Vertelsituatie

Het verhaal wordt niet in chronologische volgorde verteld. Het begint al met dat Hajar bij Daan thuis is. Later lees je pas hoe ze daar gekomen is. Ook zijn er veel flashbacks. Een heel stuk gaat over hoe Jaak (de vader van Daan) vroeger was. Tijdens een gesprek met Pé Wessels (de directeur van het Datacare College) denkt Daan terug aan de werkweek in Tsjechië. Er is een verteller die niet heeft deelgenomen aan het verhaal, maar wel van alles afweet. Dit merk je als er bijvoorbeeld staat: “……, zou ze later schrijven”.

Thematiek

Het hele verhaal gaat eigenlijk over de cultuurverschillen tussen Daan en Hajar, tussen het westen en de moslims. En over de problemen die zich met zich meebrengt. Ook worden de verschillen tijdens het verhaal goed zichtbaar. Dit onderwerp staat ook vaak centraal in de lerarenvergaderingen van het Datacare College. Bijv. over een gebedsruimte voor de moslims in de school.

Motieven

Het verhaal gaat vooral over de liefde tussen Hajar en Daan. De problemen die ze hebben, doordat hun relatie geheim moet blijven. Je ziet hoe groot Daans liefde voor Hajar is. Hij valt in een diep gat als het uit is. Hoe het dan met Hajar is, krijg je niet helemaal te weten.

Recensies

Volgens Frank van Dijl, een recensent uit het Algemeen Dagblad, heeft elke bladzijde van het boek leesplezier. De manier waarop Robert Anker schrijft is erg goed. Vooral de hilarische passages op school vindt hij geweldig. Het boek heeft zware elementen, maar toch lees je het met plezier!

Ook Arnold Heumakers, een recensent uit het NRC Handelsblad, vindt dat Anker erg goed schrijft. Hij schrijft op een speelse en fantasievolle manier. Vooral de realistische en actuele tijdsbeelden vindt hij merkwaardig. Het verhaal is effectief met genoeg energie. Hij vindt het geen originele verhaal. Er zijn genoeg romans over relaties tussen een leraar en een leerling. Anker slaat twee vliegen in één klap door het meisje ook nog eens een Marokkaanse afkomst te geven. Hierdoor geeft het een dramatische effect.
Eindoordeel

Ik vind het concept van het verhaal erg leuk. De titel sprak mij al meteen aan, omdat ik al verwachtte dat het over een relatie tussen twee culturen zou gaan. Toen ik las dat het ook nog eens een leraar-leerling relatie was, werd het verhaal nog spannender. De stukjes op school, die recensenten ‘hilarisch’ noemen, vond ikzelf nogal saai. De humor van die leraren snapte ik niet. Dat is wel een minpunt. Voor de rest vind ik het boek erg leuk en interessant. Het is leuk dat er veel realistische elementen in voorkomen, zoals de bekende terroristische aanslag op 11 september. Ik leefde echt mee met Daan. Jammer dat je dat je niet te weten krijgen hoe het nou uiteindelijk verder gaat tussen Hajar en Daan. Ik heb liever een boek met een duidelijk einde. Ik vond het soms wel lastig om onderscheid tussen gebeurtenissen te maken, omdat de schrijver allerlei verhalen vertelt die in verschillende jaren plaatsvonden. Dat kon nog wel eens wat verwarrend zijn. Maar al bij al vond ik het dus wel een heel leuk boek met een mooi verhaal. Zeker een aanrader!

Bronvermelding

• Frank van Dijl, ‘Wat kan Robert Anker schrijven!’, In: Het Algemeen Dagblad, 2004.
• Arnold Heumakers, ‘Thuis is eigen en andermans land’, In: Het NRC Handelsblad, februari 2004.

Recencies

Schrijver

Anker, Robert

Titel

Hajar en Daan

Jaar van uitgave

2004

Bron

AD

Publicatiedatum

2004

Recensent

Frank van Dijl

Recensietitel

Wat kan Robert Anker schrijven!

