1 Zakelijke gegevens
a Auteur: Willem G. van Maanen
b Titel (evt. ondertitel): Helse steen
c Uitgever: de Prom
d Plaats en jaar van uitgave: Baarn, 1990
e Druk en aantal bladzijden: 3e druk, 129 blz. f Genre: Roman 2 Eerste reactie a Keuze: Ik heb dit boek in de eerste instantie gekozen omdat ik op de achterkant van het boek las dat het over incest ging. Ik ging er van uit dat het over een figuur zou gaan die vroeger misbruikt is door een van zijn/haar ouders en die dit op een volwassen leeftijd gaat verwerken. Aangezien ik dit soort psychologische boeken altijd wel leuk vind, besloot ik dit boek te lezen. Een andere factor was dat het geen dik boek is, iets wat altijd bij mij meespeelt. Dikke boeken worden voor mij op den duur saai om te lezen. b Inhoud: Het boek was moeilijk bij te houden in het begin. Je wende er op een gegeven moment wel aan, maar daarom begreep ik pas halverwege het verhaal waar het nou precies om ging. Sommige passage vond ik “heftig” om te lezen, er werd soms namelijk erg gedetailleerd beschreven hoe de jongen seks had met zijn moeder of de ondergedoken vrouw. Wel is het boek erg emotioneel gespannen, dat wil zeggen dat het van het begin tot het eind emotioneel sterk is; ik kon erg goed meevoelen met het verhaal. 3 Verdieping a Samenvatting: Het verhaal begint met de dood van de moeder van de ik-figuur, die overigens Bruno heet. Hij ontmoet bij de openbaring van zijn moeder zijn oom Bruno, naar wie hij vernoemd is. Vanaf de dood van z’n moeder duikt het verhaal in het verleden. Bruno is in de jaren ’40-’45 een puber zonder vader. In de oorlog was er een Joodse vrouw, genaamd tante Dolly, bij hen ondergedoken. Zij koesterde een uitvoerige erotische belangstelling voor hem, waarvan zij in tekeningen en liefkozingen blijk gaf. Zij wordt gearresteerd en Bruno vindt troost bij zijn moeder. Er ontstaat een incestueuze verhouding tussen de twee. Niet alleen Bruno had dit “nodig”, ook z’n moeder had er baat bij, want haar man en minnaar zijn door de oorlog uitgeschakeld. Na de oorlog richt zijn moeder een tijdschrift op, genaamd Imago. Bruno is als fotograaf betrokken. Na een tijdje gaat Bruno zijn vader zoeken, maar komt zonder resultaat thuis. Zijn moeder deelt hem bij zijn thuiskomst mede dat hij hem hoogstwaarschijnlijk toch niet het kind was van die vader. Daarbij wordt hij ook nog op de hoogte gebracht van haar voornemen om te gaan trouwen: dit zou voor hen beide beter zijn. Bruno gebruikt de naam van een oudere vriend bij het huwelijksbureau waar zijn moeder haar partner wil zoeken en hij creëert dan de ideale echtgenoot. Hij gaat corresponderen met zijn moeder en regelt tenslotte een ontmoeting waarbij hijzelf toeschouwer is. Het is een test om te kijken of ze hem echt liefheeft. Nee dus, want als ze ontdekt dat hij er is loopt ze weg. De volgende dag pleegt ze zelfmoord. 5 jaar later gaat Bruno weer naar Frankrijk om zijn vader én zijn oom te zoeken. Daar wordt duidelijk dat zijn oom zijn vader is en dat de minnaar van zijn moeder is vermoord door ‘oom Bruno’. b Verhaaltechniek: De verhaaltechniek is zeer complex. Van Maanen gebruikt een richtlijn, maar daarbij een heleboel vertakkingen. Het is een vertelling, een ik-verhaal, maar wel een bijzonder ik-verhaal omdat je je hier niet identificeert met de verteller; je luistert naar z’n verhaal. Het tijdsverloop is niet chronologisch. Het begint met vlak na de oorlog, dan duikt het weer het verleden in, en daarna 5 jaar na de dood van Bruno’s moeder. c Thematiek: De titel “Helse steen” komt voort uit het feit dat Bruno een mislukte poging doet het geld voor de aankoop van deze “helse steen” kwijt te raken. Hiermee hoopt hij dat zijn moeder hem gaat verstoten. Hij wilde weten of zijn moeder hem echt liefhad; hij gelooft hierin omdat hij een incestueuze relatie met haar had. Uiteindelijk komt hij tot de conclusie dat dat niet zo is. d Plaats in de literatuurgeschiedenis: Willem G. van Maanen neemt niet echt een plaats in, in de literatuurgeschiedenis van Nederland. Hij schrijft ook zeer zelden romans. Dit boek is ook geschreven doordat hij tijd had.
