Deel 1: schrijver, titel, genre
De schrijfster van het boek dat ik voor mijn boekverslag heb gekozen is Lize Spit. Het boek heet Het smelt en is uitgegeven bij DAS MAG uitgevers in Amsterdam in 2016. Het genre van dit boek is een roman.
Deel 2: verhaaltechniek
Ruimte: Het verhaal speelt zich vooral af in het Vlaamse dorpje Bovenmeer. Eva groeit hier op en in het boek kijkt ze terug op haar jeugd, maar ook gaat ze als gevolg van een uitnodiging weer terug naar Bovenmeer. Hier zal haar leven ook eindigen. In het dorpje is echter niet veel, Eva’s eigen huis, Pim’s huis en de slagerij waar Laurens woont. Ook is er van elke winkel maar één. Het verhaal speelt zich ook af in het ziekenhuis in een dichtbijzijnde stad en op de weg naar Eva’s school verderop. Een klein stukje uit het verhaal vindt plaats in Brussel, waar Eva heeft gestudeerd en altijd is blijven wonen. De tijd in het verhaal is heel belangrijk, doordat Lize Spit zo traag vertelt, merk je ook hoe saai het moet zijn om in zo’n dorp te wonen. Het verhaal begint met een opening-in-de-handeling: Eva ontvangt een uitgnodiging voor een reünie in haar oude dorp. Je hebt dan nog geen idee waar het verhaal deze uitnodiging vandaan komt en waarom Eva zo verrast is. Wat volgt is een ongelofelijk niet-chronologisch verhaal. Het verhaal wordt in herinneringen van Eva aan haar jeugd verteld, maar er zit ook veel van het heden, haar reis terug naar Bovenmeer, in en het verhaal van haar, Pim en Laurens. Deze herinneringen zijn niet in de vorm van flashbacks of flashforwards verbonden aan het heden, maar staan in losse hoofdstukken. Het heden is aangegeven met de tijd, zoals 19.00, de herinneringen aan haar jeugd hebben een bijpassende titel en het verhaal van Eva, Pim en Laurens heeft de datum als titel, zoals 22 augustus 2002. In het verhaal wordt bijna geen gebruik gemaakt van tijdversnelling, alles wordt best traag verteld, er zitten alleen happen in haar leven die niet verteld worden. Tijdvertraging komt wel veel voor. Het einde is lastig te beschrijven, Eva pleegt zelfmoord, maar je weet niet of ze uiteindelijk toch nog van het blok ijs af gaat stappen. Toch is het een gesloten einde, omdat haar verhaal hier ophoudt.   Verhaalfiguren:
• Eva. Eva is de hoofdpersoon. Aan het begin van haar verhaal is ze veertien, en aan het einde 27. Toch zijn er veel herinneringen waarin ze elf is. Ze is thuis de enige die het een beetje in de hand heeft, alle anderen zijn alleen maar bezig met zichzelf. Ze is vrienden met Laurens en Pim, de enige andere kinderen die in 1988 geboren zijn. Omdat ze alleen met hen omgaat wordt ze bij de meisjes op school niet echt geaccepteerd. Ze is heel onzeker, zeker nu Laurens en Pim haar steeds meer buitensluiten en haar uiteindelijk ook pijn zullen doen. Na haar school verhuist ze naar Brussel om architectuur te studeren, omdat ze ervan houdt om het leven in overzichtelijke blokjes te zien. (“Ik wilde niet per se in de hoofdstad wonen, ik wilde gewoon een stad die ik niet kende. Want op alle plaatsen waar ik vaak geweest was, had ik last van diezelfde afwijking: mezelf voortdurend van bovenaf zien. Winkelcentra, warenhuizen, bibliotheken – vanuit vogelperspectief werden het allemaal soortgelijke ruimtes waarin ik, de kastanjebruine kruin, langs duizenden individuen schuurde zonder ze te raken.” Blz 47)