Met zijn derde roman zou Robert Anker wel eens kunnen doorbreken naar het grote publiek. Bleef zijn eerste, Vrouwenzand, in 1998 nog vrijwel onopgemerkt, voor Een soort Engeland, met in de hoofdrol acteur David Oosterbaan, kreeg hij terecht de Libris Literaruurprijs 2002. Dat vertaalde zich evenwel niet meteen in een groot aantal herdrukken. [Hajar] [en] Daan is een postmoderne Romeo [en] Julia, een grote roman waarin Robert Anker een beknopte vaderlandse geschiedenis vanaf 10 maart 1966 schrijft (geschiedenisleraar Daan Hollander - what's in a name? - werd geboren op de huwelijksdag van Beatrix [en] Claus), de McDonaldisering van het onderwijs aansnijdt [en] de o zo actuele integratie van allochtonen inclusief hoofddoekjesproblematiek onderbrengt in een liefdesgeschiedenis die van alle tijden is. Net als de tragische afloop trouwens. Ook de wereldgeschiedenis heeft zich een plaats in het boek verworven met als dieptepunt 9/11. Die Oosterbaan [en] die Hollander - een escapist, een nowhere man - hebben meer met elkaar gemeen dan dat ze zijn verzonnen door één [en] dezelfde schrijver. Beiden houden van jonge vrouwen, beiden zijn onvoldoende toegerust voor het echte leven [en] beiden zijn mannen zonder eigenschappen. In [Hajar] [en] Daan is de auteur zelf nadrukkelijk aanwezig: hij manifesteert zich als de verteller [en] de componist die naar eigen goeddunken het verhaal aandikt of indikt. Of afbreekt, zoals op bladzij de 104: 'Het was Phreek die ontdekte - enfin, dat kome om redenen van compositie beter in een volgend hoofdstuk aan de orde.' Een schrijver die weigert om zich in of achter zijn roman te verstoppen, doet dat waarschijnlijk omdat hij wil laten zien hoeveel plezier hij aan het vertellen beleeft. Bij Robert Anker is vertellen het manipuleren van de lezer. Hij gebruikt daartoe alle middelen die hem ten dienste staan. In het geval van een dichter (Anker publiceerde zes dichtbundels) [en] schrijver is het belangrijkste gereedschap natuurlijk de taal. Robert Anker kneedt, jongleert [en] goochelt naar hartelust. Voor elk personage trekt hij een ander register open, wat hilarische passages oplevert. Vooral die over het lerarenkorps op het Datacare College (het vroegere Muiderpoort Lyceum) waar Daan Hollander lesgeeft, zijn gillen van de pret, maar ook de portretten van Daans ouders zijn goud. Hollander wordt op zijn 32ste tegen zijn gewoonte in verliefd. Op een Marokkaans meisje nog wel, een van de beste leerlingen van school, 'een kranig meisje', zoals de titel van het eerste hoofdstuk luidt. Als ze voor het eerst met elkaar naar bed gaan, houdt ze haar hoofddek om. Ze zien elkaar vaak, die eerste tijd, [en] ondanks de waarschuwingen die hij krijgt ('ze is van een andere cultuur'), gaat hij steeds meer van haar houden [en] het is nog wederzijds ook. Samen kijken ze naar West Side Story. [Hajar] [en] Daan gaan niet dood zoals Tony [en] Maria; Daan wordt onder bedreiging van een pistool afgetuigd door Hajars broer Khalid. [Hajar] verdwijnt, uitgehuwelijkt of zo. Robert Anker heeft in deze grandioze roman hét thema dat politiek Nederland al een paar jaar in verwarring brengt, teruggebracht tot de tot mislukken gedoemde liefde van een Nederlandse man [en] een Marokkaans meisje. Als je het zo zegt, lijkt het alsof [Hajar] [en] Daan een zwaar boek is. Maar het tegendeel is waar. Het is wel heavy stuff die Anker te berde brengt, maar wat kan die man schrijven! Bijna 300 bladzijden leesplezier, dat zou wel eens goed kunnen zijn voor de Libris

Literatuurprijs 2005. O ja, één missertje: Nowhere man van The Beatles staat niet op Revolver, maar op Rubber Soul. Revolver was op 10 maart 1966 nog niet uit.

Schrijver

Anker, Robert

Titel

Hajar en Daan

Jaar van uitgave

2004

Bron

NRC Handelsblad

Publicatiedatum

20-02-04

Recensent

Arnold Heumakers

Recensietitel

Thuis in eigen en andermans land: Een spetterend, realistisch liefdessprookje van Robert Anker.

De meest grondige integratie loopt via de liefde. Het kan een paar generaties duren, maar uiteindelijk slecht het huwelijksbed alle verschillen. Vandaar dat multiculturele drama's, althans in film [en] literatuur, zo vaak een grensoverschrijdende liefdesaffaire tot uitgangspunt nemen: nergens staan de tegenstellingen meer op scherp. Zo ook in [Hajar] [en] Daan, de nieuwe roman van Robert Anker, die met zijn voorganger Een soort Engeland de Libris Literatuur Prijs 2002 won. [Hajar] (17) is een Marokkaanse scholiere, Daan (32) een autochtone Nederlander. Maar dat niet alleen, Anker heeft van deze Daan ook nog eens Hajars leraar geschiedenis gemaakt. Zo sla ik twee vliegen in een klap, zal hij gedacht hebben, een dubbeldrama, al kun je natuurlijk ook zeggen dat hier twee sjablones in elkaar worden geschoven, want aan liefdesdrama's tussen docenten [en] leerlingen hebben film [en] literatuur evenmin gebrek. De keuze voor een leraar als minnaar lijkt mij overigens voornamelijk door iets anders ingegeven: door de wens een beeld te schetsen van de multiculti-perikelen in het onderwijs [en] het hart te luchten over de verwoestingen die alle 'Zoetermeerse flauwekul' op onze scholen heeft aangericht. In de borst van Robert Anker (zowel de romancier als de dichter) schuilen nu eenmaal twee zielen: een speelse, fantasievolle, postmoderne ziel, [en] een die niets liever wil dan de chroniqueur [en] commentator van zijn eigen tijd te zijn. In zijn beide verhalenbundels (De thuiskomst van kapitein Rob [en] Volledig ontstemde piano) ontmoeten we vooral de eerste ziel, in zijn beide vorige romans (Vrouwenzand [en] Een soort Engeland) de tweede. De hoofdpersonen van die romans komen in dit nieuwe boek even voorbij, als om aan te geven dat [Hajar] [en] Daan in hetzelfde rijtje thuishoort. Hoofddoekje Terecht, want niet alleen het onderwijsleed wordt behandeld, ook mogen we via Daans vader [en] moeder een vluchtige blik werpen op de modes van links geengageerd Nederland (van Vietnamprotest, via kraakbeweging, tot dierenbevrijdingsfront bij vader Jaak, met daartegenover allerlei New Age-variaties bij moeder Jannie). Verder maken we via vriend Jimmy, schatrijk geworden in de ICT-business [en] onbekrompen royaal voor zijn collega-'feestbeesten', kennis met de yuppenwereld van de jaren negentig. Een nadeel is dat ook in zulke tijdsbeelden vaak iets sjabloneachtigs sluipt. Een tijdsbeeld moet herkenbaar zijn, [en] dus kom je weinig tegen dat niet al bekend was van krant [en] tv. Luister bijvoorbeeld naar de discussies in de lerarenvergadering over een islamitische gebedsruimte op de (openbare) school [en] over het hoofddoekje - alle standpunten passeren levendig de revue, maar iets nieuws of verrassends kon ik er niet in ontdekken. [En] wie denkt dat rijke yuppen zich vooral onledig houden met house, pillen, seks [en] aandelen, krijgt eveneens gelijk. Zelfs in het liefdesverhaal over [Hajar] [en] Daan ontbreekt de obligate aframmeling door een crimineel jonger broertje [en] diens onfrisse vriendjes

