margriet de Moor uit. Toen ik op zoek ging naar ‘De virtuoos’, vond ik een boek waarin zowel ‘De virtuoos’ als de ‘Kreutzersonate’ in zat. Ik heb deze allebei gelezen, maar ik heb de ‘Kreutzersonate’ het laatst gelezen en ik vond deze ook het mooist, dus daarom heb ik dit boek gekozen.
Verwachting
Op de voorkant staat een grote zaal, die verder compleet verlaten is. Er hangen aan weerskanten kroonluchters die aan zijn. De foto is redelijk vaag. De titel ‘Kreutzersonate’ slaat op een werk van Janáček dat ‘Kreutzersonate’ heet en waarschijnlijk heeft muziek dan ook veel met het boek te maken.
Op de achterkant is een foto van Margriet de Moor te zien, samen met een beschrijving van haarzelf en de reacties op ‘De virtuoos’ en ‘Kreutzersonate’ door de pers.
Eerste reactie
Het boek heeft inderdaad veel met muziek te maken, maar ook met het stuk zelf, wat ik eigenlijk niet had verwacht, meer dat het een stuk was dat toevallig langs kwam, maar dit speelt echt een grote rol in het boek, voornamelijk ook omdat het boek zelf erop gebaseerd is.
Samenvatting
Kreutzersonate bestaat uit een raamvertelling, gevolgd door een epiloog. Het raam wordt gevormd door de luchthaven Schiphol. Daar ontmoeten elkaar voor de incheckbalie een jonge musicoloog - de ikverteller - en een oudere, blinde muziekcriticus, Marius van Vlooten. Ze zijn allebei op weg naar de Salzburger Festspiele. Het vliegtuig heeft echter minimaal vier uur vertraging. Binnen dit kader van een langdurig oponthoud op het vliegveld en de aansluitende vlucht naar Salzburg worden drie verhalen verteld. Twee daarvan bestaan uit herinneringen van de ikverteller, het derde bevat een breed relaas van Marius.
De ikverteller en Marius ontmoeten elkaar voor de tweede keer. Hun eerste ontmoeting vond tien jaar geleden plaats, onder vergelijkbare omstandigheden. Toen waren ze allebei op weg van Schiphol naar Bordeaux, om daar een masterclass voor strijkkwartetten bij te wonen. Bij de tussenstop in Brussel bleek het aansluitende vliegtuig naar Bordeaux op Heathrow verongelukt te zijn. Ze hadden er alle tijd voor een uitvoerig gesprek.
Terwijl de lange rij voor de incheckbalie maar langzaam opschuift, heeft de ikverteller volop gelegenheid om zijn herinneringen aan dat gesprek van tien jaar geleden terug te halen. Marius van Vlooten heeft hem toen verteld hoe hij blind geworden is. Oorzaak: een ongelukkige jeugdliefde. Als 22-jarig student was Marius hartstochtelijk verliefd geworden op de drie jaar oudere cultureel antropologe Ines. Weliswaar had Ines hem meteen gezegd dat hun relatie maar tijdelijk zou zijn, omdat ze na haar afstuderen voor een promotieonderzoek naar Venezuela wilde vertrekken. Maar zij beantwoordde zijn verliefdheid zo vurig en enthousiast, ging de weekenden met hem mee naar zijn ouderlijk huis in Wassenaar en vrijde zo vol overgave, dat hij hun relatie ervoer als een liefde voor het leven.
Kort voor haar afstuderen was Ines wat nonchalanter met haar afspraken, maar Marius weet dat aan de grote studiedruk. Na haar afstudeerfeest gingen ze naar zijn kamer, beleefden er een meeslepende liefdesnacht en namen de volgende dag hartelijk afscheid. Daarna hoorde Marius niets meer van haar. Hevig verontrust ging hij op onderzoek uit. Navraag leerde hem dat zij al een dag na hun afscheid in ondertrouw was gegaan met een studievriend en weer een dag later met hem naar Venezuela was vertrokken \'om daarginds, na de verplichte termijn van veertien dagen, te trouwen\' (p. 22).
Wanhopig reed Marius op zijn motor naar Wassenaar, pakte de revolver van zijn vader en schoot zich een kogel door het hoofd. Maar hij mikte niet zuiver; zijn zelfmoordpoging mislukte. In een vier uur durende operatie werden de bloedingen gestelpt: Marius \'had zijn dood overleefd\' (p. 26). Maar hij zou levenslang blind blijven. In de meest letterlijke zin had liefde hem blind gemaakt.
Er volgde een periode van ontreddering en desoriëntatie. Een nieuw toekomstperspectief ontdekte Marius in de muziek. Hij ontwikkelde zich tot een briljant muziekcriticus. In die hoedanigheid was hij destijds op weg geweest naar Bordeaux.
De ikverteller heeft nog ruimschoots de tijd voor een tweede herinneringsverhaal. Daarin beschrijft hij wat er gebeurde tijdens de masterclass in Bordeaux. Daar ontmoette de ikverteller een vroegere studiegenote, de beeldschone violiste Suzanna Flier. Hij bracht haar in contact met Marius: een ontmoeting met grote gevolgen.
