Beschrijvingopdracht: Zakelijke gegevens: Titel: Het bittere kruid
Schrijfster: Marga Minco
Jaar van uitgave: Eerste druk Mei 1957
Aantal pagina’s: 90
Uitgever: Bert Bakker Mijn eerste persoonlijke reactie: Over het algemeen vind ik het leuk om boeken te lezen die over de oorlog gaan, omdat ik dan iets te weten kom over hoe men zich voelt en wat hun problemen waren. Ik vond het bittere kruid een heel mooi boek. Het heeft veel indruk op me gemaakt, vooral omdat je weet dat dit echt gebeurd is. Ik wist natuurlijk al wel dat het er erg aan toe ging in de oorlog, dit boek heeft dat nog eens extra bewezen. Wat ik ook fijn aan dit boek vond was dat het boek makkelijk te lezen was er stonden geen moeilijke, lange zinnen in en als er Joodse woorden in werden gebruikt, stonden die achterin uitgelegd. Het leek ook allemaal heel echt, het boek gaat ook over dingen die echt zijn gebeurd. Het is een best wel droevig boek maar wel een heel mooi boek, ik zou dit boek wel aan andere mensen willen aanraden. Samenvatting: Als in 1940 de oorlog uitbreekt vlucht de familie Minco van Breda naar België. Na een paar dagen komen ze weer terug naar Breda omdat Nederland veroverd is. Heel de buurt is weer bij elkaar en iedereen praat over de laatste dagen. Marga, haar broertje en haar zusje hebben helemaal geen makkelijke jeugd gehad, omdat ze joods zijn werden ze vroeger vaak gepest. Ze werden uitgescholden en opgewacht. Nu de Duitsers in het land zijn is het niet echt veilig voor de joden maar de vader van Marga denkt dat ze hun niks zullen doen en gaat dan ook gewoon verder met het gewone leven. Op een dag wordt Marga ziek en moet ze opgenomen in het ziekenhuis in Utrecht. Als zij daar ligt verhuizen haar ouders naar Amersfoort bij hun zoon Dave en zijn vrouw Lotte. Marga heeft in het ziekenhuis bijna niks van de oorlog gemerkt. Maar als ze beter is en ze weer naar huis mag is het een hele verandering. De Duitsers hebben gezegd dat alle joden een gele ster moeten gaan dragen. Dus vader haalt een heleboel sterren en de vrouwen gaan die op de jassen naaien. Iedereen is erg blij met hun ster. Ze hebben ze er zo netjes mogelijk op genaaid zodat het er heel mooi uitziet, alleen bij Marga is het een beetje mislukt. De Duitsers zijn mensen aan het zoeken voor hun werkkampen. Ook Marga’s vader en broer moeten zich laten keuren. Ze worden allebei afgekeurd. Vader omdat hij huiduitslag heeft en haar broer omdat hij erg ziek is, maar dat komt omdat hij een paar dagen van tevoren een drankje heeft genomen waar je erg ziek van wordt. Een mevrouw in de buurt is begonnen met een mooie foto te laten maken van heel de familie voor later. Heel de buurt gaat het doen ook de familie Mingo. Marga heeft geen zin maar ze moet. Als haar moeder de foto’s wil laten zien aan de familie Zwangers zijn ze weg, ze zijn ondergedoken. Op een dag horen ze dat de tante en oom van Marga zijn opgepakt. De familie Mingo krijgt een oproep om zich te melden. De kinderen vinden het heel spannend en bereiden zich er helemaal op voor. Alleen Dave en Marga krijgen een brief van de dokter dat ze niet mee mogen omdat ze te ziek zijn. Lotte de vrouw van Dave mag ze blijven verzorgen. Hun ouders gaan