Algemene gegevens

Willem Frederik Hermans

Het behouden huis

Uitgeverij De Bezige Bij B.V.

1951 Amsterdam

(24e druk, 2000)

Gegevens over de schrijver

Willem Frederik Hermans was een Nederlands schrijver en fotograaf geboren op 1 september 1921 te Amsterdam.

Een belangrijk thema in zijn werk is ‘chaos in de wereld’. Hij noemde zichzelf een misantroop en was vooral bekend om zijn cynisme en kritiek die hij had tegen Nederland en de mensen in het algemeen. Hierdoor werd hij vaak betrokken bij rellen en ruzies. Eén van de bekendste onenigheden waar hij betrokken bij was, was de ophef over zijn werk, ‘Ik heb altijd gelijk’, waarin het personage een negatieve blik heeft op de katholieken. Hermans moest hiervoor een proces ondergaan, maar hij werd vrijgesproken.

Onder zijn bekendste werken vallen ‘Nooit meer slapen’, ‘Het behouden huis’, ‘De donkere kamer van Damokles’ en ‘De tranen der acacia’s’.

Samenvatting

De ik-persoon is een Nederlandse soldaat in het partizanenleger. Samen met mensen uit verschillende landen, voornamelijk Oost-Europa, vechten ze tegen de Duitsers. De ik-persoon krijgt van zijn kolonel de opdracht om het recent veroverde gebied vrij te maken van boobytraps. Hij gaat de stad in en wat hem opvalt is een vrijstaande villa die van binnen en van buiten nog helemaal in orde is. Hij besluit het huis te verkennen. Hij komt geen bewoners tegen, wat opmerkelijk is omdat, ondanks dat het huis verlaten is, staat er een pan met soep te koken. Hierbij vermoedt hij dat de bewoners nog maar net weg zijn.

De ik-persoon bedenkt zich dat het zo lang geleden is dat hij in een normaal huis heeft geleefd. Hij neemt aan dat het geen kwaad kan om voor een paar dagen even weer te ervaren hoe het is om geen zorgen te hebben en een normaal leven te leiden. Hij neemt een bad, trekt een paar schone kleren aan van de eigenaar en eet een kom soep. Wanneer hij het hele huis doorzoekt komt hij erachter dat één van de kamers op de eerste verdieping op slot is. Hij besluit hier geen aandacht aan te besteden en is van plan om voor een paar dagen een soort pauze te houden van zijn huidige leven in de oorlog.

Een paar dagen later klopt er tot zijn schrik een Duitse soldaat aan. De Duitser neemt aan dat de ik-persoon de eigenaar is van het huis. De ik-persoon probeert zo geloofwaardig mogelijk over te komen en biedt het huis als verblijf aan voor de Duitsers om vertrouwen te winnen. De Duitse soldaten maken gebruik van dit aanbod en verblijven in het huis.

De ik-persoon raakt in paniek wanneer er een paar dagen verder een man aan komt lopen die blijkt de daadwerkelijke eigenaar te zijn. Hij is samen met zijn vrouw teruggekomen. De ik-persoon weet geen raad en wil niet door de mand vallen. Hij besluit de man en vrouw te vermoorden en verbergt de lichamen.

Er gebeurt een paar dagen later weer iets opmerkelijks. De kamer die aan het begin op slot was, was ineens open. De ik-persoon wil de kamer verkennen en komt een oude dove man tegen. De oude man is druk bezig met het verzorgen van exotische vissen in een groot aquarium en verwart de ik-persoon met, vermoedelijk, de eigenaar van het huis. Ondanks dat de ik-persoon hem bedreigt en hem probeert wijs te maken dat hij niet de eigenaar is, reageert de man nog steeds hetzelfde. De ik-persoon beseft dat deze man geen bedreiging is.

Op dat moment krijgt hij te horen dat de partizanen op weg naar het huis zijn en de ik-persoon panikeert. Hij probeert de oude man er zo snel mogelijk weg te krijgen, maar de man begrijpt dit niet.

De partizanen vallen aan en verwoesten het huis. De oude man en de Duitser zijn opgehangen.

De ik-persoon liegt tegen het partizanenleger dat hij de Duitsers waren gevlucht en een Duitser als krijgsgevangene had. Hij sluit zich weer aan bij het partizanenleger, laat samen met het leger het huis achter en keert terug naar zijn leven in de oorlog.

Verhaalanalyse

Ruimte

Het verhaal speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog in Oost-Europa. Het grootste gedeelte speelt zich vooral af in het huis, waar de ik-persoon maandenlang verblijft en zich verschuilt van de oorlog. Het verhaal eindigt nadat het dorp is bevrijd door de geallieerden.

Het huis dat hij vindt is een villa met veel kamers. Er is te merken dat er kortgeleden nog mensen thuis waren, omdat alles netjes is, het licht aan staat en in de keuken staat een pan met soep te koken. Op de begane grond bevindt zich een vleugel en achterin kan je door de achterdeuren een Franse tuin zien met een prieel.

Op de eerste verdieping bevinden zich een grote slaapkamer en een badkamer met een marmeren vloer. Er is eigenlijk nog een kamer op de eerste verdieping, maar die gaat ergens aan het eind van het verhaal pas open, waar een aquarium met exotische vissen staat, onder het toezicht van een oude dove man.

“Het huis was op zichzelf niet groot, maar alle onderdelen ervan waren groot. De ramen bestonden uit ononderbroken spiegelglas, de deuromlijsting was zo hoog als twee verdiepingen; er was een balkon over de gehele breedte van de gevel.” Het behouden huis blz. 19

Je kan veronderstellen uit het feit dat het huis een alleenstaande villa is, dat de eigenaren in welvaart leven.

Nadat het dorp is bevrijd, vindt ook het partizanenleger het huis, en doet de ik-persoon alsof hij het huis had doorzocht en de kolonel als gevangene hield.

Het huis verandert drastisch wanneer het leger het hele huis sloopt, terwijl merendeel van de soldaten aan de drank zijn. Alles wordt binnen het huis vernield en ze steken het huis in brand. Ook het aquarium op de eerste verdieping is kapot en de vissen eromheen zijn dood. In de achtertuin zijn de oude dove man die voor de vissen zorgde, de kolonel, de eigenaar en zijn vrouw, opgehangen.