Het lelietheater door Lulu Wang

1. Bibliografische gegevens Lulu Wang heeft het lelietheater geschreven. Dit boek is oorspronkelijk in februari 1997 uitgegeven. Uitgeverij: Vassallucci Amsterdam. Gelezen boek is de 28e druk, uitgegeven in 1998. 2. Opdracht en motto Citaten die in het boek staan vermeld: - (blz. 14) Ik weet niet
hoe Berg Lu eruitziet
Ik zit er middenin
Su Shi - (blz. 152) In de hemel als één biyi-vogel
elk één vleugel en één oog
eenzelfde ritme en eenzelfde doel

Twee lianli-takken hier op aarde
ontsproten aan één wortel
Bay Juyi - (blz. 247) Als ze zich omdraait en glimlacht
springen de dahlia’s uit hun knop
Waar ze ruisend voorbijgaat
schieten de leliën hoog op
Du Mu - Zelfs een kaars
draagt een vurig hart
en druppelt rode parels
voordat het afscheid u omhelst
Du Mu
Boeddhistische spreuk (blz8): De zee
van droefenis
strekt zich uit
tot in het oneindige
Maar
keer u om: aan uw voeten
ligt de veilige kust 3. Motivering boekkeuze Mijn zus heeft dit boek ook gelezen, en vond het een erg mooi boek. Ook wist ik van anderen dat het een goed boek was. Ik moest toch nog aan een boek beginnen, en ik kon het bij de mediatheek lenen. Als ik iets in het boek niet snap, kan mijn zus me af en toe een tip geven. 4. Verslag van mijn leeservaring: (Per tussenstand één deel.) Tussenstand 1 op 3-12-04. Deel 1. blz. 15t/m 148. Dit deel speelt zich af in 1972.
-Korte weergave van de inhoud: Lian (de hoofdpersoon, een ongeveer dertien jaar oud meisje) haar moeder heeft politieke uitspraken gedaan waardoor ze in een strafkamp terecht beland. Ook veel geleerden komen hier terecht. Lian gaat met haar moeder mee, in de hoop op genezing van haar huidziekte: vitiligo. Ze is de jongste in het strafkamp, en mag van de directeur vrijwel alles. Ze ging vrijwillig met haar moeder mee naar het strafkamp. (terwijl zij geen straf verdiend, alleen haar moeder) Buiten het feit dat ze nu bij haar moeder is, en gezonde lucht heeft, wat haar huidziekte waarschijnlijk zal doen verminderen, krijgt ze hier ook les van intelectuelen, die ook in dit strafkamp verblijven. Ook al hoeft Lian als enige niet te werken op het land (ze is bovendien ook de jongste!) toch heeft ze het er moeilijk, ze is ondervoed, en haar moeder heeft het hier moeilijk mee, omdat haar dochter nu toch eigenlijk ook gestraft wordt. -Jouw mening hierover + zijn je verwachtingen uitgekomen? Ik vind dit boek nu al erg spannend, en ik kan het goed volgen. Ik vond het tot nu toe over het algemeen erg interessant om te lezen. Ik heb dit stuk in een ruk gelezen, ik zit al meteen in het verhaal. Ik vind het erg afwisselend; af en toe erg vermakend, vaak realistisch maar soms toch ook erg onbegrijpelijk. Ik denk dat je soms alleen echt goed een beeld kan vormen over sommige situaties wanneer je er zelf mee te maken hebt gehad. In Nederland bijvoorbeeld mag iedereen volop zijn mening uitten, maar in het boek zijn de situaties erg anders. Daar werden er dus een hoop mensen opgepeakt en opgesloten in strafkampen wanneer ze iets over de politiek zeiden. Af en toe vind ik het boek ook erg aangrijpend. Ik vind de stukken tekst waarin beschreven staat hoe bijvoorbeeld een dik persoon wordt vernederd helemaal niet fijn om te lezen. Dit boek is deels autobiografisch, ik hoop dat Lulu Wang deze stukken verzonnen heeft. Ik had nog geen verwachtingen. -Je verwachtingen die je hebt voor de volgende tussenstand. In de volgende tussenstand gaat het verhaal over 1971, dat is dus een jaar voordat ze in