onderduiken in Amsterdam. Na een paar weken is Marga het zat om heel de dag in bed te liggen en wil naar haar ouders toe. Ze kleedt zich aan haalt de ster van haar kleren af en gaat op weg naar Amsterdam. Ze gaat met de trein en ze is heel gespannen omdat ze natuurlijk opgepakt kan worden. Maar er gebeurt niks. Haar ouders zijn erg verrast maar ook erg gelukkig om haar weer te zien. Een tijdje later wordt het joodse rusthuis waar veel oude mensen wonen leeggehaald door de Duitsers. Marga en haar ouders verstoppen zich in een soort kelder. Ze kunnen de zwarte laarzen van de Duitsers zien alleen de Duitsers kunnen hun niet zien. Bijna alle joodse families hebben het over onderduiken. Maar vader wil er liever nog niet aandenken. Tante Kaatje zou op een dag komen eten. Alleen ze krijgen bericht dat het niet door gaat omdat ook het tehuis waar zij lag helemaal is leeggehaald. Marga moet naar de slager toe. Ze loopt door de Lepelstraat waar opeens overvalwagens aan komen rijden. Ze halen alle huizen leeg. Een soldaat wil Marga meenemen maar ze zegt dat ze in een andere straat woont. Ze moet haar persoonsbewijs laten zien en mag daarna gaan. Als ze de volgende dag weer terug komt in de Lepelstraat is het helemaal uitgestorven. Alle deuren liggen eruit. Voor de deur van de slager zitten planken getimmerd. In de tuin vindt de vader van Marga een hele goede schuilplaats. Als die avond de Duitsers komen, willen ze hem eigenlijk gebruiken maar ze zijn te laat. Marga weet nog te ontsnappen maar haar ouders niet die worden opgepakt. Marga vlucht naar haar broer die daar vlakbij ondergedoken zit, ze kunnen daar niet blijven. Ze verven Marga’s haar helemaal blond zodat ze niet meer zo joods lijkt. Ze gaan nu naar een adres in Utrecht. Voordat ze daar heen gaan met de trein gaan ze eerst nog een keertje naar de bioscoop. Voor de zekerheid gaan ze allemaal apart de trein in. Maar als Marga in de trein zit zijn haar broer en zijn vrouw er niet. De vrouw van haar broer is aangehouden en wordt gearresteerd. Dave gaat met haar mee dus Marga staat er alleen voor. Ze komt bij het adres wat haar broer had gezegd en daar hoorde ze heel het verhaal. Ze wil niet in Utrecht blijven dus gaat weer terug ze gaan naar een kennis Wout. Die heeft een adres voor haar. Oom Hannes brengt haar daarheen. Ze is daar een hele tijd maar haar geld raakt op dus ze moet weer ergens anders heen. Ze krijgt van Wout een nieuw persoonsbewijs. Ze komt in een laag huis met een smalle vaart. Epiloog: Als de oorlog over is zoekt Marga de broer van haar vader op. Als ze de tram uitstapt ziet ze hem al staan bij de tramhalte. Hij blijkt daar elke dag te staan. Hij staat te wachten op familie die opgepakt zijn door de Duitsers. Hij is nooit opgepakt omdat hij een niet joodse vrouw had. Hij weet dat zijn broer en de rest van de familie allemaal dood zijn omdat hij bericht heeft gehad van het rode kruis maar toch staat hij elke dag te wachten. Op een dag krijgt Marga bericht dat haar oom dood is. Ze gaat naar Zeist toe en vind het raar dat ze haar oom niet bij de tramhalte ziet staan. Maar ze zouden nooit terug komen, haar vader niet, haar moeder niet en Bettie, Dave en Lotte ook niet.
