Formele gegevens:

Schrijver: De schrijver van dit boek is Tim Krabbé
Biografische gegevens: De Nederlandse schrijver Tim (Hans Maarten Timotheus) Krabbé werd in 1943 in Amsterdam geboren. Krabbé groeide op in een creatief milieu, want zijn vader was kunstschilder en zijn moeder schreef meisjesboeken en was als vertaalster actief. Zijn jongere broer Jeroen werd een bekend filmacteur. Het huwelijk van zijn ouders werd in 1956 ontbonden. Na de hbs studeerde Tim Krabbé psychologie aan de universiteit in Amsterdam. Hij was enige tijd acteur en werkte in het begin van de jaren zeventig mee aan het satirische televisieprogramma Hadimassa. Tim Krabbé debuteerde in 1967 met de roman "De werkelijke moord op Kitty Duisenberg". Een aantal boeken van Tim Krabbé zijn verfilmd waaronder "Het gouden ei" (1984), dat als film de titel "Spoorloos" kreeg. Deze film werd bekroond met een Gouden Kalf en de Prijs van de Nederlandse Filmkritiek. In een aantal boeken van Krabbé, zoals "De renner" (1978) en "43 Wielerverhalen" (1984) speelt zijn passie voor de wielersport een grote rol. In "Fischer" (1972), "Schaakcuriosa" (1974) en "De man die de Babson task wilde maken" is schaken het centrale thema. Andere belangrijke boeken van Tim Krabbé zijn: "Flanagan of het einde van een beest" (1970), "De stad in het midden" (1978), "De matador" (1991), "Vertraging" (1994) en "De grot" (1997).

Titel: Het gouden Ei.


Ondertitel: Er is geen ondertitel.

Opdracht: Het boek is aan niemand opgedragen.

Motto: In dit verhaal komt geen motto voor, als er wel een motto in zou zitten zou het waarschijnlijk zijn gegaan over nachtmerries over het gouden ei.

1e druk: De eerste druk was in 1984.


Inhoud:

Samenvatting: Rex Hofman en Saskia Ehlvest kennen elkaar al een tijd en zijn op weg naar hun vakantiebestemming in Frankrijk. Onderweg stoppen ze bij een benzinestation om even te rusten. Saskia gaat iets te drinken halen en Rex maakt een foto van haar. Rex denkt aan de vakantie van drie jaar geleden. Op een gegeven moment was de benzine op, Saskia heeft toen drie uur in de auto moeten wachten totdat Rex met brandstof terugkwam. Ze was helemaal overstuur geweest. Als kind had ze een nachtmerrie gehad, waarin ze opgesloten zat in een gouden ei. Tijdens haar verblijf in de auto was deze nachtmerrie weer naar boven gekomen. In die nachtmerrie zweefde ze in een gouden ei door de ruimte zonder sterren en de enige manier om daar uit te komen was door tegen het enige andere gouden ei aan te botsen, maar het heelal is zo groot....
Ondertussen wacht Rex al een hele tijd op haar, maar Saskia komt niet terug. Hij gaat naar de service winkel om haar te zoeken maar de medewerkers weten niet waar ze is. Daarna belt hij de politie en het hotel waar ze naar toe zouden gaan, maar niemand kan hem helpen. Saskia is spoorloos verdwenen.


Raymond Lemorne heeft al zijn hele leven vreemde gedachten. Zo vraagt hij zich op zijn zestiende af wat er gebeurt als hij van een flat afspringt. Het resultaat is dat hij zes weken in het ziekenhuis moet liggen. Eenentwintig jaar later is hij scheikundeleraar, getrouwd en heeft twee kinderen. Dan komt er weer een absurde gedachte bij hem op. Nadat hij eerst een kind van de verdrinkingsdood heeft gered, vraagt hij zich af of hij ook in staat is om een misdaad te plegen. Vanaf dat moment begint hij met de voorbereidingen voor de perfecte misdaad nl. iemand levend te begraven. Hij doet net alsof hij zijn vakantiehuisje gaat opknappen. In het echt maakt hij alles gereed voor de misdaad. Hij bedenkt een plan om zijn slachtoffer vanuit een benzinestation mee te lokken. Hij zal een vrouw terwijl hij zijn arm in een mitella houdt, vragen of ze hem wil helpen zijn aanhangwagen aan zijn auto te koppelen. Zijn eerste pogingen mislukken, omdat niemand in zijn auto durft te stappen. Een volgende poging lukt wel: een meisje (Saskia) vraagt hem naar de sleutelhanger die hij bij zich heeft. Hieraan hangt namelijk een grote R. Ze is heel geïnteresseerd en vraagt hem of ze er eentje kan kopen. Hij neemt haar mee naar zijn auto, bedwelmt haar en rijdt met haar weg. Daarvoor had hij 2 kampeerders doodgeschoten, omdat die voor zijn vakantiehuisje kampeerden.

