6

Wordt het verhaal chronologisch verteld of maakt de auteur tijdssprongen?

Wat is het effect van deze manier van schrijven?

Het wordt chronologisch verteld, maar er zijn wel een paar flashbacks, verteld in de “artikelen” van Laura en natuurlijk de gebeurtenis waardoor Fajah in de kliniek wilde.

7

Wat is het thema van het boek?

Ondanks dat de liefde een grote rol speelt in dit verhaal, is het grote thema niet liefde. Anna Bervoets zegt in een interview: “Dat is een van de belangrijkste thema’s in Efter: de verhalen die we onszelf en elkaar vertellen om met onszelf en elkaar te kunnen leven. Een van die verhalen is de manier waarop we verliefdheid uitleggen. Maar dat ‘verhalen vertellen’ gebeurt in Efter op allerlei niveaus. Het motto van het boek is dan ook: ‘The World is a story we tell ourselves about the World.’’”

8

Waarop slaat de titel van het boek?

Efter is een medicijn tegen LAD (Love Addiction Disorder), wat ontwikkeld is door Pete en getest wordt in de kliniek.

9

Vind je het boek spannend of saai? Hoe komt dat denk je?

Er zat niet heel veel actie in het boek, maar het was zeker geen saai boek. Je wilde wel graag weten wat er nu ging gebeuren. Ik vond het eerste deel van Robert | Pete lastig om doorheen te komen, maar daarna las het vlot door en had ik het zomaar uit. Elke hoofdstuk kreeg je een nieuw stukje van het plot te lezen, waardoor de spanning er goed ingehouden werd.

10

Heb je iets van het boek geleerd? Wat?

Het heeft me aan het denken gezet over waarom mensen denken wat ze denken. Ik vind dit ene hele interessante vraag.

11

Had je al eerder boeken over dit thema gelezen? Vond je dit boek mooier of minder mooi?

Nee

12

Denk je dat je nog een boek over hetzelfde thema wilt lezen?

Jawel

13

Hoe loopt het boek af? Vond je dit een passend einde voor dit boek? Was het einde voorspelbaar of verrassend?

Ik vond het einde echt geweldig. Ik ‘shipte’ Narco en Silver echt zo hard tijdens het lezen, en ik ben zooooo blij dat ze uiteindelijk bij elkaar zijn gekomen. Ik vond het ook fijn dat het een heel gesloten einde had. Je kon het boek echt tevreden wegleggen. Je word ook aan het denken gezet: is liefde nou echt zo anders dan drugsverslaving?

Geef het boek, wat betreft de hierboven besproken elementen, een cijfer van 1 tot 10:

1     2     3     4     5          5,5     6     7     8 _    9     10

INHOUD EN WERKELIJKHEID

1

Is het een verhaal dat in de realiteit heeft plaatsgevonden of zou kunnen plaatsvinden?

Het zou realiteit kunnen gaan worden

2

Gaat het boek over iets wat je herkent of wat je zelf hebt meegemaakt?

Nee

3

Heeft de tijd waarin het boek zich afspeelt invloed op de manier waarop de gebeurtenissen zich afspelen?

Ja!

4

Welk beeld van de maatschappij straalt het boek uit?

Een toekomstig beeld.

5

Levert de auteur (of leveren zijn personages) kritiek op de wereld waarin het boek zich afspeelt? Ben jij het daarmee eens?

Nee, ze zet je alleen aan het denken

6

Behandelt het boek een actueel thema dat tegenwoordig erg in de belangstelling staat?

Levert het een nieuwe kijk op het thema?

Ja, Achterin de roman staat een lijst met geraadpleegde literatuur, met bijvoorbeeld de titel 'Is it love or is it addiction?' De vraag of verliefdheid biologisch gezien een verslaving is, komt niet zomaar uit de lucht vallen maar speelt ook in de wetenschap.

7

Valt je iets op aan de man-vrouwverhoudingen in het boek?

Ja, het is een gescheiden vrouwenkliniek (de enige in Nederland), maar toch mag Silver in de kliniek.

Geef het boek, wat betreft de hierboven besproken elementen, een cijfer van 1 tot 10:

1     2     3     4     5     6     7     8     9     10

TAAL EN STIJL VAN HET BOEK

1

Is het hele boek in dezelfde stijl geschreven of vermengt de auteur verschillende stijlen? Wat is het effect van die manier van schrijven?

Dezelfde stijl, het leest heel vlot en prettig

2

Hoe zou je die stijl omschrijven? Bijvoorbeeld: hoogdravend, eenvoudig, poëtisch, zakelijk, etc.

Modern

3

Past die stijl bij het onderwerp en het thema van het boek? Waarom?

Ja, het verhaal vindt in de toekomst plaats en dus is een ouderwetse taal niet echt op zijn plaats. Door de paar toekomstige woorden had je toch het toekomst-idee, maar kon je het nog wel lezen zonder de draad kwijt te raken.

4

Is het boek geschreven in een taal die afwijkt van de gewone omgangstaal, of niet?

Sommige woorden

5

Viel het taalgebruik in het boek je op? Zo ja, in welke zin? Werd je verrast door mooie formuleringen, of ergerde je je juist aan de gehanteerde taal? Zijn je tijdens het lezen woorden of zinnen opgevallen die je mooi, of juist lelijk, vond?

Nee

6

Speelt de auteur in dit boek met de taal? Zo ja, zijn die woordspelletjes grappig?

Nee

7

Zag je het verhaal tijdens het lezen voor je ogen gebeuren?

Ja, vooral in de kliniek zag ik het verhaal echt voor me.

Geef het boek, wat betreft de hierboven besproken elementen, een cijfer van 1 tot 10:

1     2     3     4     5     6     7     8     9     10

UITERLIJK VAN HET BOEK

1

Wat valt op aan de omslag van het boek?

Heel moderne omslag. Zwart met een soort maan en een trap en mechanische tekeningen.

2

Is het boek prettig leesbaar? Hoe komt dat?

Ja, het is vlot geschreven en makkelijk te volgen doordat er goed over personages is nagedacht.

3

Staan er illustraties in? Zo ja, wat valt daarover te zeggen?

Nee

4

Nodigt de flaptekst uit tot lezen?

Ja, het sprak me meteen aan

Geef het boek, wat betreft de hierboven besproken elementen, een cijfer van 1 tot 10:

1     2     3     4     5     6     7     8     9     10

EN VERDER

1

Zou je iemand aanraden dit boek te lezen? Waarom (niet)?

Ja, het is een leuk boek dat vlot leest en het verhaal is ook nog leuk en spannend

2

Wie denk je dat dit boek mooi of interessant zou vinden? En wie niet?

Veel mensen, het is toegankelijk voor een groot publiek en vooral mensen met een wetenschappelijke achtergrond vinden dit boek denk ik extra interessant.

3

Denk je dat je dit boek nog eens zult herlezen? Waarom (niet)?

Misschien in de toekomst, maar ik sta niet te springen.

4

Ben je van plan andere boeken van deze auteur te gaan lezen? Waarom (niet)?

Nee, ik ben niet zo van Nederlandse literatuur

5

Ben je van plan andere boeken van deze auteur te gaan lezen? Waarom (niet)?

^^

6

Is er iets wat je de schrijver van dit boek zou willen vragen of vertellen?

Denk je zelf dat liefde een verslaving is of niet?

Geef het boek, wat betreft de hierboven besproken elementen, een cijfer van 1 tot 10:

1     2     3     4     5     6 _    7 _    8     9     10

EINDOORDEEL:

Waar ik in dit boek van hield: Dat het makkelijk doorlas en de spanning werd goed vastgehouden + de goed ontwikkelde en interessante personages

Waar ik in dit boek niet van hield: Het eerste deel was lastig in te komen, en door sommige toekomstige woorden raakte je wel in de war

Wat in dit boek vragen bij me opriep: Zie 6

Ik vond dit boek: niet te lezen / heel slecht / vrij slecht / zozo / vrij goed / heel goed / ontzettend goed

Bron: bijlage juryhandleiding De Inktaap, oktober 2014`

SAMENVATTING

#103 - 22 december

In de proloog vertelt Laura Horst, journaliste, over #103, een van de slachtoffers van Efter. Efter is een nieuw medicijn op de markt tegen verliefdheid, maar veroorzaakt veel slachtoffers. Slachtoffer #001 is op 7 augustus gevonden op haar kamer; zij heeft haarzelf van het leven beroofd door middel van rattengif. Laura Horst trekt de betrouwbaarheid van Henk Schrama (voorzitter Europese Medicijnenautoriteit) in twijfel.

MEI

Robert | Pete

Robert is uitgenodigd voor een exclusieve presentatie van de farmaceut Fizzler. Robert is uitgenodigd door Pete, een oude studievriend van hem, maar hij weet niet wat hij op de presentatie te zoeken heeft. Peter wil via Robert op een intieme manier in gesprek komen met Henk Schrama, die tevens de schoonvader van Robert is. De presentatie gaat over verslaving en dan specifiek over LAD (love addiction disorder), maar Robert verlaat vroegtijdig de presentatie omdat hij de informatie die verstrekt wordt, achterhaald vindt. Hij drinkt een drankje in de lobby en heeft na de presentatie nog een gesprek met Pete. Wanneer Peter vraagt naar zijn schoonvader, beseft Robert waarom hij is uitgenodigd voor de presentatie. Vlak daarna vertrekt hij naar huis, mede doordat zijn vrouw Heleen hem een bericht stuurt dat er iets met Meija (Roberts stiefdochter) is.

I - 23 mei

Fajah is een patiënt in de privékliniek Jaghthof, die gerund wordt door Katinka Asselbergs (vrouw van Pete). Zij zit hier officieel om af te kicken van haar liefde voor Tyrell, maar ze probeert te verbergen dat ze eigenlijk helemaal niet lijdt aan LAD. In de kliniek is ze bevriend geraakt met Silver Boy, de enige jongen in de kliniek. Fajah doet alsof ze Efter slikt, maar doet dit stiekem niet.

JUNI

Meija | Sjoerd

Meija is op zoek naar Sjoerd en bezoekt daarom het appartementencomplex waar hij woont. De gordijnen zitten dicht, maar dat was drie dagen daarvoor nog niet het geval. Sjoerd heeft al een aantal dagen niks van zich laten horen, terwijl ze daarvoor een heftige liefdesrelatie hadden. Via de buurvrouw weet Meija binnen te dringen in Sjoerds appartement en ziet aan de verbruikte etenswaren dat er een persoon op bezoek is geweest.

Sjoerd brengt die dagen door met Lisa. Lisa is een paar maanden daarvoor naar Zuid-Afrika vertrokken en Sjoerd dacht dat daarmee de relatie was beëindigd. Het contact is nu echter weer hernieuwd en Sjoerd denkt dat het beter voor hem is om met Lisa verder te gaan omdat hij het leeftijdsverschil tussen hem en Meija te groot vindt. Hij neemt Lisa mee naar zijn appartement. Meija is getuige van een vrijpartij tussen Lisa en Sjoerd en beseft dat Sjoerd 'n ander heeft.

II - 21 juni

Katinka deelt mee dat Maan is verdwenen. Wat er met haar is gebeurd wordt de andere patiënten niet verteld. Fajah vertelt Silver waarom zij eigenlijk niet in de kliniek thuishoort.

JULI

Heleen | Katinka

Heleen en Katinka zitten samen in de trein op weg naar Jaghthof. Meija heeft, op aanraden van Robert, besloten dat ze daar wil afkicken van Sjoerd.

Katinka heeft Laura Horst te gast in de kliniek. Zij vraagt onder andere naar het verleden van Katinka, haar privéleven, de verdwijning van Maan en de experimenten met Efter op Jaghthof. Op het moment dat Laura vertrekt, komen net Heleen en Meija aan. Katinka wil niet dat Laura Fajah spreekt en laat haar daarom Meija rondleiden in het gebouw.

III - 6 juli

Katinka bespreekt met Fajah haar twijfels over de diagnose van LAD bij Fajah. Fajah blijft stug volhouden dat ze af wil kicken van haar verliefdheid. Ze denkt terug en de dag ervoor; wat heeft ze verkeerd gezegd tegen Meija dat bij Katinka terecht is gekomen? Maar ze kan niet bedenken wat dat zou kunnen zijn geweest. Om Katinka te overtuigen dat ze LAD heeft, begint Fajah met het slikken van Efter.

IV - 8 juli

Fajah wordt wakker in bed met Meija en Silver. Die avond ervoor zijn ze met z'n drieën op Silvers kamer beland en hebben daar wodka gedronken, wat eindigde in een trio.

V - 12 juli

Fajah denkt door de opmerking van Meija, dat zij en Fajah op elkaar lijken, dat Meija ook geen LAD heeft. Fajah en Meija brengen steeds meer tijd met elkaar door en Fajah raakt erg gesteld op Meija.

VI - 18 juli

Fajah vertelt haar verhaal aan Katinka en Meija. Op een vrijdagavond vraagt haar stiefbroer Tyrell of ze mee uitgaat. Fajah slaat deze uitnodiging af maar Tyrell blijkt haar Seos mee te hebben genomen waardoor ze hem toch achterna gaat. Het regent buiten en in de club is het erg druk. Na lang zoeken vindt Fajah Tyrell en heeft hem een duw. Tyrell laat een flesje Froggers vallen. Deze drugs kwam in het ventilatiesysteem terecht waardoor mensen flauwvallen en een bloedneus krijgen. Er ontstaat paniek en iedereen rent naar de uitgang. Omdat er te veel mensen in de club zijn en niemand de nooduitgangen gebruikt, raakt iedereen in de verdrukking. Een meisje overlijdt hierdoor en een jongen raakt geëlektrocuteerd en overlijdt ook. Er komt een rechtszaak en ondanks dat Fajah wordt vrijgesproken, krijgt ze het zwaar te verduren in het dorp. Ze wordt opgejaagd door de meisjes uit het dorp en belandt zo onder een tractor. In het ziekenhuis bedenkt ze dat ze weg moet uit het dorp en verzint dat ze verliefd is op Tyrell.

VII - 21 juli

Fajah ziet haar toekomst rooskleurig in, samen met Meija. Als ze straks allebei de kliniek verlaten gaat ze er vanuit dat ze bij Meija kan wonen. Silver heeft zijn bedenkingen of de liefde van Fajah wel wordt beantwoord.

VIII - 24 juli

Voor Meija's verjaardag heeft Fajah een zwijn gevangen omdat ze af hadden gesproken ooit een prooi te vangen. Meija heeft echter een slechte dag en is niet onder de indruk van het cadeau.

IX - 25 juli

Die ochtend erna biedt Meija haar excuses aan over dat ze niet enthousiaster reageerde, maar dat kwam omdat ze zich rot voelde over Sjoerd. Fajah is nog steeds van mening dat Meija geen LAD heeft.

X - 26 juli

Silver verlaat de kliniek en geeft zijn verhaal op papier aan Fajah omdat zijn verhaal volgens hem Fajahs verhaal is. Nadat Silver is vertrokken leest ze het verhaal en gooit het daarna weg.

XII - 30 juli

Fajah heeft de vorige meek (nummer 11) verwijderd. Wat daarin stond wil ze niet zeggen.

AUGUSTUS

Het Eftercomplex - 6 augustus

Dit hoofdstuk bevat het artikel dat Laura Horst heeft geschreven. Ze schrijft over Maan, hoe zij heeft geprobeerd zelfmoord te plegen. Zij blijkt naast LAD ook andere psychische problemen te hebben gehad en kreeg bij Jaghthof dus niet de zorg die ze nodig had. Laura Horst beschrijft de belangenverstrengelingen van Katinka, haar man Pete, Henk Schrama en de Europese Medicijnenautoriteit. Jaghthof wordt gebruikt om het medicijn Efter uit te testen. Wanneer de resultaten niet naar wens zijn, zullen deze in de doofpot worden gestopt. Wanneer de resultaten naar wens zijn, kan het medicijn op de markt gebracht worden.

XIII - 7 augustus

Meija's moeder komt haar over anderhalf uur halen en dan wil Fajah met haar mee. Maar eerst wil ze weten of Meija nou echt van Sjoerd houdt en daarom besluit ze de berichten op Meija's Seos te lezen.

XIV - 7 augustus

Dit hoofdstuk bevat de brief van Silver. Hierin vertelt hij dat hij heel onzeker was en dat hij via internet verliefd is geworden op een jongen. Hij gazet veel met deze jongen (Narco), maar Narco heeft al een geliefde en wil het contact verbreken. Silver kan hier moeilijk mee omgaan en zijn moeder brengt hem uiteindelijk naar de kliniek.

DECEMBER

Oproep aan peasant 420 - 19 december

Laura Horst plaatst een oproep aan Silver om contact met haar op te nemen. Ze wil namelijk wat dingen aan hem vragen. Fajah heeft op 7 augustus de tekst van Silver online geplaatst en heeft daarna zelfmoord gepleegd door middel van het innemen van rattengif. Silver neemt Laura kwalijk dat ze het artikel 'Het Eftercomplex' heeft geschreven, maar Laura ontkent dat Fajah hierdoor zelfmoord heeft gepleegd. Ze schrijft over hoe ze achter de misstanden kwam omtrent Efter en dat ze zich verplicht voelde erover te schrijven. Dat ze ontdekte dat wanneer iemand die niet verliefd is Efter slikt en daarna fysiek contact heeft met een persoon, Efter andersom werkt. Na de publicatie van Laura misbruikt men het middel om liefde te controleren met alle gevolgen van dien.

Laura | Silver

Laura en Silver hebben met elkaar afgesproken in het museumrestaurant. Laura stelt hem vragen over Fajah, over haar Eftergebruik en wat er in haar ontbrekende meek stond. Hierin zou honderd keer de naam van Meija hebben gestaan. Silver ziet dat Laura lijdt onder alle aanklachten aan haar naam en verlost haar door te zeggen dat hij in haar plaats hetzelfde zou hebben gedaan.

Als Silver weer buiten staat, hoopt hij dat hij nu van Laura af is. Het verbaast hem dat ze niet heeft gevraagd naar zijn eigen Eftergebruik. Hij heeft na de dood van Fajah namelijk Narco Efter toegediend; ze hebben nu een relatie.

PERSONAGES

Fajah Rizzo

Fajah is 16 en onder behandeling op Jaghthof, maar lijdt eigenlijk niet aan LAD. Door een dramatisch ongeluk in haar dorp, en de andere jongeren die haar daarvoor verantwoordelijk houden, is haar leven in het dorp ondraaglijk. Daarom verzint ze dat ze verliefd is op haar stiefbroer Tyrell en hiervan wil afkicken. In de kliniek wordt ze verliefd op Meija, al dan niet door haar Eftergebruik, en wanneer haar gevoelens niet worden beantwoord pleegt ze zelfmoord. Door het geheim waarmee ze rondloopt is ze erg gesloten en voelt ze zich een buitenstaander in de groep meisjes op Jaghthof. Hierdoor houdt ze zich een beetje afzijdig van de groep, op Silver - en later Meija - na.

Silver Robinson

Silver is een jongen van 18 en hij is de enige jongen die op Jaghthof verblijft. Hij raakt bevriend met Fajah maar deze vriendschap komt onder spanning te staan wanneer Fajah verliefd wordt op Meija. Silver vindt dat Fajah moet praten over haar gevoelens met Meija maar zij wil dat niet. Aan het eind van de roman wordt het verhaal van Silver duidelijk. Hij was erg onzeker over zijn gezicht, hij was ervan overtuigd dat zijn ene wenkbrauw hoger zat dan de andere. Hierdoor durft hij eigenlijk alleen op internet mensen te ontmoeten. Hij ontmoet Narco en wordt verliefd op hem, maar deze gevoelens worden niet beantwoord. Uiteindelijk weet hij Narco toch voor hem te winnen, waarschijnlijk door middel van Efter.

Silver is een jongen van 18 en hij is de enige jongen die op Jaghthof verblijft. Hij raakt bevriend met Fajah maar deze vriendschap komt onder spanning te staan wanneer Fajah verliefd wordt op Meija. Silver vindt dat Fajah moet praten over haar gevoelens met Meija maar zij wil dat niet. Aan het eind van de roman wordt het verhaal van Silver duidelijk. Hij was erg onzeker over zijn gezicht, hij was ervan overtuigd dat zijn ene wenkbrauw hoger zat dan de andere. Hierdoor durft hij eigenlijk alleen op internet mensen te ontmoeten. Hij ontmoet Narco en wordt verliefd op hem, maar deze gevoelens worden niet beantwoord. Uiteindelijk weet hij Narco toch voor hem te winnen, waarschijnlijk door middel van Efter.

Laura Horst

Laura is journaliste en doet onderzoek naar Efter en de invloed daarvan op mensen. Ze komt enkele dingen tegen die argwaan wekken, zoals de zelfmoordpoging van Maan. Ze publiceert een artikel, Het Eftercomplex, waardoor de bom barst. Hierna misbruiken mensen het middel en komt het in het drugscircuit terecht. In het laatste hoofdstuk, dat deels vanuit Laura's personage wordt geschreven, blijkt dat ze last heeft van dwangneuroses en erg op zoek is naar bevestiging dat ze er goed aan heeft gedaan het artikel te publiceren.

Katinka Asselbergs

Katinka is de vrouw van Pete. Er wordt veel aandacht aan haar verleden besteed. Ze heeft vroeger namelijk meegedaan aan een kampioenschap boogschieten maar lag hier al snel uit. Daarna krijgt ze dwanggedachten waarvoor ze in therapie gaat. Eenmaal genezen wil ze zelf mensen met psychische problemen helpen. Ze is dus erg behulpzaam en zorgzaam. Katinka bezit het slot Jaghthof waar experimenten met Efter plaatsvinden.

Sjoerd

Sjoerd is een stuk ouder dan Meija en werkt soms achter de bar in een café. Voor hij Meija kende had hij een relatie met Lisa, maar deze leek voor hem beëindigd toen zij naar Zuid-Afrika vertrok. Lisa is echter weer teruggekomen en ze spreken weer met elkaar af. Sjoerd is in tweestrijd; hij verlangt naar Meija maar bedenkt dat het beter is dat hij weer samenkomt met Lisa - ook vanwege het leeftijdsverschil tussen hem en Meija. Toch kan hij haar moeilijk vergeten. Sjoerd komt twijfelachtig over en probeert de dilemma's in zijn leven op een rationele manier op te lossen.

Heleen Schrama

Heleen is de kleindochter van Henk Schrama en de moeder van Meija. Ze is data-analist. De relatie met Robert voelt vanuit haar meer als een overeenkomst; ze weet niet of ze eigenlijk ooit wel verliefd is geweest op hem. Robert voelt dit aan en hierdoor loopt de relatie stroef. De relatie tussen Heleen en haar dochter Meija verloopt ook stroef omdat Meija haar moeder verwijt dat ze er niet altijd voor haar is. Hierdoor komt Heleen over als iemand die zich op haar werk stort en weinig thuis is.

Meija Schrama

Meija is de dochter van Heleen. Haar vader Jonas heeft voor haar geboorte zelfmoord gepleegd. Fajah omschrijft haar bij binnenkomst als: 'heel jong maar knapper dan Nootje of Tara, net iets minder knap dan Larissa' (p.162) Ze is op Jaghthof om van haar verliefdheid voor Sjoerd af te komen. Ze krijgt een intieme band met Fajah, maar dit blijkt voor haar toch minder te betekenen dan voor Fajah. Meija komt over als een open en vrij meisje, ook op seksueel vlak, daarom vindt Sjoerd haar zo leuk.

Robert Domen

Robert heeft biologie gestudeerd en kent Pete hiervan nog. Hij is inmiddels wetenschapper. Hij heeft een relatie met Heleen en is dus de stiefvader van Meija. Hij wordt door Laura beschuldigd van het betrokken zijn bij de experimenten rondom Efter, maar dit berust op een ongelukkige uitspraak van Robert. Robert komt over als een beetje een klunzige man: hij weet niet goed hoe hij zich moet gedragen op de presentatie en loopt per ongeluk het vrouwentoilet in. Hij houdt erg van Heleen, maar voelt zich niet gezien in hun relatie.

Pete Kamp

Pete is pr-man bij Fizzler, een farmaceutisch bedrijf, en is bezig met het op de markt krijgen van Efter. Hij is redelijk manipulatief, hij probeert alle poppetjes zo te zetten dat Efter in een positief daglicht komt te staan.