Auteur
Jan Wolkers
Informatie over het boek en de schrijver
Titel
Kort Amerikaans
Titelverklaring
Kort Amerikaans is een kapsel, in de tijd van de oorlog hadden de meeste jongens hun haar op deze manier. Het was namelijk heel kort, dit was het goedkoopst, omdat je dan niet zo snel weer naar de kapper moest. Eric had echter ten hoogte van zijn slaap een litteken, dit vond hij zelf verschrikkelijk en wou zijn haar graag er overheen laten vallen zodat niemand het litteken kon zien. Van zijn vader moest dit echter altijd. Jaar van eerste druk
1962

Aantal pagina’s
174
Indeling
Kort Amerikaans bestaat uit 21 hoofdstukken. Motto
There is no trap so deadly as the trap you set for yourself
The long goodbye - RAYMOND CHANDLER
Opdracht
Voor Karina en Rosita
Thema
Het thema is vooral zijn litteken, waar Eric nooit meer bovenop is gekomen. Karakterbeschrijving
Eric; Eric is een jongen die zit ondergedoken om niet te hoeven vechten. Hierbij is hij ook vrij van zijn geloof en zijn ouders. Hij is ongeveer 19 jaar oud en werkt in de lampekapzaak; d`Ailleurs. In zijn vrije tijd schildert hij in de schilderacademie van Grouw. Hij zit nogal met zijn litteken en streng calvinistische opvoeding. Eric sluit zich in de loop van het boek steeds meer af van de buitenwereld. Elly; Elly is een joods meisje van 17 jaar en werkt ook bij d’ Ailleurs in de lampezaak. Ze is een heel koelbloedig persoon. Jonkheer Ailleurs: Baas van Eric heeft Elly opgevangen nadat haar ouders door de Duitsers waren opgepakt. Een goeie man ongeveer rond de 60. Is nogal een zeur. Van Grouw; Eigenaar van de schilderacademie heel open en vriendelijk persoon. Van Grouw is rond de 35 jaar. Is NSBR
De Spin: Is een schilder/kunstenaar, houd er rare gedachten op na. Hij is ook rond de 35 jaar. Heeft tenslotte zelfmoord gepleegd had het volgens mij nogal moeilijk met zichzelf. Tijd

Het verhaal speelt zich af in de tweede wereld oorlog rond 1944 en 1945. In het begin van het boek wordt Eric zijn vriend opgepakt door de nazi’s hier is de oorlog dus nog steeds aan de gang. De eigenaar van de schilderacademie meneer Grouw NSBR gaat op de ‘vlucht’, omdat hij niet opgepakt wil worden. De bevrijding is dan al dichtbij anders was meneer Grouw nog niet vertrokken. De tijd waarin het verhaal zich afspeelt is wel belangrijk voor de handeling. Ik denk dat de tijd waarin het verhaal zich afspeelt voor de nodige spanning moet zorgen. Anders was Eric nooit zijn vriend kwijt geraakt. Ook had hij nooit de academie van meneer Grouw gekregen. Tenslotte had het verhaal nooit zo afgelopen kunnen zijn. Het verhaal duurt ongeveer een halfjaar. De vertelde tijd is korter dan de verteltijd. Ruimte
Het verhaal speelt zich af in Leiden. Hier gaat Eric naar de schilderacademie en werkt hier ‘s ochtends bij d`Ailleurs. Deze plaats is willekeurig gekozen en is niet belangrijk voor de handeling. Perspectief
Personale verteller, want het wordt verteld in de hij-figuur, en die hij-figuur is Eric. Schrijver weet alles over de hoofdpersoon en licht de lezer daar over in. Soms is het perspectief dus ook auctoriaal. Chronologie
Het verhaal is chronologisch verteld. Door middel van Eric zijn gedachten gaan we één keer terug naar het verleden. Dit gaat vooral over zijn jeugd. Genre
Psychologische oorlogsroman. Samenvatting