Acht jaar later is Rex op vakantie in Italië, samen met Lieneke, zijn nieuwe vriendin en vraagt haar ten huwelijk. Hij wil Lieneke eerlijk vertellen hoe hij over Saskia denkt. Lieneke merkt dat Rex ‘s nachts een nachtmerrie heeft over het gouden ei. Na deze vakantie start Rex een opsporingscampagne. Hij roept in advertenties mensen op, die Saskia toen hebben gezien. Hij krijgt verschillende reacties maar geen enkele is bruikbaar. Later belt Lieneke op: zij is bedroefd, omdat ze elkaar na de vakantie zo weinig hebben gezien. Na een aantal dagen meldt een Franse man zich (Raymond). Rex herkent deze man: hij was de man met de mitella bij het tankstation, acht jaar geleden. Raymond wil hem wel vertellen wat er met Saskia is gebeurd, maar alleen als Rex hetzelfde lot ondergaat. Rex stemt toe, terwijl hij weet dat hij dan zal sterven. Raymond neemt hem mee naar het tankstation en laat hem koffie met een slaapmiddel drinken. Dan vertelt hij wat er is gebeurd. Als Rex wakker wordt, ligt hij op een matras in een doodskist en weet hij dat hij (net als Saskia) levend is begraven. Lieneke zoekt Rex, maar van hem en Saskia werd nooit meer iets vernomen.

Motieven:
Enkele in het verhaal voorkomende motieven zijn:
. onwetendheid
. angst voor eenzaamheid
. angst om nooit echt één met een ander te worden
. vakantie
. het benzinestation
. de droom over het gouden ei.

Idee: De schrijver wil laten zien dat er in het leven maar een partner is en dat je alles zou moeten doen om één met diegene te worden. Je kunt die partner niet uit je leven bannen, ook al ben je gelukkig met iemand anders. Deze ene persoon zal altijd in je leven blijven.

Ruimte: Hoe het verhaal in de tijd geplaatst moet worden, is reeds duidelijk geworden. Tijden en data worden exact genoemd. Datzelfde geldt voor de aanwijzingen die gegeven worden over de plaatsen waar het verhaal zich afspeelt. Het is natuurlijk niet verwonderlijk dat de beschreven gebeurtenissen zich afspelen tegen de achtergrond van drie verschillende decors. Het eerste hoofdstuk speelt zich af op de Franse autoroute. Het bewuste Total-station 'Venoy-Grosse-Pierre' ligt 80 kilometer van Autun. In het tweede hoofdstuk bevindt Rex zich in Italië. Het plaatsje Marina di Camerota ligt ten zuiden van Napels. Het derde hoofdstuk speelt zich wederom in Frankrijk af'. Lemorne woont in Autun. Hoofdstuk 4 begint in Buitenveldert (Amsterdam, en eindigt bij het Total-station. Hoofdstuk 6 sluit het verhaal af in Amsterdam.

Verteltechniek:

Historische tijd: Het verhaal wordt verteld in de verleden tijd. Op 28 juli 1975 word Saskia ontvoerd. Na 8 jaar, in de zomer van 1983, vraagt Rex Lieneke ten huwelijk. Daarna organiseert een opsporingsactie om Saskia te vinden. De vertelde tijd is dus 8 jaar.


Tijdsduur: Het verhaal duurt ongeveer acht jaar. De verdwijning van Saskia tot en met de dood van Rex. Het leven van Raymond wordt vanaf 1950 beschreven maar dat heeft verder geen verband met het echte verhaal. Wel is het zo dat het boek per hoofdstuk enorme sprongen in de tijd maakt.

Tijdsvolgorde: Het verhaal is niet in chronologische volgorde verteld. Het verhaal begint acht jaar geleden. Vervolgens is het heden (1984). Daarna komt er een chronologische volgorde van 1950 tot het eigenlijke begin van het verhaal, acht jaar geleden. De laatste twee hoofdstukken beschrijven het heden.

Perspectief: De auteur kruipt in de huid van twee personages. Ten eerste dat van Rex Hofman en vervolgens dat van Raymond Lemorne. Dat is nodig om het verhaal begrijpelijk te maken. Raymond en Rex weten namelijk niks van elkaar, maar de lezer moet wel van allebei afweten. Rex en Raymond worden in het verhaal weergegeven als ‘hij’.

Personages:
Rex Hofman: Rex is een rustige, vrij serieuze man. Hij houdt ervan om spelletjes te spelen: zo plaagt hij Saskia graag en net als Lemorne doet hij graag gedachtespelletjes. In 1983 is hij medewerker van een wetenschappelijk jeugdtijdschrift, dan is hij 43 jaar oud. Hij heeft erg veel moeite met de verdwijning van zijn vriendin. Pas na acht jaar durft hij weer iemand ten huwelijk te vragen. Vlak daarna gaat hij grondig op zoek naar Saskia.

Raymond Lemorne:

Raymond is een Franse scheikundeleraar. Hij is getrouwd en heeft twee kinderen. Aan het eind van het verhaal is hij 49 jaar. Hij heeft heel erg vreemde ideeën over het leven: zo vraagt hij zich af, hoe het is om van een flat af te springen. Hij redt een kind van de verdrinkingsdood en vraagt zich daarna af, hoe het is om iemand te doden. Hij doet dit dan ook zonder enig schuldgevoel. Hij houdt van het uitdenken van methoden en van experimenteren.

Saskia Ehlvest:
Saskia is acht jaar jonger dan Rex. Ze heeft last van claustrofobie en droomde als kind al dat ze gevangen zat in een Gouden Ei. Daar kon ze alleen uitkomen, door tegen een ander Ei te botsen. In het boek staat ook dat ze “roodgespoeld wriemelhaar” heeft, en heel erg ijdel is.

Lieneke:
Lieneke is de nieuwe vriendin van Rex. Hij vraagt haar ten huwelijk, maar na de nachtmerrie over het Gouden Ei blijkt, dat Saskia altijd tussen hen in zal blijven staan. Lieneke is eigenlijk alleen belangrijk voor het verhaal vanwege haar relatie met Rex.

Structuur: Het boek is in totaal uit 5 hoofdstukken opgebouwd, deze hoofdstukken zijn ook gelijk de 5 delen waar het boek in verdeeld is. De hoofdstukken zelf verlopen chronologisch en over het algemeen continu. Maar het geheel is een beetje een wirwar van tijdsprongen. In het eerste hoofdstuk gebeurt datgene waar het boek om draait. Saskia en Rex zijn op vakantie en Saskia wordt bij een benzinestation ontvoerd terwijl Rex staat te wachten en uiteindelijk als ze maar niet komt de hoop om moet geven. Vervolgens is het in hoofdstuk 2 ineens 8 jaar later Rex heeft een nieuwe vriendin Lieneke. Hij is daar best gelukkig mee hoewel hij eigenlijk aan niets dan Saskia kan denken. Aan het eind van het hoofdstuk heeft hij dezelfde nachtmerrie, over het gouden ei, waar Saskia al eens over vertelde. Dan is het opeens weer ongeveer acht jaar eerder. Nu is de hoofdrol ineens weggelegd voor de moordenaar Raymond Lemorme in plaats van Rex Hofman. Er wordt verteld over zijn gezin en hoe hij tot de moord op Saskia is gekomen, hoewel dit niet helemaal duidelijk wordt in het verhaal. De moord is waarschijnlijk vooral te wijten aan het feit dat hij gewoon gek is. Dan is het in hoofdstuk 4 weer jaren later en is Rex weer de hoofdpersoon. Tegen die tijd is Rex zo geobsedeerd geraakt door wat er nou met Saskia is gebeurd dat Lieneke hem eigenlijk nauwelijks meer wat kan schelen en zijn eigen leven ook niet meer zo belangrijk voor hem is. Raymond Lemorme komt uiteindelijk op hem af en laat het hetzelfde ondergaan als Saskia. Dan is het in hoofdstuk 5 (de laatste 2 bladzijden die naar mijn mening weinig bijdragen aan het boek) een paar dagen later en krijgt Lieneke een brief van Rex en wordt verteld dat er nooit meer wat van Rex en Sakia wordt vernomen.

Literaire achtergronden:

Invloed van biografische gegevens van de auteur op het werk: Het verhaal van Het gouden ei heeft Tim Krabbé gebaseerd op een berichtje uit een krant dat enorm tot zijn verbeelding sprak. Een Belgisch meisje, Pascale Lefebvre, was met een reisgezelschap onderweg op de Franse autoroute. Na een korte onderbreking van de reis bij een pompstation verscheen Pascale niet meer in de bus. Niemand wist waar ze was, niemand had haar zien vertrekken. Ze leek spoorloos verdwenen. Meer dan tien jaar nadat hij dit bericht gelezen had (en er een boek op gebaseerd had) besloot Tim Krabbé in opdracht van een tijdschrift uit te zoeken hoe de werkelijke geschiedenis ooit afgelopen was. De speurtocht die hij moest ondernemen leek daadoor op die van de hoofdfiguur Rex Hofman, die zijn Saskia trachtte te vinden. Het leek onbegonnen werk, totdat Krabbé bij toeval stuitte op een ander krantenbericht dat een dag na de verdwijning in Het Laatste Nieuws had gestaan en daarin stond de oplossing. Pascale Lefebvre was bij het tankstation in de verkeerde bus gestapt. Maar niet alleen in de verbeten wijze waarop Krabbé zijn speurtocht uitvoerde lijkt hij op de hoofdfiguur uit Het gouden ei. Krabbé is net als Rex bezeten van denkspelletjes.

Relatie tussen inhoud en tijd van ontstaan: Het boek was in 1984 voor het eerst uitgegeven, ik weet niet wanneer zijn ontmoeting was met het meisje Pascale Lefebvre.


Waardering:
Recensie 1, positief:
Het gouden ei
door Max Temmerman, 31-12-2002

"Het gouden ei" is een bestseller om u tegen te zeggen. Er zijn in de jaren '80 en '90 van de voorbije eeuw weinig Nederlandstalige romans verschenen die het collectieve geheugen van ons taalgebied op een dusdanige manier hebben doordrongen. Het feit dat de roman sinds zijn verschijnen in 1983 op zowat elke verplichte literatuurlijst van elke middelbare school tussen Groningen en Oostende heeft gestaan, is daar natuurlijk niet vreemd aan. (Het feit dat hij ondertussen twee keer is verfilmd, één maal erg indrukwekkend in Nederland onder de titel 'Spoorloos', en één keer in de Verenigde Staten minder overtuigend als 'The Vanishing', natuurlijk evenmin). Het heeft nog niets van zijn spankracht verloren en de roman blijft aankomen als een vuistslag (in een lege maag). Het is het begin van de zomervakantie, valavond, ergens op de Route du Soleil. Rex' vriendin Saskia blijft wel erg lang in het benzinestation. Rex zelf blijft bij de auto wachten, en neemt een polaroid van dat station, bij wijze van grap. Maar dan blijkt, we zitten dan op pagina 15 van de 98, dat ze niet terugkomt. Ze is verdwenen. Tijdens de rest van het verhaal schetst Krabbé de gevolgen van deze verdwijning voor Rex, geeft hij een psychologisch dader-profiel, en verhaalt hij de afschuwelijke ontknoping als die twee elkaar ontmoeten. "Het gouden ei" blijft na al die jaren een zeer intense, hoewel korte leeservaring.

Recensie 2, nijgt naar negatief:
Gruwelverhaal van Tim Krabbé
door Hans Warren, 09-06-1984

Tim Krabbé, thans 41 jaar, bracht het als schaker tamelijk ver (over schaken publiceerde hij 'Nieuwe Schaakcuriosa'), hij bracht het als wielrenner tamelijk ver (over wielrennen publiceerde hij de roman 'De renner') en hij schrijft al sedert 1967 romans en verhalen die soms sterk opvallen. Na een drietal niet zo belangrijke romans kwam hij bijvoorbeeld in 1978 met de verhalenbundel 'De stad in het midden' die terecht de aandacht trok. In datzelfde jaar volgde nog 'De renner' dat de weerslag is van een in juni 1977 gereden klimkoers in Zuid-Frankrijk waarbij Krabbé als tweede eindigde. Het leek er op of Krabbé als schrijver toen door zou breken, maar het werd weer betrekkelijk stil om hem heen.

Voor dit voorjaar was een bundel met wielerverhalen aangekondigd, een bundeling van een aantal van Krabbé's wielercolumns uit NRC/Handelsblad, aangevuld met een paar verhalen. Voorts verscheen al 'Het gouden ei', een novelle over een misdaad, een gruwelijke moord, gepleegd op een jonge vrouw, waarmee Krabbé teruggrijpt qua thema op zijn eerste roman uit 1967: 'De werkelijke moord op Kitty Duisenberg'. Met 'Het gouden ei' heeft Krabbé nogal hoog gegrepen. De opzet, de 'vondst', is zeer boeiend, maar de uitwerking bevat onhandigheden en weinig terzake doende uitweidingen die maken dat men het boekje, hoe beklemmend en luguber het hier en daar ook is, toch ietwat teleurgesteld uit handen legt.


Het eerste thema: het verdwijnen van Saskia, zoals dat in het eerste hoofdstuk verteld wordt, is het meest verrassende, juist door de onverklaarbaarheid van het gebeuren. Twee mensen, Saskia, half de twintig, en haar acht jaar oudere vriend Rex zijn per auto op weg naar hun vakantiebestemming in Zuid-Frankrijk. Ze kennen elkaar al lang, zijn nu moe, hebben ook een beetje gekibbeld, maar het weer goed gemaakt. Het loopt tegen de avond en bij een benzinestation ontspannen ze even. Saskia, die niet graag chauffeert, heeft beloofd dat ze van dit ogenblik af rijden zal. Ze heeft de autosleuteltjes al gepakt. Terwijl ze naar het toilet is maakt Rex voor de grap een foto van het tankstation, met de bedoeling daar later in hun album bij te schrijven: 'Total-tankstation met daarin Saskia, enkele minuten voordat zij voor het eerst op de Autoroute zal chaufferen'. Saskia zou ook nog een paar blikjes drinken meebrengen. Rex denkt nu vertederd aan haar. Aan gemene streken die hij met haar heeft uitgehaald, aan plagerijen waarbij hij haar een beetje beloog of bedroog. En aan Saskia's nachtmerrie als kind, die ze hem verteld had: 'dat ze opgesloten zat in een gouden ei dat door het heelal vloog. Alles was zwart, er waren niet eens sterren, ze zou er altijd in moeten zitten, en ze kon niet doodgaan. Er was maar één hoop. Er vloog nog zo'n gouden ei door de ruimte, als ze tegen elkaar botsten zouden ze allebei vernietigd zijn, dan was het afgelopen. Maar het heelal was zo groot!' (14)

Hij besloot haar niet meer zo te plagen. Saskia blijft wonderlijk lang weg. Met precisie tekent Krabbé de reacties van Rex. Eerst denkt hij: Ze zal zich wat staan op te tutten om mooi te zijn als ze chauffeert en ze rekt het omdat ze er tegenop ziet. Maar na een kwartiertje raakt hij wat gealarmeerd. Hij gaat eens poolshoogte nemen in het servicegebouw, de winkel daar, kijkt zelfs vluchtig in het damestoilet: geen Saskia voor de spiegel. Terug naar de auto. Na een half uur is Rex' paniek compleet.

