5VA
19 mei 2009

1. Zakelijke Gegevens
a. Louis Couperus
b. Eline Vere; een Haagsche roman, Veen, Amsterdam/Antwerpen, 1991-4, 586 blz. (eerste druk1889)
c. Psychologische/naturalistische roman

2. Eerste Reactie
a. In de les Nederlands hadden we het al over dit boek gehad en verschillende mensen prezen het aan. Toen ik dus een boek moest kiezen om te lezen, had ik snel gekozen.
b. Ik vind het een mooi boek. Je valt erg middenin het boek: je weet niets van de voorafgaande gebeurtenissen of personages, maar uiteindelijk kom je steeds meer in het verhaal.

3. Verdieping
a. Wanneer Betsy en Henk (getrouwd, Betsy is de zus van Eline) thuis komen treffen ze Eline aan. Eline stort haar hart uit bij Henk. Ze is van streek en wil niet meer leven. Als de hele familie een keer naar de opera gaat is Eline totaal gefascineerd door Theo Fabrice.

Paul (Eline’s zwager, Henks broer) en zijn moeder komen de volgende dag thee drinken, waarbij Eline en Paul samen zingen. Mevrouw is helemaal weg van Eline, zij had veel liever gezien dat haar zoon Henk met Eline was getrouwd, nu vindt ze Paul en Eline goed bij elkaar passen.
Het is Sinterklaasavond. Eline krijgt een prachtig cadeau: een ontzettend dure beschilderde waaier. Zij is helemaal in de wolken en denkt dat deze waaier van Fabrice komt. Freddy van Erlevoort weet echter dat die waaier van haar broer Otto is die een oogje op Eline heeft. Eline besluit na deze avond een plakboek van Fabrice aan te leggen en verder bezoekt ze iedere opera waarin hij zingt. ‘s Ochtends gaat ze wandelen in de hoop dat ze Fabrice tegenkomt. Wanneer Eline de honden na zo’n wandeling mee het huis in neemt leidt dit tot een heftige ruzie met Betsy. Haar neef Vincent komt nog even langs en vertelt over zijn Amerikaanse vriend die een baan voor hem zoekt. Eline is helemaal weg van Vincent terwijl haar zus Betsy hem niet kan uitstaan.
Eline en Vincent wonen een optreden van Fabrice bij. Dit keer zit ze voor het podium. Als ze Fabrice van zo dicht bij ziet smelten al haar dromen als sneeuw voor de zon. Ze vlucht naar huis en verbrand het plakboek. Met de komst van het voorjaar komen de gevoelens van Otto voor Eline ook uit. Hij vraagt haar ten huwelijk. Maar Eline wil hier nog over nadenken. Op een gegeven moment verwacht iedereen de aankondiging van de verloving maar die blijft uit, tot op het allerlaatste moment van het feest wanneer Eline zich in Otto’s armen werpt. Dit is een klap voor Marie, zij had ook een oogje op Otto. Eline wordt door Otto’s familie uitgenodigd om de zomer door te brengen op hun landgoed de Horze in Gelderland. Eline voelt zich erg gelukkig op de Horze. Dit schrijft ze in een brief naar Betsy. Ze kan geheel zichzelf zijn en Otto’s liefde geeft haar vleugels.
Wanneer Eline weer terug is in Den Haag heeft neef Vincent de zomer doorgebracht bij Betsy en Henk. Eline en Vincent hebben een heftige discussie en Vincent valt daarna flauw. Eline is helemaal overstuur. Ze verzorgt Vincent omdat ze denkt dat het allemaal haar schuld is: ze denkt zelfs dat Vincent verliefd op haar is. Als Vincent naar Amerika gaat voor zijn werk voelt Eline zich verdrietig. Later krijgt Eline ruzie met de anderen over Vincent, ze scheldt tegen Otto om Vincent te verdedigen. Henk bemoeit zich er mee maar Eline trekt zich er niks van aan. Ze besluit om de verloving te verbreken en schrijft een brief naar Otto. Eline huilt voortdurend. Wanneer Otto de brief ontvangt en leest beseft hij dat Eline (volgens hem) nooit van hem gehouden heeft.
Ondertussen denkt Eline dat Vincent nu niet naar Amerika zal gaan maar dit doet hij toch. Later op een diner krijgen de zussen weer ruzie en als ze thuis komen gaan ze nog even lekker door. Dan rent Eline weg. Eline gaat naar Jeanne Ferelijn (een jeugdvriendin) die haar opvangt. Eline wordt ziek en gaat naar Brussel met een oom en tante.
In de anderhalf jaar dat Eline weg is gebeurt er veel in Den Haag. Marie beseft dat ze ontzettend verliefd is op Otto. Als Eline weer terug keert naar Den Haag gaat ze bij de moeder van Henk en Paul in wonen.
Eline wordt in die periode erg ziek, ze kan niet meer zingen en ze hallucineert. Wanneer de dokter langskomt, stelt deze longtering vast, ten gevolge van een verwaarloosde kou. Eline’s oom neemt haar weer mee terug naar Brussel. Maar Eline voelt zich niet thuis in Brussel. Dan komen Vincent en zijn vriend Lawrence St Clare haar bezoeken. Eline gaat uit met Lawrence en leeft een beetje op. Dan doet Lawrence Eline een huwelijks aanzoek maar Eline wil meer tijd hebben voordat ze besluit. Als hij terugkomt van zijn reis zal ze hem antwoorden. Dat heeft ze nooit gedaan, ze ging terug naar Den Haag.
Wanneer Eline weer terug is in Den Haag gaat het minder goed. Ze heeft alle tijd om over haar leven na te denken. Ze wordt hierdoor heel erg depressief, gaat hallucineren en kan niet slapen. Ze krijgt van de dokter medicijnen. Eline ziet geen verschil meer tussen realiteit en fantasie en wil zelfmoord plegen. In een vlaag van waanzin neemt ze een flesje met morfine in. Ze neemt het medaillon dat ze van Otto heeft gekregen in haar handen en bekijkt de foto. Ze beseft dat ze het aanbod van Lawrence niet had kunnen accepteren want ze houdt nog van Otto. Dan stopt ze de foto in haar mond en bijt er op. Op deze wijze slaapt Eline in.
Na de dood van Eline trouwen Paul en Freddy en na een poos trouwen ook Otto en Marie.