niet. De sjablones in het tijdsbeeld horen, zou je kunnen zeggen, bij het realisme van de roman. Maar met het liefdesverhaal is iets anders aan de hand. Anker weet bliksemsgoed dat zijn verhaal niet uit de lucht is komen vallen, getuige de verwijzingen naar 'Romeo and Juliet' [en] naar 'West Side Story', Daans lievelingsfilm, waarvan hij zegt: 'Het is bijna camp [en] toch heel zuiver'. Iets dergelijks moet Anker met deze roman voor ogen hebben gestaan. Binnen de realistische setting ontvouwt zich een sprookje, waarin camp [en] zuiverheid hun uiterste best doen niet met elkaar te vloeken - door de evidente opzettelijkheid meestal met succes. Maar ook doordat het een heel volwassen erotisch sprookje is geworden, dampend van lust [en] passie. Anker windt er geen doekjes om - behalve dan het hoofddoekje van [Hajar], dat in bed op Daans verzoek aanblijft. Ziedaar iets wat de imams niet zullen hebben voorzien: het hoofddoekje als afrodisiacum! Voor [Hajar], zonder moeder [en] met een vaak afwezige vader, betekent het intussen iets heel anders: het geeft haar het gevoel ergens bij te horen, bij haar 'cultuur'. [En] dat oefent stiekem invloed uit op de populaire, onverschillige Daan, die nergens bij wil horen (behalve dan bij de feestende 'movers-[en]-shakers' rond Jimmy) [en] die zich nergens verantwoordelijk voor voelt. Dankzij [Hajar] ('een kranig meisje') begint hij te veranderen; hij wordt 'wie hij al is', dat wil zeggen een echte historicus (voordien stelde zijn vak niets voor), iemand met belangstelling voor het verleden [en] voor zijn eigen cultuur, iemand die niet meer alleen de Donald Duck [en] Harry Potter leest (als hij al iets leest), maar ook K. Schippers. Het klinkt - met alle respect voor K. Schippers - een beetje potsierlijk, [en] opnieuw tamelijk clichematig of kitscherig: de liefde die loutert, al schijnt het echt te bestaan. Maar Anker weet er een specifieke draai aan te geven, doordat juist deze loutering Daan ontvankelijk maakt voor wat [en] wie [Hajar] nog meer zou kunnen zijn dan een onweerstaanbaar 'moslimkutje' (vriend Jimmy dixit). Onwillekeurig verandert het sprookje in een parabel, die ons voorhoudt dat ware integratie alleen kans van slagen heeft als de Nederlanders zelf van hun cultuur gaan houden [en] - paradoxaal, maar niet onredelijk - tegelijkertijd bereid zijn zich voor de vreemde cultuur open te stellen. Precies zoals Daan dat doet in Marokko, waar hij zijn verdwenen (ontvoerde?) [Hajar] zoekt met de uitdrukkelijke intentie 'het land van zijn bruid te omarmen'. Misschien zal het dan toch nog allemaal goed komen. Energie Of het goed komt, laat Anker wijselijk in het midden. De roman kent een open einde, maar aan de liefde (die immers 'grenzeloos' is) zal het niet liggen. Ook daar kijk je niet echt van op. Dat ik [Hajar] [en] Daan toch met veel plezier heb gelezen, komt door de speelse, fantasievolle (zij het inmiddels minder postmoderne) ziel in Ankers borst, die zich door zijn realistische, naar actualiteit [en] tijdsbeelden hunkerende tegenhanger niet volledig op de kop heeft laten zitten. De inbreng van deze ziel is bescheiden, maar wel effectief, [en] zit in de energie [en] het stilistische elan waarmee dit realistische liefdessprookje over de pagina's spettert [en] bruist. Zodat ik mij achteraf niet verbaasd hoef af te vragen waarom de sjablones [en] de al dan niet 'zuivere' camp mij toch hebben kunnen boeien. Dat kan namelijk, om het in de stijl van deze roman te zeggen, omdat de presentatie van de leraar zo gedreven uitpakt, dat je in de klas onwillekeurig vergeet les [en] lesmateriaal al eens eerder voor je kiezen te hebben gekregen. Robert Anker: [Hajar] [en] Daan. Querido, 288 blz. E17,50 Heb je ze nooit gezien, die grieten op school van een jaar of zeventien, achttien? [En] wat denk je dat die van hem vinden, Daan Hollander? Echt wel een lekker ding! Stel je even een schoolfeest voor - nee, niet op school, dat kan in Amsterdam al jaren niet meer, zo'n school kun