4 Beoordeling
a Positief: Erg positief voor mij is dat het boek me erg geraakt heeft. Emotioneel is het erg goed. De spanning blijft er ook in. Het blijft een emotioneel verhaal doordat de opbouw zo is dat je telkens één voor één sleutels krijgt tot het verhaal.
b Negatief: Wat ik als negatief ervoer was dat ik het in het begin niet snapte waar het precies over ging. Door die structuur die ervoor zorgde dat het een emotioneel verhaal was, was het in het begin onduidelijk omdat je dan nog niet ‘in’ het verhaal zit.
c Vergelijking met boeken/films: Ik kan deze boeken niet vergelijken met andere boeken. Vooral niet met boeken uit de tijd waarin deze is geschreven. Het incest-motief liep namelijk zijn tijd vooruit, omdat dat nog een taboe was. Ook kan ik het niet vergelijken met films; zover ik weet is het boek ook niet verfilmd.
d Beoordeling van het thema: Het thema vind ik ook erg aangrijpend. In de tijd dat dit boek gepubliceerd werd, was het een taboedoorbrekend thema. Tegenwoordig niet meer zo erg als vroeger, maar desondanks is het toch heftig. De jongen is een puber, waardoor ik me een beetje ga vergelijken met zijn positie en ik moet er niet aan denken!
e Beoordeling van het taalgebruik: Het taalgebruik is over het algemeen niet erg moeilijk, evenals de zinsopbouw. Maar er wordt erg nagedacht over elke zin, waardoor het in het begin onduidelijk was.
f Eindcijfer en leesadvies: Ik zou het boek wel aanbevelen aan andere mensen; vooral de wat ‘ervarener’ lezers. Deze zouden namelijk de structuur van het boek snel doorgronden, waardoor het boek makkelijker leest. Als cijfer zou ik het een 7 geven; niet een 8 omdat het daarvoor te moeilijk was en ook niet een 6 omdat het verhaal daarvoor te goed was.
g Vergelijking met recensies: Beide recensenten zijn het erover eens dat een mooi boek is. Ze vinden beide dat de structuur van het boek in een woord fantastisch is. “Een keihard, maar intens boeiend verhaal”, zegt Clara Eggink. Harry van Santvoort zegt: “Een knappe, gruwzame vertelling”. Een bijzonder boek dus. Ik ben het er mee eens dat het boek een knappe structuur heeft, maar zelf kon ik die (nog) niet zo goed doorgronden, maar toch zeker een boeiend verhaal.
