Het Spaans heidinnetje door Jacob Cats

Samenvatting
Maiombe, het sluwe hoofd van een groep zigeuners die in de buurt van Madrid zwerft, ontvoert op een dag een ongeveer twee jaar oud meisje van voorname afkomst. Maiombe had het kind ontvoerd voor de mooie kleertjes die het droeg en wil de het aanvankelijk ter vondeling leggen. Maar wanneer ze het kind ontdaan heeft van haar kleertjes en het mooie gezichtje ziet kan ze het niet over haar hart verkrijgen het meisje te vondeling te leggen en besluit ze het op te voeden. Het meisje dat eerst Constance heette, wordt voortaan Pretiose genoemd. Alle nasporingen van de echte ouders bleven zonder resultaat.
Pretiose groeit temidden van de zigeuners op, van wie ze les krijgt in dansen, zingen en vele andere 'vreemde kunsten'. Pretiose is een mooi en intelligent meisje en haar komst verandert veel. Door haar hevige afkeer van stelen en grof taalgebruik weet ze de zigeuners te weerhouden van hun gewoonte te stelen en te vloeken en zo hun leven te beteren. Pretiose dansen en zingen levert de groep veel geld op. Ook kon uit de lijnen van de hand en de loop van de sterren de toekomst voorspellen. Evenals aan iemands uiterlijk zien hoe zijn karakter was. Eens werd een lief, jong meisje, Giralde, ziek omdat ze niet mocht trouwen met een jongen die minder rijk was dan zij. De dokter kon haar niet genezen, maar Pretiose, die toevallig in de buurt kwam en door Giraldes moeder op het kasteel werd ontboden, had de vreemde oorzaak van de ziekte snel ontdekt. Ze praatte erover met de moeder en de dokter. Toen Giralde toestemming kreeg met haar uitverkorene te trouwen, was ze genezen. Als dank schonk ze Pretiose honderd pistoletten (Spaanse munten). Dit voorval maakte het Pretiose landelijk bekend. Op een dag hoor de jonge ridder, Don Jan, die tijdens de jacht van zijn makkers was afgedwaald, Pretiose zingen. Don Jan wordt terstond verliefd op Pretiose en gaat naar haar toe om te vragen of ze het jachtgezelschap heeft gezien.
Zodoende komt Don Jan in gesprek met Pretiose en Maiombe. Na een tijdje bekent hij zijn liefde voor Pretiose. Pretiose neemt hem eerst niet serieus en herinnerde hem er aan dat zij wel weet wat vleierij betekent. Maar Don Jan verzekert haar dat zijn liefde voor haar oprecht is en als bewijs door van geeft hij haar een ring met een prachtige diamant. Pretiose geeft zich echter nog niet gewonnen en stelt hem op de proef: als hij werkelijk van haar houdt, moet hij eerst twee jaar lang als zigeuner met de groep meereizen. Pretiose geeft Don Jan een nacht bedenktijd. Die nacht wordt Don Jan hevig heen en weer geslingerd tussen zijn gevoelen en wat zijn verstand hem zegt. De volgende dag echter sluit hij zich aan bij de zigeuners en geeft zijn naam en al zijn rijkdommen er voor op om Pretiose man te worden wanneer de tijd daar rijp voor is.Voortaan zal hij Andreas heten. Op zijn verzoek vertrekken ze uit de streek, want hij wil niet graag door de mensen van de stad herkend worden. Andrea’s gedrag heeft al snel een goede invloed op de troep. Ook hij weet ze net als Pretiose wat manieren bij te brengen. Op een dag komen ze in het stadje Murcia, waar een schatrijke jonkvrouw, Gohanna, verliefd op Andreas wordt. Wanneer hij weigerde op haar huwelijksaanzoek in te gaan, neemt ze wraak. Ze laat een paar kostbare sieraden in zijn reistas verbergen en beschuldigt hem daarna van diefstal. Wanneer de sieraden in zijn reistas worden gevonden begint de schout uit te schelden en wanneer Andreas van een soldaat een harde klap tegen zijn hoofd krijgt steekt hij de soldaat neer. Hierop worden alle zigeuners opgepakt en naar Giomaer de landvoogdes gebracht. Door haar schoonheid trek Pretiose de aandacht van de landvoogdes. De landvoogdes wilt van alles weten van Pretiose, die haar aan haar dochtertje Constance doet denken. Ondertussen smeekte de huilende Pretiose om genade voor Andreas. Ook landvoogd Don Ferdinando en Maiombe kunnen hun tranen niet bedwingen bij het zien van Pretioses verdriet. Maiombe haalt hierop een doosje tevoorschijn en bekent, dat zij Pretiose op hemelvaartsdag 1595, in Madrid ontvoerd heeft. In het doosje zitten de juwelen die Constance destijds droeg en een briefje, waarop staat wie het kind was en hoe Maiombe het gestolen had. De landvoogdes herkent haar dochter en de ouders zijn dolgelukkig. Maar de landvoogd heeft grote bezwaren tegen Constances liefde voor de zigeuner Andreas. Toen wanneer Maiombe de afkomst van Andreas bekent maakt geeft de landvoogd hun zijn zegen en dank hij God. Gohanna bekent dat Don Jan door haar schuld in de gevangenis is beland en krijgt vergiffenis.