Een van de verplichte nummers bij de masterclass was het eerste strijkkwartet van Janácek, Kreutzersonate (1923). Daarin vertolkte de Tsjechische componist muzikaal Tolstojs gelijknamige novelle. Tolstojs Kreutzersonate (1889) is eveneens een raamvertelling, een reisverhaal in de trein. Het is een onheilspellende huwelijksgeschiedenis. Een echtgenoot verdenkt zijn vrouw, een violiste, er steeds sterker van dat zij hem bedriegt met de altviolist van haar strijkkwartet, die betoverend mooi Beethovens Kreutzersonate kan spelen. Zijn liefde slaat om in haat. In blinde woede steekt hij haar met een dolk dood.
Suzanna vertolkte als eerste violiste de rol van de vrouw. Marius was diep onder de indruk van haar spel en voerde indringende gesprekken met haar over muziek. Al had Marius de ikverteller toevertrouwd dat hij na de affaire met Ines nooit meer verliefd was geweest - \'godsonmogelijk verliefd te worden op een vrouw zonder gezicht\' (p. 35) -, het was de jonge musicoloog wel duidelijk dat er tussen de twee iets bijzonders aan het groeien was, ook al begreep hij daar niets van.
Grote consternatie ontstond tijdens de masterclass toen Suzanna naakt uit het raam van haar slaapkamer op de tweede verdieping viel. Ze kon zich nog net aan de gevelbegroeiing vastgrijpen en werd razendsnel met een ladder in veiligheid gebracht. De toegesnelde ikverteller merkte dat Suzanna Marius naar haar kamer had gelokt en voor een liefdesavontuurtje bij zich in bed genodigd. Haar kleren en de blindenstok lagen over de grond verspreid. Marius dwaalde verdwaasd met verfrommelde en scheef dichtgeknoopte kleren over de gang.
Meteen na afloop van de masterclass moest de ikverteller terug naar Amsterdam. Hij heeft geen enkel contact meer gehad met Suzanna en Marius. Hoe het verder met hen is gegaan, weet hij dus niet.
Dat komt hij echter te weten in het derde verhaal. Op de herinneringen van de ikverteller voor de incheckbalie volgt, tijdens het lange wachten en de vlucht naar Salzburg, Marius\' relaas. Hij vertelt uitvoerig over de afgelopen tien jaar. Na Bordeaux bleek de relatie met Suzanna duurzaam. Ze zijn getrouwd en in de buurt van Wassenaar aan zee gaan wonen. Strubbelingen ontstonden er alleen over het krijgen van kinderen. Marius wilde graag kinderen, Suzanna niet: zij vond het een belemmering voor haar concertoptredens. Na vier jaar werd er toch een zoontje geboren, Benno. Marius \'wilde nog een paar kinderen van haar\' (p. 101), maar ditmaal hield Suzanna voet bij stuk.
\'Een verbijsterend onthullend moment\' (p. 95) beleefde Marius tijdens een gezellig avondje met gasten bij hen thuis. Suzanna vertelde toen zo opgetogen over de altviolist van het strijkkwartet dat Marius\' wantrouwen werd gewekt. Vanaf dat moment meende hij overal aanwijzingen te vinden dat Suzanna een geheime liefde onderhield met de musicus. Achterdocht en jaloezie vergiftigden hun relatie. Marius\' liefde sloeg om in haat. Binnen hun huwelijk voltrok zich hetzelfde scenario als in Tolstojs Kreutzersonate .
Net als Tolstojs hoofdpersoon beraamde Marius een moordaanslag. Hun zwager, een projectontwikkelaar, was bezig een appartementencomplex aan zee te bouwen. Marius liet er zich rondleiden, ging er zelf nog een paar keer op verkenning naartoe en legde Suzanna zijn plan voor: ze konden het penthouse op het dak kopen en moesten er samen eens een kijkje gaan nemen. Tot in detail had Marius inmiddels voorbereid, hoe hij Suzanna van het nog niet beveiligde dak in de diepte zou stoten.
Vermoedelijk had Suzanna wel een voorgevoel van het naderende onheil. In elk geval kreeg zij op het beslissende moment een niesbui en rende weg. Ze verliet met Benno het huis en vroeg via haar advocaat een scheiding aan \'op grond van geestelijke wreedheid\' (p. 83-84). Te laat besefte Marius dat hij zijn leven totaal had verruïneerd.
Marius\' relaas bevat recent nieuws: het is pas twee weken geleden gebeurd. De ikverteller weet nu hoe het met Suzanna en Marius na Bordeaux verder is gegaan. Inmiddels is het vliegtuig in Salzburg geland; de twee reisgenoten nemen afscheid.
Op deze raamvertelling volgt nog een epiloog: Zestien jaar later (p. 133-141). De inmiddels niet meer zo jonge musicoloog is in Boston gaan wonen. Wanneer hij op een dag per vliegtuig onderweg is van Boston naar Amsterdam, maken druk pratende medepassagiers het hem onmogelijk zich op zijn boek te concentreren. Hij vraagt de stewardess een krant. Daarin bladerend stuit hij toevallig op de overlijdensadvertentie van Suzanna Flier, omgekomen bij een vliegtuigcrash. Van het overlijden van hun \'innig geliefde echtgenote en moeder\' (p. 139) wordt kennis gegeven door Marius van Vlooten, Benno en twee zusjes.
Stomverbaasd staart de ikverteller naar de zwartomrande tekst. Hij moet wel aannemen dat Marius en Suzanna zich verzoend hebben en hun nieuwe start met gezinsuitbreiding hebben bezegeld. Bestaat er een groter raadsel dan de mens?
Eindoordeel
A. Onderwerp
Het onderwerp van het boek was liefde. En bij liefde ook de andere gevoelens die hierbij horen, zoals jaloezie, want ook heel belangrijk was in dit boek. Het verhaal gaat over de liefde tussen Suzanne Flier en Marius van Vlooten. Het verhaal wordt verteld door een jongen waarvan de naam onbekend blijft. De liefde is natuurlijk een onderwerp dat veel gebruikt wordt, maar dit komt omdat het zoveel verschillende vormen kan aannemen, omdat het zo divers is, het is een enorm groot onderwerp, probeer maar een aantal dingen te verzinnen waar liefde niet in meespeelt. En doordat het dus bijna overal in voorkomt, is het logisch dat het dan ook vaak in boeken worden gebruikt, boeken proberen immers in ieder geval íets van de realiteit van de lezer te gebruiken. Ik vind het zelf een mooi onderwerp en vind ook dat het in dit boek goed is uitgewerkt. Het biedt voldoende diepgang, maar ook niet zo dat het saai of vervelend wordt.
B. De gebeurtenissen
De gevoelens en gedachten van de hoofdpersonages stonden centraal in dit boek. Het ging vooral over een aantal gevoelens, namelijk liefde en jaloezie. Er zijn gebeurtenissen nodig om deze op te wekken, maar het is vooral een gevoel. En hier ging het boek over. De gebeurtenissen in het boek waren niet altijd spannend, hoewel er wel een stuk is dat heel spannend is, namelijk het stuk dat Van Vlooten Suzanne van het dak wil duwen. Dit is zeer spannend, want je denkt, dit gaat fout, dit mag niet gebeuren en dan gebeurt het ook niet, door een niesbui. Een beetje een anti-climax, maar wel heel leuk bedacht. De andere gebeurtenissen waren behoorlijk droevig, want het leven van Van Vlooten is gewoon niet al te leuk. Eerst verlaat zijn vriendin hem, dan zorgt hij er zelf voor dat hij blind wordt en daarna heeft hij weer een vrouw, denkt hij dat deze hem bedriegt! Wie kan daar nou vrolijk van raken.
C. De personen
De hoofdpersonen van het boek zijn de ik-persoon die de verteller is, Marius van Vlooten, een bekende blinde criticus, en Suzanne Flier. De ik-persoon is op zich niet zo’n heel belangrijk karakter, behalve dat het het verhaal vertelt en dat hij degene is die Marius en Suzanne bijelkaar heeft gebracht. Marius van Vliet heeft zichzelf blind gemaakt, nadat een liefdesverhouding verkeerd afliep. Hij heeft toen tijdens zijn herstel zich verveeld en is gaan luisteren naar muziek, en op een gegeven moment ging hij na concerten recensies schrijven, die heel erg bevielen bij de grote kranten. Hierdoor kan hij naar veel concerten en toen hij op een gegeven moment naar een masterclass in Bordeaux ging, ontmoette hij onderweg de ik-persoon en bij de masterclass zelf omschrijft de ik-persoon Suzanne, waardoor Marius verliefd op haar wordt. Doorzulke beschrijvingen voor Van Vlooten, wordt het boek veel realistischer, er wordt sowieso veel gebruik gemaakt van beschrijvingen, hierdoor leven de personages, want nu weten wij hoe Suzanne er een beetje uitziet, in ieder geval wat ze aan had. Naar het gedrag gekeken, kon je je wel inleven in Suzannes situatie. Een klein beetje in ieder geval. Je weet niet of ze niet of wel een minnaar had, maar in ieder geval stond vast dat ze een jaloerse echtgenoot had. En dan kun je wel haar reacties begrijpen, door dit soort dingen wordt het boek ook weer meer levensecht.
D. De opbouw
Het boek was totaal niet chronologisch, maar was een gesprek, waarbij herinneringen van de ik-persoon ook af en toe bijkwamen. De ik-persoon ontmoet Van Vlooten bij de incheckbalie en vanaf daar gaan ze wat drinken. Dan begint Van Vlooten te vertellen, nadat de ik-persoon zich weer heeft herinnert hoe hij Van Vlooten leerde kennen. Hierna komt het verhaal, met tussendoor stukjes van, ze moeten nu wel lang wachten, het vliegtuig schijnt een ongeluk te hebben gehad, want ze zijn op een vliegveld en ze hebben maar vertraging. Als het verhaal eindelijk af is, komt er een tijdsprong van 16 jaar, wanneer we weer de ik-persoon tegenkomen, nu in het vliegtuig waar hij dan in de krant leest hoe het is afgelopen met Suzanne en Marius, namelijk dat ze weer bijelkaar zijn gekomen en dat zij 16 jaar na hun laatste gesprek in een vliegtuigongeluk is omgekomen. Doordat het verhaal zo was opgebouwd kon alles worden begrepen en hoefde je niet vanaf het begin te beginnen, wanneer je nog niets weet. Nu kon je al snel erin komen, had je al wat aanknopingspunten en was het bedoeld als een opfrissing van, zo zat het. Dan komt het echte verhaal en dan snap je alles, want het meeste is al van te voren uitgelegd. Dit kan heel fijn zijn, soms kan het ook een stuk leuker zijn om te gissen naar betekenissen van dingen die je nog niet snapt, wat zou er kunnen zijn gebeurt! Maar dit kan in dit geval dus niet. En door de tijdsprong heeft het boek ook geen open einde, wat wel fijn is. Sommige verhalen zijn wel fijn om zelf over door te fantaseren, wat zou er zijn gebeurt, andere verhalen zoals deze zijn fijner om gewoon af te sluiten, omdat het niet altijd zulke leuke verhalen zijn.
E. De thematiek/motieven
Een paar motieven en elementen die terug komen in het boek zijn natuurlijk de liefde, muziek, maar ook jaloezie, wat vaak bij liefde aan de hand is. Jaloezie is vaak terug te vinden in het boek. Marius van Vlooten schoot zichzelf door het hoofd dankzij jaloezie (zijn vriendin was met iemand anders ervandoor gegaan).
“‘Mijn jaloezie,’ zei hij langzaam en het was voor het eerst dat ik hem dat woord hoorde zeggen, ‘mijn jaloezie trok onze liefde die aan duizend en één dingen zat vastgeknoopt los en maakte er een wolk heen en weer schietende steekvliegen van.’
Ze reden het dorp in en namen na de rotonde de weg van Binnen naar Zee. Suzanne was zwijgzaam, ze concentreerde zich, wat op deze verraderlijk glooiende weg ook maar beter was. Maar hij zette het opeens op een schreeuwen dat hij er niet meer tegen kon, dat zij tever gingen, zij en haar minnaar. Razend verlangde hij van haar te weten of meneer, daar in hun hotelbedden, wel passend tegemoet kwam aan de zeer speciale slaperige variant van het combat amoureux die zij vooral in de vroege ochtend zo apprecieerde!
Zijn grofheid negerend reed ze het pad op naar de garage waarvan de deuren automatisch, helderverlicht opengingen.
‘Trek toch niet zo’n lelijk gezicht,’ zei ze. Hij stapte zonder op haar te wachten uit.”
Hierin noemt Marius van Vlooten het zelf ookal. Jaloezie. Hij was enorm jaloers vanwege zijn vrouw Suzanne, die misschien wel een relatie had met de altviolist van het kwartet waarin zij speelde, maar of zij nou echt of niet een relatie had werd niet duidelijk. Opzich is jaloezie wel een logisch motief in dit boek. Het hangt samen met de liefde. Je hebt bijna nooit liefde zonder dat er wel iemand jaloers is. Of het je vriend of vriendin is, die denkt dat je vreemd gaat, of gewoon vrienden die jaloers zijn dat je geluk hebt en zij niet.
F. Het taalgebruik
Margriet de Moor maakt veel gebruik van beschrijvingen, maar gebruikt niet heel erg veel bijvoegelijke naamwoorden, maar door deze beschrijvingen kun je als lezer wel meer bij het boek betrokken raken. Ik kon het boek op een gegeven moment niet meer wegleggen.
“Met mijn ogen gericht op Suzanne Flier die was opgestaan en daarbij de jongeman, snel overeind komend, de hand reikte, ging ik door met mijn vrouwenportret, olie op doek, en ik sta nog altijd versteld van de picassoëske geest die die namiddag op een wijnlandgoed buiten Bordeaux vaardig over mij moet zijn geworden. Als hij wil kan hij het zo, ergens in zijn hoofd, aan een muur of boven een schouw spijkeren, zei ik op een bepaald moment bij mezelf. Ze kwam frontaal op ons af: ik beschreef haar rechte schouders en haar jurk van maïsgele katoen. Ze keek naar ons zoals iemand doet van een afstand, met een gelaatstuidrukking die al enigszins tegemoet komt aan een nog niet gevoerd gesprek: ik schetste haar glimlach die openhartig was maar ook het vermogen verried te plagen. Drie vrouwen, op weg naar het terras, kruisten haar pad en ze deed een paar stappen opzij en wachtte naast een pilaar. Zorgvuldig, mijn ogen toegeknepen, noemde ik toen haar matwittehals en had er vervolgens plezier in om de matwitte armen van het meisje in direct verband te brengen met de violiste op het podium die, op- en afstrijkend in een blote of in ieder geval mouwloze jurk, de muziek die zij speelt omhelst, krachtig, vloeiend, teer, hoekig of met niet meer dan een puntje, en op die manier lijfelijk zeer dicht bij de luisteraar brengt, iedere concertbezoeker weet hiervan. Daar had je haar. Suzanne Flier doemde op voor onze tafel en ik had nog net tijd om Van Vlooten iets van een achtergrond te schilderen.
Het getande afhangende zwaard van een zwartgroene palm.”
Dit is een voorbeeld van zo’n beschrijving, in dit stuk vertelt de ik-persoon aan Van Vlooten hoe Suzanne eruit ziet en Van Vlooten luistert graag naar deze beschrijving, blijkt uit het stuk dat hieraan vooraf ging. Zoals je kunt zien is er niet al te lastig taalgebruik, het is niet zoals je gewoon zou praten maar ook niet dat je een woordenboek erbij moet hebben. Er zijn wat woorden waarbij je denkt, is dit bedacht of niet, zoals het piccassoëske, waarvan ik overigens nog steeds niet zeker bent, maar het is in ieder geval wel duidelijk. Ikzelf houd erg veel van beschrijvingen, het kan je meer in het boek meetrekken, zodat je er meer betrokken bij raakt.
Ik heb al een tijd last van dat ik geen leuke boeken meer kan vinden. Dus ik heb laatst in de bibliotheek in Utrecht heb ik op leesadvies aan geklikt en de naam van Arthur Japin ingevoerd, omdat het boek dat ik van hem heb gelezen, echt heel leuk vond. En daar kwam de naam van Margriet de Moor uit. Toen ik op zoek ging naar ‘De virtuoos’, vond ik een boek waarin zowel ‘De virtuoos’ als de ‘Kreutzersonate’ in zat. Ik heb deze allebei gelezen, maar ik heb de ‘Kreutzersonate’ het laatst gelezen en ik vond deze ook het mooist, dus daarom heb ik dit boek gekozen.
Verwachting
Op de voorkant staat een grote zaal, die verder compleet verlaten is. Er hangen aan weerskanten kroonluchters die aan zijn. De foto is redelijk vaag. De titel ‘Kreutzersonate’ slaat op een werk van Janáček dat ‘Kreutzersonate’ heet en waarschijnlijk heeft muziek dan ook veel met het boek te maken.
Eerste reactie
Het boek heeft inderdaad veel met muziek te maken, maar ook met het stuk zelf, wat ik eigenlijk niet had verwacht, meer dat het een stuk was dat toevallig langs kwam, maar dit speelt echt een grote rol in het boek, voornamelijk ook omdat het boek zelf erop gebaseerd is.
Samenvatting
Kreutzersonate bestaat uit een raamvertelling, gevolgd door een epiloog. Het raam wordt gevormd door de luchthaven Schiphol. Daar ontmoeten elkaar voor de incheckbalie een jonge musicoloog - de ikverteller - en een oudere, blinde muziekcriticus, Marius van Vlooten. Ze zijn allebei op weg naar de Salzburger Festspiele. Het vliegtuig heeft echter minimaal vier uur vertraging. Binnen dit kader van een langdurig oponthoud op het vliegveld en de aansluitende vlucht naar Salzburg worden drie verhalen verteld. Twee daarvan bestaan uit herinneringen van de ikverteller, het derde bevat een breed relaas van Marius.
De ikverteller en Marius ontmoeten elkaar voor de tweede keer. Hun eerste ontmoeting vond tien jaar geleden plaats, onder vergelijkbare omstandigheden. Toen waren ze allebei op weg van Schiphol naar Bordeaux, om daar een masterclass voor strijkkwartetten bij te wonen. Bij de tussenstop in Brussel bleek het aansluitende vliegtuig naar Bordeaux op Heathrow verongelukt te zijn. Ze hadden er alle tijd voor een uitvoerig gesprek.
Kort voor haar afstuderen was Ines wat nonchalanter met haar afspraken, maar Marius weet dat aan de grote studiedruk. Na haar afstudeerfeest gingen ze naar zijn kamer, beleefden er een meeslepende liefdesnacht en namen de volgende dag hartelijk afscheid. Daarna hoorde Marius niets meer van haar. Hevig verontrust ging hij op onderzoek uit. Navraag leerde hem dat zij al een dag na hun afscheid in ondertrouw was gegaan met een studievriend en weer een dag later met hem naar Venezuela was vertrokken \'om daarginds, na de verplichte termijn van veertien dagen, te trouwen\' (p. 22).
Wanhopig reed Marius op zijn motor naar Wassenaar, pakte de revolver van zijn vader en schoot zich een kogel door het hoofd. Maar hij mikte niet zuiver; zijn zelfmoordpoging mislukte. In een vier uur durende operatie werden de bloedingen gestelpt: Marius \'had zijn dood overleefd\' (p. 26). Maar hij zou levenslang blind blijven. In de meest letterlijke zin had liefde hem blind gemaakt.
Er volgde een periode van ontreddering en desoriëntatie. Een nieuw toekomstperspectief ontdekte Marius in de muziek. Hij ontwikkelde zich tot een briljant muziekcriticus. In die hoedanigheid was hij destijds op weg geweest naar Bordeaux.
De ikverteller heeft nog ruimschoots de tijd voor een tweede herinneringsverhaal. Daarin beschrijft hij wat er gebeurde tijdens de masterclass in Bordeaux. Daar ontmoette de ikverteller een vroegere studiegenote, de beeldschone violiste Suzanna Flier. Hij bracht haar in contact met Marius: een ontmoeting met grote gevolgen.
Een van de verplichte nummers bij de masterclass was het eerste strijkkwartet van Janácek, Kreutzersonate (1923). Daarin vertolkte de Tsjechische componist muzikaal Tolstojs gelijknamige novelle. Tolstojs Kreutzersonate (1889) is eveneens een raamvertelling, een reisverhaal in de trein. Het is een onheilspellende huwelijksgeschiedenis. Een echtgenoot verdenkt zijn vrouw, een violiste, er steeds sterker van dat zij hem bedriegt met de altviolist van haar strijkkwartet, die betoverend mooi Beethovens Kreutzersonate kan spelen. Zijn liefde slaat om in haat. In blinde woede steekt hij haar met een dolk dood.
Grote consternatie ontstond tijdens de masterclass toen Suzanna naakt uit het raam van haar slaapkamer op de tweede verdieping viel. Ze kon zich nog net aan de gevelbegroeiing vastgrijpen en werd razendsnel met een ladder in veiligheid gebracht. De toegesnelde ikverteller merkte dat Suzanna Marius naar haar kamer had gelokt en voor een liefdesavontuurtje bij zich in bed genodigd. Haar kleren en de blindenstok lagen over de grond verspreid. Marius dwaalde verdwaasd met verfrommelde en scheef dichtgeknoopte kleren over de gang.
Meteen na afloop van de masterclass moest de ikverteller terug naar Amsterdam. Hij heeft geen enkel contact meer gehad met Suzanna en Marius. Hoe het verder met hen is gegaan, weet hij dus niet.
Dat komt hij echter te weten in het derde verhaal. Op de herinneringen van de ikverteller voor de incheckbalie volgt, tijdens het lange wachten en de vlucht naar Salzburg, Marius\' relaas. Hij vertelt uitvoerig over de afgelopen tien jaar. Na Bordeaux bleek de relatie met Suzanna duurzaam. Ze zijn getrouwd en in de buurt van Wassenaar aan zee gaan wonen. Strubbelingen ontstonden er alleen over het krijgen van kinderen. Marius wilde graag kinderen, Suzanna niet: zij vond het een belemmering voor haar concertoptredens. Na vier jaar werd er toch een zoontje geboren, Benno. Marius \'wilde nog een paar kinderen van haar\' (p. 101), maar ditmaal hield Suzanna voet bij stuk.
\'Een verbijsterend onthullend moment\' (p. 95) beleefde Marius tijdens een gezellig avondje met gasten bij hen thuis. Suzanna vertelde toen zo opgetogen over de altviolist van het strijkkwartet dat Marius\' wantrouwen werd gewekt. Vanaf dat moment meende hij overal aanwijzingen te vinden dat Suzanna een geheime liefde onderhield met de musicus. Achterdocht en jaloezie vergiftigden hun relatie. Marius\' liefde sloeg om in haat. Binnen hun huwelijk voltrok zich hetzelfde scenario als in Tolstojs Kreutzersonate .
Net als Tolstojs hoofdpersoon beraamde Marius een moordaanslag. Hun zwager, een projectontwikkelaar, was bezig een appartementencomplex aan zee te bouwen. Marius liet er zich rondleiden, ging er zelf nog een paar keer op verkenning naartoe en legde Suzanna zijn plan voor: ze konden het penthouse op het dak kopen en moesten er samen eens een kijkje gaan nemen. Tot in detail had Marius inmiddels voorbereid, hoe hij Suzanna van het nog niet beveiligde dak in de diepte zou stoten.
Marius\' relaas bevat recent nieuws: het is pas twee weken geleden gebeurd. De ikverteller weet nu hoe het met Suzanna en Marius na Bordeaux verder is gegaan. Inmiddels is het vliegtuig in Salzburg geland; de twee reisgenoten nemen afscheid.
Op deze raamvertelling volgt nog een epiloog: Zestien jaar later (p. 133-141). De inmiddels niet meer zo jonge musicoloog is in Boston gaan wonen. Wanneer hij op een dag per vliegtuig onderweg is van Boston naar Amsterdam, maken druk pratende medepassagiers het hem onmogelijk zich op zijn boek te concentreren. Hij vraagt de stewardess een krant. Daarin bladerend stuit hij toevallig op de overlijdensadvertentie van Suzanna Flier, omgekomen bij een vliegtuigcrash. Van het overlijden van hun \'innig geliefde echtgenote en moeder\' (p. 139) wordt kennis gegeven door Marius van Vlooten, Benno en twee zusjes.
Stomverbaasd staart de ikverteller naar de zwartomrande tekst. Hij moet wel aannemen dat Marius en Suzanna zich verzoend hebben en hun nieuwe start met gezinsuitbreiding hebben bezegeld. Bestaat er een groter raadsel dan de mens?