niet. De sjablones in het tijdsbeeld horen, zou je kunnen zeggen, bij het realisme van de roman. Maar met het liefdesverhaal is iets anders aan de hand. Anker weet bliksemsgoed dat zijn verhaal niet uit de lucht is komen vallen, getuige de verwijzingen naar 'Romeo and Juliet' [en] naar 'West Side Story', Daans lievelingsfilm, waarvan hij zegt: 'Het is bijna camp [en] toch heel zuiver'. Iets dergelijks moet Anker met deze roman voor ogen hebben gestaan. Binnen de realistische setting ontvouwt zich een sprookje, waarin camp [en] zuiverheid hun uiterste best doen niet met elkaar te vloeken - door de evidente opzettelijkheid meestal met succes. Maar ook doordat het een heel volwassen erotisch sprookje is geworden, dampend van lust [en] passie. Anker windt er geen doekjes om - behalve dan het hoofddoekje van [Hajar], dat in bed op Daans verzoek aanblijft. Ziedaar iets wat de imams niet zullen hebben voorzien: het hoofddoekje als afrodisiacum! Voor [Hajar], zonder moeder [en] met een vaak afwezige vader, betekent het intussen iets heel anders: het geeft haar het gevoel ergens bij te horen, bij haar 'cultuur'. [En] dat oefent stiekem invloed uit op de populaire, onverschillige Daan, die nergens bij wil horen (behalve dan bij de feestende 'movers-[en]-shakers' rond Jimmy) [en] die zich nergens verantwoordelijk voor voelt. Dankzij [Hajar] ('een kranig meisje') begint hij te veranderen; hij wordt 'wie hij al is', dat wil zeggen een echte historicus (voordien stelde zijn vak niets voor), iemand met belangstelling voor het verleden [en] voor zijn eigen cultuur, iemand die niet meer alleen de Donald Duck [en] Harry Potter leest (als hij al iets leest), maar ook K. Schippers. Het klinkt - met alle respect voor K. Schippers - een beetje potsierlijk, [en] opnieuw tamelijk clichematig of kitscherig: de liefde die loutert, al schijnt het echt te bestaan. Maar Anker weet er een specifieke draai aan te geven, doordat juist deze loutering Daan ontvankelijk maakt voor wat [en] wie [Hajar] nog meer zou kunnen zijn dan een onweerstaanbaar 'moslimkutje' (vriend Jimmy dixit). Onwillekeurig verandert het sprookje in een parabel, die ons voorhoudt dat ware integratie alleen kans van slagen heeft als de Nederlanders zelf van hun cultuur gaan houden [en] - paradoxaal, maar niet onredelijk - tegelijkertijd bereid zijn zich voor de vreemde cultuur open te stellen. Precies zoals Daan dat doet in Marokko, waar hij zijn verdwenen (ontvoerde?) [Hajar] zoekt met de uitdrukkelijke intentie 'het land van zijn bruid te omarmen'. Misschien zal het dan toch nog allemaal goed komen. Energie Of het goed komt, laat Anker wijselijk in het midden. De roman kent een open einde, maar aan de liefde (die immers 'grenzeloos' is) zal het niet liggen. Ook daar kijk je niet echt van op. Dat ik [Hajar] [en] Daan toch met veel plezier heb gelezen, komt door de speelse, fantasievolle (zij het inmiddels minder postmoderne) ziel in Ankers borst, die zich door zijn realistische, naar actualiteit [en] tijdsbeelden hunkerende tegenhanger niet volledig op de kop heeft laten zitten. De inbreng van deze ziel is bescheiden, maar wel effectief, [en] zit in de energie [en] het stilistische elan waarmee dit realistische liefdessprookje over de pagina's spettert [en] bruist. Zodat ik mij achteraf niet verbaasd hoef af te vragen waarom de sjablones [en] de al dan niet 'zuivere' camp mij toch hebben kunnen boeien. Dat kan namelijk, om het in de stijl van deze roman te zeggen, omdat de presentatie van de leraar zo gedreven uitpakt, dat je in de klas onwillekeurig vergeet les [en] lesmateriaal al eens eerder voor je kiezen te hebben gekregen. Robert Anker: [Hajar] [en] Daan. Querido, 288 blz. E17,50 Heb je ze nooit gezien, die grieten op school van een jaar of zeventien, achttien? [En] wat denk je dat die van hem vinden, Daan Hollander? Echt wel een lekker ding! Stel je even een schoolfeest voor - nee, niet op school, dat kan in Amsterdam al jaren niet meer, zo'n school kun

je niet beveiligen - een schoolfeest in de Mazzo, of de Odeon, ook al lastig om ongewenst volk te weren, ook met drie leraren bij iedere deur. Enfin. Die meiden hebben zich ontroerend ouderwets voor dat feest opgetut, daar zijn ze al dagen, weken soms, mee bezig. Telefoontjes, briefjes onder de les: wat doe jij aan? Topje? Blote navel? Die gouden laarsjes, van ShoeBaLoo weet je, kunnen die bij die broek? [En] dan komen ze helemaal opgewonden aan in het feestgedruis, de snoeiharde house, ze drinken een wodka-ijs [en] nog een, wimpelen de piepeltjes af bij wie ze in de klas zitten [en] ja, daar staan ze dan met al die ongerichte seksualiteit. [En] daar staat dan Daan. In een soort zilveren skibroek op rood-witte Nikes, een oranje sweatshirt met LOVE erop [en] op de rug een smiley. Uit Robert Anker: [Hajar] [en] Daan