b Titel (evt. ondertitel): Helse steen
c Uitgever: de Prom
d Plaats en jaar van uitgave: Baarn, 1990
e Druk en aantal bladzijden: 3e druk, 129 blz. f Genre: Roman 2 Eerste reactie a Keuze: Ik heb dit boek in de eerste instantie gekozen omdat ik op de achterkant van het boek las dat het over incest ging. Ik ging er van uit dat het over een figuur zou gaan die vroeger misbruikt is door een van zijn/haar ouders en die dit op een volwassen leeftijd gaat verwerken. Aangezien ik dit soort psychologische boeken altijd wel leuk vind, besloot ik dit boek te lezen. Een andere factor was dat het geen dik boek is, iets wat altijd bij mij meespeelt. Dikke boeken worden voor mij op den duur saai om te lezen. b Inhoud: Het boek was moeilijk bij te houden in het begin. Je wende er op een gegeven moment wel aan, maar daarom begreep ik pas halverwege het verhaal waar het nou precies om ging. Sommige passage vond ik “heftig” om te lezen, er werd soms namelijk erg gedetailleerd beschreven hoe de jongen seks had met zijn moeder of de ondergedoken vrouw. Wel is het boek erg emotioneel gespannen, dat wil zeggen dat het van het begin tot het eind emotioneel sterk is; ik kon erg goed meevoelen met het verhaal. 3 Verdieping a Samenvatting: Het verhaal begint met de dood van de moeder van de ik-figuur, die overigens Bruno heet. Hij ontmoet bij de openbaring van zijn moeder zijn oom Bruno, naar wie hij vernoemd is. Vanaf de dood van z’n moeder duikt het verhaal in het verleden. Bruno is in de jaren ’40-’45 een puber zonder vader. In de oorlog was er een Joodse vrouw, genaamd tante Dolly, bij hen ondergedoken. Zij koesterde een uitvoerige erotische belangstelling voor hem, waarvan zij in tekeningen en liefkozingen blijk gaf. Zij wordt gearresteerd en Bruno vindt troost bij zijn moeder. Er ontstaat een incestueuze verhouding tussen de twee. Niet alleen Bruno had dit “nodig”, ook z’n moeder had er baat bij, want haar man en minnaar zijn door de oorlog uitgeschakeld. Na de oorlog richt zijn moeder een tijdschrift op, genaamd Imago. Bruno is als fotograaf betrokken. Na een tijdje gaat Bruno zijn vader zoeken, maar komt zonder resultaat thuis. Zijn moeder deelt hem bij zijn thuiskomst mede dat hij hem hoogstwaarschijnlijk toch niet het kind was van die vader. Daarbij wordt hij ook nog op de hoogte gebracht van haar voornemen om te gaan trouwen: dit zou voor hen beide beter zijn. Bruno gebruikt de naam van een oudere vriend bij het huwelijksbureau waar zijn moeder haar partner wil zoeken en hij creëert dan de ideale echtgenoot. Hij gaat corresponderen met zijn moeder en regelt tenslotte een ontmoeting waarbij hijzelf toeschouwer is. Het is een test om te kijken of ze hem echt liefheeft. Nee dus, want als ze ontdekt dat hij er is loopt ze weg. De volgende dag pleegt ze zelfmoord. 5 jaar later gaat Bruno weer naar Frankrijk om zijn vader én zijn oom te zoeken. Daar wordt duidelijk dat zijn oom zijn vader is en dat de minnaar van zijn moeder is vermoord door ‘oom Bruno’. b Verhaaltechniek: De verhaaltechniek is zeer complex. Van Maanen gebruikt een richtlijn, maar daarbij een heleboel vertakkingen. Het is een vertelling, een ik-verhaal, maar wel een bijzonder ik-verhaal omdat je je hier niet identificeert met de verteller; je luistert naar z’n verhaal. Het tijdsverloop is niet chronologisch. Het begint met vlak na de oorlog, dan duikt het weer het verleden in, en daarna 5 jaar na de dood van Bruno’s moeder. c Thematiek: De titel “Helse steen” komt voort uit het feit dat Bruno een mislukte poging doet het geld voor de aankoop van deze “helse steen” kwijt te raken. Hiermee hoopt hij dat zijn moeder hem gaat verstoten. Hij wilde weten of zijn moeder hem echt liefhad; hij gelooft hierin omdat hij een incestueuze relatie met haar had. Uiteindelijk komt hij tot de conclusie dat dat niet zo is. d Plaats in de literatuurgeschiedenis: Willem G. van Maanen neemt niet echt een plaats in, in de literatuurgeschiedenis van Nederland. Hij schrijft ook zeer zelden romans. Dit boek is ook geschreven doordat hij tijd had.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden