Titel: Karel ende Elegast

Geschatte verschijningsdatum: tussen 1200 en 1250

Auteur: onbekend

Samenvatting

Koning Karel de Grote krijgt van God de opdracht om de gaan stelen, anders zal hij zijn leven verliezen. Na enig wikken en wegen gaat hij toch op pad. Onderweg komt hij Elegast tegen. Een hertog die na een klein vergrijp door Karel zelf is verbannen, en van al zijn bezittingen is beroofd. Nadat Karel hem in een duel heeft overwonnen, besluiten ze samen op boevenpad te gaan en de buit te delen. Karel doet zich voor als een meesterdief met de naam Adelbrecht. Elegast wijst Karels verzoek om bij de koning, Karel zelf dus, te gaan stelen. In plaats daarvan gaan ze naar Eggerik van Eggemonde, de zwager van Karel. Door het gekluns van Karel stijgt de twijfel bij Elegast over zijn werkelijke dievenkunsten. Elegast gaat alleen naar binnen en Karel neemt de gestolen goederen aan. Als Eggerik wakker wordt van het gestommel van Elegast in zijn kamer, hoort Elegast een gesprek tussen Eggerik en diens vrouw aan. Eggerik is van plan om morgen op de hofdag een aanslag te plegen op de koning. Met deze informatie gaat Elegast weer naar buiten. Omdat hij zelf niet naar de koning durft, belooft Karel het aan de koning te vertellen. Op de hofdag worden Eggerik en zijn vazallen ontmaskerd. Hoewel er bewijs genoeg is, gaat Elegast, die door de koning opgeroepen is, het duel met Eggerik aan. Elegast weet Eggerik te doden, en wordt door Karel weer in ere hersteld.

Karelromans

Karel de grote

Karel de grote, zoon van Pepijn de korte en Bertrada van Laon, werd na de dood van zijn vader in 768, samen met zijn broer Karloman, koning der Franken. Hij was toen ongeveer 21 jaar. Toen zijn broer in 771 stierf, werd Karel ook in de gebieden van Karloman als vorst geaccepteerd. Op Eerste kerstdag 800 is hij door paus Leo III tevens tot keizer van het Westen gekroond, waarmee hij de eerste keizer sinds 476 werd. Karel heeft gedurende zijn leven minstens 5 vrouwen en 4 bijvrouwen gehad.

Andere Karelromans

Karel ende Elegast is niet het enige verhaal waar Karel de grote de hoofdrol in speelt. Ook in bijvoorbeeld deze verhalen zien we Karel terug

De Vier Heemskinderen

Dit verhaal gaat over de vier kinderen van Karels’ zwager, de ridder Aymon. De jongste zoon van Aymon heeft het wilde paard Beiaart onder zijn hoede. Wanneer deze zoon in woede om een schaakspel Karels’ zoon Lodewijk doodslaat, belooft Karel Lodewijk te wreken. De zoons van Aymon vluchten met Beiaart, maar Aymon valt in handen van Karel. In ruil voor de vrijlating van hun vader, geven de kinderen Beiaart aan Karel, die het dier vermoord.

Het Roelantslied

Dit is een erg triest verhaal. Het gaat over Karel, die na de oorlog met de Saracenen terugkeert naar Frankrijk. Roelant rijdt in de achterhoede. Hoewel er net een vredesverdrag is gesloten, worden ze van achteren in een hinderlaag gelokt. Omdat Roelant weigert Karel te hulp te vragen, wat hij had kunnen doen door simpelweg op een hoorn te blazen, ziet het er naar uit dat hij deze oneerlijke strijd niet kan winnen. Als ze nog maar met zijn drieën staan, blaast hij de hoorn. Echter, zodra Karel aankomt is het te laat, en zijn Roelant en zijn metgezellen al gestorven.

Genre-specifieke informatie

Karelromans worden ook wel Karolingische, of Frankische Romans genoemd. Karolingisch omdat Karel de Grote bij het Karolingische geslacht hoorde. Frankisch, omdat hij koning der Franken was.

De Karelromans vallen onder de voorhoofse romans. Dit is duidelijk te merken aan de vele heldendaden door brute kracht die erin beschreven zijn,  daarnaast staat God centraal. In de hoofse romans echter, gaat het veel vaker om een zoektocht in plaats van een strijd. Daarnaast wordt de vrouw vaak vereerd. Eigenlijk zijn de hoofse romans dus een stuk beschaafder dan de voorhoofse romans.

Ontstaansgeschiedenis

Het verhaal van Karel ende Elegast is pas na de dood van Karel ontstaan. De Middeleeuwen kennen een rijke verhalengeschiedenis waarvan de meeste niet meer te achterhalen zijn, omdat ze nooit zijn opgeschreven. Het verhaal is naar alle waarschijnlijk generaties lang doorverteld, om Karel niet te vergeten. Het verhaal is rond het jaar 1250 eindelijk opgeschreven, hierdoor kunnen ook wij het nog steeds lezen. Het is best logisch dat het verhaal pas zo ‘laat’ is opgeschreven. Zeker in de vroege Middeleeuwen konden de meeste mensen niet lezen of schrijven. Verhalen vertellen kon men wél. Om het makkelijker te maken voor de minstrelen, werden de versen vaak op rijm gezet. Dit maakte het voor het publiek ook makkelijk. Dit is ook de reden dat Karel ende Elegast een verhaal op rijm is. Ook dat het een stuk is om naar te luisteren is heel duidelijk. In het tweede vers staat alleen al mag ik u tellen, hoort ernaar. Dit is duidelijk geen vergissing omdat in vers 695 het volgende staat: Verstaat, zo moogt gij wonder horen.

Feodaliteit

Feodaliteit gaat over het leenstelsel. Dit speelde ook in de tijd dat Karel koning was. Het betekent dat de leenheer, de koning, zijn land verdeeld onder leenmannen. In ruil daarvoor moesten zijn hem wel weer een tegendienst bewijzen. Vanaf vers 661 lezen we Nochtan houdt hij van den koning zijn herde schone ding, beide borg ende leen. Hier staat dus dat Eggerik een leenman van Karel is. Volgens de Middeeuwse machtspiramide was de koning die de hoogste leenman. Dat is God namelijk.  Karel blijft God dan ook trouw

Op een hofdag dan kwamen alle leenmannen naar het hof toe. Dan kon de koning namelijk met hen praten, en zo ook zijn macht versterken. In het bekende dierenepos Van de vos Reynaerde gaat het ook over een hofdag.

De palts in Ingelheim waar in het boek over gesproken wordt, bestaat echt. Een palts is een koninklijke verblijfplaats. Het woord komt van het Latijnse Palatium, dat paleis betekent. De palts in Ingelheim was niet de enige. Karel had op nog een aantal plekken paltsen waar hij regelmatig kwam. Omdat zijn rijk zo groot was, was het vrijwel onmogelijk om alles vanaf een centrale plek te besturen. Daarom reisde de koning veel, zodat hij beter kon regeren.

Theocentrisch wereldbeeld