Het theater, de brief en de waarheid door Harry Mulisch

Biografische gegevens Harry Mulisch heeft niet alleen proza geschreven. Hij heeft de volgende poëziebundels geschreven: Woorden, woorden, woorden (1973) - De vogels: Drie balladen (1974) - Tegenlicht (1975) - Kind en kraai (bibliofiele uitgave) (1975) - De wijn is drinkbaar dank zij het glas (1976) - Wat poëzie is: een leerdicht (1978) - De taal is een ei (1979) - Opus Gran (met tekeningen van Jeroen Henneman) (1982) - Egyptisch (1983) - De gedichten 1947-1983 (1987) Hij heeft ook de volgende toneelstukken geschreven: Tanchelijn, kroniek van een ketter (1960) - De knop (1960) -Reconstructie (opera) (met L. Andriessen, H. Claus, R. de Leeuw, M. Mengelberg, P. Schat en J. van Vlijmen) (1969) - Oidipous, Oidipous. Naar Sofokles (1972) - Bezoekuur (1974) - Volk en vaderliefde, een koningskomedie (1975) - Axel (libretto) (1977) - Theater 1960-1977 (1988) Titel Het therater, de brief en de waarheid
Jaar en plaats eerste druk Amsterdam 2000 Titelverklaring De man die wordt begraven c.q. een toespraak geeft is acteur (het Theater). Het hele verhaal begint met een dreigbrief (de Brief) en de toespraken vaan zowel de man als de vrouw zijn een uitleg van de waarheid. Natuurlijk is de titel zo gekozen dat er een duidelijke parallel te trekken valt tussen dit boek en “het vuil, de stad en de dood” van R.W. Fassbinder, een toneelstuk dat een prominente rol speelt in dit boek. Ondertitel + verklaring: Een tegenspraak.Het eerste en tweede deel van het boek zijn met elkaar in tegenspraak. In het eerste deel is de vrouw dood en de man geeft uitleg terwijl in deel twee de rollen zijn omgedraaid. Motto (met vertaling en zo mogelijk verklaring) “Wie begrepen wil worden, geve geen uitleg” (Diderot, paradox over de toneelspeler). Het spreekt voor zich dat ik dit niet uitleg. Fabel Beschrijving van de karakters: Herbert is een beetje een bang uitgevallen man. Hij is erg bang voor anti-joodse organisaties. Zijn paranoia neemt (zeker nadat hij ook nog eens te horen krijgt dat het stuk van Fassbinder in Nederland gaat worden uitgevoerd) toe tot een climax doordat hij zijn eigen ontvoering in scène zet. Hij is duidelijk de Jules-Croisset figuur in dit boek. Magda is de vrouw van Herbert. Zij is erg bij haar man betrokken maar zij wordt ook een beetje gek van hem en probeert hem een beetje te kalmeren door het schrijven van de brief. Dat ze de hele situatie niet meer aankan blijkt uit het feit dat ze op een gegeven moment zelfs zelfmoord dreigt te plegen (en dat in het eerste deel ook doet). Felix en Vera zijn journalisten. Felix probeert in het eerste deel weer het verhaal van Herbert te reconstrueren. Vera doet dit in het tweede. Zij zijn beiden op de begrafenis/crematie geweest en proberen zich het gezegde te herinneren (Felix heeft nog een video, Vera niet). Samenvatting van het verhaal (max. 150 woorden.) In deel één vertelt Herbert op Magdas crematie dat hij op het moment dat hij bang was voor extreem-rechtse organisaties, hij een dreigbrief heeft gekregen. Toen hij hoorde dat “Het vuil, de stad en de dood” opgevoerd zou worden heeft hij zijn ontvoering in scène gezet omdat hij niet geloofd werd dat extreem-rechts bestond. Hierdoor zijn de spanningen in de familie toegenomen en krijgt Magda zelfmoordneigingen. Hierop geeft Herbert aan de politie toe dat de ontvoering nep was én dat hij de brief geschreven heeft. Dit wordt Magda te veel en zij pleegt zelfmoord.In deel twee spreekt Vera. Zij beschrijft de toespraak die Magda op Herberts begrafenis houdt. Hierin vertelt ze dat zij de brief geschreven heeft om hem te laten weten dat hij niet gek was. Helaas heeft alles anders aangepakt want wanneer Herbert aangifte gedaan heeft wordt de druk hem te hoog en pleegt hij nu zelfmoord.
Structuur Het verhaal is opgesteld in de eerste persoon enkelvoud. De stukken over de toespraak zijn in de verleden tijd en de stukken waarin ze erover nadenken zijn in de tegenwoordige tijd. De tijdspanne is een aantal jaren aangezien het verhaal eigenlijk gewoon een flashback is. Het verhaal is eigenlijk in tweeën te delen. Beide delen zijn deels chronologisch opgebouwd (de toespraken tenminste). Thema Het thema van dit boek is in eerste instantie antisemitisme. Ten tweede kun je zeggen dat dit boek als thema heeft dat positief bedoelde acties een negatief neveneffect kunnen hebben. Waardering Ik vond dit boekje op zich wel aardig. Ik vond het bijvoorbeeld wel een leuk idee dat het aan het eind van het verhaal nog niet duidelijk is wat er nou eigenlijk echt gebeurd is. Het kan natuurlijk zijn dat het allebei waar is, maar er staan geen aanwijzingen voor in het verhaal. Leuk vond ik het ook dat ik hiervan een hoop heb opgestoken, Gelezen en gehoord over de Croisset-affaire. Helaas heb ik “het vuil, de stad en de dood” niet gelezen. Alle bibliotheken hadden hem maar hij was steeds uitgeleend. Sowieso ben ik natuurlijk blij met het uitkomen van dit boek omdat het een grandioze boekenweekshow tot gevolg heeft gehad.