De hoofdpersoon is Eric van Poelgeest. Hij is ondergedoken voor de arbeidsinspectie, in Leiden. Zijn ouders wonen in Oegstgeest. Zijn moeder komt elke avond een pannetje eten brengen, verpakt in een luier. Ze reist elke keer weer anders zodat ze nooit gepakt kunnen worden. Zijn ouders zijn streng calvinistisch, en laten hun kinderen dus niet inenten tegen besmettelijke en dus dodelijke ziektes. Eric is van plan zich aan te melden bij een schilderacademie. Als hij op weg is zich aan te melden houden de Duitsers net een razzia. Eric verstopt zich in de bioscoop de mensen bij het loket waren heel erg boos op hem, want misschien zouden dan de Duitsers de boel binnen vernielen. Nadat hij geïnformeerd heeft over zijn vriend komt Eric er achter dat zijn vriend is opgepakt. Hierna gaat Eric maar alleen naar de schilderacademie. Eric moet eerst een trap op en wanneer hij op een deur klopt ziet hij een man in een met verf besmeurde kleren aan. Na een praat je wordt Eric aangenomen op de academie, door van Grouw, hij is de leider van de academie. Eric vertelt tegen van Grouw dat hij ondergedoken zit. Grouw vertelt Eric dat hij altijd in de schilderacademie terecht kan, ook wanneer hij er niet is. Verder vertelt Grouw dat er ook nog een andere man zo nu en dan komt werken. Eric ontmoet, volgens hem, deze vreemde leerling. Hij heet de Spin. Ook hij is lid van de NSB. `S morgens wekt Eric bij d`Ailleurs, waar hij lampekappen beschildert. Ook daar werkt een joods meisje die ondergedoken zit, Elly. Volgens d’Ailleurs doet Eric zijn werk niet goed en netjes genoeg. Eric vind dit werk maar niks, hij wil een echte kunstenaar worden. In de academie vindt hij een tors van gips waarmee hij de liefde gaat bedrijven. Eric vind dat het het enige ‘meisje’ is waar hij niet bang voor hoeft te zijn. Eric is nieuwsgierig en kijkt door het sleutelgat bij van Grouw naar binnen. Terwijl van Grouw een uniform van de WA draagt betrapt hij Eric. Dan komt Eric erachter dat Grouw lid is van de NSB. Grouw is niet boos op Eric maar, juist vriendelijk en behulpzaam. Eric mag de tors wel gebruiken voor zijn stilleven. Eric heeft een vriendin Ans. Hij haalt haar ‘s avonds op en gaat met haar naar bed. Ans doet dit echter met tegenzin. Wanneer Eric bij ‘d Ailleurs aan het werk is gaat hij Elly vingeren. Elly vertelt dat d`Ailleurs regelmatig met haar vrijt. Eric en Elly spreken met elkaar af om een keer met elkaar naar bed te gaan. ’s Avonds laat ‘d Ailleurs altijd de hond uit, dan kan Eric naar binnen sluipen. De volgende dag sluipt Eric het huis uit door eerst de WC door te spoelen. Wanneer hij dit echter wil doen zit ‘d Ailleurs op de WC. Eric wenst hem goede morgen en maakt dat er weg komt. Eric is daarna nooit meer wezen werken. De Spin nodigt Eric bij hem thuis uit. Eric ziet een paar stillevens van hem, ook ziet hij foto’s van een hond. Eric gaat er van uit dat die al is overleden. Hier lijdt de Spin nogal onder. Ans heeft gebiecht, en de priester heeft haar gezegd dat ze niet meer met Eric om moet gaan. Eric is woedend, en zegt haar dat ze het uitmaakt om zijn litteken, waar hij nog steeds veel leed van heeft. Erics broer Frans heeft meegedaan aan een overval op een Duits distributiekantoor. Hij is daarbij in zijn been geschoten, en is niet direct nar een ziekenhuis gegaan om het te laten ontsmetten. Hij krijgt difterie en overlijdt. De dag dat Eric zijn broer dood gaat is Eric bij het ziekenhuis. Eric mag alleen maar door het raam kijken. Wanneer hij dit doet ziet hij zijn broer voor het laatst levend. Volgens Eric kreeg hij van zijn broer een boodschap. De Amerikanen komen