Grof wild door Pieter Aspe

GROF WILD door PIETER ASPE
UITGEVERIJ MANTEAU, 1998 1. DE AUTEUR Pieter Aspe (°1953, Brugge), een van Vlaanderens meest succesvolle misdaadauteurs, woont al enkele jaren in Blankenberge. Hij schrijft misdaadromans met als hoofdpersonen de Brugse adjunct-commissaris Pieter Van In en substituut (officier van justitie) Hannelore Martens, die in zijn debuut Het vierkant van de wraak zijn geliefde wordt. Grof wild is de enige titel zonder Van In en Martens. Werk: Het vierkant van de wraak (1995); De Midasmoorden (1996); De kinderen van Chronos (1997); De vierde gestalte (1998); Grof wild (1998); Het Dreyse Incident (1999); Dood tij (2000); Blauw bloed (2000), Zoenoffer (2001), Vagevuur (2001) Hij schreef ook twee jeugdromans: Bloedband en Luchtpost. 2. OVER DE TITEL Tot grof wild worden in de Jachtwet de volgende soorten gerekend: edelherten, reeën, damherten, moeflons en wilde zwijnen. De jacht op al deze soorten is gesloten. Alleen op vergunning mag een soort worden bejaagd. De twee hoofdpersonages, Victor en Eva, worden in deze novelle opgejaagd als grof wild.
3. GROF WILD : SAMENVATTING Dit staat op het achterplat van 'Grof wild': Om hun zilveren huwelijksjubileum te vieren besluit de ondernemende Eva haar echtgenoot Victor te verrassen met een korte vakantie in een afgelegen chalet in de Ardennen. Victor, een uiterst succesvol zakenman, staat op het punt een miljardendeal af te sluiten met een Japanse multinational en kan maar moeilijk loskomen van zijn zakelijke beslommeringen. Eva heeft voor hun vakantie een wel heel eigenaardig plan uitgedokterd. Met haar originele maar verregaande idee wil ze haar echtgenoot weer helemaal voor zich winnen. Wat een gezellig weekje uit zou moeten worden, ontaardt echter al vlug in een nachtmerrie zonder weerga. 4. DE PERSONAGES *Victor en Eva Borremans, 25 jaar getrouwd, eigenaars van het bedrijf Victorex *Hun zoon Jeroen en zijn vriendin Sonja *Oscar Piryns, directeur van Victorex. *Rolf, Marc, Martin en Kevin, vier motards die ingehuurd zijn om Victor en Eva te 'entertainen'. 5. BEOORDELING Pieter Aspe kan goed schrijven, zoveel staat vast, maar zijn veelschrijverij (elf romans in tien jaar) leidt wel eens tot fabuleuze anekdotiek en bijzonder slordig taalgebruik. 'Grof wild' werd uitgebracht in 1998, als tussendoortje naast zijn romans over de Brugse commissaris Van In en zijn vriendin/vrouw Hannelore. Het is een boekje van amper 123 bladzijden. Aspe debuteerde op zijn 45ste met 'Het vierkant van de wraak', een verrassend stevig misdaadverhaal met veel humor, maatschappijkritiek en een ingenieuze plot. Sindsdien brengt hij elk jaar minstens één roman uit. Daarnaast heeft hij een radiofeuilleton lopen op de Belgische familiezender Radio 2, publiceert hij kortverhalen in dagbladen en tijdschriften, en bereidt hij een toneelstuk voor voor Brugge 2002 (Europese Culturele Hoofdstad). Het is moeilijk aan te nemen dat Aspe voor zijn debuut in 1995 nooit geschreven zou hebben. Waarschijnlijk is 'Grof wild' dus een al wat ouder verhaal dat -omwille van Aspes succes als misdaadauteur - door de uitgeverij plots toch voor publicatie vatbaar bleek. Het is in elk geval amateuristischer geschreven dan zijn overige werk. Dat Aspe nu moet leven van zijn pen -na het succes van 'Vierkant van de wraak' gaf hij zijn job als conciërge van de Heilig-Bloedkapel in Brugge op- kan evenwel geen excuus zijn om de uitgave van zo'n onding te verantwoorden. Ook de uitgeverij treft schuld. Blijkbaar waren de eindredacteuren met vakantie toen het manuscript geredigeerd moest worden. 'Grof wild' doet zo'n beetje denken aan Duitse krimi's als Tatort, Der Alte of Derrick. In Duitsland hebben ze er een handje van weg om ongeloofwaardige verhaaltjes in te kleuren met dilettanterig gepsychologiseer en lachwekkend geforceerde verwijzingen naar klassiekers uit film en literatuur. Passages zoals deze, bijvoorbeeld, zijn schering en inslag in 'Grof Wild': * (blz; 43, als het hoofdpersonage Victor belaagd wordt door vier nozems): 'Morituri te salutant. De pathetische gladiatorengroet schoot hem toevallig te binnen. Hij zag flikkerende beelden uit een ouderwetse film. Kirk Douglas vertolkte de rol van Spartacus, de vrijheidsstrijder die zijn dwaze opstand tegen het machtige Rome met een eerloze kruisdood had moeten bekopen. De geschiedenis leerde immers dat de meeste rebellen gewelddadig aan hun einde waren gekomen en Victor had geen zin om hier te sterven.' *(blz. 47, een soortgelijke situatie): 'Welke straf hadden die kerels voor hem in petto? Een beeld uit de film Deliverance plantte zich als een brandende pijl in zijn geheugen. Het was de scène waarin twee gedegenereerde bosbewoners hun slachtoffer dreigden te verkrachten.' *(blz. 54, over Eva die nooit