Eindoordeel
A. Onderwerp
Het onderwerp van het boek was liefde. En bij liefde ook de andere gevoelens die hierbij horen, zoals jaloezie, want ook heel belangrijk was in dit boek. Het verhaal gaat over de liefde tussen Suzanne Flier en Marius van Vlooten. Het verhaal wordt verteld door een jongen waarvan de naam onbekend blijft. De liefde is natuurlijk een onderwerp dat veel gebruikt wordt, maar dit komt omdat het zoveel verschillende vormen kan aannemen, omdat het zo divers is, het is een enorm groot onderwerp, probeer maar een aantal dingen te verzinnen waar liefde niet in meespeelt. En doordat het dus bijna overal in voorkomt, is het logisch dat het dan ook vaak in boeken worden gebruikt, boeken proberen immers in ieder geval íets van de realiteit van de lezer te gebruiken. Ik vind het zelf een mooi onderwerp en vind ook dat het in dit boek goed is uitgewerkt. Het biedt voldoende diepgang, maar ook niet zo dat het saai of vervelend wordt.
B. De gebeurtenissen
De gevoelens en gedachten van de hoofdpersonages stonden centraal in dit boek. Het ging vooral over een aantal gevoelens, namelijk liefde en jaloezie. Er zijn gebeurtenissen nodig om deze op te wekken, maar het is vooral een gevoel. En hier ging het boek over. De gebeurtenissen in het boek waren niet altijd spannend, hoewel er wel een stuk is dat heel spannend is, namelijk het stuk dat Van Vlooten Suzanne van het dak wil duwen. Dit is zeer spannend, want je denkt, dit gaat fout, dit mag niet gebeuren en dan gebeurt het ook niet, door een niesbui. Een beetje een anti-climax, maar wel heel leuk bedacht. De andere gebeurtenissen waren behoorlijk droevig, want het leven van Van Vlooten is gewoon niet al te leuk. Eerst verlaat zijn vriendin hem, dan zorgt hij er zelf voor dat hij blind wordt en daarna heeft hij weer een vrouw, denkt hij dat deze hem bedriegt! Wie kan daar nou vrolijk van raken.
De hoofdpersonen van het boek zijn de ik-persoon die de verteller is, Marius van Vlooten, een bekende blinde criticus, en Suzanne Flier. De ik-persoon is op zich niet zo’n heel belangrijk karakter, behalve dat het het verhaal vertelt en dat hij degene is die Marius en Suzanne bijelkaar heeft gebracht. Marius van Vliet heeft zichzelf blind gemaakt, nadat een liefdesverhouding verkeerd afliep. Hij heeft toen tijdens zijn herstel zich verveeld en is gaan luisteren naar muziek, en op een gegeven moment ging hij na concerten recensies schrijven, die heel erg bevielen bij de grote kranten. Hierdoor kan hij naar veel concerten en toen hij op een gegeven moment naar een masterclass in Bordeaux ging, ontmoette hij onderweg de ik-persoon en bij de masterclass zelf omschrijft de ik-persoon Suzanne, waardoor Marius verliefd op haar wordt. Doorzulke beschrijvingen voor Van Vlooten, wordt het boek veel realistischer, er wordt sowieso veel gebruik gemaakt van beschrijvingen, hierdoor leven de personages, want nu weten wij hoe Suzanne er een beetje uitziet, in ieder geval wat ze aan had. Naar het gedrag gekeken, kon je je wel inleven in Suzannes situatie. Een klein beetje in ieder geval. Je weet niet of ze niet of wel een minnaar had, maar in ieder geval stond vast dat ze een jaloerse echtgenoot had. En dan kun je wel haar reacties begrijpen, door dit soort dingen wordt het boek ook weer meer levensecht.
D. De opbouw
Het boek was totaal niet chronologisch, maar was een gesprek, waarbij herinneringen van de ik-persoon ook af en toe bijkwamen. De ik-persoon ontmoet Van Vlooten bij de incheckbalie en vanaf daar gaan ze wat drinken. Dan begint Van Vlooten te vertellen, nadat de ik-persoon zich weer heeft herinnert hoe hij Van Vlooten leerde kennen. Hierna komt het verhaal, met tussendoor stukjes van, ze moeten nu wel lang wachten, het vliegtuig schijnt een ongeluk te hebben gehad, want ze zijn op een vliegveld en ze hebben maar vertraging. Als het verhaal eindelijk af is, komt er een tijdsprong van 16 jaar, wanneer we weer de ik-persoon tegenkomen, nu in het vliegtuig waar hij dan in de krant leest hoe het is afgelopen met Suzanne en Marius, namelijk dat ze weer bijelkaar zijn gekomen en dat zij 16 jaar na hun laatste gesprek in een vliegtuigongeluk is omgekomen. Doordat het verhaal zo was opgebouwd kon alles worden begrepen en hoefde je niet vanaf het begin te beginnen, wanneer je nog niets weet. Nu kon je al snel erin komen, had je al wat aanknopingspunten en was het bedoeld als een opfrissing van, zo zat het. Dan komt het echte verhaal en dan snap je alles, want het meeste is al van te voren uitgelegd. Dit kan heel fijn zijn, soms kan het ook een stuk leuker zijn om te gissen naar betekenissen van dingen die je nog niet snapt, wat zou er kunnen zijn gebeurt! Maar dit kan in dit geval dus niet. En door de tijdsprong heeft het boek ook geen open einde, wat wel fijn is. Sommige verhalen zijn wel fijn om zelf over door te fantaseren, wat zou er zijn gebeurt, andere verhalen zoals deze zijn fijner om gewoon af te sluiten, omdat het niet altijd zulke leuke verhalen zijn.
