Hoffman's honger door Leon de Winter

I. BESCHRIJVINGSOPDRACHT MOTIVATIE VAN MIJN BOEKKEUZE: Winter, Leon de, Hoffman’s honger, Amsterdam: De Bezige Bij 1992 (1e druk mei 1990) De belangrijkste reden van mijn boekkeuze is gewoon de titel van het boek, die bijna overeenkomt met mijn achternaam, maar na het lezen van de achterflap leek het me wel een aardig boek en heb ik het gelezen. KORTE WEERGAVE VAN DE INHOUD: Hoffman's Honger vertelt het verhaal van Felix Hoffman, zoon van Joods-Russische ouders die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Hoffman belandt na zijn studie economie in de diplomatiek en begint een `zwervend' bestaan te leiden. Na zijn huwelijk en de geboorte van zijn tweelingdochters lijkt er een gelukkige periode in zijn leven aan te breken. Wanneer zijn dochtertje Esther echter op achtjarige leeftijd overlijdt, raken Hoffman's leven en z'n gezin ontwricht. Hoffman wordt na de dood van Esther gekweld door chronische slapeloosheid. Hij brengt zijn nachten door met het obsessief naar binnen werken van grote hoeveelheden eten en drank. Aan het eind van zijn ongelukkige carrière, wordt Hoffman tot ambassadeur van het uiteenvallende Tsjechoslowakije benoemd en raakt hij in een thriller-achtig spionagecomplot verzeild. UITGEWERKT PERSOONLIJKE REACTIE: Onderwerp: “De gevolgen van vraatzucht in combinatie met slapeloosheid”, is volgens mij de meest passende bewoording van het onderwerp. Ik vond dit op zich een best boeiend onderwerp en dat kwam vooral doordat Leon de Winter sommige onderdelen van het onderwerp heel goed en diepgaand beschrijft, bijvoorbeeld wordt er vrij diepgaand verteld, wat de precieze toedracht is van zijn vraatzucht, namelijk de slapeloosheid, die weer veroorzaakt is door de vroege dood van zijn oudste dochter. Gebeurtenissen: Ik denk dat vooral de gedachten en gevoelens een grote rol spelen, maar deze gedachten hebben weer een grote invloed op de gebeurtenissen, want de hoofdpersoon doet veel handelingen uit intuïtie. Dus hebben ze indirect wel invloed op de gebeurtenissen, maar de gedachten en de gevoelens van de hoofdpersoon zijn toch wel het belangrijkste in het boek. De gebeurtenissen vloeien over het algemeen wel logisch uit elkaar voort, bv. als Felix zijn mateloosheid niet kan bedwingen zal hij uiteindelijk alles uitkotsen, maar sommige gebeurtenissen zijn weer niet logisch achter elkaar geplaatst, zoals het feit dat Felix nog steeds bij het ministerie van Buitenlandse Zaken zit na alles wat hij uitgevreten heeft. Personages: In mijn ogen is de hoofdpersoon (Felix Hoffman) helemaal geen held, want alles aan gevaar wat hij uit de weg kan gaan gaat hij ook uit de weg, alleen met personen die hij niet moet, voornamelijk zijn bazen en/of collegae, maakt hij veelvuldig ruzie over zijn eigen escapades. Deze escapades zijn veelal gevolgen van zijn eigen driften, deze zijn vrij onvoorspelbaar vind ik. Maar dat onvoorspelbare vind ik meestal wel leuker lezen, want als je een heel voorspelbaar personage hebt wordt het lezen vaak saai, doordat je de meeste handelingen kunt voorspellen. Opbouw: Er zitten vrij veel flashbacks in het verhaal, de hoofdpersoon past namelijk de filosofische leer van Baruch de Spinoza, waarvan hij gedurende het boek een boek van leest, toe op zijn eigen leven, hierdoor krijg je steeds meer te weten over zijn leven en de oorzaken van zijn slaapprobleem. Deze flashbacks zijn wel heel slim in het verhaal geïntegreerd, vaak wordt er namelijk een stukje tekst van De Verhandeling van Baruch de Spinoza af, dan begint Felix over een gebeurtenis in zijn leven na te denken en zo krijg je dan langzaam inzicht in zijn leven en zijn denkwijze. Taalgebruik: Door stukjes tekst uit De Verhandeling wordt de tekst wel moeilijker, want dit is namelijk een 17e eeuws werk en toen was het taalgebruik moeilijker, langere zinnen, veel moeilijke en/of onbekende woorden. Maar dit taalgebruik past wel een beetje bij het vak dat Felix uitoefent, namelijk ambassadeur van het Koninkrijk Nederland, maar niet echt bij de persoon, want het ik vind hem wel een beetje een lompe boer, maar die wel de etiquette kent.