Verdieping

Structuur/opbouw/indeling
Het verhaal is simpel van opbouw. Als eerste wordt er een meisje geroofd,dan wil een jongen met het meisje trouwen en nadat ze beiden zijn ‘ontmaskerd’ gaan ze trouwen. Maar het is hierdoor niet minder spannend, want je vraagt je als lezer wel telkens af of en hoe de belangrijkste gebeurtenissen plaatsvinden. Aan het slot zijn er geen vragen meer, alles is opgelost. De linkse bladzijde is de originele tekst en dan wordt op de rechtse bladzijde de tekst vertaald. Het verhaal is aan één stuk geschreven, doch makkelijk onder te verdelen in de volgende hoofdstukken:
1) Inleiding: beschrijving van de Maiombe en het gestolen adellijke kind Constance, dat door haar Pretiose genoemd wordt.
2) De geschiedenis van Giralde, het meisje dat ziek van verliefdheid is en door Pretiose genezen wordt.
3) De ontmoeting met Don Jan.
4) De toetreding van Don Jan tot het zigeunervolk.
5) Gohanna’s liefde en haar list om Don Jan te vangen.
6) De ontknoping waarin de ware identiteit van de beide hoofdpersonen duidelijk wordt.

Perspectief
Het verhaal wordt over het algemeen verteld door een auctoriale verteller, heel soms wordt het verteld in de ik-vorm.

Historische tijd
Het verhaal speelt zich tussen 1577 en 1660 af en wordt chronologisch verteld, alleen aan het einde als Maiobe vertelt hoe zij Constance heeft geroofd is er sprake van een flashback. De vertelde tijd bedraagt dertien jaar, vanaf het moment dat Constance wordt geroofd tot het moment dat zij weer bij haar ouders terugkomt. De periode tot het moment dat Constance het meisje Giralde geneest, is er sprake van een tijdsverdichting.

Plaats van handeling
De gebeurtenissen spelen zich af in Spanje, in de buurt van Madrid en in de provincie Murcia.

Verklaring titel, ondertitel, motto, opdracht
Titel: De stad Rome werd letterlijk rood gekleurd door al het bloed dat daar vloeide en door de kleur van de lucht boven de brandende stadswijken. Ook wordt er gesuggereerd dat de titel slaat op de kleur (scharlakenrood) van de gewaden van de geestelijkheid in het zestiende-eeuwse Rome. De pausen en kardinalen namen het niet zo nauw met het celibaat waarin zij volgens hun geacht werden te leven. Ook hielden zij zich nauwelijks bezig met geestelijke zaken, maar gedroegen zich als politieke machthebbers, die intrige, manipulatie en corruptie niet schuwden.

