Geheime kamers door Jeroen Brouwers

Jeroen Brouwers. Wat een gevaarlijke keuze. Een man die compleet geobsedeerd is door zichzelf. Maar liefst 8 autobiografieën heeft hij geproduceerd. En ik kan u allen verzekeren dat geen mens zo interessant is, dat er ook maar 2 biografieën aan gewijd kunnen worden. Laat staan er 8 aan jezelf te wijden. Maar goed, Geheime kamers is een roman. En niet zomaar een roman, eentje die kennelijk "goed" is, aangezien hij niet alleen de Gouden Uil, maar ook nog eens de Multatuliprijs in de wacht heeft gesleept. Maar schijn bedriegt, de vasthoudende lezer, die perse iets negatiefs moet ontdekken, kan algauw in een biografie op internet te weten komen dat "good old Jeroentje", op een woonboot in een sloot woont, net als onze geliefde hoofdpersoon, toevallig? Of kon hij het niet laten?

Waarom dan toch dit boek? Geen idee. Hij stond in de ECI gids, en ik was te lui om naar de bieb te gaan, dus heb ik een stapel aangekruist en per expresse besteld. Maar goed, ik was ziek en die stapel boeken kwamen zeer goed van pas, want 3 uur Tell Sell op tv, begint op derde dag van ziekte leuk te worden, en dat werd me net iets te eng. Maar goed, ik had het boek in een paar uur uit. Het beviel me wel.


We maken kennis met Jelmer van Hoff. Een compleet mislukte man. Loser met de grote L. Een afgekeurde geschiedenis leraar, die integendeel tot al z'n studiegenoten, nooit roem of geld heeft gezien. Hij woont op een oude woonboot, samen met een vrouw die hem haat, maar hem zo zielig vindt, dat ze toch maar niet bij hem weggaat, overigens maakt ze geen geheim van haar relatie met de psychiater van Jelmer. Enig gezelschap dat onze antiheld heeft is een oude stinkende hond, die het einde van het boek niet eens weet te halen. Iedere zondag zoekt hij zijn mongoloïde dochter in haar inrichting op. Een meisje op de rand van volwassenheid, met de geest van een baby. Typerend dat "dit" is wat Jelmer heeft voortgebracht.

Maar dan, op een dag, verandert alles. Hij krijgt onverwacht een uitnodiging voor de inaugurele rede van een oude vriend, en studiegenoot, Nico Sibelijn, een professor en befaamd archeoloog die al zeer belangrijke ontdekkingen heeft gedaan. En daar begint het grote avontuur van Jelmer, de vrouw van Nico, Daphne. Daphne lijkt niet van deze wereld, niet qua daden (ze leidt een dubbelleven) en zeker niet qua uiterlijk, spierwit haar, haast doorzichtige huid, en anorexia-mager. Als een fee zweeft ze Jelmers leven in, en gebruikt hem schaamteloos, om zijn hele leven overhoop te halen, en op uitzonderlijk spectaculaire wijze het leven en het boek te verlaten. Maar goed, ik loop schaamteloos op de zaken vooruit. Voordat onze beste Jelmer een pion in het even intrigerende als walgelijke schaakspel van Daphne wordt, schrijft hij brieven met haar. Steeds persoonlijker en intensiever, al snel volgen heimelijke telefoontjes. In Jelmers hoofd ontstaat een passionele verliefdheid, die verlangens bij hem oproept, waarvan je zou verwachten dat zo’n dooie tor ze niet meer had. Maar aangezien Daphne in zijn gedachten echter lijkt dan in de realiteit, projecteert hij deze gevoelens op Gonneke, een moeder van een ander meisje op het instituut van zijn dochter. Zo ontstaat de gewoonte na een vaderlijk bezoek aan zijn dochter, de dag af te sluiten met een stevig robbertje rampetampen. Hoe vaderlijk…

Maar goed, dan komt de grote ontknoping, ergens halverwege het boek. Jeroen Brouwers heeft dus originaliteit, hij is vast aan de drank. Ik vond 'm op de foto op de achterkant ook al zo wazig uitzien. Alle goede schrijvers zijn verslaafd. Maar dit even terzijde. Terug naar de clue, Daphne heeft een relatie met een bejaarde kerel, hij is alleen getrouwd. Zij is zelfs getrouwd enkel en alleen om haar aanwezigheid bij hem niet teveel op te laten vallen. En nu dient Jelmer als afleiding voor haar man. Aangezien Daphne een beroemd operazangeres is, komt de paparazzi erbij kijken en deze maken gelijk even foto’s. Kortom alles loopt in de soep. Leuk, 100 pagina’s lang. Maar dan wordt het bij het einde toch nog weer leuk. Een onverwacht plot. Wauw! Let op mijn woorden, Jeroen Brouwers sterft nog es aan een overdosis! In gezelschap van heroïnehoertje. Dit staaft de theorie dat Jeroen verdekt autobiografisch bezig is. Daphne is immers een wandelend lijk, en de obsessie van onze Jelmer.

