Kort Amerikaans door Jan Wolkers

Auteur
Jan Wolkers

Informatie over het boek en de schrijver

Titel
Kort Amerikaans

Titelverklaring
Kort Amerikaans is een kapsel, in de tijd van de oorlog hadden de meeste jongens hun haar op deze manier. Het was namelijk heel kort, dit was het goedkoopst, omdat je dan niet zo snel weer naar de kapper moest. Eric had echter ten hoogte van zijn slaap een litteken, dit vond hij zelf verschrikkelijk en wou zijn haar graag er overheen laten vallen zodat niemand het litteken kon zien. Van zijn vader moest dit echter altijd.

Jaar van eerste druk
1962

Aantal pagina’s
174

Indeling
Kort Amerikaans bestaat uit 21 hoofdstukken.

Motto
There is no trap so deadly as the trap you set for yourself
The long goodbye - RAYMOND CHANDLER

Opdracht
Voor Karina en Rosita

Thema
Het thema is vooral zijn litteken, waar Eric nooit meer bovenop is gekomen.

Karakterbeschrijving

Eric; Eric is een jongen die zit ondergedoken om niet te hoeven vechten. Hierbij is hij ook vrij van zijn geloof en zijn ouders. Hij is ongeveer 19 jaar oud en werkt in de lampekapzaak; d`Ailleurs. In zijn vrije tijd schildert hij in de schilderacademie van Grouw. Hij zit nogal met zijn litteken en streng calvinistische opvoeding. Eric sluit zich in de loop van het boek steeds meer af van de buitenwereld.

Elly; Elly is een joods meisje van 17 jaar en werkt ook bij d’ Ailleurs in de lampezaak. Ze is een heel koelbloedig persoon.

Jonkheer Ailleurs: Baas van Eric heeft Elly opgevangen nadat haar ouders door de Duitsers waren opgepakt. Een goeie man ongeveer rond de 60. Is nogal een zeur.

Van Grouw; Eigenaar van de schilderacademie heel open en vriendelijk persoon. Van Grouw is rond de 35 jaar. Is NSBR

De Spin: Is een schilder/kunstenaar, houd er rare gedachten op na. Hij is ook rond de 35 jaar. Heeft tenslotte zelfmoord gepleegd had het volgens mij nogal moeilijk met zichzelf.

Tijd
Het verhaal speelt zich af in de tweede wereld oorlog rond 1944 en 1945. In het begin van het boek wordt Eric zijn vriend opgepakt door de nazi’s hier is de oorlog dus nog steeds aan de gang. De eigenaar van de schilderacademie meneer Grouw NSBR gaat op de ‘vlucht’, omdat hij niet opgepakt wil worden. De bevrijding is dan al dichtbij anders was meneer Grouw nog niet vertrokken. De tijd waarin het verhaal zich afspeelt is wel belangrijk voor de handeling. Ik denk dat de tijd waarin het verhaal zich afspeelt voor de nodige spanning moet zorgen. Anders was Eric nooit zijn vriend kwijt geraakt. Ook had hij nooit de academie van meneer Grouw gekregen. Tenslotte had het verhaal nooit zo afgelopen kunnen zijn. Het verhaal duurt ongeveer een halfjaar. De vertelde tijd is korter dan de verteltijd.

Ruimte
Het verhaal speelt zich af in Leiden. Hier gaat Eric naar de schilderacademie en werkt hier ‘s ochtends bij d`Ailleurs. Deze plaats is willekeurig gekozen en is niet belangrijk voor de handeling.

Perspectief
Personale verteller, want het wordt verteld in de hij-figuur, en die hij-figuur is Eric. Schrijver weet alles over de hoofdpersoon en licht de lezer daar over in. Soms is het perspectief dus ook auctoriaal.

Chronologie
Het verhaal is chronologisch verteld. Door middel van Eric zijn gedachten gaan we één keer terug naar het verleden. Dit gaat vooral over zijn jeugd.

Genre
Psychologische oorlogsroman.

Samenvatting
De hoofdpersoon is Eric van Poelgeest. Hij is ondergedoken voor de arbeidsinspectie, in Leiden. Zijn ouders wonen in Oegstgeest. Zijn moeder komt elke avond een pannetje eten brengen, verpakt in een luier. Ze reist elke keer weer anders zodat ze nooit gepakt kunnen worden. Zijn ouders zijn streng calvinistisch, en laten hun kinderen dus niet inenten tegen besmettelijke en dus dodelijke ziektes. Eric is van plan zich aan te melden bij een schilderacademie. Als hij op weg is zich aan te melden houden de Duitsers net een razzia. Eric verstopt zich in de bioscoop de mensen bij het loket waren heel erg boos op hem, want misschien zouden dan de Duitsers de boel binnen vernielen. Nadat hij geïnformeerd heeft over zijn vriend komt Eric er achter dat zijn vriend is opgepakt. Hierna gaat Eric maar alleen naar de schilderacademie. Eric moet eerst een trap op en wanneer hij op een deur klopt ziet hij een man in een met verf besmeurde kleren aan. Na een praat je wordt Eric aangenomen op de academie, door van Grouw, hij is de leider van de academie. Eric vertelt tegen van Grouw dat hij ondergedoken zit. Grouw vertelt Eric dat hij altijd in de schilderacademie terecht kan, ook wanneer hij er niet is. Verder vertelt Grouw dat er ook nog een andere man zo nu en dan komt werken. Eric ontmoet, volgens hem, deze vreemde leerling. Hij heet de Spin. Ook hij is lid van de NSB. `S morgens wekt Eric bij d`Ailleurs, waar hij lampekappen beschildert. Ook daar werkt een joods meisje die ondergedoken zit, Elly. Volgens d’Ailleurs doet Eric zijn werk niet goed en netjes genoeg. Eric vind dit werk maar niks, hij wil een echte kunstenaar worden. In de academie vindt hij een tors van gips waarmee hij de liefde gaat bedrijven. Eric vind dat het het enige ‘meisje’ is waar hij niet bang voor hoeft te zijn. Eric is nieuwsgierig en kijkt door het sleutelgat bij van Grouw naar binnen. Terwijl van Grouw een uniform van de WA draagt betrapt hij Eric. Dan komt Eric erachter dat Grouw lid is van de NSB. Grouw is niet boos op Eric maar, juist vriendelijk en behulpzaam. Eric mag de tors wel gebruiken voor zijn stilleven. Eric heeft een vriendin Ans. Hij haalt haar ‘s avonds op en gaat met haar naar bed. Ans doet dit echter met tegenzin. Wanneer Eric bij ‘d Ailleurs aan het werk is gaat hij Elly vingeren. Elly vertelt dat d`Ailleurs regelmatig met haar vrijt. Eric en Elly spreken met elkaar af om een keer met elkaar naar bed te gaan. ’s Avonds laat ‘d Ailleurs altijd de hond uit, dan kan Eric naar binnen sluipen. De volgende dag sluipt Eric het huis uit door eerst de WC door te spoelen. Wanneer hij dit echter wil doen zit ‘d Ailleurs op de WC. Eric wenst hem goede morgen en maakt dat er weg komt. Eric is daarna nooit meer wezen werken. De Spin nodigt Eric bij hem thuis uit. Eric ziet een paar stillevens van hem, ook ziet hij foto’s van een hond. Eric gaat er van uit dat die al is overleden. Hier lijdt de Spin nogal onder. Ans heeft gebiecht, en de priester heeft haar gezegd dat ze niet meer met Eric om moet gaan. Eric is woedend, en zegt haar dat ze het uitmaakt om zijn litteken, waar hij nog steeds veel leed van heeft. Erics broer Frans heeft meegedaan aan een overval op een Duits distributiekantoor. Hij is daarbij in zijn been geschoten, en is niet direct nar een ziekenhuis gegaan om het te laten ontsmetten. Hij krijgt difterie en overlijdt. De dag dat Eric zijn broer dood gaat is Eric bij het ziekenhuis. Eric mag alleen maar door het raam kijken. Wanneer hij dit doet ziet hij zijn broer voor het laatst levend. Volgens Eric kreeg hij van zijn broer een boodschap. De Amerikanen komen dichterbij, en van Grouw verlaat de academie. Als hij hoort wat er met Erics broer is gebeurd biedt hij hem aan om in de academie te gaan wonen. Van Grouw heeft daar een mooie kamer. Eric zegt ja. Van Grouw vraagt aan hem een brief te posten bij de Spin. Eric doet dat, en als hij daar aan komt ziet hij de Spin hangen. Hij heeft zelfmoord gepleegd. Met de foto van zijn hond voor hem. Eric vraagt Elly bij hem te komen wonen. Dit wou Elly echter niet, omdat ze bij van ‘d Ailleurs ook een mooi plekje heeft. Na een tijdje staat ze echter met koffers bij Eric voor de deur. Eric hoort van Elly dat d`Ailleurs is opgepakt. Elly wil met Eric naar bed, maar Eric wil dat niet. Als Eric `s nachts merkt dat ze slaapt gaat hij naar de tors, en vrijt ermee. Elly ziet dat en gaat uit haar dak. Eric kan er niet meer tegen en knijpt haar keel dicht als zij de tors aan stukken gooit. Bij de bevrijding kloppen er drie mannen op de deur, Eric pakt een oud geweer en richt vanuit het raam op de man die in elkaar duikt en schiet.