dit strafkamp beland zijn. Ik denk dat er dan veel verteld wordt over wat wel en niet geoorloofd is wat betreft je mening over de politiek, de moeder van Lian zal dan ook opgepakt worden. Ik denk dat het voor een groot deel gaat over de veranderingen die optreden wanneer ze weggaat bij haar vriendin Kim, en bij haar vertrouwde omgeving. -De literaire begrippen: Titel: Het lelietheater. Deze titel bedenkt Lian voor een plaats achter de barakken, bij een meer. Uiteraard met lelies. Ook zijn er kikkers en krekels. Ze heeft het gevoel dat ze de geschiedenis van China tegen hun kan vertellen (aan de hand van de lessen van leraar Qin), in vertrouwen. Ze is blij dat ze hier haar verhaal kwijt kan, en een soort “luisterend oor” heeft gevonden. Op bladzijde 72 is “het lelietheater” zelfs een hoofdstuk. Thema: De relatie tussen Lian en Kim, twee hartsvriendinnen, nu ze door de Culturele Revolutie in China uit elkaar zijn gehaald. Motieven: Vriendschap, tussen Kim en Lian, mishandeling en liefde, Lian wordt door haar moeder mishandeld, bijvoorbeeld wanneer ze niet gelijk doet wat haar wordt opgedragen. Tijd: Het verhaal tot nu toe speelt zich af in 1972, af en toe komen er wel af en toe een paar flashbacks in voor. Deze zorgen niet voor verwarring. Vertelwijze: Het grootste gedeelte wordt verteld door Lulu, maar die staat vanaf de zijlijn. Het verhaal wordt dus vooral door de alwetende verteller verteld. Perspectief: Er is geen sprake van perspectiefwisseling. Je kijkt als lezer mee door de ogen van Lian. Structuur: Het boek is uit vier delen opgebouwd. Het eerste deel vindt plaats in 1972, het tweede deel in 1971, het derde deel in 1973 en het vierde deel in 1974. Er komen veel hoofdstukjes in voor die ongenummerd zijn. Ze hebben allemaal wel een titel. Ook zijn er sub-hoofdstukken, zonder titel of nummer, maar met een soort teken zijn deze aangegeven. Stijl: Het verhaal wordt niet kort en bondig, maar ook niet langdradig verteld. Ik vind het fijn en makkelijk lezen. Makkelijke woordkeus, alleen jammer dat er ook Chinese woorden tussen staan. Wel handig dat de betekenissen hiervan achter in het boek kunnen worden opgezocht, maar dat kost wel tijd, terwijl ik lekker door wil lezen. Tussenstand 2 op 4-12-04. Deel 2. blz. 153t/m 242. Dit deel speelt zich af in 1971. -Korte weergave van de inhoud: Lian sluit vriendschap met Kim, een derdekaster, terwijl Lian een eerstekaster is. Dit is heel erg apart, omdat groepen van verschillende standen niet met elkaar om gingen. Voor een lagere kaster was dit teveel eer, en voor een hogere kaster was dit beneden zijn/haar waardigheid. Hoewel ik verwachtte dat Lian Kim spontaan aanspreekt, doet ze dit nogal voorzichtig. Ze verbergt dit voor andere klasgenoten, alsof ze zich voor Kim schaamt. Dit vond ik niet leuk voor Kim. Lian eet van twee walletjes door een vriendschap met Kim te sluiten en door met een groep meiden een band te maken, die Kim niet kunnen uitstaan (omdat ze een derdekaster is, hier draait heel het boek om, een eerstekaster kan niet optrekken met een tweede of, nog erger, met een derdekaster) Lian stuurt Kim naar huis als de anderen op bezoek komen. Ik denk dat dit heel kwetsend is. Wat ik vooral leuk om te lezen vond was de thuissituatie bij Kim. Kim leeft in een soort bouwval. Haar familie is ontzettend creatief in het bedenken van oplossingen om aan eten of geld te komen. Vergeleken met Kim komt Lian lui en verwaand over, hoewel Lian ook een goede kant heeft, ze geeft wel om Kim.
-Jouw mening hierover + zijn je verwachtingen uitgekomen? Ik vond dit deel grotendeels leuk om te lezen, dat komt vooral doordat er iets bijzonders gebeurt: Lian en Kim sluiten vriendschap met elkaar. Het bijzondere hiervan is dat Lian zich verlaagt tot iemand van de derde kast, zelf is ze afkomstig uit de eerste kast. Mijn verwachtingen zijn redelijk uitgekomen. Je komt te weten hoe het er bij haar vroegere omgeving, op het internaat enzo aan toe ging. Ook kom je veel over Kim en haar familie te weten. Ik heb erg met die arme mensen te doen. Voor Kim heb ik erg veel bewondering. Ze klaagt nooit, ook al wordt ze door de hele klas getreitert. Dag in dag uit. En dan is ze ook nog ondervoed en heeft ze helemaal niks! Maar voor Lian, die als zesjarige bij haar opa en oma wordt ondergebracht heb ik ook bewondering. Zij krijgt van oma de schuld wanneer Moeder “gierig en ondankbaar” is. Het gaat er in dit deel heel erg veel over de verschillende kasten, dat vind ik wel bijzonder. Ik vind het onbegrijpelijk dat iemand, alleen door het kastenverschil door de andere leerlingen uit en hogere kast zo getreiterd kan worden. -Je verwachtingen die je hebt voor de volgende tussenstand. In de volgende tussenstand speelt het verhaal zich af in 1973, er wordt waarschijnlijk verder verteld over het leven in het strafkamp. Misschien kunnen Lian en Kim vaker bij elkaar zijn. -De literaire begrippen: Titel: Het lelietheater wordt in dit deel van het boek niet genoemd. Thema: De relatie tussen Lian en Kim, twee hartsvriendinnen, nu ze door de Culturele Revolutie in China uit elkaar zijn gehaald. Motieven: Vriendschap, tussen Kim en Lian, hoe ze bevriend zijn geraakt. Ook eenzaamheid, Kim voelt zich in eerste instantie helemaal alleen, zonder vrienden omdat ze een derde-kaster is, en de andere klasgenoten uit de eerste kast komen. Tijd: Toen Lian met Kim vriendschap sloot, herinnerde ze zich weer dat ze Kim’s vader twee jaar eerder al eens gezien had. Dit deel sluit aan op het eerder gelezen deel, dit hoort chronologisch gezien eigenlijk daar voor te staan. Het is een grote flashback. Lian zit op een internaat. Ik begrijp waarom ze een jaar later met haar moeder mee naar het strafkamp gaat. Enkele jaren voordat ze naar het internaat ging was ze zes, en toen woonde ze bij haar opa en oma. Vertelwijze: Er is nog steeds sprake van de alwetende verteller. Perspectief: Er is nog steeds geen sprake van perspectiefwisseling. Je kijkt als lezer nog steeds mee door de ogen van Lian. Structuur: Die is nog steeds hetzelfde. Stijl: Volgens mij komen er meer Chinese woorden in voor, maar ik had geen zin om het lezen te onderbreken om ze op te zoeken achterin het boek. Dat doe ik op het eind wel. Tussenstand 3 op 6-12-04. Deel 3. blz. 246t/m 374. Dit deel speelt zich af in 1973. -Korte weergave van de inhoud: Het verhaal gaat heel erg veel over Lian en Kim, maar niet echt over hun vriendschappelijke band. Ze zijn meer van elkaar gescheiden. Er gebeurt echt heel erg weinig, het eerste deel vond ik veel leuker en spannender. Lian is ook erg egoïstisch geworden. Ze is meer met de eerstekasters bevriend dan met haar Kim, eigenlijk laat ze haar gewoon stikken. Ook de opkomst van Mao’s regime op school en in de omliggende regio’s is erg saai, omdat het niet iets nieuws is. Leerlingen martelen hun leraren. Dit vind ik sowieso niet leuk om te lezen, en het komt in zowat elk hoofdstuk terug. -Jouw mening hierover + zijn je verwachtingen uitgekomen? Ik vond dit deel echt helemaal niet leuk of interessant om te lezen! Ik heb heel erg medelijden met Kim, en de leraren. Kim droomt ervan om een blouse te hebben, en na enkele weken hard werken heeft ze er een gekocht die heel erg lelijk is, omdat ze geen ervaring heeft met kleding kopen. Ik heb heel erg medelijden met haar dat iedereen haar uitlacht en gaat treiteren. Door de opkomst van Mao’s regime zijn de leraren zogenaamd “verraders en helemaal verkeert bezig”, en er wordt van de leerlingen verwacht dat ze hun leraren belachelijk maken en martelen. Dit vind ik echt heel erg! Mijn verwachtingen zijn helemaal niet uitgekomen, ik dacht dat er veel meer dingen zouden gebeuren, maar ze blijven gewoon op een onderwerp hangen.
-Je verwachtingen die je hebt voor de volgende tussenstand. Ik denk dat Kim helemaal de verkeerde kant op zal gaan, en dat Lian haar “vroegere” vriendin gewoon laat stikken. -De literaire begrippen: Titel: Het lelietheater wordt in dit deel van het boek niet genoemd. Wel heeft ze een vervanging voor het lelietheater: de bomen. Thema: De veranderingen door de opkomst van Mao’s regime. De leerlingen zijn nu de baas over de leraren, en martelen ze. Motieven: Vriendschap, tussen Kim en Lian, haat, verdriet. Haat tegen leraren, het verdriet van Kim, nu ze weer, ondanks haar hoop het buitenbeentje is. Tijd: Een jaar later, 1973. Dit staat op bladzijde 245 in het boek bij het begin van deel drie. In deze tijd is de Chinese revolutie heel erg overheersend. Vertelwijze: Er is nog steeds sprake van de alwetende verteller. Perspectief: Er is nog steeds geen sprake van perspectiefwisseling. Je kijkt als lezer nog steeds mee door de ogen van Lian. Structuur: Die is nog steeds hetzelfde. Stijl: Die is ook nog steeds hetzelfde. Laatste tussenstand deel 4, op 7-12-04. Blz. 379t/m 507. Dit deel speelt zich af in 1974. -Korte weergave van de inhoud: Ik vind dit echt een heel erg raar deel. Kim is een crimineel geworden, terwijl ze juist heel haar leven lang recht door zee was geweest, en altijd een andere oplossing probeerde te vinden om gewaardeert te worden. Lian is bang van haar vriendin geworden en negeert haar. Ze begrijpt haar niet. Gelukkig gaat het er op school weer normaal aan toe. De leerlingen doen weer normaal tegen hun leraren, en wat ik erg opvallend vind is dat het wel lijkt of de leraren de leerlingen vergeven! -Jouw mening hierover + zijn je verwachtingen uitgekomen? Het einde was verrassend, maar ik had het toch ook wel een klein beetje verwacht. Alle ellende die Kim meegemaakt heeft, moest er natuurlijk ook een keer uit komen. Ik vind het heel erg dat zij hiervan de dupe is. Op schoolkamp wil Kim zich wreken op alle leerlingen en leraren, inclusief Lian! Terwijl zij juist haar enige vriendin geweest is! Ik vind het heel jammer hoe het gelopen is. Kim heeft zichzelf opgeblazen. Er was bij haar geen enkele mogelijkheid om geaccepteerd te worden. Ik vind het een heel naar einde, en ook een beetje afgeraffeld. Mijn verwachtingen zijn dus een beetje uitgekomen. -Je verwachtingen die je hebt voor de volgende tussenstand. Dit was de laatste tussenstand.
-De literaire begrippen: Titel: Het lelietheater komt niet meer ter sprake. Thema: De veranderingen nu Mao’s regime er niet meer heerst. De leerlingen die weer normaal doen tegen hun leraren, en de leraren die vergevingsgezind zijn. Het thema dat eigenlijk echt heel het verhaal lang aan bod kwam is het verschil in kaste. Alles draait hierom, ook de relatie tussen Lian en Kim, dat Kim maar nooit geaccepteerd werd enz. Motieven: Eenzaamheid en criminaliteit, Kim weet zich geen raad meer, nu blijkt dat ze nooit geaccepteerd zal worden. Criminaliteit is de uitweg die Kim als laatste troef om geaccepteerd te worden uitspeeld. Het heeft niet gewerkt. Tijd: Een jaar later, 1974. Dit staat op bladzijde 377 in het boek bij het begin van deel vier. In deze tijd is de Chinese revolutie vermindert. Vertelwijze: Er is nog steeds sprake van de alwetende verteller. Perspectief: Er is geen sprake van perspectiefwisseling geweest. Je keek als lezer steeds mee door de ogen van Lian. Structuur: Die bleef hetzelfde. Stijl: Die is ook hetzelfde gebleven. 5. Korte samenvatting: Het lelietheater gaat over het verschil in kasten, en een onmogelijke vriendschap tussen Kim en Lian, door dit verschil. De Chinese Revolutie leeft heel erg onder de mensen. Lian moet leren omgaan met het verschil in stand en dit is erg moeilijk. Kim, uit een lage kaste vecht er het hele verhaal lang voor om geaccepteerd te worden, als derde kaster. Wanneer dit keer op keer mislukt geeft ze de moed op en blaast ze zichzelf op. 6. Informatie over de schrijfster Biografische gegevens van Lulu Wang Lulu Wang wordt op 22 december 1960 geboren in Peking. Haar naam betekent 'twee druppels ochtenddauw'. (Twee van haar ooms hebben minder lieflijke namen: zij heten respectievelijk 'Stalen ballen' en 'IJzeren ballen', wat duidt op een grote vruchtbaarheid.) Lulu is enig kind. Haar vader is een hoge militair en hoogleraar aan de militaire academie. Vanwege zijn beroep is hij vaak van huis. Haar moeder is docent Russisch en specialiseert zich in de betrekkingen tussen Rusland en China. Lulu wordt door haar moeder met harde hand opgevoed: 'Ik mocht geen vragen stellen, niet praten, niet twijfelen. Als ik een grote mond opzette, sloeg ze me, heel hard' (Libelle, 24 januari 1997). Maar volgens Wang deed haar moeder dit 'uit liefde'. In de tijd dat Lulu Wang opgroeit, is Mao Zedong aan de macht (van 1949 tot 1976). Het eerste woord dat Lulu spreekt, is niet 'mama' of 'papa', maar 'Mao'. Mao Zedong probeert zijn ideale communistische maatschappij te realiseren, onder meer via grote campagnes als de 'Grote Sprong Voorwaarts' en de Culturele Revolutie. Zijn bewind kost echter veertig miljoen Chinezen het leven. Tijdens de Culturele Revolutie wordt het hoger onderwijs vrijwel volledig stopgezet en intellectuelen worden massaal 'heropgevoed' in strafkampen. Ook de moeder van Lulu Wang wordt een jaar naar een strafkamp gestuurd. Lulu gaat met haar mee; ze is dan twaalf jaar. Dit is een moeilijke tijd, waarin ze wordt blootgesteld aan vernedering, slechte hygiëne en slecht eten. Maar Lulu heeft aan deze tijd ook goede herinneringen: 'Ondanks de ellende, ondanks de angst en terreur. Het was prachtig, omdat ik zoveel intelligente mensen om me heen had. Een heel kamp vol top-intellectuelen (...) Iedereen was ontzettend lief voor mij' (NRC Handelsblad, 7 februari 1997). In een zelfgeschreven biografische schets op haar website meldt Wang dat ze als tiener al begon met het schrijven van liefdesromannetjes en gedichten. In 1979 gaat ze Engels studeren aan de universiteit van Peking, omdat haar ouders graag willen dat ze vertaalster wordt. Maar eigenlijk wil ze liever wiskunde studeren. Van 1983 tot 1986 publiceert ze diverse journalistieke bijdragen en van 1984 tot 