"Een prins in een witte Rolls Royce? Een krankzinnige impuls, en zoeff, weg, hem voorbij, een totaal nieuw leven tegemoet? 'Ik ben een beetje wispel', ze had het vaak genoeg gezegd -- ze kòn in een flits beseft hebben dat het met hem niet volmaakt was en nooit zou worden. Maar hem zó achterlaten? Ondenkbaar" (18/19).

Rex doet alles wat je in zo'n geval doet. Hij klampt mensen aan, sommigen hebben haar gezien, dingen kloppen, andere niet. De politie wil er pas werk van maken als ze de volgende morgen nog niet terecht is. De avond valt, en Rex overweegt nuchter: "Ze was in een auto gesleurd of gelokt en ontvoerd. Ze zag er sexy uit, maar niet rijk. Misschien had de dader zelfs gezien dat ze bij Rex' oude auto hoorde, het moest dus om verkrachting begonnen zijn. Dan werd ze nu verkracht. En daarna? Ze kon vermoord worden. Dan werd haar lijk vroeger of later gevonden. Maar ze zou niet zo stom zijn zich te verzetten. De kans was groot dat ze ergens op een afgelegen plek werd achtergelaten, dan zou ze na verloop van tijd het hotel weten te bereiken. Al met al was dat het meest waarschijnlijk. Het was niet eens gezegd dat de vakantie reddeloos was" (23/24).

Hij denkt toch ook aan haar nachtmerrie over het Gouden Ei, wil haar lot delen, haar redden.

Saskia blijft spoorloos, de jaren verstrijken. Zoals gezegd: deze opzet van het verhaal boeit door de simpele, realistische verteltrant. De ontreddering van Rex die op onverklaarbare wijze zijn vriendin verliest grijpt ook de lezer.

Het tweede hoofdstuk zorgt dan voor een anticlimax door te veel overbodig bijwerk. We zijn acht jaar verder en in een vakantieoord in Italië. Rex heeft een nieuwe vriendin, Lieneke, met wie hij besluit te trouwen. Saskia's schim staat echter tussen hen in, haar nachtmerries zijn op hem overgeslagen.

Het derde hoofdstuk is weer zeer beklemmend. We maken kennis met Raymond Lemorne, een leraar scheikunde en een gevaarlijke gek. Met groot inlevingsvermogen tekent Krabbé de aanvallen van gekte van deze man. Hij bezit een vervallen buitenhuisje niet ver van het bewuste tankstation en hij is het geweest die na lang oefenen en veel mislukkingen erin geslaagd is Saskia te overmeesteren en te doen verdwijnen. Ik verklap het geheim niet: zijn handelswijze is primitief-geraffineerd en leidt tot een perfecte misdaad. Hij heeft er al meer op zijn geweten.

In het laatste hoofdstuk blijkt Rex nogmaals, na acht jaar, een grote advertentiecampagne op touw te hebben gezet om Saskia op te sporen. Ook dit hoofdstuk bevat te veel bijzaken, maar de gruwelijk-onheilspellende lijn wordt weer opgevat wanneer (op nogal onwaarschijnlijke manier overigens) de moordenaar van Saskia in Amsterdam verschijnt en hem aanspreekt. Raymond Lemorne wil het raadsel van haar verdwijnen alleen ontsluieren als Rex er in toestemt hetzelfde lot te ondergaan als Saskia -- hij weet dat ze dood is en dat het dus ook zijn dood betekenen zal. Hij denkt aan het Gouden Ei en stemt toe. Ze rijden in Lemornes auto naar het benzinestation van weleer.


Dat Rex' dood zó gruwelijk zal blijken is wel voor iedere lezer een schok. 'Het Gouden Ei' zit echter te onbeholpen in elkaar om echt geslaagd te heten. Lezenswaard is het zeker.

Eigen mening: Het boek Het Gouden ei is echt een boek dat veel mensen zal aanspreken. Er zit spanning, liefde en moord in wat in ieder geval mij tot een positieve mening heeft laten komen. Vooral het einde is merkwaardig wanneer Rex overweegt hetzelfde te ondergaan als zijn vriendin Saskia. Ik denk dat die gebeurtenis het boek dan ook zo bestseller heeft gemaakt. Een gruwelijk einde, dus geen ‘eind goed, al goed’.