Feitelijke gegevens over het boek
Verschijningsdatum 1e druk: maart 2011
Gebruikte druk: 1e
Aantal bladzijden: 222
Uitgeverij: Cossee
Genre
“Het kabinet … Staal” is een psychologische roman over de geschiedenis van een gezin waarin een tirannieke vader zijn wil oplegt aan de andere leden van het gezin (moeder Muis en de kinderen Do, Ilse en Mees)
Cover
Op de voorkant staat de afbeelding van een strandpassage van een moeder met drie kinderen . Het is een foto uit de jaren vijftig/ zestig , toen geluk nog heel gewoon was.
De flaptekst
Kobe heeft zijn leven lang hard gewerkt, hij drinkt niet, hij gokt niet, hij gaat niet naar de hoeren. Dat is van belang, vindt Kobe, de rest is flauwekul. Zijn jongste dochter Mees denkt dat er meer is: een al te aardige buurjongen, pumps die pijn doen, een broertje dat nooit genoemd mag worden en een schuwe moeder die vreest dat Mees niet weet waartoe Kobe allemaal in staat is. Nee, dat weet ze niet, maar haar voorstellingsvermogen is zo langzamerhand grenzeloos. Soms, merkt ze, vervagen de grenzen tussen feit en fictie.
Het kabinet van de familie Staal is een tedere en benauwende roman over een tirannieke vader, een moeder die er alles aan doet om zijn gezag te steunen, en de kinderen die proberen er het beste van te maken. Wat er gebeurt in een gezin als over de zere plekken niet gepraat, gefluisterd of zelfs maar gedacht mag worden?
Samenvatting van de inhoud
Het voorportaal
Vader Kobe Staal heeft moeder Muis ontmoet, terwijl hij nog arm was en in de slechtere delen van de stad woonde. Hij had haar mee gevraagd uit te gaan en van het een was het ander gekomen. Ze trouwen kort daarna en gaan in een klein huisje wonen. Kort daarna wordt hun eerste kind geboren. Het is een jongetje Wurm geheten. Wanneer Muis een keer boodschappen is gaan doen, ligt het jongetje dat veel en hard huilde levenloos in de wieg. Is het door de vader omgebracht? Daarna worden er nog drie kinderen geboren, steeds met tussenpozen van twee jaar. Het zijn voor vader helaas drie meisjes te weten Do, twee jaar later Ilse en weer twee jaar daarna Pimpelmees. Vooral bij de geboorte van Mees lagen de blauwe rompertjes al klaar en was de teleurstelling groot dat er weer geen broertje was gekomen.
Kobe Staal is een keiharde, zeg maar tirannieke vader, die zijn kinderen weinig leefruimte gunt. Wanneer hij thuis komt, moet iedereen naar zijn pijpen dansen en moeder Muis heeft haar leven er zo op ingericht dat er weinig discussie te voeren valt met haar man.
Aan de binnenkant van de deur
Vrouw en kinderen hebben zoals hierboven gesteld weinig in te brengen:
- Wanneer ze op weg naar Italië om vakantie te vieren op een camping, is er onderweg steeds onenigheid over de te volgen route die Muis moet aangeven.
- Ze hebben een buurman Jan de Jong en het is snel voor de lezer duidelijk dat hij er niet vies van is om seksueel getinte spelletjes met de kinderen in zijn tentje uit te halen.
- Vader is boos wanneer ze niet direct komen als hij ze roept op het strand: hij laat Ilse bijna verdrinken door har in diep water te gooien
- Kobe luistert ook niet naar zijn dochter, wanneer Mees hoognodig moet poepen. Hij wil geen cent uitgeven in een restaurant voor een toiletbezoek en Mees voelt de stront in haar badpakje stromen.
- Wanneer de vader van Muis overlijdt, halen ze na de begrafenis op de terugweg vlees op. Voor de kinderen doet Kobe net alsof de brokken diepvriesvlees van opa zijn. De kinderen vinden dat niet leuk om te horen, maar Kobe is een treiteraar.
Van de drie meisjes is Ilse de knapste qua uiterlijk, Do de domste en Mees de slimste. Vader Kobe heeft een duidelijke voorkeur voor zijn meiden. Van Do moet hij weinig hebben. Ilse is zijn lievelingetje en Mees durft het meest tegen hem te zeggen. Wanneer het de kinderen niet bevalt, moeten ze maar vertrekken, maar de sleutel zit altijd aan de binnenkant van de deur. Dat wil zeggen, wie weg gaat, komt er niet meer in.
Mees gaat enkele keren met Ilse mee die op meisjes valt o.a. op ene Betty. Ze is dus lesbisch, maar ze mag daar niet voor uitkomen. Mees is de slimste; ze doet vwo. In haar fantasieën denkt ze dat Wurm nog leeft en haar grote broer is. Wanneer ze alleen met haar moeder Muis is, vraagt ze of ze het vroeger wel eens over de dood van Wurm hebben gehad, maar moeder zwijgt daarover. In werkelijkheid mocht ze er nooit over praten van Kobe.
Wanneer haar vader Muis opnieuw een keer afblaft, zonder dat er een goede reden voor is, neemt Mees het voor haar moeder op en komt tegen Kobe in opstand. Ze loopt weg en komt weer terug. Een tijd lang zwijgen Kobe en Mees tegen elkaar.
Aan de buitenkant van de deur
Muis werkt later een aantal jaren als administratief medewerkster bij een chirurg. Die heeft wel eens gevraagd of ze samen met Kobe kon komen eten, maar ze heeft de boot af kunnen houden. Kobe zou dat ook niet willen. Ze hebben namelijk een oestergezin.
Dan komt het bericht dat Ilse is opgenomen in het ziekenhuis. Ze was naar haar vader Kobe gegaan om te vertellen dat ze lesbische gevoelens had. Hij had dat ontkend. Volgens Darwin was dat niet mogelijk in the survival of the fittest . Hij wilde haar niet meer zien. Daarna had Ilse pillen ingenomen. Ze was in het ziekenhuis terecht gekomen.
Mees wil het een en ander gaan rechtzetten bij haar vader, maar dat mag niet van haar moeder. Ze krijgt tien minuten in de hal van het ziekenhuis om met hem te praten, maar als hij komt wil hij niet over de lesbische gevoelens van Ilse praten. Het gesprek wordt helemaal niets. Do wil nog wel contact houden met de familie, maar Kobe kijkt eigenlijk op de eenvoudige man van haar neer. Hij maakt stekelige opmerkingen over hun eenvoudige auto.
Mees ontmoet haar ouders nog een keer, wanneer ze op bezoek zijn bij Ilse in het ziekenhuis. Maar er wordt ook met Ilse nergens over gesproken.
Het kabinet
Mees is na het vwo een kunstenaarsopleiding gaan volgen. Ze houdt een expositie met tekeningen vanuit een vogelperspectief gezien. Het gaat over hun eigen leefsituatie en de tekeningen worden afgebeeld “ in het kabinet van de familie Staal.” De kleurtekeningen worden ook afgebeeld in het boek. Het lijkt erop dat Kobe en Muis niet eens komen kijken naar de expositie, maar op de laatste dag zijn ze er toch ineens. Dan staat Kobe honderduit te praten met anderen en verkondigt hij trots dat Mees zijn dochter is.
Mees heeft intussen een vriendje Kowalski, die een erg oude auto heeft gekocht. Maar dat vindt vader Kobe dan weer wel leuk. Of je koopt een brik of je koopt een “beauty”.
Wanneer Mees een keer binnen in het appartement van Ilse is, ziet ze dat er met grote letters Staal en Jan de Jong op het behang staan gekalkt. Wat steekt daarachter? Do en Henk weten Ilse weer in een inrichting te krijgen. Mees vertelt aan Muis wat ze gezien heeft in het appartement van Ilse.
Ze besluiten die informatie aan Kobe door te geven. Mooi is de scene waarin Muis zit te breien in afwachting van de komst van Do die aan haar vader zal vertellen dat ze als kind door Jan de Jong zijn misbruikt. ( Insteken, omslaan, doorhalen, af laten glijden: een heel symbolische handeling op dat moment.
Op de radio is een voetbalverslag van Ajax te horen. Muis heeft besloten het nieuws zelf maar door te vertellen aan Kobe. Do komt toch en haar vader maakt de opmerking dat ze het er zelf wel naar zullen hebben gemaakt als Jan zijn vingers niet kon thuishouden. Do gaat uit haar dak.
Mees is niet lang daarna al dertig jaar. Dan moet het 1998 zijn. Dat klopt met het gegeven dat Morten Olsen trainer van Ajax was in dat jaar. Ze wordt gebeld door haar moeder die haar verteld dat ze liever een tijdje niet moet komen en dat ze zelf ook niet naar Mees komt.
Mees gaat later toch nog een keer op bezoek bij haar ouders. In de kamer staat een bos rozen met een kaartje waarop staat “ van je liefhebbende zoon.” Dat is natuurlijk vreemd, want Kobe en Muis hebben helemaal geen zoon (meer).
Een voet tussen de deur
Mees heeft nog steeds verkering met Kowalski. Die kan soms ook wel een beetje vervelend doen en eind maart gaat ze boos uit huis. Ze beseft dat het 25 maart is, de verjaardag van haar moeder en ze besluit naar de Achterhoek te reizen, waar haar ouders inmiddels in het dorpje Voorborg een huis hebben gekocht. Ze kan het appartement eerst moeilijk vinden, maar uiteindelijk ziet ze haar vader op het balkon staan en ze neemt een foto van hem zonder dat hij het ziet. Ze krijgt meteen een fantasievoorstelling waarin ze haar vader dag in dag uit wil bestoken met door haar gemaakt foto’s die ze bij hem in de brievenbus stopt, waardoor ze hoopt dat hij zich onveilig gaat voelen. Maar ze doet het niet.
Dan wordt er een uitgebreide fantasie beschreven waarin Mees en Do samen met Ilse naar haar ouders rijden om een en ander recht te zetten. Ze ontmoeten Grubbo Schaa,p een bankman. Brutaal treden ze naar binnen en voeren een toneelstukje op over hoe het er vroeger in hun gezin aan toeging. Ze hebben het ook over hun gestorven broertje.
Hierbij is sprake van een flitsende dialoog die Entius heeft geschreven en die ze vanuit haar actrice-zijn waarschijnlijk wel een paar keer heeft geoefend. Maar het is allemaal fantasie, want later vertelt Mees dat ze in haar fantasie wel enkele keren bij haar ouders in Voorborg op bezoek is geweest en altijd over vroeger heeft verteld met een getuige erbij. Zo wil ze haar wraak halen.
Dan weer zit Mees in een trein/berglandschap naar Zwitserland, waar ze Luuk ontmoeten zal. (zie hoofdstuk 1) Maar dit is een fantasie. Hij ziet dat ze zwanger is en dat ze wel wat wil weten van hem. Hij heeft een baantje in het hiernamaals en doet luchtig over zijn werk. Hij is een vroeg gestorven kind (wiegendood?) dat bij de abortussen terecht is gekomen. Mees wil weten wat ze met de vrucht in haar schoot zal moeten doen. Ze vraagt hem ook wat er in het verleden is gebeurd. . ‘Dat zullen we nooit weten’, zegt hij dan diplomatiek. ‘Laten we het erop houden dat ik mijn adem iets te lang heb ingehouden.’
In het slot
Mees ontvangt van Grubbo Schaap een verzoek om het adres van zusje Do te krijgen. (het is december 2008) Hij wil graag iets regelen in opdracht van hun moeder. Mees denkt dat het iets met een erfenis te maken heeft. Is haar vader misschien dood? Maar ze heeft zich na een vakantie-incident in Spanje voorgenomen dat ze toch naar de begrafenis van haar vader zal gaan, als ze het slechte nieuws te horen krijgt. Maar dat kan niet meer, want ze komt via een nichtje te weten dat haar vader al in oktober 2007 aan een aneurysma (slagaderlijke bloeding) is overleden. Kobe en Muis hadden afgesproken dat ze hun kinderen niet zouden waarschuwen, want ze hadden een hekel aan vals sentiment. Muis schrijft dat in een lelijke brief aan Mees nadat die een boze mail heeft gestuurd naar Grubbo Schaap.
“ Het huwelijk is een bron van ellende en menig gezin een broedplaats van malheur.” Kowalski en Pimpelmees gaan wel trouwen. Hij heeft haar gevraagd, maar op de verjaardag van moeder Muis moet ze een beslissing nemen of ze de vrucht in haar schoot wil houden of dat ze een abortus al ondergaan. Mees vindt dat de “ deur in het slot is gevallen”, nadat haar moeder de boze brief aan haar had gestuurd. Ze weet niet meer hoe ze die deur moet open krijgen. Eigenlijk heeft ze wel medelijden met haar eenzame moeder Muis, die nu de stoere taal en houding van haar vroegere echtgenoot heeft overgenomen.
Achterdeur
Dit korte hoofdstukje leest als een soort nawoord. Mees heeft het besluit genomen het kind niet te nemen, net zo min als ze haar moeder nog eens heeft bezocht. Ze had er de mildheid niet voor, bovendien vindt ze zich te oud voor een kind. Moeder Muis heeft twee nieuwe kinderen aangenomen: adoptiekinderen uit Gambia voor wie ze een nieuwe sjaal zal breien.
Do en Mees hebben het verhaal van de dood van hun vader aan Ilse verteld. Die wil weer contact met Muis hebben: ze bellen dagelijks. Muis wordt echter vergeetachtig.
Mees heeft afscheid genomen van Kobe. En van Luuk. Je zou kunnen zeggen dat ze haar slechte jeugd heeft verwerkt.
Dann freuen wir uns und gehen weiter
Und denken noch beim Kùssegeben
Wie nah sind uns manche Tote, doch
Wie tot sind uns manche, die leben.
Titelverklaring
“Het kabinet … Staal”verwijst naar het vierde hoofdstuk van de roman. Daarin wordt verteld dat de kunstenares Mees een tentoonstelling over haar gezin opent. Ze heeft een aantal tekeningen gemaakt die van bovenaf (in vogelperspectief) het gezin en de terreur van de vader beschrijven. De roman gaat over een tirannieke vader Staal die zijn gezin in een ijzeren greep wil houden. Er mag over zaken niet worden gesproken (bijvoorbeeld over de dood van Wurm/Luuk drie weken na de geboorte)
Het motto
Het motto is een Duits citaat uit een boek van Peter Handtke:
Als das Kind Kind war,
war das die Zeit der folgenden Fragen:
Warum bin ich ICH und
Warum nicht Du?
Een mooie verwijzing naar de situatie in het gezin van Staal en naar wat de zin van het zwijgen over je identiteit is.
Structuur
De roman wordt onderverdeeld in een aantal grote hoofdstukken.
- Het voorportaal
- Aan de binnenkant van de deur
- Aan de buitenkant van de deur
- Het kabinet
- Een voet tussen de deur
- In het slot
- Achterdeur
Deze hoofdstukken die allemaal naar de woning (ook symbolisch) van het gezin Staal verwijzen worden onderverdeeld in episodes, waarin Mees Staal het verhaal over haar wrede jeugd vertelt.
In hoofdstuk 1 ziet ze terug op haar jeugd, wanneer ze een denkbeeldige reis naar haar dode broertje maakt (ze is zwanger) Ze vertelt dan eerst over haar vader Kobe die haar moeder ontmoet en de dood van het eerste kind. Het broertje Wurm (Luuk) . Daarna komen er drie zusjes en wordt het verhaal daarna vrijwel chronologisch verteld tot aan de dood van haar vader Kobe (oktober 2007) die voor de meisjes wordt verzwegen. In 2009 (25 maart) moet Mees het besluit nemen of ze het kind van haar en haar vriend Kowalski wil houden. Het is toevallig de geboortedag van haar moeder. Ze besluit een abortus te laten doen. In het allerlaatste hoofdstukje blijkt eigenlijk een soort catharsis bereikt te zijn. Ze heeft haar wrede jeugd van zich afgeschreven.
(Pimpel)mees is het derde meisje uit het gezin Staal dat de geschiedenis van de familie in ik-vorm aan de lezer vertelt. Ze verlaat als zestienjarige het gezin en op 41-jarige leeftijd vertelt ze de geschiedenis van haar gezin terug, wanneer ze een fictief bezoek brengt aan Luuk (haar kort na de geboorte overleden broertje Wurm). Ze is het enige kind dat echt tegen haar ouders in opstand durft te komen (ze is kunstenares, misschien helpt dat). Ook heeft ze een ietwat alternatieve vriend Kowalski. Mees vertelt in de o.v.t.
De tijdlagen van het verhaal
Pas aan het einde van de roman wordt iets verteld over de tijd van het verhaal. Mees is 41 jaar wanneer ze de beslissing moet nemen of ze een kind dat haar vriend Kowalski heeft
verwekt, wil houden. Dat gebeurt op 25 maart 2009. Ze is dan 41 jaar. Dat betekent dat ze geboren is in 1968. Ze is vier jaar jonger dan haar oudste zusje Do en twee jaar jonger dan Ilse. Daarvoor heeft ze nog een broertje gehad dat drie weken na de geboorte door geheimzinnige omstandigheden om het leven is gekomen. Dat zou zich dus waarschijnlijk in het eerste deel van de zestiger jaren hebben afgespeeld. Mees gaat uit huis wanneer ze 16 jaar oud is. Dat moet in 1984 zijn geweest. In 1998 gaan ze met Do naar het ouderlijk huis om haar vader te vertellen wat buurman jan de Jong in hun jeugd heeft gedaan. Dat heeft enorme gevolgen gehad voor haar zusje Ilse (lesbienne en in psychoses terecht gekomen)
Het decor van de handeling
Kobe en Muis ontmoeten elkaar in een stad dichtbij de Zaan. (Zaandam?)en ze verhuizen later naar Den Haag. Naarmate het de familie financieel beter vergaat, verhuizen ze steeds naar een groter huis.
Later wanneer Kobe en Muis oud zijn en door de kinderen niet of nauwelijks meer worden bezocht, verhuizen ze naar Voorborg (Achterhoeks dorp in de buurt van Duitsland) Daar sterft Kobe aan een aneurysma.
Uitgewerkte thematiek
Het huwelijk is een bron van ellende en menig gezin een broedplaats van malheur.”
Deze oneliner van Tolstoj is eigenlijk de beste aanduiding voor het thema in deze roman.
Yolanda Entius heeft in een interview in HP/De Tijd (maart 2011) aangegeven dat er veel autobiografische elementen in de roman zitten. Ook zij kwam uit een gezin waarin zwijgen een belangrijk ritueel was. Over sommige dingen werd gewoon niet gesproken. Ze had het contact met haar ouders verbroken en pas anderhalf jaar na de dood van haar vader was ze ervan op de hoogte gesteld. Dat gebeurt net zo in de roman van Entius. Ze heeft lang getwijfeld om haar oude moeder (77) weer te gaan opzoeken, maar ze had toch besloten om het niet te doen om zo twee mensen pijn te besparen.
De roman is dus een verhaal over een soort geestelijke mishandeling die ouders hun kinderen kunnen aandoen. Kinderen mogen niets, mogen niet huilen en klagen en moeten vooral sterk zijn. Wie de regels overtreedt moet het maar voelen en voor sentimenten ( het dode broertje) is geen plaats. Vooral niet praten over afwijkende gevoelens (het lesbisch zijn van Do en de losse handjes van de buurman). Eigenlijk is dat nog je eigen schuld. Toch zijn de ouders van Mees niet door en door slecht: Kobe is een hardwerkende, harde man, die geen slechte dingen doet en zijn vrouw heeft zich aangeleerd hem niet teveel tegen te spreken.
In het hierboven genoemd interview heeft Entius aangegeven dat het niet de bedoeling van de roman is om haar ouders aan de schandpaal te nagelen. Soms lopen dingen nu eenmaal zoals ze lopen.
Enkele motieven die nauw samenhangen met de zin die het thema van de roman kan zijn:
- Familiebetrekkingen
- Het familiegeheim ( het dode kind?)
- Vader-dochterverhouding
- Seksueel misbruik (door de buurman)
- Zwijgzaamheid in het oestergezin
- De psychische afwijking ( Ilse)
- Geestelijke mishandeling
- Liefdesrelaties
- Escapisme
- Werkelijkheid en fictie (de fantasieverhalen van Mees)
Beoordeling scholieren.com
“Het kabinet van de familie Staal” is een benauwende roman over een gezinssituatie die je kinderen niet toe wilt wensen. Het doet je beseffen dat je door een dergelijk milieu in de problemen kan komen. Zwijgzaamheid is in dit geval een bron van geestelijke mishandeling.
De drie kinderen reageren elk op een andere manier (zich aanpassen, gek worden of in verzet komen) Het lijkt er sterk op dat Entius zich het beste identificeren kan met Mees, die in verzet komt tegen haar vader en onderdanige moeder.
Daarom is het boek van Entius een mooie roman om op je lijst voor het examen te zetten. Geschikt voor havo en vwo. Een klein beetje leeservaring moet je wel hebben.
De literaire waarde: 2 punten.
Amusementswaarde voor scholieren: ruim voldoende.
Recensies
In De Volkskrant van zaterdag 23 april 2011 bespreekt Grete Riemersma de roman op een heel positieve manier. Ze geeft zelfs vier sterren aan de wat zij noemt “benauwende roman.”
Yolanda Entius schept in haar nieuwste roman een gruwelijk, maar al te realistisch universum. Al eerder schreef zij over menselijke verhoudingen, met haar debuut Rakelings (2005) won zij er de Selexyz Debuutprijs mee, maar deze keer overtreft zij zichzelf.
Met een groot gevoel voor detail laat zij zien dat een ziekmakende atmosfeer in een gezin beslist niet alleen wordt veroorzaakt door gooi- en smijtwerk. Gezinnen worden ook ontwricht door dagelijkse, kleine pesterijtjes, die worden doodgezwegen en daardoor gaan behoren tot de normale abnormale omgang met elkaar. [….]Trefzeker kiest Entius haar details en datzelfde doet zij met woorden. Als moeder in paniek constateert dat er een barst in het bastion van zwijgzaamheid komt, zit ze te breien: 'Insteken, omslaan, doorhalen, af laten glijden. Af laten glijden. Af laten glijden. . .' Ineens zitten de steken te strak op de pen, de wol is stroef geworden door haar klamme handen. Dan besluit ze haar man in te lichten over een afschuwelijk geheim, omdat anders haar dochters dat doen en zij zelf de controle wil houden.
Met Het kabinet van de familie Staal heeft Entius een geschiedenis van benepen gedragingen geschreven, zó briljant dat de lezer af en toe naar lucht moet happen.
In het
Ik moet bekennen dat ik na verloop van tijd wel eens begon te verlangen naar zo’n uitbarsting; naar een heuse scheldpartij, een worsteling, moord en doodslag desnoods. Maar Entius volhardt in haar afwachtende, onaffe manier van vertellen. Ze werpt van alles op zonder er het laatste woord over te zeggen. Zo valt tussen de regels door te lezen dat de vader mogelijk een dubieuze rol heeft gespeeld in het overlijden van zijn zoontje. Maar omdat er over geen enkel gevoelig onderwerp gepraat mag worden in huize Staal, blijven de gezinsleden als getergde dieren om elkaar heen sluipen.
Entius staat zichzelf te weinig venijn toe in deze roman. Ze doet haar best de ouders Staal niet helemaal af te branden, al komen hun sympathiekere kanten maar moeizaam uit de verf. De aandacht gaat, psychologisch gezien, vooral uit naar de drie dochters.[…..]
Zij maakt een einde aan het hardnekkige zwijgen door een lijk uit de kast te halen. Zij laat het broertje herleven dat maar zes weken oud werd, maar dat altijd door alle hoofden bleef spoken. Dat levert, aan het eind van de roman, een ontroerende ontmoeting op met een goedmoedige meneer van middelbare leeftijd, in een gedroomd spoorweglandschap. Hij is door een hogere instantie aangesteld als dienstregelaar in een Zwitsers Märklin-emplacement, hoog in de besneeuwde bergen.
‘Wat is er nou eigenlijk gebeurd?’ vraagt Mees, zinspelend op zijn vroege overlijden. ‘Dat zullen we nooit weten’, zegt hij dan diplomatiek. ‘Laten we het erop houden dat ik mijn adem iets te lang heb ingehouden.’ Zo wordt het familiegeheim toch nog uitgesproken, maar zeker niet opgelost. De jonggestorven zoon geeft zijn inmiddels overleden vader toch nog het voordeel van de twijfel, in deze videoboodschap van gene zijde, geregisseerd door zijn zus.
Over de schrijfster en eerder gepubliceerde werk
Bron: website schrijfster
Ik studeerde geschiedenis en volgde de toneelschool in Amsterdam.
Na mijn afstuderen speelde ik onder andere bij Koos Terpstra, Ernst Braches, Theater van het Oosten, Theatergroep Mugmetdegoudentand, en in eigen producties. Ik speelde in speelfilms en vertolkte diverse kleinere rollen in tv-producties. (o.a. de BVD, Hertenkamp enTV7). Daarnaast regisseerde ik zowel voor film als voor theater en schreef ik scenario's.
Voorjaar 2005 debuteerde ik bij Querido met de roman Rakelings, die lovend werd ontvangen en in 2006 werd bekroond met de Selexyz Debuutprijs. In November 2007 verscheen mijn tweede roman Alleen voor helden. Mijn derde roman, De gelukkigen, verscheen in februari 2010.
In 2011 komt bij mijn nieuwe uitgever Cossee Het kabinet van de familie Staal uit.
Voor mijn laatste twee romans ontving ik een werkbeurs van het Fonds voor de Letteren
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden