Eline Vere Deze boekbespreking moest vrij uitgebreid. Het is nogal wat tekst dus heb ik de hele boel onderverdeelt in kopjes zodat je sneller overzicht krijgt over wat waar staat. Er zitten ook citaten uit het boek tussen die je kunt gebruiken als je je ergens meer op in wilt gaan in je boekbespreking ofzo. Korte samenvatting: Eline Vere handelt over de levensgeschiedenis van een begaafde maar melancholieke vrouw uit de overbeschaafde Haagse aristocratie (de hogere, veelal rijkere klasse in de samenleving) van de 19e eeuw, die uiteindelijk eindigt in krankzinnigheid en een tragische dood. Stijl: Eline Vere is proza en valt onder het (sub)genre psychologische roman. In Eline Vere wordt uitgebreid het gevoelsleven van verschillende mensen uitgediept, met Eline in de voorgrond. Dit is terug te vinden in talloze beschrijvingen van gesprekken met zichzelf en anderen die in het boek gevoerd worden. Door haar twijfels en gedachten(spinsels) te volgen zie je dat ze steeds verder in zichzelf lijkt te verdrinken. Haar leven bestaat uit twijfels, en naarmate ze zich steeds vaker ellendiger voelt, sleept ze zich door haar bestaan voort, en ziet ook het nut van haar bestaan niet meer in.
Beschrijving van de hoofdpersoon: Eline Vere is de jongste van de twee zussen (Betsy is haar oudere zus), donkerder van haar en slanker, minder rijk van vormen dan haar zus Betsy. Couperus beschrijft haar uitvoerig: “Haar schaduwvolle zwartbruine blik, bij de geämberde bleekheid van haar tint en het kwijnende van sommige van haar gebaren geven haar iets van een lome adaliske die droomde. Die schoonheid verzorgde zij zeer, als een dierbaar juweel dat men laat fonkelen (…) en deze aanhoudende zorg deed haar als verlieven op wat zij bevalligs aan zich vond. Minutenlang kon zij zich spiegelen (…) zich de oogleden een weinig amandelvormig vertrekkende of heur bruine haren woest om zich heen warrelende (…)”. “Zij herinnerde zich na de dood van haar vader, jong gestorven in de ontevredenheid van een mislukt leven, na die van haar moeder, plotseling door een immer dreigende hartkwaal getroffen, haar jeugd onder de hoede van een verweduwde tante en zachte voogdes. In Eline die (…) behoefte gevoelde aan tedere steun en zachtkoesterende warmte, en wier zenuwen, fijn als vezels ener bloem, zelfs in haar weke, als met fluweel gecapitonneerde omgeving dikwijls nog door de minste tegenstand te ruw werden beroerden te hevig geprikkeld, ontwikkelde zich uit angst een terughoudendheid die haar gemoed vulde met duizenden kleine grieven van heimelijk verdriet.” [Kortom: ze verloor beide ouders op jonge leeftijd en werd door een tante opgevoed. Ze ontwikkelde zich tot een kwetsbaar en fragiel typetje.] Eerst wordt Eline verliefd op Fabrice, en dat maakt haar aan het begin heel vrolijk. Alleen is Fabrice onbereikbaar en dat maakt haar wederom treurig. Ze krijgt een relatie met Otto van Erlevoort, die ze verbreekt omdat ze denkt hem niet waard te zijn en zij hem niet gelukkig kan maken. De eerste ‘scheur’ in hun relatie is wanneer Eline uitelkaar ploft van woede tegen haar zus Betsy. Otto gaat zich ermee bemoeien waarop Eline hem in haar boosheid allerlei verwijten naar het hoofd slingert. Ze zegt tegen hem; “En jij… jij…jij met je eeuwige kalmte, je eeuwige laconieke kalmte! Ik word er dol onder, onder die kalmte! O, God, ik word er dol onder! Betsy verpletterd me onder haaregoïsme en jij onder je kalmte, ik kan het niet meer uithouden, ik stik eronder!” “Eline!” riep Otto. Hij rees op en ontklemde haar polsen en zag haar vlak in de ogen. Zij verwachte iets vreselijks (…) dat hij haar op de grond zou neergooien, dat hij haar zou slaan… Maar hij schudde slechts langzaam terwijl hij haar vasthield zijn hoofd en zijn stem klonk bedroefd toen hij eenvoudig zei; “Eline… Foei!”. “Was dat dan de wilskracht waarmede zij zich had willen dwingen van Otto te blijven houden, omdat zij hem en zichzelve ongelukkig zou maken wanneer zij niet meer van hem hield? Wat was dan het keven? Wat was dan de mens? Een willoze speelbal die door het noodlot her- en derwaarts geslingerd werd?” Het Otto&Eline is stuk. Een paar weken later schrijft ze hem een brief waarin ze hun relatie officieel verbreekt. Ze krijgt echter toch weer spijt, en verandert door haar melancholieke kijk op alles in een heel andere vrouw. Ze wordt ziek en hoest veel, waardoor ze vermoeid raakt. Ze krijgt van dokter Rijer die haar wekelijks bezoekt slaapdruppels omdat ze slecht slaapt. Ze gaat een tijdje op reis en logeert bij een tante en een oom. Het gaat haar erg slecht als ze weer thuis komt. “Dokter Rijer had er nogmaals uitdrukkelijk bij Eline op aangedrongen dat zij zich bezigheden zou scheppen, dat zij niet in lome melancholie zich vermijmeren zou van de vroege morgen tot de late avond.” Eline spreekt ook haar ergernis uit over de huichelarij binnen de kerkgemeenschap, waardoor ze buiten de gemeenschap dreigt te vallen omdat men zulks van een vrouw niet accepteert. Haar leven sleept zich voort en “voor de honderdste maal in haar leven vroeg Eline zich af, waarom zij leven moest, indien zij niet gelukkig kon worden!” Bedoeling van het boek: Je kunt je afvragen of Couperus de bedoeling had mensen erop te wijzen hoe vrouwen in zijn tijd als lamme willoze wezens werden “opgevoed” dat ze geen beslissing konden nemen. Of wilde hij laten zien wat een nutteloos bestaan al deze mensen, met name de aristocratie die niet hard hoefde te werken, eigenlijk leidde. Het eindeloos over en weer bezoeken afleggen, opgeschroefde gesprekken en gemaakte vrolijkheid maken het bestaan van mensen in die kringen, met name vrouwen die alleen maar in hun onhandige jurk charmant en bevallig moesten zitten wezen, ontzettend niet boeiend en saai! De mensen lijken in romantische ideeën en denkpatronen, typisch voor die tijd waarin Couperus schrijft, vast te zitten. Beschrijving andere personages en onderlinge relaties: De roman Eline Vere speelt zich af in het Haagse “coterie” aan het eind van de 19e eeuw. Een vaste kring mensen uit dezelfde hogere klasse maakt visites bij elkaar, geeft een diner-tje of een soiree, gaat naar de opera of naar het Kurhaus in Scheveningen. Eline Vere woont bij haar oudere zus Betsy, die getrouwd is met Henk van Raat. Ze hebbeen één zoontje, Ben, die geestelijk gehandicapt is. Henk’s moeder, de oude mevrouw van Raat (Dora), heeft na het overlijden van haar man met wie ze een gelukkig huwelijk had, een eenzame oude dag. Haar zoon Paul (Henk’s broer dus),die bij haar woont gaat vaak uit. Hij vormt een vrolijk clubje met zijn nichtjes Lili en Marie Verstraeten en de twee jongste telgen van de adellijke familie Van Erlevoort (-ter Horze); Etiénne (Eetje) en Frédérique (Freddie). Aan het grote huis aan het lange Voorhout woont weduwe van Erlevoort met de twee genoemde kinderen Eetje en Freddie en zoon Otto (Eline’s latere liefde dus) en dochter Mathilde van Rijssel die gescheiden is en 4 kinderen heeft. Théodore, de oudste zoon van weduwe van Erlevoort, woont met zijn vrouw Truus en de kinderen op het Gelderse familielandgoed de Horze. ‘s Zomers komt de familie meestal gezamenlijk op de Horze bijeen. Hier voelt Eline zich het meest gelukkig. Jeanne, een jeugdvriendin van Eline en Betsy heeft een zorgelijk huwelijk met haar zieke man Frans Ferelijn en haar zwakke 3 kinderen. Théo Fabrice is de eerste man op wie Eline verliefd wordt. Aan haar liefde komt abrupt een einde als ze hem zonder de flatteuze operakleding ziet optreden. Eline’s teleurstelling is hevig, maar al gauw krijgt ze een relatie met Otto van Erlevoort. Ze voelt zich aanvankelijk rustig en gelukkig aan zijn zijde, maar voelt steeds meer sympathie voor haar neef Vincent. Op een dag in december vraagt komen Vincent en zijn vriend Lawrence St. Clare, die samen willen gaan reizen. Eline,oom en tante opzoeken. Eline voelt zich tot Lawrence aangetrokken, die haar op een gegeven moment ten huwelijk vraagt. Ze weigert wanhopig. Op een avond ziet ze zo tegen een slapeloze nacht op dat ze van de, door dokter Rijers voorgeschreven morfineslaapdruppels een te grote dosis neemt en hieraan sterft. Otto leeft verder en wordt langzamerhand weer wat gelukkig als hij oog voor Marie Verstraeten krijgt. Zij houdt ook van Otto. Lili trouwt met Georges de Woude, en Paul en Frédérique uiteindelijk ook. Jeugdvriendin van Eline en Betsy, Jeanne, komt al tijdens Eline’s leven te overlijden in Indië. Bibliografische gegevens van de schrijver en boek: Louis (Anne Marie) Couperus leefde van 1863 tot 1923. Hij werd geboren in Den Haag, maar bracht een deel van zijn jeugd in Indië door. Hij trouwde (ondanks zijn homoseksuele geaardheid) met zijn nichtje Elisabeth Baud en reisde veel. Couperus heeft veel geschreven, o.a.: “Noodlot”, “Extaze”, “metamorfoze”, en “De stille kracht”. Ook schreef hij voor het dagblad “Het Vaderland”, en het weekblad “De Haagsche Post”. Couperus 1e prozawerk “Eline Vere”, kan een naturalistische roman genoemd worden. Het naturalisme, een litteraire stroming waarvan de theoretische principes verwoord werden door de Franse schrijver Emile Zola, werd door de meeste tachtigers gewaardeerd. Eline Vere kreeg lovende kritiek. Het boek verscheen in 1889, en is in 1991 verfilmd. Couperus schreef de roman Eline Vere in een stemming van wanhoop over zijn mislukte poëziebundels. ISBN: 75.03.225