Titel: Erik of het klein insectenboek

Erik is de hoofdpersoon in het boek. Maar het boek is ook een soort van insectenboek zoals ‘Solms’. Het stukje ‘of het klein insectenboek’ is een soort van ondertitel.

Motto: ‘Noi tutti siamo esiliati, viventi entro le cornici di uno strano quadro. Chi sa questo, vive da grande. Gli altri sono insetti.’ (Leonardo Da Vinci in een brief aan Gabriele Piccolomini)

Vertaling: ‘Wij zijn alle ballingen, levend binnen de lijsten van een vreemd schilderij. Wie dit weet, leeft groot. De overige zijn insecten.’

De mensen die de slechte kanten van het leven kennen leven beter dan de mensen die deze beperkingen niet kennen.

Biografie van de auteur: Godfried Bomans, voluit Godfried Jan Arnold Bomans, is op 2 maart 1913 geboren. Toen hij op de middelbare school zat had hij al belangstelling voor de literatuur. Hij was redacteur van schoolkranten en publiceerde korte verhalen in onder andere literaire tijdschriften en studentenbladen. Hij heeft rechten gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam.

Godfried Bomans was lang de meest gelezen schrijver van Nederland.

Hij werd vooral bekend door zijn boek ‘Erik of het klein insectenboek’ en na de Tweede Wereldoorlog met de strip ‘Pa Pinkelman’ in de Volkskrant.

Godfried Bomans overleed op 22 december 1971 aan een hartaanval.

In 2000 heeft de weduwe van Godfried Bomans zijn archief aan het Nederlands Letterkundig Museum geschonken.

Literair-historische context: Het werk van Godfried Bomans hoort niet bij een bepaalde stroming. Hij was wel een stilist. Een stilist is iemand die zich mondeling of schriftelijk uitdrukt. De werken van Godfried Bomans hebben als kenmerk wendbaarheid, humor en ironie.

Genre: Sprookje, omdat het een fantasieverhaal is.

Motivatie: Ik heb het boek gekozen omdat ik verwachte dat het boek niet al te moeilijk zou zijn.

Oordeel: Ik vond het een heel erg leuk boek. Het is een heel ander boek dan de meeste boeken van de Nederlandse literatuur. Ik vond het taalgebruik niet moeilijk en doordat het boek niet dik is lees je er snel doorheen.

Tijdens het lezen merk je de vergelijking met mensen al.

Doordat alles heel gedetailleerd beschreven wordt kun je makkelijk met Erik meeleven.

Samenvatting: Erik Pinksterblom ligt op een avond in zijn bed. Hij heeft de volgende dag een toets en heeft alles uit zijn hoofd geleerd over insecten. Daar heeft hij het boek 'Solms beknopte natuurlijke historie' voor gebruikt. Hij heeft het gevoel dat er iets bijzonders gaat gebeuren en opeens ziet hij dat het schilderij van zijn overgrootvader geen gewoon schilderij is. Alle personen in de schilderijen op zijn kamer beginnen te leven. Ze praten met hem en met elkaar. Dan zegt Erik dat hij wel zou willen weten wat er in Wollewei gebeurt. Wollewei is het schilderij dat naast zijn bed hangt en hij zelf zo genoemd heeft. Opeens wordt hij zó klein dat hij in het schilderij kan stappen. Daar wordt hij nog veel kleiner, kleiner dan menig insect. Het eerste dier dat hij ontmoet is een wesp, waarvan hij de naam niet kan uitspreken (weps). Deze neemt hem mee naar zijn huis en familie en Erik mag daar eten. De wespen maken hem duidelijk dat het erg belangrijk is van adel te zijn en een angel te hebben. Helaas kiest Erik ervoor een gedicht voor te dragen over 'de nijvere bij' (waar wespen erg op neerkijken) en bespeelt hij een bromvlieg zo driftig, tijdens het muziekuurtje van de familie, dat de vlieg overlijdt. Daarmee verliest hij zijn aanzien en trekt verder. Hij vliegt op de rug van een hommel, die zelf zegt filosoof te zijn, naar een hotel. Het hotel is een groot oud slakkenhuis en er wonen veel verschillende dieren. De eigenaar is een slak. De dieren hebben veel interesse voor hem en komen erachter dat Erik veel van hen af weet. Dit heeft hij natuurlijk allemaal geleerd uit 'Solms' boek. Het gaat zelfs zo ver dat de dieren aan Erik gaan vragen wat ze moeten doen, waarop hij antwoord dat ze moeten vertrouwen op hun instinct. Gewoon doen wat ze altijd hebben gedaan. Na een tijd daar gewoond te hebben vertrekt Erik op de rug van een pas ontpopte vlinder weer de weide wereld in. Helaas wordt die vlinder verliefd en trouwt, na het voordragen van een gedicht dat hij samen met Erik gemaakt heeft, met een vlindervrouwtje. Erik staat weer alleen. Hij loopt alleen verder en gebruikt een dennennaald als wapen, want de insecten zijn niet zo aardig meer tegen hem. Hij heeft zijn wapen hard nodig als hij een zwarte weduwe tegenkomt en haar web kapotmaakt. Gelukkig herkent hij de manier waarop zij aanvalt en steekt de dennennaald in haar lijf. Erik overleeft het en de spin niet. Dan ontmoet hij de doodgravertjes die de spin begraven en Erik ook bijna hadden begraven. Hij mag bij één van hen eten. Daar komt hij erachter dat de doodgravertjes weten waar de lijst van het schilderij is. Ze noemen het 'den dam'. Ondertussen legt het doodgravertje nog haarfijn uit aan Erik dat de hele wereld draait om doodgravertjes. In zijn tocht om weer naar de oppervlakte te komen ontmoet Erik een worm. Deze kan niet zien en zegt dit ook helemaal niet te hoeven kunnen, wormen zijn veel beter omdat ze alles kunnen zonder te zien. Echter, de worm raakt in de knoop en heeft toch Eriks ogen nodig om eruit te komen. Een langslopende mier biedt zijn hulp aan. Deze mier neemt hem mee naar zijn kolonie. Erik wil graag mee want hij heeft gehoord dat al het werk stil ligt omdat de dieren zich afvragen of het wel in 'Solms' staat wat ze doen. Hij probeert ervoor te zorgen dat iedereen weer aan het werk gaat en laat ondertussen de worm ophalen door de mieren. Helaas hebben ze hem niet helemaal begrepen en brengen ze hem in wel honderd stukjes voor zijn voeten. Dan stelt Erik voor om samen de lijst te zoeken. De mieren mogen dan bij hem logeren. Dat vinden de mieren een goed idee en met elkaar trekken ze eropuit. Helaas komt Erik terecht in een enorme veldslag met een ander mierenleger. Net op het moment dat er iets in zijn ogen gespoten wordt en hij dat eruit wil wrijven merkt hij dat hij weer in zijn bed zit. Hij kleedt zich aan en loopt naar beneden, maar niets is veranderd. Op school maakt hij de toets met de kennis die hij heeft maar de juf vindt het maar raar en hij moet zelfs nablijven. Erik heeft nooit meer meegemaakt dat de schilderijen gingen leven. Maar in het dagelijks leven vergelijkt hij veel mensen met de verschillende insecten die hij heeft ontmoet.