b. Over de schrijfstijl valt veel te zeggen. Stijlmiddelen die vaak toegepast zijn, zijn beschrijvingen, dialogen en de ‘erlebte Rede’ (het weergeven van een innerlijke monoloog op indirecte wijze). Verder komen er lange, moeilijk leesbare zinnen voor, in een aantal specifieke gevallen Frans taalgebruik en veel beeldspraak.
De ruimte is van groot belang. Het Haagse, aristocratische milieu wordt Eline fataal. Het is een milieu van decadentie en onbeschaafde luxe. Eline wordt hier overspannen van: ze ziet wel de zinloosheid van dit leven in, maar heeft niet de kracht zich hieraan te onttrekken. Ze past zich telkens aan en speelt steeds weer een andere rol. Uiteindelijk weet ze zelf niet meer wie ze eigenlijk is. Op landgoed de Horze is dit heel anders: in deze rustige, natuurlijke omgeving kan Eline zichzelf zijn. Het milieu in den Haag heeft ook zo zijn invloed op Vincent, die pas opbloeit in New York. Op kleiner niveau is de ruimte ook vaak typerend voor het karakter van de bewoner. Eline heeft haar kamer zo ingericht dat alles er weelderiger en rijker uitziet dan dat het eigenlijk is. Zo doet Eline zich ook steeds anders voor dan ze is.
De hoofdpersoon is Eline Vere. Het boek beschrijft (een gedeelte van) haar leven.
De gebeurtenissen worden chronologisch verteld, op enkele flashbacks en de uitwijding over Elines verleden na. De vertelde tijd is ongeveer vierenhalf jaar.
c. Het thema in dit boek is het noodlot. Een belangrijk motief is ook het acteren, het je voordoen dan je werkelijk bent. De titel past goed bij het verhaal: Eline Vere is de hoofdpersoon en Den Haag is de plek waar het verhaal zich afspeelt en ook een belangrijke factor in Elines ondergang.
d. De schrijver is Louis Marie Annie Couperus. Hij is geboren op 10-06-1863 in Den Haag en overleden in De Steeg op 16-07-1923. Hij was het jongste kind in het gezin van een bestuursambtenaar in Nederlands-Indië. Louis kon niet aan de verwachtingen van zijn vader voldoen. Deze situatie heeft zijn persoon en het karakter van zijn werk bepaald.
In zijn boeken speelt het noodlot een grote rol. Hij heeft een enigszins geaffecteerde, precieuze, in de loop der jaren volgens sommigen overdadig geworden stijl, vol neologismen, archaïsmen en inversies. Eline Vere is zijn eerste roman en vertoont een nauwe relatie met de volgende romans en verhalen van Couperus. Typerend is de combinatie van het noodlot met het naturalisme, dat zou ook in zijn volgende boeken terugkomen. Couperus heeft met dit boek een goed beeld gegeven van het leven in de hogere Haagse kringen in het einde van de negentiende eeuw.
Op internationaal niveau kan deze roman geplaatst worden naast een aantal Franse realistische en naturalistische romans (bijv. Madame Bovary (1857)).

4. Beoordeling
a. Ik vind het een mooi boek. De schrijfstijl is wel wat moeilijk, maar de goede en uitgebreide beschrijving van alles maakt het boek wel tot een boeiend, mooi boek. Door die uitgebreide beschrijvingen kun je jezelf bijvoorbeeld beter inleven in de personages.
Ik wist van tevoren al dat Eline Vere het verhaal niet zou overleven, dus ik las er wel naar toe. Toch was het jammer: persoonlijk heb ik liever een happy end. Maar de manier waarop de schrijver het heeft beschreven maakt veel goed.

Een aanrader is Eline Vere niet direct: de schrijfstijl is erg lastig en zodoende moet je jezelf er wel doorheen worstelen. Maar het is wel erg goed geschreven, dus wat dat betreft geef ik een positief advies over dit boek.