1986 is ze als redacteur/vertaler werkzaam voor een tijdschrift van de Verenigde Naties. In 1986 krijgt ze een aanstelling als docente Engels aan de universiteit van Peking. In datzelfde jaar verhuist ze naar Nederland, omdat ze meer van de wereld wil zien. In Nederland wordt ze docent aan de hogeschool van Maastricht voor de opleiding tolk-vertaler. In Maastricht kent ze niemand. Om de eenzaamheid te verdrijven, begint ze te schrijven. Ze werkt zeven jaar aan haar eerste boek, Het Lelietheater, dat in 1997 uitkomt. Lulu Wang waardeert in China vooral de cultuur, die teruggaat op eeuwenoude tradities en veel wijsheid in zich heeft. Daarentegen vindt ze de manier waarop mensen in Nederland met elkaar omgaan, veel eerlijker en 'doorzichtiger' dan in China. Ze leert in Nederland haar vriend kennen, die net als zij van Chinese afkomst is. In 1999 verhuist ze van Maastricht naar Den Haag. Na het grote succes van haar debuut Het Lelietheater in 1997 zegt ze haar baan als docent op en wijdt ze zich helemaal aan het schrijven. Daarnaast publiceert ze artikelen en columns in tijdschriften en dagbladen. Ook richt ze samen met twee anderen de stichting Educa Mundum op, die zich inzet voor het geven van onderwijs aan kansarme Chinese kinderen. Hoofdlijnen van het werk Lulu Wang is niet de enige die schrijft over het leven in China. Sinds de jaren negentig komen er regelmatig boeken op de markt van Chinese schrijfsters over China, waaronder Jung Changs Wilde zwanen (1991). Jung Chang besteedt in haar roman veel aandacht aan historische gebeurtenissen; ze deed daarvoor historisch onderzoek. Veel van de andere schrijfsters, onder wie Lulu Wang, leggen meer de nadruk op persoonlijke ervaringen met de Culturele Revolutie. Vrijwel al deze Chinese auteurs richten zich op een zeer breed publiek dat weinig op de hoogte is van de ontwikkelingen in China. Geen van deze boeken is in het Chinees vertaald. Lulu Wang wil niet, zoals Jung Chang, een 'anti-Mao-boek' schrijven. Want ondanks alle ellende die ze onder het bewind van Mao heeft meegemaakt, is ze ook sterker geworden door wat ze heeft meegemaakt. Juist door het ervaren van pijn en verdriet, waardeer je het des te meer als je gelukkig bent: 'Als je niet weet wat verdriet is, weet je ook niet wat geluk is' (Trouw, 8 februari 1997). Als Lulu Wang in Maastricht begint met het schrijven van Het Lelietheater weet ze dat het een succes zal worden. 'Mensen vinden het misschien gek, maar in de zeven jaar dat ik aan mijn boek werkte wist ik dat het een wereldsucces, een bestseller in heel veel landen zou worden' (NRC Handelsblad, 7 februari 1997). Het succes van dit debuut is inderdaad overweldigend. Er worden ruim een half miljoen exemplaren van verkocht en de roman verschijnt in veel landen (o.a. Duitsland, Japan, Brazilië en Amerika) in vertaling. Lulu Wang ontvangt voor Het Lelietheater het Gouden Ezelsoor 1998 voor het best verkochte literaire debuut, en de prestigieuze Italiaanse Nonino-prijs. Ze geniet van de aandacht die ze krijgt en ze geeft talloze lezingen en signeersessies. Het Lelietheater schrijft Wang naar aanleiding van haar eigen jeugd in China, maar het boek is niet helemaal autobiografisch. De roman beschrijft de vriendschap tussen de meisjes Lian en Kim in de jaren 1971 tot en met 1974 in China. Lian behoort tot de hoogste kaste. Haar vader is arts en haar moeder is docente geschiedenis. Kim is erg verwaarloosd, haar gezicht lijkt op een 'kiwi waar iemand per ongeluk op heeft getrapt', haar haar wast ze één keer per jaar en ze stinkt. Ze komt dan ook uit de laagste kaste en woont in een sloppenwijk. Haar vader is een arbeider die zwaar lichamelijk werk doet, haar moeder heeft geen vaste baan, af en toe verdient ze wat geld door luciferdoosjes te maken en deze te verkopen. Kim kan niet goed leren en wordt op school door de leerlingen getreiterd. Lian presteert daarentegen erg goed op school en ze probeert Kim te helpen en te beschermen. In 1972 moet Lian met haar moeder naar een strafkamp. Daar krijgt de les van enkele intellectuelen die ook in het strafkamp zitten, onder wie professor Qin, met wie ze een speciale band heeft. Met Kim loopt het niet goed af. Ze sluit zich aan bij een straatbende en ontwikkelt zich tot een 'terroriste'. Uiteindelijk wordt ze gedood door de politie. Hoewel dit boek zeer goed ontvangen wordt, zijn er ook kritische reacties, zoals die van Reinjan Mulder. Hij vergelijkt Het Lelietheater met een 'goedkoop Chinees restaurant in een Nederlandse provinciestad': 'Het decor is (...) imponerend. Rode lampions! Houtsnijwerk! (...) Maar waarom komt het goud op de muur uit een afgeprijsd verfpotje?' (NRC Handelsblad, 7 februari 1997). Lulu Wang schrijft Het Lelietheater direct in het Nederlands. Dat is voor haar noodzakelijk om afstand te kunnen nemen tot de gebeurtenissen die ze in het boek beschrijft. Hoewel ze in het Nederlands schrijft, probeert ze toch ook het Chinees een plaats te geven en een 'taalkundig halfbloedje' te scheppen: 'Ik wilde het heldere en directe van de Nederlandse taal kruisen met het tedere en beeldende van het Chinees' (Het Parool, 8 februari 1997). Zelf noemt ze haar stijl het 'Luluïsme'. Soms levert dit vreemde zinnen op, zoals: 'Haar plan om Kim te helpen was nog geen twee dagen oud of ze begon haar hoofd tot een punt te slijpen om in de schatkamer van de kans te kruipen '. In de novelle Brief aan mijn lezers (1998) doet Lulu Wang verslag van haar 'metamorfose' van een docente aan een hogeschool tot bekende bestsellerauteur na het aanbieden van haar eerste manuscript bij uitgeverij Vassallucci. In 1999 volgt Het witte feest, een novelle die wordt gepubliceerd ter gelegenheid van de literaire boekenmaand van De Bijenkorf. Deze novelle beschrijft het leven van een Chinese familie tijdens de Japanse bezetting in de jaren dertig. Lulu Wang kiest ervoor, bij wijze van experiment, om de gebeurtenissen te laten vertellen door het jongetje Xingrong in de eerste vier jaar van zijn leven. Dit kind heeft het niet makkelijk: zijn vader is verslaafd aan opium en verkwist al het geld dat er in het gezin is te besteden. Haar tweede roman, Het tedere kind, verschijnt in 1999. In deze roman beschrijft Wang het leven van Lilan, een succesvol Chinese vertaalster, in Nederland, die echter wordt achtervolgd door haar verleden. De relatie met haar ouders en met mannen wordt in sterke mate bepaald door het seksueel misbruik waar ze al als kind van een halfjaar aan wordt blootgesteld. De man die haar misbruikt noemt ze de 'man zonder hoofd', omdat ze niet weet (of niet weten wil) wie het is. Net als in Wangs voorgaande werk zijn eenzaamheid, vriendschap, het verlangen naar liefde en overleven in barre tijden belangrijke thema's. En evenals in Het witte feest worden in deze roman de gedachten beschreven van een heel jong kind, die overeenkomen met de gedachten van een volwassene. Lulu Wang is op Het tedere kind het meest trots: '(...) omdat ik de druk van de maatschappij, de pijn en het verdriet heb kunnen trotseren en dit boek heb kunnen schrijven en zo liefde en steun heb kunnen betuigen aan alle mensen, zowel kinderen als volwassenen, die kampen met het verleden waarin ze zijn misbruikt' (www.boeknet.nl). In tegenstelling tot Lulu Wang zelf zijn de meeste recensenten niet te spreken over dit boek. De kritiek heeft vooral betrekking op het taalgebruik met de overdaad aan bijvoeglijke naamwoorden. Zo schrijft Menno Schenke: 'Je leest zoveel geconstrueerde zinnen, bedachte taal en verkeerd gebruikte beeldspraak