Thema en motieven
Thema: Het goede overwint het kwade. En standsverschil en verschillend geloof zijn belangrijke belemmeringen voor een huwelijk.
Motieven: De motieven in dit verhaal zijn liefde en eerlijkheid. Liefde omdat Maiombe het niet over haar hart kan krijgen om Pretiose als vondeling te leggen, ze gaat van haar houden alsof ze haar eigen dochter is. De liefde speelt ook tussen Andreas en Pretiose. Andreas geeft alles op voor haar, als hij maar bij haar kan zijn. Ze gaan ook verloven. Als laatst komt de liefde terug als de echte ouders van Pretiose hun dochter weer terug zien. Eerlijkheid komt in het verhaal voor omdat Pretiose, en later ook Andreas, proberen om de zigeuners het stelen een beetje af te leren. Een ander motief is misschien het leven van een zigeuner en de regels die daarbij horen. Deze regels worden namelijk uitvoerig besproken en ze houden zich er ook strikt aan.

Genre en plaatsing in de tijd
Het Spaans heidinnetje is een roman, maar is zo suikerzoet dat het ook voor een sprookje door kan gaan. Omdat er wijze lessen in zitten kunt je het verhaal een zedenroman noemen, maar het is een dichtend verhaal. Het is eerder een voorloper van de zedenroman, want zedenromans zijn een literaire stroming in de 18de eeuw. Dit soort onderwerpen past goed bij deze tijd omdat dit ook zo in het echt gebeurde, de mensen destijds herkenden de situaties dan ook.

Literaire stroming:
De literaire stroming waar dit boek bij past zijn de lerende verhalen, die horen echt bij de 17e eeuw. Dit verhaal behoort tot de meer realistische stroming van de renaissance. Kenmerken van deze stroming zijn dat ze een wijze les bevatten en dat ze de realiteit beschrijven.

Mening
Ik vond het wel een mooi boek om te lezen! Het boek leest erg makkelijk en je bent er dan ook zo in verdiept. Wat ik wel jammer vindt is dat de rijm niet altijd in de vertaling is meegenomen, soms wordt een stukje hierdoor vrij lang naar mijn mening. Wat wel handig was dat de originele tekst er ook nog stond, zodat je af en toe kon kijken wat er nu eigenlijk in de originele tekst stond. Ik denk dat we veel van dit boek kunnen leren, want de schrijver doet echt zin best om uit te leggen dat het huwelijk iets heel moois is wat je moet koesteren en niet lichtzinnig mee omgaan. Ik vond ook mooi hoe hij het antwoord van Pretiose verwoord als zij antwoord geeft aan de jager die uit het bos komt, ze geeft heel netjes maar juist ook heel beslist antwoord op de vraag van de jager, dit geeft denk ik ook de geest van die tijd aan, dat je als je iets afwijst het wel netjes moet doen. Ook leert de schrijver ons dat we niet moeten stelen, ik vindt dat hoe de schrijver dat hier verwoordt een beetje onrealistisch. De schrijver doet net alsof iedereen in de zigeunergroep luisterde naar het kleine meisje wat bij de groep kwam en opeens stopte met stelen, ik denk niet dat dit zo gebeurd is. Het was een leuk boek om te lezen, het verveelde me nu eens een keer niet en dat was nieuw voor me bij een boek van de literatuurlijst. Het is te hopen dat ik deze lijn voort kan zetten.

Bibliografie

1. Boeken
   • Het Spaans heidinnetje, Jacob Cats, Leeuwarden 1999. Uitgeverij Taal & Teken
2. Websites
   • www.scholieren.com
   • www.wikipedia.nl
   • www.knipselkranten.nl
   • www.recensieweb.nl
   • www.studentsonly.nl