In Europa
Reizen door de twintigste eeuw
Van Geert Mak
Inhoudsopgave
Verwachting en eerste reactie
Zakelijke gegevens
Verwerkingsopdracht
Eindoordeel
Evaluatie
Verwachting en eerste reactie
Ik heb al eerder boeken van Geert Mak gelezen, De eeuw van mijn vader en Hoe god verdween uit Jorwerd (waar ik geen leesverslag van heb gemaakt). De verwachtingen waren dan ook hoog gespannen, kan Mak het opnieuw? En dat kan hij zeker.
Ik verwachtte veel historische feiten tegen te komen welke voor mij zeer verrassend zouden zijn. Ook dit bleek weer waar. Wat mij opviel aan het boek is hoeveel bladzijdes (ruim de helft van het boek) heeft besteed aan de tweede wereldoorlog. Natuurlijk een hele belangrijke gebeurtenis in de twintigste eeuw, maar een onderwerp waarover al zeer veel bekend is. Ik had gehoopt dat Mak wat meer aandacht had besteed aan minder bekende conflicten.
Het boek is ook erg lang, elfhonderd en vijftig bladzijdes is voor een dergelijk boek zeer lang. Aangezien het geen spannend boek is, zijn al die bladzijdes teveel om achter elkaar te lezen. Ik heb dan ook, tegen mijn gewoonte in, tijdens het lezen van dit boek enkele kleine boekjes tussendoor gelezen.
Zakelijke gegevens
Titel: In Europa
Auteur: Geert Mak
Uitgever: Atlas
Plaats: Amsterdam
Jaartal eerste druk: 2004
Aantal bladzijden: 1150
Korte samenvatting
Dit boek is moeilijk samen te vatten. Er zit nauwelijks een verhaallijn in het boek. In Europa gaat over wat Europa nu eigenlijk is.Geert Mak onderzoekt dit door in heel europa plaatsen te bezoeken en daar allerhande historische feiten en weetjes te ontdekken.
Het bezoeken van al die plaatsen heeft Mak een heel jaar gekost. Hij is heel het jaar 1999 door Europa getrokken.
Het boek loopt min of meer chronologisch langs de belangrijkste gebeurtenissen van de twintigste eeuw voor Europa. Het boek is opgedeeld in twaalf hoofdstukken die elk voor een andere periode in de vorige eeuw staan, zo staat het eerste hoofdstuk voor de periode 1900-1914.
Binnen de twaalf hoofdstukken zijn enkele subhoofdstukken die allemaal gaan over een bepaalde plaats in Europa. Deze subhoofdstukken zijn ongeveer twintig pagina’s lang en behandelen één onderwerp.
Zo gaat subhoofdstuk drie van Hoofdstuk 1939-1941, ik doe maar een greep, over Duinkerken. Hierin wordt beschreven hoe de Duitsers Frankrijk binnenvallen in mei 1940. Ook staat er een interview in met de president van de bond van oud-verzetsmensen en nog een paar andere mensen die direct bij de Duitse bezetting van Frankrijk betrokken zijn geweest. Ook wordt er in dit subhoofdstuk geschreven over een noodplan van Jean Monnet, hoofd van het Anglo-French Co-ordination Committee. In dit plan wordt voorgesteld om Frankrijk en Groot-Brittannië te laten fuseren tot één natie. Het heeft, zo suggereert Mak, niet veel gescheeld of dit plan was uitgevoerd.
Dan gaat het hoofdstuk tenslotte over Duinkerken, de Duitsers rukten zo snel op dat ze een grote Engelse legermacht het kanaal in hadden kunnen drijven. Vlak voordat de val werd dichtgeklapt, beval Hitler halt te houden. Door dit oponthoudt konden de Britten ontsnappen. Mogelijk, zo schrijft Mak, heeft Hitler de Engelsen laten ontsnappen omdat hij hoopte een verdrag met de Britten te kunnen sluiten.
Zo reizen wij met het boek mee tot terug naar onze eigen tijd.
Hier aangekomen wil Mak een conclusie geven over wat Europa nu eigenlijk is. Het blijkt zeer ingewikkeld. Zo tekent zich in economisch opzicht een heel ander Europa af als in cultureel opzicht, en in historisch opzicht krijg je weer een heel ander beeld. Ook de plaats waar je woont bepaald erg hoe je aankijkt tegen Europa. Mak concludeert dan ook dat je met het begrip Europa van alles kan bedoelen. Europa, een vaag begrip.