dat je de roman na bijna 400 bladzijden met een diepe, wanhopige zucht weglegt' (Algemeen Dagblad, 19 november 1999). Sommige recensenten vinden het niet passend dat Lulu Wang een verkoopsucces zou willen behalen met een roman over incest. Ook met de roman Seringendroom (2001) oogst Lulu Wang veel kritiek op haar taalgebruik. Zijzelf vindt deze kritiek niet terecht: 'Als Kees van Kooten of Slauerhoff goochelt met de taal, zegt men: wat mooi! Wanneer ik met taal goochel, zeggen ze dat ik de taal verkracht. Ik ben een buitenlander die zich koest moet houden' (Algemeen Dagblad, 18 mei 2001). Seringendroom is een soort vervolg op Het Lelietheater. Het boek gaat over Dingxian, die Engels studeert aan de universiteit van Peking aan het eind van de jaren zeventig en die regelmatig verliefd wordt op medestudenten. Sommige personages uit Het Lelietheater komen in deze roman weer terug, zoals professor Qin. In 2002 verschijnt Het rode feest, een roman over een vroegwijze Chinese jongen die met zijn moeder en broer van de grote stad naar een dorp op het platteland trekt nadat zijn vader aan een overdosis opium overleden is. Het boek verscheen bij Wangs reguliere uitgever, maar was uitgebracht ter gelegenheid van het 250-jarig bestaan van het Douwe Egberts-concern. Voor het grote succes van haar eerste roman en de scherpe kritiek op haar latere werk heeft Lulu Wang een verklaring: 'Ik denk dat het leven bestaat uit yin en yang. Mijn eerste boek heeft heel veel positieve reacties en veel succes gehad en dat is een grote yang wat mij betreft. Na een grote yang zou een grote yin moeten komen en dat is ook gebeurd' (
www.boeknet.nl). Bibliografie Primaire bibliografie
1997 Het Lelietheater (roman). Vassallucci. 1998 Brief aan mijn lezers (novelle). Vassallucci. 1999 Het witte feest (novelle). De Bijenkorf. 1999 Het tedere kind (roman). Vassallucci. 2001 Seringendroom (roman). Vassallucci. 2002 Het rode feest (roman). Vassallucci. 7. Secundaire literatuur Gevonden in de mediatheek achter de balie. 8. Voorlopige slotbeschouwing In het eerste artikel, een interview met Lulu Wang, door Hein Dik, worden een aantal dingen verteld over de overeenkomsten met haar eigen jeugd en wat er in het boek staat. Ik vind het heel erg, ik wist niet dat het boek zo autobiografisch was, en dat ze bijvoorbeeld net als Lian in het boek zelf ook Vitiligo gehad heeft! Gert Jan Pos schrijft in Elsevier dat het boek van Lulu Wang vergeleken kan worden met het boek “wilde zwanen” van Jung Chang. Net als “wilde zwanen” zijn er in Nederland bijna tweehonderdduizend exemplaren van “het lelietheater” verkocht sinds 1997. Pos schrijft ook dat het boek voor de lezers het meest tastbare en geloofwaardige contact met een onbekend, bijna sprookjesachtig gebied. En dat de extreme omstandigheden tijdens het communistische regime van Mao een ideaal decor zijn om over te schrijven. Ik ben het met deze twee dingen eens. Ook al is het zo afwijkend van de Nederlandse cultuur, toch komt het erg realistisch over. Ik vind het ook interessant hoe iemand de Chinese Revolutie ervaart, ik heb het idee dat ik er iets van heb opgestoken. Joop Dirksen schrijft net als Gert Jan Pos over “het lelietheater” ten opzichte van “wilde zwanen”. Ik vind het goed dat hij de verschillen tussen deze twee boeken benadrukt, wat Pos niet zo doet. Ik geef hem gelijk wanneer hij schrijft: “De beschrijving van de twee jaren na het strafkamp vind ik minder sterk dan die twee in en naar het strafkamp”. Dat vind ik ook, in het begin vond ik het een geweldig boek, maar na een tijdje is er naar mijn mening te weinig actie. Ik vind niet dat hij gelijk heeft wanneer hij schrijft dat de pijn, tegenslag, vernedering, woede en verdriet niet overtuigend is. Dit vond ik juist wel.