dichterbij, en van Grouw verlaat de academie. Als hij hoort wat er met Erics broer is gebeurd biedt hij hem aan om in de academie te gaan wonen. Van Grouw heeft daar een mooie kamer. Eric zegt ja. Van Grouw vraagt aan hem een brief te posten bij de Spin. Eric doet dat, en als hij daar aan komt ziet hij de Spin hangen. Hij heeft zelfmoord gepleegd. Met de foto van zijn hond voor hem. Eric vraagt Elly bij hem te komen wonen. Dit wou Elly echter niet, omdat ze bij van ‘d Ailleurs ook een mooi plekje heeft. Na een tijdje staat ze echter met koffers bij Eric voor de deur. Eric hoort van Elly dat d`Ailleurs is opgepakt. Elly wil met Eric naar bed, maar Eric wil dat niet. Als Eric `s nachts merkt dat ze slaapt gaat hij naar de tors, en vrijt ermee. Elly ziet dat en gaat uit haar dak. Eric kan er niet meer tegen en knijpt haar keel dicht als zij de tors aan stukken gooit. Bij de bevrijding kloppen er drie mannen op de deur, Eric pakt een oud geweer en richt vanuit het raam op de man die in elkaar duikt en schiet. Eigen mening
Het boek had wel iets, maar ik vond het wel een beetje vreemd. Het verhaal speelt zich af in de oorlog, dat vind ik op zich wel interessant. De oorlog komt echter maar in een paar dingen heel duidelijk naar voren zoals bij van Grouw en de Spin en dat Eric zijn vriend wordt opgepakt tijdens een razzia van de Duitsers. Ik vond het boek in het algemeen wat langdradig. Er zijn een paar stukjes waar het boek wel een beetje spannend wordt. - toen de NSB Eric zijn vriend oppakt - toen Eric erachter kwam dat van Grouw bij de NSB hoorden - toen hij bij de Spin thuis ging kijken - toen hij de Spin zag hangen en wist dat hij zelfmoord had gepleegd - toen hij de keel van Elly dichtkneep - toen hij op het laatst op die drie mannen richtte en zij terugschoten
Ondanks deze delen vind ik het verhaal eentonig blijven. Er gebeurt wel heel veel in het boek, maar ik kan niet zeggen dat ik het een ongelooflijk spannend boek is. Waar het vooral in dit boek om gaat is hoe Eric zijn gedachten en gevoelens op een ‘rijtje’ heeft. Het gaat ook vooral om Eric zijn litteken maar, dit komt echter een paar keer aan de orde. Een voorbeeld ervan is wanneer Eric zijn portretten aan van Grouw laat zien, en denkt zou hij het opmerken dat ik mijn litteken niet geschilderd heb. Van mij mocht dit wel wat meer aan de orde komen. Wat ik wel heel leuk vond aan het verhaal is elke keer als er wat gebeurd lees je ook hoe Eric hier over denkt. Het doet zijn naam als psychologisch oorlogs roman dan ook wel eer aan De gedachten en gevoelens van Eric zijn heel erg goed uitgewerkt. De schrijver neemt dan ook geen blad voor de mond op gebied van seks. Dit maakt het boek dan ook nog wel een beetje bijzonder overkomen. Ik denk dan ook dat je bij dit boek niet te veel naar het verhaal moet kijken, maar naar de gedachten van Eric. Het boek heeft een open einde die ik niet helemaal begreep, maar die je ook aan het denken en fantaseren brengt. Ik denk dan ook dat de schrijver hier goed over na gedacht heeft. Bij mij is echter nog steeds de grote vraag: Wie wordt er nou dood geschoten een van die drie mannen of Eric zelf ? Ik denk echter dat Eric wordt doodgeschoten anders was het boek hier niet opgehouden maar, nog verder gegaan. De eerste druk van het boek is in 1962 dus zou je dit boek onder de stroming modern I zetten. Het is een boek wat makkelijk te lezen is. Het is mij niet opgevallen dat er moeilijke woorden worden gebruikt.