• Pim. Pim is een van de vrienden van Eva, en nadat zijn broer Jan overleden is, doet hij nogal stoer naar de buitenwereld. Hij gaat hier heel ver in, zo ver dat hij Eva totaal vergeet. Hij woont op een boerderij. Het is zijn plan om in de zomer van 2002 alle meisjes in het dorp punten op basis van knapheid te geven. Vervolgens nodigen hij, Laurens en Eva ze uit in een van hun schuren en geeft Eva een raadsel, wat het meisje moet oplossen. Bij elke gok moet ze een kledingstuk uittrekken. (“Pim heeft net als ik geen rugzak bij zich. Hij zorgt ervoor dat anderen meebrengen wat hij nodig heeft. Dat deed hij al op de lagere school: mijn ruitjesbladen en Laurens’ stiften gebruiken.” Blz 38)
• Laurens. Laurens is de derde van de Drie Musketiers, zoals Eva, Pim en hij zich noemen. Hij woont in een slagerij. Hij is iets minder stoer en dat zorgt ervoor dat hij heel erg opkijkt naar Pim. Hij doet dan ook mee aan het plan en ook hij sluit Eva buiten. (“Laurens’ uiterlijk typeert hem vooral vanuit de verte: een brede rug, een grote neus, een hoog rundsgehalte. Hij beweegt log en slordig, als een kind dat geen zin heeft een klusje op te knappen en het slecht uitvoert in de hoop dat moeder het toch weer overneemt.” Blz 38)
• Jolan. Jolan is Eva’s broer, en ook hij heeft niet veel vrienden. Hij is drie jaar ouder en was onderdeel van een tweeling, maar zijn zusje is overleden. Hij is heel oplettend, vandaar dat hij biologie gaat studeren, en heeft als één van de eersten door dat het niet goed gaat met Tesje. Hij haalt Eva dan ook over om met haar naar het ziekenhuis te gaan. (“”Ze moet naar een dokter. Beter vandaag nog dan morgen,”zegt hij(Jolan). “Ik heb wat opzoekwerk gedaan de laatste weken. We zouden naar Lier kunnen gaan, de spoed. Daar hoef je ook niet meteen te betalen.” Blz 448)
• Tesje. Tesje is Eva’s zusje, en ze is drie jaar jonger. Ze is een heel fragiel meisje, en eet en slaapt nauwelijks. Dit komt vooral door de dwangneurose die ze ontwikkelt. Op een gegeven moment is dit zo erg dat Eva een heel ritueel moet doorstaan voordat ze naar bed kan. Als Tesje naar het ziekenhuis wordt gebracht, zal hun band dat niet goed doorstaan. (“Drie jaar later, in ’91, volgde Tesje. Van haar maakte vader maar een handvol foto’s, die zelfs niet meer in een album belandden. Tesje was van jongs af aan fragieler en kleiner dan wij. Ze had een dunne, met aders doorweven huid en fijne blonde haren. “Wat wil je? Na twee kinderen was er voor haar niet genoeg materiaal meer over,” had vader volgens moeder gegrapt aan het kraambed.” Blz 25)
• Eva’s moeder. Zij is absoluut geen stabiel persoon. Ze drinkt veel en verstopt vervolgens de flessen. Haar kinderen zijn tegelijkertijd een verrijking als een obstakel in haar leven, en dat laatste blijkt uiteindelijk te overheersen. (“ik dacht aan die ene nacht waarop vader mij uit bed was komen lichten omdat mama zou gezegd hebben dat ze er ‘een einde aan zou maken’. Waaraan precies, aan haarzelf, aan hun relatie of aan de kersen die stonden te wachten om confituur van te maken, dat was waarschijnlijk ook vader niet duidelijk.” Blz 59)
• Eva’s vader. Ook hij had liever een ander leven gehad. Hij drinkt ook veel en hij heeft een strop in het schuurtje klaarhangen. Zijn werk is zijn enige uitweg en hij moet dan ook vaak “overwerken”. (“”Doe je kamerjas aan,” zei vader. Daarna mocht ik, rechtstaand naast zijn stoel, toekijken hoe hij vijf spelletjes patience speelde.” Blz 61)
• Elisa. Elisa komt nieuw in de klas in het vijfde leerjaar en gaat al snel naar de zesde. Voor deze korte tijd is ze goede vriendinnen met Eva, maar als ze naar de zesde gaat ziet ze haar niet meer staan. Ze is nogal arrogant, maar ondanks dat wordt ze door Pim en Laurens gezien als een 9,5 op een 10 van knapheid. Zij is het allerlaatste meisje in het schuurtje en zal Eva veel pijn doen. (“Elisa was aan de lelijke kant, maar op zo’n manier dat je wist dat er later nog iets goeds van zou komen zolang ze iets aan haar wenkbrauwen zou doen.” Blz 95) Vertelwijze: Het verhaal is een ik-verhaal, het wordt helemaal vanuit Eva verteld. Wel zijn sommige herinneringen beïnvloed door het feit dat Eva al weet wat er gaat gebeuren. Je bent dus niet helemaal afhankelijk van haar observaties op dat moment. Eva uit het heden is dus een soort alwetende verteller.   Motieven:
• Familie. Familie is een belangrijk motief in dit verhaal. Het gaat veel over de thuissituatie van Eva, maar ook over die van Pim en Laurens. Eva vergelijkt deze drie vaak met elkaar op basis van de manier van reageren op eenzelfde situatie. Ook gaat het veel over Tesje en hoe haar dwangneurose verergerd, over Jolan, die meer buiten dan binnen is en over Eva’s ouders, die beide een drankprobleem hebben. (“”Dag mevrouw, mogen we u een paar vragen stellen?” Groothoofd stak een hand uit. Moeder probeerde deze te schudden, waardoor het ei dat ze vasthad aan het rollen ging en stukviel op de vloer. Het eiwit spatte open, de dooier bleef intact, belandde op een afstand van de schaal en het slijm. We keken er allemaal naar, een oranje stip op de zwarte tegels.” Blz 123)
• Seksualiteit. Dit komt vooral voor in de negatieve vorm, verkrachting. Laurens en Pim zijn beide geobsedeerd door seks, en verkrachten één voor één alle meisjes van het dorp, zowel door hen te dwingen zich uit te kleden als door ze te betasten. Uiteindelijk zullen ze ook Eva verkrachten. Maar Eva is zelf ook veel bezig met haar lichaam, ze draagt twee beha’s over elkaar zodat het lijkt alsof ze borsten heeft en liegt over haar maagdelijkheid. (“Bij elk dier gaf ik een kort applaus, tot er plots een olifant verscheen. Ik keek naar de muur, niet naar het klimrek. Zolang ik enkel naar de schaduw keek, zou ik hen niets verschuldigd zijn, dacht ik. Toch draaide ik me uiteindelijk om, geen idee waarom, misschien voor uitsluitsel. Inderdaad- daar stond Pim, op het klimtuig, met zijn pyjamabroek op zijn enkels.” Blz 208)

• Ijs. Dit komt niet alleen voor in de titel, maar ook veel in het verhaal. Het raadsel van Eva gaat over een man die zelfmoord pleegt door middel van ijs, hij gaat hierop staan, knoopt een strop om zijn nek en wacht tot het smelt. Zo pleegt Eva uiteindelijk ook zelfmoord. (“Het zal niet langer belangrijk zijn of ik nu om elf uur of om twaalf uur de deur van het ouderlijk huis achter me heb dichtgetrokken, hoe laat ik op dit blok ben gaan staan, hoe lang ik hier gewacht heb, welke kleren ik droeg.” Blz 480)
• Tekeningen.Toen Tesje en Eva klein waren, tekenden ze veel. Op een dag tekenden ze het huis. Die van Eva was veel mooier en eigenlijk wilde hun vader alleen die ophangen, maar uiteindelijk kregen beide een plekje. Als Eva op haar 27e teruggaat naar dit huis, haalt ze haar eigen tekening van de muur, omdat die van Tesje veel beter past bij hoe hun huis en gezinsleven echt waren. (“Het is nu drie minuten na één. Boven de fruitschaal hangt een van de schetsen die ik van deze schaal maakte, met punaises opgehangen naast de twee tekeningen van het huis. Er ligt vrijwel hetzelfde fruit in de schaal als op de schets – een peer gestut door twee zachte appels, een verkleurde banaan, een paar mandarijnen. De tekening is ondertussen als richtlijn gaan dienen.” Blz 195 ) Thema: in ‘Het smelt’ staat Eva heel erg centraal. Het boek gaat vooral over hoe zij opgroeit, en hoe haar verleden haar heden beïnvloedt. Het thema is dus opgroeien en verwerken. Titelverklaring: de titel slaat ten eerste op het ijs. Dit moet smelten om de man in het raadsel en Eva aan hun einde te helpen. Maar ik denk dat deze titel ook slaat op de hete zomer die totaal uit de hand is gelopen. Eva wacht maar op de excuses van Laurens en Pim, maar als deze niet komen, weet ze dat ze terug moet. Ze neemt dan een blok ijs mee, wat staat voor haar redder, of haar wraak. Maar ook al gaat ze terug in hartje winter, toch is deze winter te mild en zal het ijs smelten. Ik denk dat Eva dat dus test door erop te gaan staan met een strop om haar nek. Als het ijs smelt, smelt daarmee haar wraak en haar laatste redder en wint deze vreselijke zomer. Schrijfstijl: De schrijfstijl van Lize Spit is heel bijzonder. Het is heel traag geschreven, sommige gebeurtenissen worden over meerdere pagina’s verspreid, en afgewisseld door herinneringen. Maar tegelijkertijd houdt haar schrijfstijl je heel erg in zijn grip. Het is heel spannend en doordat je voor het grootste gedeelte van het boek niet weet wat er nou precies aan de hand is, kreeg ik het idee van een tijdbalk die je moest invullen. Elk hoofdstuk krijg je weer een klein stukje informatie in een random plek in de tijd. Dit houdt het boek heel spannend en zorgt ervoor dat je erdoorheen vliegt. De hoofdstukken staan heel erg los van elkaar, waardoor je nooit weet wat je gaat verwachten. Ook zijn de begin en eindzinnen van de hoofdstukken heel grijpend, deze zorgen voor verrassing. Lize Spit schrijft wel heel Vlaams, je merkt dat bij sommige woorden en bij zinsbouw, bijvoorbeeld het gebruik van drie na één. Na een paar bladzijden viel dat me echter niet meer op.   Deel 3: beoordeling
Ik kreeg dit boek voor mijn verjaardag en heb het vervolgens maanden voor me uitgeschoven, gewoon door de dikte en het verhaal op de achterkant, dit klonk niet echt als een boek dat ik zou lezen. Toch ben ik er in begonnen omdat ik een interview met Lize Spit in het Volkskrant magazine las. Ik kwam er zo achter dat haar boek deels op haar eigen leven is gebaseerd en ik voelde ook sympathie voor Lize door deze zin: “Als het pijn doet voel je tenminste iets.” Ik vond dit zo mooi verwoord dat ik besloot om het boek te gaan lezen. Al vanaf de eerste bladzijde was ik verslaafd aan het lezen van dit boek. Dit kwam vooral doordat de schrijfstijl me heel erg aanstond. Het was niet alleen maar melancholie of alleen maar spanning. Er zat ook keiharde realiteit in. Dit kwam soms wel heel dichtbij, maar gaf me ook een heel goed gevoel, het was niet alsof ik over de gebeurtenissen las, maar het leek alsof ze ook echt gebeurden. ((Eva’s moeder krijgt een klapdeur tegen haar hoofd als ze teveel gedronken heeft)“Ik zag het gebeuren. Toch moest ik de klap en de daaropvolgende stilte laten doordringen om te beseffen hoeveel pijn het moest gedaan hebben. Het was een plomp geluid, als van een appel die van grote hoogte valt en blutst. (...) Haar onbeweeglijkheid hield nog zo’n drie tellen aan. Ze zette een paar eerste, wankele stappen waarbij ze op zoek was naar de juiste instellingen, naar het juiste evenwicht, waarbij ze met haar gezicht naar de zaal toe draaide. Pas toen liet ze het braaksel los. Het kwam met een buiging. Iedereen in de zaal verstomde, ook de mensen die daarvoor nog hadden geprobeerd het voorval te negeren, omwille van hun kleine kinderen. Een van hen begon te applaudiseren, drie klapjes. Vrouwenhanden.”blz 304)  Het verhaal wordt van heel dichtbij beschreven, maar toch zitten er heel veel mooie stukken in, die ook iets herkenbaars hebben. Het is absoluut geen vrolijk boek, maar er zit wel wat zwarte humor in. Het is dan ook geen boek om te lezen als je niet van afgrijselijke beschrijvingen houdt, maar ook al moest ik af en toe diep ademhalen, het hield me wel wakker, en aan het eind kon ik het boek zien als één van mijn favorieten. Ik vind het moeilijk om te beschrijven waarom dit boek me zo greep. Ik denk dat het ergens ook geen boek is om over te vertellen, je moet het zelf gaan lezen. Want alle gebeurtenissen beschrijven komt niet eens in de buurt van de sfeer in het boek. De sfeer is heel onwerkelijk, zeker als je erbij bedenkt dat Lize’s jeugd er ook zo moet hebben uitgezien. Wat ik ook heel mooi vond aan het boek waren de lange beschrijvingen. Ik was niet geneigd om af te dwalen naar later in de tekst, omdat de beschrijving keer op keer heel treffend was. Je zag het echt voor je. (“Die stilte kon ik me perfect inbeelden; die stilte waarbij zelfs de ganzen stopten met blazen. En ook Pims vader zag ik moeiteloos voor me: op zijn knieën in het gras, een bruine cirkel rond de lippen van de mond-op-mond-beademing. Het breken van Jans ribben onder zijn forse bewegingen.”blz 414.)
Ik denk dat het woord genadeloos dit boek nog het best beschrijft. Genadeloos omdat de gebeurtenissen rauw worden beschreven. Genadeloos omdat je erin verdwijnt en omdat het verhaal je niet meer los laat. En genadeloos omdat het boek genadeloos goed is. Lize Spit is ook dichteres. Dit merkte ik heel erg toen ik het boek aan het lezen was. De zinnen lopen heel mooi en zijn mooi aan elkaar verbonden. Dit komt natuurlijk ook terug in de vergelijkingen. Om het gevoel dat het boek me opleverde beter te kunnen uitleggen, ga ik een aantal citaten beoordelen.
Één van mijn favoriete citaten staat op de kaft van mijn boekverslag. Ik vind het zo mooi omdat op de één of andere manier het hele boek erin samenkomt. Daarom is het nog mooier om te lezen als je het boek al uit hebt, want dan valt alles op zijn plaats. Ik vind het stukje vooral heel herkenbaar, want op het moment dat er iets heel ergs of juist iets heel fijns gebeurt, ga ik ook heel erg op de details letten. Aan de ene kant om het niet te vergeten, aan de andere kant om dat wel te doen. Ook herken ik het gevoel van het vervagen van de achteraf onbelangrijke informatie, maar het blijven van het grote plaatje, of van het gevoel dat je op dat moment had.
Een ander citaat dat me aansprak was deze: “Pas toen ik al het geld verzameld had, hief ik het speelbord op. Daaronder vond ik het: een boekje met de scores, dat door de plastieken kaft toch goed bewaard was gebleven. Een tabel, mooi getekend met pen en een latje. Bovenaan links stond ‘TES’, bovenaan rechts stond ‘EVA’.
Ik moest het drie keer bekijken, de tientallen pagina’s doorbladeren, alle scores doornemen, meermaals, voor ik het begreep, voor ik in staat was het te zien: elke keer dat Tesje aan die tafel had gezeten, had ze het niet tegen zichzelf maar tegen mij opgenomen.
Elke keer had ze mij laten verliezen.”( blz 478)
Dit citaat spreekt me aan omdat Eva er hier eigenlijk pas achter komt dat alle verwachtingen die ze van Tesje had, helemaal fout blijken te zijn. Ze dacht namelijk dat zij haar heel aardig vond en haar nodig had, maar bij nader inzien blijkt dat toch niet zo te zijn. Ook vind ik het mooi hoe de spanning wordt opgebouwd in dit citaat. Voordat er verteld wordt waar Eva achter komt, wordt er eerst verteld hoe lang dat allemaal wel niet duurde. Dat vind ik goed. Al met al vind ik “Het smelt” een heel goed boek. Ook al was het wat schokwekkend, het was wel een eye-opener en een verhaal dat je niet snel vergeet.