Auteur Maarten 't Hart Titel Het woeden der gehele wereld Jaartal van verschijnen 1e druk 1993 Uitgever Echte boek; Uitgegeven met een licentie van BV Uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam. Grote lijsters 1998 nr.2; Grote lijsters, literaire reeks voor scholieren, is een uitgave van Wolters-Noordhoff, Groningen, per jaar verschijnen er 6 titels. Genre Het boek valt onder het genre misdaadroman. Het draait hier dan om de moord op Vroombout. Titelverklaring In een van de muziekstukken van Bach wordt het woede der gehele wereld opgeroepen en ook weer bezworen. Alex probeert ook de woede der gehele wereld (dat slaat op het feit dat Alexander nooit iets zeker wist en als hij iets dacht te weten bleek dat later niet te kloppen) te ontvluchten in zijn muziek. Ook in een ander muziekstuk is er sprake van querrelles du monde een vertaling voor de titel.
Opbouw Het boek bestaat uit 284 bladzijden en is opgebouwd uit 3 delen: Deel 1; een proloog over de schipbreuk. Deel 2; het eigenlijke verhaal van Alex dat bestaat uit 35 hoofdstukken. Deel 3; de eindconclusie. Vertelwijze Er is sprake van Ik-perspectief vertelwijze gedurende het hele boek. Alleen in de proloog is er sprake van een hijvorm. De persoon die dit vertelt weet alles van iedereen af, de alwetende verteller. Chronologie Chronologisch zit alles goed in elkaar, geen flashbacks. Wel zijn er wat herinneringen die opgeroepen worden, vooral in het laatste hoofdstuk. Je kan het laatste hoofdstuk ook zien als iets dat helemaal op zichzelf staat. Er is hier dan namelijk een grote tijdsprong gemaakt. Hoe groot wordt niet vermeld. In het laatste hoofdstuk wordt de oplossing gegeven en het verhaal afgesloten, alles gaat weer normaal zijn gang. Plaats waar het verhaal zich af speelt In een vissersplaatsje aan de nieuwe waterweg, Maassluis. Tijdens zijn studie farmacie woont hij op een zolderkamertje in leiden. Tijd waar het zich af speelt Het verhaal begint op 14 mei 1940 wanneer de haringlogger vertrekt uit de Nieuwe Waterweg. De moord op Vroomboudt wordt gepleegd op 22 december 1956. Het verhaal eindigt als hij getrouwd is met Joanna, er staat geen datum vermeld, maar ik denk zo rond 1975. Prijzen Het woeden der gehele wereld van maarten 't Hart heeft een prijs gekregen voor beste psychologische misdaadroman en in 1994 werd het bekroond met de Gouden Strop.
Functie van bepaalde gebeurtenissen Pa Goudveyl laat elke keer een papieren zak in de loods knallen zodat Alex schrikt. Toen de moord plaats vond hoorde hij een knal (pistool) maar reageerde er niet op doordat hij het gewend was van zijn vader. Doordat hij William ontmoet gaat hij meer over alles nadenken, over de gehele moord. Hij wordt nieuwsgierig en bedenkt allerlei theorieën en uiteindelijk de juiste. Thema's Een thema is pedofilie, dit speelt namelijk een grote rol in het boek. In het verhaal is pedofilie een motief voor de moordenaar (omdat Vroombout een pedofiel was en kleine jongetjes lastig valt, hoewel ze dit niet allemaal erg vinden. Alexander en William zitten er niet mee), althans dit is een theorie van een rechercheur. Een ander thema zou muziek kunnen zijn. Tijdens het hele verhaal speelt muziek een verlichtende rol. Ook de hoofdpersoon is erg veel met muziek bezig. Motto De ik persoon heeft een woede in zich, omdat hij niet weet wie de man is die een pistool op hem gericht heeft en iemand achter zijn rug vermoord heeft en met die vraag blijft hij zijn hele leven zitten. Een tekst uit de bijbel "En het geschiedde op den weg, in de herberg, dat de Heere hem tegen kwam, en zocht hem te doden." (Exodus 4, vers 24) achtervolgt de hoofdpersoon door het gehele boek. Motieven en thematiek Spiegelmotief. Dit wordt herhaald in het laatste hoofdstuk, als vader en zoon naar elkaar z'n spiegelbeeld kijken in het spiegelende water. Met die vader deelt hij oppervlakkige kenmerken, zoals het met razende snelheid eten, maar ook in belangrijke kanten van hun persoonlijke kant stemmen ze overeen. De 'ik' is op zoek naar zijn identiteit. In de huiselijke omgeving vindt hij geen houvast. Zin muzikaliteit is zijn houvast. Muziek is belangrijker dan filosofie, belangrijker dan God, het staat boven alles. De muziek bezweert de existentiële angst en vervangt zo de godsdienst. Hoofdpersoon Alexander Goudveyl, in het boek wordt bijna nooit zijn naam genoemd, dat komt ook omdat hij het verhaal zelf vertelt (in de Ik-perspectief dus). Alexander Goudveyl is in het begin 12 jaar en aan het eind is hij getrouwd en waarschijnlijk een jaar of dertig, veertig. Het is een stille, intelligente en muzikale jongen. In zijn jeugd wordt hij gepest door leefdtijdsgenootjes en hij heeft bijna geen vrienden en altijd het idee dat God hem zoekt te doden. Hij groeit op in een arm gezin en hij draagt kleren die zijn moeder uit de vodden heeft uitgezocht voor hem. Alexander is erg muzikaal en heeft plezier in de muziek, maar zijn ouders hebben hier geen oog voor. In het pakhuis van zijn vader staat een oude piano waarop hij zichzelf piano leert spelen. Hij denkt veel na over het leven. Hij wordt ouder en verstandiger, maar veranderd niet echt van inzicht. Na het Lyceum gaat hij studeren, omdat hij anders het leger in moet. Hij geeft later zijn studie farmacie op voor de muziek en start componeren. Niemand van de bootgangers vertelt veel aan Alexander over vroeger en over elkaar. Alexander moet altijd zijn eigen conclusies trekken en is van een heleboel dingen niet zeker.