Analyse
Motto
“Een mens stelt zich ten doel de wereld in kaart te brengen, In de loop van de jaren bevolkt hij een ruimte met beelden van provincies, van koninkrijken, van bergen, van baaien, van schepen, van eilanden, van vissen, van kamers, van werktuigen, van sterren, van paarden en van personen. Kort voor hij sterft, ontdekt hij dat zich in dat geduldige lijnenlabyrint het beeld van zijn eigen gelaat aftekent.”
Jorge Luis Borges
Deze tekst geeft aan dat je als individu invloed hebt op iets groots, zoals een koninkrijk, of zoals Europa. Ook is zelfkennis erg belangrijk wil je iets begrijpen.
Dit komt terug in het boek In Europa.
Thema
De geschiedenis van Europa is het thema van dit boek.
Motieven
Waar komt het begrip Europeaan zijn vandaan? Dit is het motief in het boek. Op zijn zoektocht door de geschiedenis van Europa is Mak steeds op zoek naar wat Europa is en wat een Europeaan is.
Personages
Dit boek gaat niet over mensen, er worden heel veel mensen genoemd in dit boek. Het gaat niet om deze mensen, het gaat veel meer om groepen mensen en om de tijdgeest van een bepaalde streek in een bepaalde periode.
Perspectief
Er is sprake van een auctorieel perspectief. In dit boek verteld Geert Mak alles zelf, op interviews na dan.
Voorbeeld:
“In 1968 bezocht de Amerikaanse filosoof Joseph Berke de Berlijnse Kommune Einz aan de Stephanstrasse 60. om zes uur ’s avonds trof hij de complete gemeenschap in diepe nachtrust, niemand was nog opgestaan. De schermen van twee televisietoestellen lieten permanent beelden zien, geluidloos. Toen de Kommunarden eindelijk wakker waren, bleven ze er stil naar kijken. Volgens het verslag van Berke zat iedereen onder de drugs, hoewel ze die aanvankelijk verworpen hadden als een ‘burgelijke afleiding van de politieke revolutie’.
Kommune Einz was in maart 1967 opgericht door Fritz Teufel, de Berlijnse tegenhanger van Robart Jasper Grootveld. Hij brak de kamer van de rector van de Freie Universität binnen, pakte sigaren, toga en ambtsketen, reed op een fietsje door de gangen naar de aula, liet zich daar door de juichende studenten tot nieuwe rector kiezen en ontsloeg ten slotte alle impopulaire professoren.”
Ruimte
De plaats waar In Europa zich afspeelt, hoe kan het ook anders, is Europa.
Tijd
De hoofdlijn van het verhaal is chronologisch. Er zijn wel flashback’s of flashforward’s.
Zo overlappen de periodes van de twaalf hoofdstukken elkaar en zijn er soms verwijzingen naar eerder genoemde gebeurtenissen of gebeurtenissen die nog komen gaan.
Er zitten veel tijdsprongen in het verhaal, wat ook wel moet aangezien het verhaal over een hele eeuw gaat.
Stijl
Sommige zinnen van Geert Mak zijn lang, met opsommingen van voorbeelden.
Andere zinnen zijn erg kort, vooral als Mak de sfeer van iets omschrijft.
Titelverklaring
De titel, In Europa, slaat op de reis die Mak door europa maakte en op het begrip ‘Europa’ dat Mak probeert te omschrijven.
Verwerkingsopdracht
Opdracht A 7
In Europa, reizen in de twintigste eeuw, is een beschrijving van de reis van de schrijver Geert Mak door Europa, een reis die een heel jaar geduurd heeft en waarin hij een beeld heeft willen geven van wat Europa nu eigenlijk is. Dit doet hij aan de hand van een geschiedkundige reis door heel Europa.Wij als lezer worden een hele eeuw doorgesleept terwijl Mak kris kras door ons continent reist.
Dit boek is opgezet zoals wij van Mak gewend zijn, aan de hand van geschiedkundige feitjes grote verbanden gaan leggen over een onderwerp, in dit geval het oh zo brede onderwerp Europa.
Het boek is te lang en het is niet aan te raden al de twaalfhonderd bladzijden in een keer te lezen. Hoe boeiend Mak ook schrijft, spannend word het geen ogenblik. Dit boek is dan ook alleen geschikt voor mensen die geïnteresseerd zijn in geschiedenis. Mak wil met ons zijn mening delen over Europa, maar hij heeft zelf nog niet besloten wat hij nu eigenlijk vind, wat erg verwarrend voor ons als lezer is. Zo zet hij in de epiloog:
“De zwakte van Europa, diversiteit, is tegelijk haar grote kracht. Europa als vredesproces was een eclatant succes. Europa als economische eenheid is ook een eind op weg. Maar uiteindelijk is het Europese project tot mislukken gedoemd al er daarnaast niet snel een gemeenschappelijke culturele, politieke en bovenal democratische ruimte ontstaat. Want bedenk wel: Europa krijgt maar één keer de kans.”
Conclusie:
Een prachtig, zorgvuldig gedocumenteerd verhaal over het mistige begrip ‘Europa’.
Voor geïnteresseerde in geschiedenis en politiek.
Niet voor mensen die enkel en alleen een boek lezen voor het (hersenloze) vermaak.
In Europa van Geert Mak ligt vanaf maart 2004 in de winkels. Uitgegeven door Atlas te Amsterdam. Circa twaalfhonderd pagina’s.
Eindoordeel
Helemaal Geert Mak, met de bekende voor- en nadelen:
· Zeer enthousiast geschreven
· Goed gedocumenteerd
· Prachtige geschiedkundige feiten
· Een prettige politieke sfeer
· Niet spannend
· Iets te lang
· Teveel aandacht voor WO II
Voor mij is het duidelijk: de voordelen wegen ruimschoots op tegen de nadelen. Ik kan me wel voorstellen dat andere mensen dit boek niet zo snel zullen lezen. Het was voor mij dan ook een verrassing dat In Europa zo een bestseller is geworden, in maart 2004 was de eerste druk, ik heb een achtste druk, uit september 2004! Ook heeft In Europa de ns publieksprijs 2004 gewonnen.
Wat jammer is, is dat Geert Mak zich niet verder ontwikkeld als schrijver, in alle drie de boeken die ik van hem gelezen heb komen dezelfde minpunten naar voren. Natuurlijk snap ik dat deze komen door Mak’s schrijfstijl wat ook veel pluspunten heeft. Toch zou ik het prettig vinden als Mak eens wat verder experimenteerde met zijn stijl van schrijven.
Erg handig is dat achterin het boek een uitgebreide inhoudsopgave staat van personages en gebeurtenissen, hierdoor is het boek een goede bron voor de geschiedenis van Europa geworden.
Wat in dit boek erg veel voorkomen zijn verwijstekens in het boek die achterin het boek naar een hoofdstuk noten verwijzen. Dit ervaar ik tijdens het lezen soms als storend, moet je weer iets op gaan zoeken voordat je verder kunt lezen.
Nu zit ik ook te klagen over de lengte, dit moet niet verkeerd worden begrepen, ik heb van de eerste tot de laatste letter genoten van In Europa, maar je moet er wel dingen tussendoor lezen. Het was dus beter geweest als dit twee of drie boeken waren geweest.
Dit is het leukste boek dat ik van Mak heb gelezen, het is dieper uitgewerkt dan Hoe god verdween uit Jorwerd en is, ondanks de vele aandacht voor de tweede wereldoorlog, gevarieerder geschreven dan De eeuw van mijn vader.
Evaluatie
Wat een genot weer om van dit geweldige boek een verslag te maken. Ik merk dat het maken van deze verslagen me steeds gemakkelijker afgaat, iets wat ik als een positief iets ervaar. Natuurlijk moet ik ervoor oppassen dat ik niet dingen te snel af ga raffelen.
Natuurlijk helpt het ook dat ik al eerder van De eeuw van mijn vader een verslag heb gemaakt.
Wel vervelend was dat op internet geen uittreksels te vinden waren van in Europa, het boek is zeker te nieuw, ik heb de analyse daarom zelf moeten maken.
Het kiezen van de verwerkingsopdracht wordt wel steeds moeilijker aangezien je elk onderdeel maar een keer mag doen. Het is me nu nog gelukt een niet al te tijdrovende te nemen, maar ik vrees voor de toekomst wat dat betreft, aan de andere kant kan het natuurlijk geen kwaad wat meer tijd kwijt te zijn met het maken van zo’n opdracht. Maar ja, ik ben nu eenmaal liever lui dan moe.
REACTIES
1 seconde geleden
S.
S.
wat een goed verslag!!!!!!!!!
20 jaar geleden
Antwoorden