E. De thematiek/motieven
Een paar motieven en elementen die terug komen in het boek zijn natuurlijk de liefde, muziek, maar ook jaloezie, wat vaak bij liefde aan de hand is. Jaloezie is vaak terug te vinden in het boek. Marius van Vlooten schoot zichzelf door het hoofd dankzij jaloezie (zijn vriendin was met iemand anders ervandoor gegaan).
“‘Mijn jaloezie,’ zei hij langzaam en het was voor het eerst dat ik hem dat woord hoorde zeggen, ‘mijn jaloezie trok onze liefde die aan duizend en één dingen zat vastgeknoopt los en maakte er een wolk heen en weer schietende steekvliegen van.’
Zijn grofheid negerend reed ze het pad op naar de garage waarvan de deuren automatisch, helderverlicht opengingen.
‘Trek toch niet zo’n lelijk gezicht,’ zei ze. Hij stapte zonder op haar te wachten uit.”
Hierin noemt Marius van Vlooten het zelf ookal. Jaloezie. Hij was enorm jaloers vanwege zijn vrouw Suzanne, die misschien wel een relatie had met de altviolist van het kwartet waarin zij speelde, maar of zij nou echt of niet een relatie had werd niet duidelijk. Opzich is jaloezie wel een logisch motief in dit boek. Het hangt samen met de liefde. Je hebt bijna nooit liefde zonder dat er wel iemand jaloers is. Of het je vriend of vriendin is, die denkt dat je vreemd gaat, of gewoon vrienden die jaloers zijn dat je geluk hebt en zij niet.
F. Het taalgebruik
Margriet de Moor maakt veel gebruik van beschrijvingen, maar gebruikt niet heel erg veel bijvoegelijke naamwoorden, maar door deze beschrijvingen kun je als lezer wel meer bij het boek betrokken raken. Ik kon het boek op een gegeven moment niet meer wegleggen.
“Met mijn ogen gericht op Suzanne Flier die was opgestaan en daarbij de jongeman, snel overeind komend, de hand reikte, ging ik door met mijn vrouwenportret, olie op doek, en ik sta nog altijd versteld van de picassoëske geest die die namiddag op een wijnlandgoed buiten Bordeaux vaardig over mij moet zijn geworden. Als hij wil kan hij het zo, ergens in zijn hoofd, aan een muur of boven een schouw spijkeren, zei ik op een bepaald moment bij mezelf. Ze kwam frontaal op ons af: ik beschreef haar rechte schouders en haar jurk van maïsgele katoen. Ze keek naar ons zoals iemand doet van een afstand, met een gelaatstuidrukking die al enigszins tegemoet komt aan een nog niet gevoerd gesprek: ik schetste haar glimlach die openhartig was maar ook het vermogen verried te plagen. Drie vrouwen, op weg naar het terras, kruisten haar pad en ze deed een paar stappen opzij en wachtte naast een pilaar. Zorgvuldig, mijn ogen toegeknepen, noemde ik toen haar matwittehals en had er vervolgens plezier in om de matwitte armen van het meisje in direct verband te brengen met de violiste op het podium die, op- en afstrijkend in een blote of in ieder geval mouwloze jurk, de muziek die zij speelt omhelst, krachtig, vloeiend, teer, hoekig of met niet meer dan een puntje, en op die manier lijfelijk zeer dicht bij de luisteraar brengt, iedere concertbezoeker weet hiervan. Daar had je haar. Suzanne Flier doemde op voor onze tafel en ik had nog net tijd om Van Vlooten iets van een achtergrond te schilderen.
Dit is een voorbeeld van zo’n beschrijving, in dit stuk vertelt de ik-persoon aan Van Vlooten hoe Suzanne eruit ziet en Van Vlooten luistert graag naar deze beschrijving, blijkt uit het stuk dat hieraan vooraf ging. Zoals je kunt zien is er niet al te lastig taalgebruik, het is niet zoals je gewoon zou praten maar ook niet dat je een woordenboek erbij moet hebben. Er zijn wat woorden waarbij je denkt, is dit bedacht of niet, zoals het piccassoëske, waarvan ik overigens nog steeds niet zeker bent, maar het is in ieder geval wel duidelijk. Ikzelf houd erg veel van beschrijvingen, het kan je meer in het boek meetrekken, zodat je er meer betrokken bij raakt.
REACTIES
1 seconde geleden