Bijpersonen · Ouders Alexander: Zijn ouders zijn in de oorlog vanuit Rotterdam naar Maassluis verhuisd en zijn vader is een voddenman en heeft een pakhuis in de oorlog overgenomen van een Jood die opgepakt was. Ze zijn heel erg zuinig en gebruiken veel de kreet Kossgeld. Dit zal hun later nog de kop kosten, want ze sterven door koolstof-monooxide vergiftiging. Ze zien ook geen heil in de muziek van hun zoon. · Arend Vroombout: Om hem gaat in principe het hele boek, Alexander en Willem kunnen het goed met hem vinden, maar dan wordt hij achter Alexander z'n rug vermoord. En die moord blijft hem zijn hele leven achtervolgen. · Simon Minderhout: Hij is de apotheker van het dorp. Alexander past tijdens de middelbare school op het huis en mag dan op de piano spelen, omdat zijn vader zijn piano die in het pakhuis stond verkocht heeft, omdat hij er veel geld voor kon krijgen. · Willem: Dat is zijn enige vriend en samen met hem past hij op het huis van Minderhoudt. · Alice: Willem z'n moeder is zijn pianolerares en zat ook op de boot. Zij wordt altijd boos en doet raar als Willem en Alexander over de moord op Vroombout begint te praten. · Ederheim: Leraar/professor van Alex, Alex komt bij hun piano spelen en via Hester komt hij er achter dat hun op de dag van de moord in zijn woonplaats waren. · Hester Ederheim: Dochter van Oberstein, zij vindt Alex wel leuk, maar denkt dat hij al met Yvonne heeft. · Yvonne: Assistente van Ederheim, zij vindt Alex ook wel leuk, maar Alex vindt haar maar een enge heks met lelijke lange nagels. · Leen Varekamp: Buren van Alex in z'n jeugd, waar hij altijd de krant moest halen. Varekamp zat ook op de boot. · Oberstein: Een dirigent die Alex erg bewondert, blijkt ook op de haringlogger geweest te zijn. · Joanna: Vrouw van Alexander, dochter van Oberstein. · Graswinckel: Politieagent, die Alex ondervraagt over de moord op Vroombout, hij leert Alex alle sterrenbeelden. · Herman: Vriend van Herman, oudere broer van Willem. Samenvatting In 1940 proberen mensen met een boot naar Engeland te vluchten. Onderweg worden ze onderschept door een Duitse onderzeer die het schip opblaast. Alexander Goudveyl wordt erg gepest, maar wordt in bescherming genomen door juut Vroombout. Bij hem verdiend Alex geld bij, door zijn geslacht voor een kwartje aan hem te laten zien. Op een zaterdag wordt er een Kruishoop-campagne gehouden. Alex moet voor het gezelschap piano spelen. Bij die gelegenheid wordt achter zijn rug Vroombout doodgeschoten. Hij heeft de vermoedelijke dader gezien en hij denkt dat God hem zocht te doden. Alex mag af en toe op Minderhout z'n huis passen en op de piano spelen. Hier vindt hij op zolder de kleren van de moordenaar. Alex raakt bevriend met William. Hij krijgt pianoles van Alice, zijn moeder. Alex gaat in Leiden farmacie studeren. Hij heeft daar een bijbaantje als pianostemmer. Hij ontmoet Hester Ederheim, haar ouders zijn bevriend met Minderhout. Alex komt erachter dat de Ederheimers tijdens de moord bij Minderhout op bezoek waren. Zijn ouders sterven aan koolstof-mono-oxide vergiftiging en hij erft veel geld. Alex moet de piano stemmen bij de moeder van Vroombout. Deze vertelt dat Arend elk jaar nog rekeningen uitschreef aan de vluchtelingen van de oorlog. Door hen waren ze namelijk hun haringlogger kwijt geraakt. De vluchtelingen wilden niet meer betalen en volgens haar is daarom vermoord. Alex trouwt met Joanna dochter van dirigent Oberstein die misschien ook nog als verdachte voor de moord kon opdraaien. Hij denkt dat Minderhout, Alice, Edersheim, Oberstein en Vroomboudt allemaal op de boot zaten en dat hun Vroomboudt hebben vermoord. Jaren later ontmoet Alex zijn schoonvader en beschuldigt hem van moord. Hij gaat wandelen met hem en alles wordt uitgepraat. Het blijkt zelfs dat de moordenaar waarschijnlijk zijn eigen vader is geweest. Het gewone leven gaat door. Beoordeling Ik vind het een goed boek, omdat het verhaal reëel is geschreven en makkelijk te volgen is, maar soms gebruikt Alex woorden uit een dialect, zoals hittepitje, juut en gassi dat is soms erg verwarrend. Op zich is het geen spannend boek, maar het boeid wel, je wil weten wat Alex nog meer te weten komt over de moord op Vroombout en wat hij allemaal meemaakt. De proloog is als je het voor het eerst leest heel vaag en denk je metten wat is dit voor raar boek, maar naderhand kom je er meer over te weten en snap waarom daar het boek mee begint. In het verhaal komen verder ook geen rare fictie dingen in voor, daar houd ik niet zo van. Het boek zou echt gebeurd kunnen zijn, maar het is aan de andere kant ook te gecompliceerd, omdat Alex in zijn leven een voor een alle mensen tegen komt die op de boot zaten, dat is wel erg toevallig. Ik vind het ook erg leuk dat alles zo op de realiteit af spiegelt. De gewoonste dingen van het leven komen in opspraak. Het boek was spannend in de zin van wie heeft het gedaan, dit houdt je tijdens het gehele boek bezig. Ik zou het boek zeker aan raden. Bibliografie Maarten 't Hart Maarten 't Hart werd in 1944 geboren. Zijn debuut was met de roman 'Stenen voor een ransuil' in 1971. Hij heeft behalve veel romans, essays en verhalen met autobiografische aspecten, een autobiografische geschreven; 'Het roer kan nog zesmaal om' (1984). Hij vertelt hierin over zijn jeugd in Maassluis en zijn studententijd in Leiden. Hij beschrijft zichzelf als iemand die een opgewekt karakter bezit, ook al is hij onhandig en schuw en wordt hij op de lagere school gepest, omdat hij anders is dan de anderen. Hij houdt van leren, lezen, klassieke muziek, de natuur en van alleen zijn; Van sportverenigingen, feestjes en alles wat de meeste mensen leuk vinden moet hij niets hebben. Hij groeit op in een gereformeerd arbeidersgezin in Maassluis. Zijn is vader is grafmaker. Dat hij naar het lyceum gaat en later biologie gaat studeren, is in dat milieu absoluut niet vanzelfsprekend. In de tijd dat hij studeert, verwerpt hij definitief het geloof van zijn ouders. Niet al het werk van Maarten 't Hart is direct gebaseerd op autobiografische feiten. In een interview vertelt Maarten 't Hart dat de hoofdfiguren in zijn romans afsplitsingen van hemzelf zijn, wat wil zeggen dat ze karaktertrekken en eigenschappen van hemzelf bezitten. Het zijn vaak wat onhandige, zachtmoedige figuren, die alleen agressief worden als iets hen emotioneel raakt. Ze houden van de natuur, waarin ze zich bij voorkeur alleen terug trekken, van klassieke muziek en literatuur. Ze zijn vaak gefascineerd door (onbereikbare) vrouwen en geven graag af op feministen. En hoewel ze er niets meer van willen weten, houden het geloof en het gereformeerde verleden hen nog altijd bezig. Bijzonderheden; Biesheuvel beweert dat 't Hart steeds aan het schrijven slaat wanneer hij van een ziekelijke verliefdheid wil genezen; Zie Biesheuvels verhaal ' De leeuw van leiden' in de 'De weg naar het licht'(1977). Citaat; 'Tussen mijn vijfde en mijn vijftiende las ik ongeveer 2500 boeken en sindsdien nog eens zo'n 9500. (…) Wanneer ik een of twee dagen niet lees, krijg ik last ontwenningsverschijnselen. Dan word ik onrustig en humeurig terwijl ik van naturen altijd opgewekt ben' (NRC Handelsblad, 12-7-1991) Recente werk; Het gebergte. De tweeënvijftig romans van S. Vestdijk (1996, essays, samen met H. Br. Corstius), De nakomer (1996, roman), Wie God verlaat heeft niets te vrezen. De Schrift betwist (1997, essays).