Verdiepingsopdracht 1: Opbouw. a) Het verhaal is chronologisch verteld, omdat alle gebeurtenissen verteld worden in de volgorde waarin ze plaatsvinden. b) Nee er is geen verschil tussen fabel en sujet, omdat de schrijver geen andere vertelvolgorde kiest. c) Het boek is in 21 hoofdstukken ingedeeld en ook nog een epiloog, elke keer als er een nieuw hoofdstuk begon kon je dit zien aan het dikgedrukte kopje boven de bladzijde. Elk hoofdstuk is weer verdeeld in alinea’s. d) Het boek heeft maar één verhaallijn, omdat de gebeurtenissen na elkaar gebeuren en met elkaar samenhangen. e) De vertelwijze is aaneengesloten, de ene gebeurtenis volgt de andere en het verband wordt duidelijk gegeven. f) De vertelwijze is scenisch, omdat sommige gebeurtenissen heel gedetailleerd en precies worden verteld. Verdiepingsopdracht 2: opbouw en tijd. a) Het boek heeft een opening in handeling. Het verhaal begint meteen en er zit niet eerst een inleiding bij. Het begint meteen over hun leven zonder dat er eerst achtergrondinformatie is gegeven. b) Het boek heeft een gesloten einde, alle vragen zijn op het einde van het verhaal beantwoord. Je weet op het einde wat er met de familie van Marga is gebeurd, ze zegt dat ze nooit meer terugkomen en dat ze zijn overleden. c) De vertelde tijd is ongeveer vijf jaar, vanaf het begin van de oorlog tot na de oorlog. De gebeurtenissen beginnen in 1940 en eindigen ongeveer in 1945, de verteltijd is 90 bladzijden. d) De belangrijkste flashback is als ze bij haar tante is, haar oom is overleden en ze denkt terug aan de tijd van de oorlog. Ze denkt aan de moeilijke tijd die ze heeft gehad en alle spannende dingen die ze heeft gedaan. Voor de rest zijn er in het verhaal nog een paar flashbacks maar die zijn niet zo belangrijk als deze. e) Bijna alles is herkenbaar van de tijd waarin het verhaal zich afspeelt. Het gaat over de oorlog dus daar weet je eigenlijk al heel veel vanaf omdat je dat ook met geschiedenis hebt gehad. Dus je weet hoe moeilijk joden het hadden en hoe vaak ze opnieuw moesten vluchten. Dat ze een ster moesten dragen en dat ze altijd nagekeken werden, niet met de trein mochten en niet meer de bioscoop in mochten. Dus dat is allemaal heel herkenbaar. Verdiepingsopdracht 3: vertelsituatie. Het verhaal wordt verteld vanuit de ik-vertelsituatie. In dit geval is dat dus Marga. Zij vertelt haar belevenissen van de oorlog en wat ze allemaal heeft meegemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog. We zien alles door haar ogen, wat ze voelt of wat ze denkt, hierdoor kon ik goed met haar meeleven. Verdiepingsopdracht 4: titel en thema: a) De titel is: Het bittere kruid. Dat slaat op een deel van het voedsel dat gegeten wordt tijdens een joods feest (Pesach/ Israëlische paasdagen) om de bittere tijden van de joden in Egypte (eeuwen geleden) te herdenken. Nu beschrijft Marga Minco de bittere tijden die ze tijdens de oorlog meemaakt. b) Het thema is de oorlog en de oorlog heeft heel veel met de joden te maken. Het bittere kruid is iets dat de joden aten op een van hun feesten. En het heeft ook verband met de bittere tijden van de oorlog. c) De motieven zijn: Dood: Dit maakte veel indruk op Marga, veel van haar familie overleden door de oorlog, waaronder ook haar ouders, broer Dave, zus Bettie en de vrouw van Dave, Lotte. Joden- vervolging: de Duitsers pakte de joden op en ze werden soms op gruwelijke manieren vermoord. Verboden: Door de Duitsers waren er een heleboel dingen verboden voor Joden, zoals het zwembad, badhuis, de parken en later ook het openbaar vervoer. Dit wordt in het boek duidelijk herhaald. Angst: Het is gek dat iemand bang is als hij in de trein zit om gepakt te worden door de Duitsers. Dit was niet alleen als men in de trein zat, maar zelfs als je thuis zit, kunnen ze komen. Men voelde zich als Jood bang en je had eigenlijk geen vrijheid meer.