II. Verdiepingsopdracht Verwachtingen: De grootste verwachting die ik voor het lezen had, was dat de honger van Hoffman, vooral uit eetlust zou bestaan. Maar deze verwachting kwam maar deels uit, want het is inderdaad honger in de vorm van eetlust, maar ook honger naar filosofische kennis en naar wat zijn vroegst gestorven dochter “wist”. Tijd: Als je puur naar de titels van de hoofdstukken kijkt, dan is de tekst volledig chronologisch en zijn fabel en sujet hetzelfde, maar als je de hoofdstukken leest, merk je dat er in bijna elk hoofdstuk wel een grotere of kleinere flashback zit. De functie hiervan is dat de flashbacks verklaren waarom Felix Hoffman is zoals hij is en hoe hij aan zijn gebreken is gekomen. Op zich is het effect hiervan niet zo verkeerd, want het is zeer goed in het verhaal verwerkt, dus het effect hiervan is niet zo goed merkbaar, maar wát merkbaar is, is wel goed. Het verhaal wordt chronologisch vertelt, maar niet continu, want er worden heel af en toe overgeslagen. Voorbeelden uit de tekst: titel hoofdstuk 10: DE MIDDAG VAN 7 AUGUSTUS 1989; titel hoofdstuk 11: DE MIDDAG VAN 18 AUGUSTUS 1989. Elk hoofdstuk gaat over het moment waarop de titel slaat, dus in dit geval worden er 11 dagen overgeslagen. De vertelde tijd is vanaf de nacht van 21 juni 1989 tot de avond van 31 december 1989, dus 193 dagen, maar de vertelde tijd is 290 pagina’s, zo’n 5 à 6 uur lezen. De tijd waarin het verhaal speelt is 1989, het jaar van de val van het communisme, het jaartal is te zien aan de titels van de hoofdstukken en de historische tijd aan passages in de tekst: HOOFDSTUK ZESTIEN: DE OCHTEND VAN 24 NOVEMBER 1989: De Vopo’s stonden aan weerszijden van de grensovergang, in de huisjes, in de uitkijktorens, ze stonden overal, maar ze stuurden niemand terug. Gespannen hield Irena hen in het oog, maar ze zag dat de paspoorten zonder overdreven aandacht bekeken werden. Een van de politiemannen droeg aan een riem een houten bord voor zijn buik; hij legde er de opengevouwen paspoorten op en drukte op een van de pagina’s het stempel van de bevrijding. De controle was een loze formaliteit, maar haar hart klopte in haar keel. Bovenstaande is een fragment van het moment waarop Irena en haar dochter Vera de grens overwillen naar Duitsland. Flashbacks: De belangrijkste flashbacks in de tekst zijn toch steeds de momenten waarin Hoffman terugdenkt aan de belangrijkste gebeurtenissen in zijn leven, deze zitten door het hele boek en zijn, in mijn ogen, allemaal even belangrijk, dus vind ik het vrij moeilijk om ze allemaal aan te wijzen. Vooruitwijzingen zitten er volgens mij helemaal niet in en de terugverwijzingen zitten allemaal in de flashbacks verwerkt, dus zitten ze weer verdeelt door het hele boek en zijn het er te veel om aan te wijzen. De functie van al deze flashbacks en terugverwijzingen is dat je hierdoor het gedrag en het karakter van Felix Hoffman c.s. beter kunt beoordelen en de achtergrond leert kennen van hen. Personages: De hoofdpersoon is Felix Hoffman en eigenlijk is het zijn levensverhaal dat verteld wordt. Je leest de gebeurtenissen die vroeger hebben plaatsgevonden. De gebeurtenissen van Freddy Mancini en John Marks lopen er tussendoor en je kan zeggen dat het meer als een ‘opvulling’ dient. Het belangrijkste is de ontwikkeling die Hoffman doormaakt, al lezend in het boek van Spinoza. Hoffman’s gezicht toont rimpels en groeven, zijn ogen hebben een heldere glas, maar geschrokken en treurend, zijn haren zijn in de loop der jaren grijs geworden en uitgedund. Hij heeft een zware kin en brede schouders, hij woog zo’n twintig kilo te veel, hij had grote handen en voeten en een stem die een volle zaal op eigen kracht kon toespreken. Het leven van Felix Hoffman staat vooral in het teken van mislukking, machteloosheid en schuldgevoel. Zijn beide kinderen zijn gestorven, eerst Esther aan een (later goed behandelbare) ziekte, nl. leukemie, en later haar tweelingzus Mirjam aan een overdosis heroïne. Felix is er met zijn vrouw Marian niet in geslaagd de dood van Esther te verwerken en tegelijkertijd Mirjam te steunen in haar rouwproces – daarom voelt hij zich persoonlijk verantwoordelijk voor de dood van Mirjam. Sindsdien leeft