Kortom, een boek voor de zieke, deze kan immers niet zoveel spanning aan (stel je voor dat ik was gestorven aan een hartaanval met Geheime Kamers tussen mn koude stijve vingers geklemd). Toch wel een leuk boek, al wist ik niet wat ik er van moest denken toen ik begon, aangezien het lezen mij ten sterkste was afgeraden door de autoriteit op het gebied van literatuur en al het goede geschrevene, mijn lerares Nederlands. Ik had wel gerekend om iets middelmatigs, ik kom slechts zelden iets tegen wat ik met eerlijkheid kan bestempelen als een meesterwerk, en dat was het ook. Leuke middelmaat. Jeroen Brouwers een beetje kennend, had ik me van te voren voorgenomen om autobiografische zaken op te sporen, dit maakte het toch nog een behoorlijke spannende bezigheid het boek te lezen, en vervolgens letterlijk na te pluizen.

Het boek is behoorlijk warrig geschreven, we springen qua tijdspunt behoorlijk van de hak op de tak. Geen gewone flash-backs, je krijgt aanwijzingen dat hij het verhaal niet opschrijft, maar dat Jelmer alles vertelt aan iets of iemand, je vraagt je natuurlijk af waarom, en pas geheel aan het einde kom je hier achter, Verder wordt halverwege het boek duidelijk dat Daphne definitief uit het leven van Jelmer gaat verdwijnen. Maar hoe kan dat gebeuren, iemand die zo in de ban van een ander is, kan die persoon nooit geheel verdringen, maar zal er onbewust altijd mee bezig blijven. Wat gaat er gebeuren? Ook wat betreft de personages blijven er heel wat zaken bijzonder vaag. Nico Sibelijn, heeft hij nou echt gefraudeerd met zijn grote ontdekking? Waarom doet iemand dat op zo’n jonge leeftijd? Als student hoop je toch op een echte ontdekking, dan maak je er niet een na, kan je al zo jong compleet gedesillusioneerd zijn? En Daphne? Waarom bedriegt ze haar man als voordat ze deze kent, en geeft ze al haar affectie aan een bejaarde oversekste op macht geilende zangleraar die al z'n studentes zeer persoonlijk leert kennen? Waarom doet ze haar gezin dit aan? Opvallend is dat de gebeurtenissen uiteindelijk wel verklaard worden, maar de fouten van de personages worden nooit opgehelderd. Dat komt opvallend dichtbij de werkelijkheid. Jeroen in een nuchter en cynisch moment. Deze open plekken leuken het boek natuurlijk wel ontzettend op, je wilt toch wel weten hoe het verder gaat. Zeker als je kan kiezen tussen een boek in bed of tell sell op de bank.

Maar je kan zeggen wat je wilt, maar het slot was verrassend en goed, haast Hollywoodachtig, geschikt voor een film, zoveel actie en geweld ineens. Een opschrikker voor de gedachteloze lezer die al bijna in slaap was gevallen naar 480 pagina’s over waanbeelden en de harde realiteit.

Mijn nuttige en uiterst belangrijke conclusie voor de literaire wijsgeren, geef die kerel nog een fles wodka of een shot en laat m nog es iets tikken. Het sterke van dit verhaal zit hem vooral in de personages. Niets standaard, niemand is goed of slecht, en het mooie van dit boek is dat het zo geschreven is dat je sympathie en tevens afkeer voelt voor ieder personage. Jelmer is het soort man waar niemand echte genegenheid voor voelt. Iemand waarbij je denkt; "God, als ik maar niet zo eindig", en toch toont ie aan het eind van het boek dat ie ballen heeft. Hij neemt z'n dochtertje bij zich in huis, en start een nieuw leven. In een flatje zonder werk weliswaar, met slechts 4 muren en een foto om naar te staren, maar toch, je moet het maar aandurven opnieuw te beginnen.

De verdieping heb ik qua volgorde een beetje door elkaar gegooid, en ook heb ik aan sommige punten niet zoveel aandacht besteed, maar ja, als ik er niet zoveel over te melden heb, maak ik het niet saaier dan strikt noodzakelijk is. Of de opdracht goed is gegaan? Het is niet mijn plaats over te oordelen, maar ik ben van mening dat het wijs is om op deze plaats mijn motto in de strijd te gooien. Beste mensen, het kan altijd beter, maar dat houdt niet logischerwijs in dat het opnieuw moet. Het zal er maar mee door moeten gaan, want ik ben nu te gaar om er nog wat aan te veranderen. Volgende keer ga ik een ander boek lezen, want twee boekverslagen over hetzelfde boek lijkt me vrij nutteloos.

NB. Als ik zo vrij mag zijn, deze leermethode bevordert de creatieve ontwikkeling niet echt, zo puntsgewijs alles afwerken, is echt niets voor mij, dus dat heb ik dan ook maar niet gedaan. En, nu begeef ik mij waarschijnlijk helemaal op dun ijs, als "mijn lezer(s)" dit een saai boek vonden, lees dan eerst es een biografie van Jeroen Brouwers, en ga vervolgens de autobiografische punten in de roman opzoeken. Maakt het saaiste boek een spannende puzzel, want schrijvers gooien altijd bijzonderheden van zichzelf er doorheen. Op
www.jeroenbrouwers.be staat een geweldig uitgebreide door een obsessieve fan gemaakt. Ik vermoed zelf dat Jeroen Brouwers dit zelf heeft gedaan, evenals onder verschillende namen berichten op het forum van de fanclub achter te laten.