gestudeerd heeft, maar wel encyclopedieën 'verslindt'): 'De gloed veroverde haar binnenste, pulseerde als een lauwe waterstraal via haar cervix naar haar cerebrum. De herinnering aan de Latijnse woorden maakte haar geil.' *(blz. 62, over Victors zoon Jeroen): 'Jeroen was een fervent aanhanger van Epicurus. Echt genot was een kwestie van discipline. Genieten kostte tijd. Hij begreep zijn leeftijdsgenoten niet die met woorden als snelle wip of hete teef de geneugten van het samenzijn omschreven.' *(blz. 67, nadat Victor zich druk heeft gemaakt over Eva's zoveelste glas port): 'Eva moest onwillekeurig denken aan Petrus die zijn meester tot driemaal toe verloochende voor hij zijn eigen kruis durfde op te nemen.' *(blz. 96, als Victor begint te beseffen dat hij zonder gsm niet kan functioneren): 'Victor realiseerde zich nu wat Richard III had bedoeld toen hij op het slagveld riep: a horse, a horse, my kingdom for a horse. Vandaag de dag had de onfortuinlijke koning waarschijnlijk, net als Victor, om een telefoon gesmeekt.' *(blz 98, als hij het in zijn eentje moet opnemen tegen twee van die nozems): 'Hij leek David wel die zich voorbereidde op een gevecht met Goliath. (.)' Aspe overdrijft hierin, vooral omdat zijn verhaal weinig om het lijf heeft. Als Victor, ergens achteraan in het verhaal, met een gebroken been ('Vlak onder zijn knie zat een gapende wonde en daaruit stak een stuk versplinterd bot', blz.106) en kreunend van de pijn, een ladder tegen de gevel van een chalet wil plaatsen, levert dat (op blz. 112) volgend brokje 'literatuur' op: 'Vraag aan honderd veertigers of ze de stelling van Pythagoras nog kunnen formuleren en de meesten zullen verrast het hoofd schudden. Niemand ligt immers wakker van het feit dat bij een rechthoekige driehoek de som van de kwadraten van de rechthoekzijden gelijk is aan het kwadraat van de hypotenusa. Een vlugge berekening leerde Victor dat hij de poten van de ladder op één meter tachtig van de muur moest plaatsen. Om die afstand exact te bepalen, gebruikte hij zijn eigen lichaam.', enzovoort, enzovoort. Aspe chargeert ook vaak met zijn als humor bedoelde 'levenswijsheden', zoals: 'Iedereen die ooit zijn dienstplicht heeft vervuld, weet da de simpelste taak in het leger drie keer meer tijd kost dan een vergelijkbare klus in het burgerleven.' (blz. 58) Nogal storend zijn de telkens terugkerende statements over zijn personages. 'Als Eva eenmaal een besluit had genomen, kwam ze daar niet meer op terug' weet Victor op blz. 60. Enkele bladzijden verder, op blz. 67, is het dan Eva die wist 'dat het geen zin had om Victor te laten afzien van zijn voornemen,want dat niets of niemand hem nu nog kon tegenhouden.' Als Eva op het punt staat verkracht te worden door twee gangsters, blijft ze bijzonder bij de pinken: 'Tegenstand bieden had geen zin. In de loop der eeuwen waren ontelbare vrouwen verkracht. De meesten hadden het overleefd. Zo erg zou het dus wel niet zijn, troostte ze zich. Blootvoets over een strand kuieren en dan in een hondendrol trappen, dat was pas vies. Ook de verplichte diners bij Jos en Carla pasten in die categorie van wansmakelijke ervaringen.' (blz; 93) Als Aspe deze opmerking in zijn favoriete café De Estaminet in Brugge zou brengen, zou iedereen deze als seksistische ironie kunnen duiden. In deze novelle daarentegen komt ze vrij debiel over. Nog zoiets. Eva en Victor worden dus belaagd door vier nozems. Op blz. 107 zijn twee van hen al 'gesneuveld' en hun chalet staat in brand. Toch is er maar één iets waaraan een van de overblijvende nozems in deze omstandigheden denkt: Eva verkrachten. Hoewel zoiets gemotiveerd wordt met zinnen als 'Hoewel Marc 24 was, beschikte hij slechts over de intelligentie van een kind van tien' (blz; 107) en 'Het libido van idioten is meestal omgekeerd evenredig met hun geestelijke vermogens' (blz 107) lijkt me dit toch meer het werk van een schrijver die alleen maar woorden kwijt wil, dan van een auteur die ook iets wil vertellen met zijn verhaal. Het zijn veeleer trucs om de onwaarschijnlijkheid van de vertelling te camoufleren. Aspe doet er nog een schepje bovenop op blz. 115: 'Voor hem (Marc) was verkrachten de enige manier om zijn seksualiteit te beleven. Eigenlijk was dit de reden waarom hij niet halsoverkop was gevlucht toen het chalet in vlammen was opgegaan. De drang om een hulpeloos slachtoffer te domineren was sterker dan de angst om betrapt te worden.' Wie zich niet stoort aan het nogal onrealistische verhaaltje en de soms bijzonder rudimentair geschetste personages, zal zich wellicht amuseren met deze misdaadnovelle. Toch is het moeilijk om over de clichés heen te lezen en de vele overbodige passages er voor lief bij te nemen. Om nog niet te spreken over de vele taal-, stijl- en spelfouten.