hij in een eigen wereld en ligt hij met zichzelf in de knoop. Op het werk gaat het niet goed tussen hem en zijn collega’s, hij heeft er maar twee vrienden. Meer en meer heeft het leven voor hem alle zin verloren en hij beleeft slapeloze nachten, die hij doorkomt met eten en het boek van Spinoza. Spinoza zoekt naar God, de Schepper van hemel en aarde, de bezieler van het leven. Door met hem op zoek te gaan, probeert Felix ook iets van het leven te begrijpen en daardoor iets van evenwicht en misschein zelfs wel het geluk te hervinden. Felix Hoffman is duidelijk een round character, vooral door het einde van het verhaal. Tijdens het verhaal ontwikkelt hij zich een beetje, omdat hij door het lezen van Spinoza gaat nadenken over zijn leven. Na alle gebeurtenissen keert hij toch terug naar Marian en zegt hij haar plechtig dat hij het jaar 2000 wil meemaken. Dat duurt nog 11 jaar, dus de momenten dat hij zichzelf dood wenste, zijn grotendeels verdwenen. Hij wil de eeuw zien doodgaan: ‘We hebben ‘m overleefd, we zullen ‘m begraven’. Over een echte ontwikkeling bij Freddy Mancini en John Marks wordt minder duidelijk, dus zijn het meer flat characters. Freddy is wel op zoek naar iets dat in zijn leven ontbreekt. Hij weet echter niet precies wat, want hij heeft grote zakelijke successen. Hij hoopt op een dag ergens het geluk te vinden. Hij lijdt aan vraatzucht en zijn huwelijk met Bobby heeft weinig diepgang. John Marks wordt minder beschreven. De scheiding met zijn vrouw heeft zijn sporen nagelaten. Lynn had de helft van de opbrengst van het huis geclaimd. Hij heeft een afkeer van grote groepen, is eigenlijk een eenling met smetvrees en een elektronicafreak (hij bouwde van alles in zijn vrije tijd). Zijn huwelijk is op de klippen gelopen, nadat hij een affaire heeft gehad met Marian, maar zij wilde Felix niet verlaten. Hierdoor voelt hij zich op de een of andere manier genoodzaakt om zijn vrouw Lynn te verlaten. De enige belangrijke persoon die zijn doel écht heeft bereikt is John Marks, hij wilde namelijk Irena Nová uit Tjechoslowakije halen en dat is gelukt, het doel van Freddy Mancini is totaal mislukt, want hij wilde zijn vrouw laten vermoorden door Tsjechen, maar liep hiermee in de val van John Marks. Het doel van Felix Hoffman is mij eerlijk gezegd niet helemaal duidelijk, of het moet zijn dat hij nog eens in zijn leven wil slapen, dat lukt dus nadat hij het bed heeft gedeeld met Irena Nová. Verder wil hij niet meer dood en dat is op zich ook nog wel een doel te noemen, dus daarin is hij ook geslaagd. Op zich kan ik me wel identificeren met John Marks en Felix Hoffman, in weze ik het gedrag van de laatste goedkeur, maar met Freddy Mancini kan ik me hélemaal niet identificeren, omdat hij gewoon domme dingen doet, in mijn ogen. III. Evaluatie Ik vind “Hoffman’s Honger” een zeer goed boek, ook al komt er geen spanning in voor, maar het is gewoon heel goed geschreven. Veel schrijvers gebruiken spanning om een boek goed te maken, dat heeft Leon de Winter niet gedaan en toch is het een goed boek. Ook is er veel aandacht besteed aan alle achtergrondinformatie, dat is ook wel fijn, dat de feiten in het boek stroken met de werkelijkheid als de gebeurtenissen ook echt gebeurt zijn. Mijn eindoordeel is dat dit een goed boek is, mijn mening is niet gewijzigd na het maken van de uitgewerkte persoonlijke reactie. Op zich ben ik dus wel tevreden over mijn beschrijving, want alles is vrij gedetailleerd uitgewerkt en ik heb er veel tijd aan besteed. Dat is voor een groot deel ook zo bij de verdiepingsopdracht, al was het daar soms wel moeilijker om argumentatie te verwoorden. In tegenstelling tot het maken van het verslag was het lezen van het boek een hele makkelijke klus, want er zaten eigenlijk geen moeilijke, verwarrende of onduidelijke stukken in. De verdieping was daarentegen wel wat lastiger te doen, want hierbij moet je toch wat meer opzoeken en uitwerken, ook hier was niets moeilijks, verwarrend of onduidelijk aan. Ik had het gevoel dat ik alle kennis en vaardigheden tijdens het maken wel bezat en wat ik de volgende keer anders ga doen is denk ik wat minder tijd tussen het lezen van het boek en het maken van het verslag laten zitten.