Gelukkig weet ze zich ook door deze harde tijd heen te slaan. Ze zit haar tijd uit en gaat daarna weer terug de prostitutie in. Haar leven neemt nu eindelijk een gunstiger wending als ze haar werk gesluierd gaat doen. Deze geheimzinnige uitstraling heeft een positief effect op de klandizie, die dan ook sterk stijgt. Galathee krijgt zelfs een heel comfortabel leven wanneer ze een aantal vaste klanten onder de Amsterdamse bovenklasse krijgt.

Een van deze mannen stelt haar tijdens een uitje een Frans sprekende gast voor: le Chevalier de Seingalt. Zij herkent in hem vrijwel meteen haar vroegere geliefde Giacomo. Maar door haar sluier en haar andere naam merkt Giacomo totaal niet dat het zijn jeugdliefde is die nu voor hem staat. Wel maakt hij haar het hof en er groeit een intensief contact tussen de twee. Ze voeren intrigerende gesprekken, onder andere over trouw en ontrouw van vrouwen en mannen. Deze gesprekken balanceren telkens op de rand tussen onthulling en geheimhouding. Galathee kan het niet aan te vertellen wie ze is en zelfs als de twee het bed induiken houdt ze haar sluier om.

Iets later vertrekt Giacomo uit Amsterdam voor zaken. Als hij al in de koets zit verspreekt Galathee zich en laat de naam van Lucia vallen, die Giacomo nooit genoemd heeft. Giacomo is natuurlijk verbijsterd. Hij gaat zo snel als zijn werk het toelaat naar Amsterdam terug en vraagt Galathee om opheldering. Ze redt zich uit de situatie door hem per brief te melden, dat zij deze Lucia toevallig heeft leren kennen en dat die op bepaalde avonden in een bordeel te vinden is. Verder vertelt ze hem dat ze dringend de stad uit moet en hem in Amsterdam waarschijnlijk niet meer zal ontmoeten. Intussen gaat Galathee ongesluierd op de afgesproken tijd in het bordeel staan.

Giacomo gaat naar de aangegeven plaats en treft daar de verlepte en mismaakte Lucia aan. Hij is geschokt. Giacomo praat even met haar en beseft dan dat hij haar vroeger groot onrecht heeft aangedaan door haar te verlaten. Aan Galathee stuurt hij een brief met geld om haar te bedanken en een verslag van zijn bevindingen.

Galathee blijkt intussen zwanger te zijn. Van wie is niet goed vast te stellen, maar vermoedelijk is het kind van Giacomo. Het geld dat Giacomo haar had toegestuurd gebruikt Galathee voor een overtocht per boot naar Amerika. Dit doet ze samen met een van haar vaste klanten, een twintig jaar oudere Amerikaanse handelsman.

Uit het nawoord blijkt dat Galathee in Amerika met hem getrouwd is en dat ze samen drie kinderen hebben gekregen. Galathee overleefde haar man dertig jaar en overleed in 1802, 74 jaar oud.

Verhaalanalyse

Personages

De hoofdpersoon van dit verhaal is Lucia. Lucia is een aardig meisje dat in het begin van het verhaal altijd vrolijk is en duidelijk geniet van het mooie leven. In haar jonge jaren mag ze ook niet bepaald klagen: haar jeugd is geweldig in Pasiano, waar Lucia dus woont. Op haar veertiende raakt ze verliefd op Giacomo. Echter wordt ze in die periode ernstig ziek (ze krijgt de pokken) en hierdoor wordt haar gezicht behoorlijk aangetast met littekens. Omdat ze bang is dat Giacomo haar niet meer leuk zal vinden vlucht ze door Italië en komt uiteindelijk in Amsterdam terecht. Haar leven heeft een groot keerpunt gemaakt. Ze gaat de prostitutie in en doet allerlei dingen die ze van tevoren nooit gedaan zou hebben. Lucia komt uiteindelijk wel weer een beetje op het rechte pad terecht, ze gaat ook een sluier dragen omdat dit haar zelfverzekerder maakt en als ze Giacomo weer ontmoet lijkt alles net als vroeger. maar ze zal nooit meer worden zoals ze in haar jeugd was: vrolijk, energiek en genietend van het leven.

Typische bijfiguren in dit verhaal zijn Giacomo en Monsieur de Pompignac.

Giacomo is een rustige en slimme man. Hij is ook behoorlijk gevoelig want hij vertelt graag over zijn emoties en gevoelens. Je komt veel te weten over Giacomo op deze manier. Hij heeft ook een vrij onbezorgde en gelukkige jeugd gehad. Hij raakte helemaal verliefd op Lucia in hun jeugd, maar toen hij ‘’ontdekte’’ dat ze er vandoor was gegaan met de huisknecht was de liefde over. Giacomo wist niet dat Lucia eigenlijk afstand van hem heeft gedaan omdat ze verminkt was door de littekens van haar ziekte. Hij kan heel moeilijk omgaan met deze gebeurtenis en houdt dit eigenlijk heel zijn leven.  

Verder is Giacomo een slimme, rustige man.

De andere bijfiguur in het boek is Monsieur de Pompignac. Hij is de docent van Lucia die haar voor zal bereiden op haar leven in Venetië samen met Giacomo. Door de scholing die Lucia van Monsieur de Pompignac heeft gekregen, is ze een stuk minder naïef geworden. Ook heeft het haar een stuk slimmer gemaakt. Haar ouders zijn vreemd genoeg niet blij met die ontwikkeling, ze vinden het absoluut niet leek dat hun dochter veel slimmer blijkt dan zijzelf. Uiteindelijk krijgt Monsieur de Pompignac als eerste in Pasiano de pokken en komt hier ook aan te overlijden. Lucia heeft hem prima verzorgd en ging er niet vanuit dat de ziekte besmettelijk was. Ze is niet voorzichtig genoet en krijgt ook de pokken. Dit leidt ertoe dat ze min of meer voor haar leven getekend is met de littekens.

Structuur en samenhang

Het boek bestaat uit vier delen, deze heten:

                *I, Het voordeel van de liefde. Het is duidelijk de inleiding van het boek. Het gaat over de jeugd van Lucia en hoe ze Giacomo heeft ontmoet. Ook lees je hoe ze hem veel later in Amsterdam weer ontmoet. Deel I omvat zeven hoofdstukken.

                *II, Een schitterend gebrek. Hier lees je (in chronologische volgorde) over de ziekte van Lucia. In dit deel vlucht ze weg, zwerft zo rond door Italië en ontmoet haar beschermvrouw Zelide. Uiteindelijk verandert ze hier ook haar naam van Lucia naar Galathee. Dit deel omvat 6 hoofdstukken.  

                *III, Theatrum amatorium. In dit gedeelte komt vooral het leven van Lucia (Galathee) in Amsterdam naar boven. Ze kan o.a. moeilijk aan werk komen door haar uiterlijk (de littekens) en komt daardoor terecht in het bordeel. De ontmoeting met Giacomo komt weer naar  voren en je leest daar ook heel veel over. Ook dit deel heeft zeven hoofdstukken.

                *Ten slotte. Dit is (uiteraard) het nawoord van het boek. Hier wordt verteld hoe het   afgelopen is met Lucia. Er staat ook hoe Arthur Japin aan zijn informatie voor het boek is  gekomen.

Tijd

De vertelde tijd is niet gelijk aan de verteltijd. De vertelde tijd beslaat namelijk ongeveer 30 jaar. Uiteraard is het ook onmogelijk om elke gebeurtenis te beschrijven, dit zou het verhaal saai maken.  Het verhaal speelt af omstreeks de 18e eeuw, maar het wordt niet helemaal duidelijk wanneer het zich nu precies afspeelt.

Er is niet veel chronologie te vinden. Soms wordt er verteld over gebeurtenissen in het verleden en soms wordt er naar het heden gekeken. Dit maakt het tot een soort overschakelen van het een naar het ander en maakt het verhaal spannend. Het eerste hoofdstuk begint in het heden, maar je krijgt al snel te maken met een terugblik naar het verleden van Lucia. Zo wordt het bijna het hele verhaal herhaald door Arthur Japin.

Overigens is er geen lange inleiding, je zit meteen in het verhaal. Het is dus al bezig als je begint met lezen.

Ruimte

De ruimtes zijn belangrijke aspecten in het verhaal. Alle gebeurtenissen die zich in het verleden afspelen zijn meestal in Pasiano, Parijs en in Venetië. Wanneer over het heden wordt verteld bevind de lezer zich vooral in Amsterdam. Vooral in het bordeel, Lucia’s huis en andere plaatsen. Toen Lucia haar onbezorgde jeugd meemaakte in Pasiano valt het op dat de omgeving heel mooi is, maar als ze gevlucht is (eigenlijk van haar leven) wordt de omgeving meer beschreven als donker en minder vrolijk. Hierdoor kun je je extra goed inleven in het verhaal.

Er werd heel veel nadruk gelegd op de omgeving wanneer Lucia het spinhuis bezoekt. Het spinhuis was de plaats waar opgepakte prostituees in kooien moesten spinnen. In het spinhuis wordt de sfeer en ruimte heel gedetailleerd verteld, waarbij de nadruk vooral ligt op de stank en viezigheid. Japin heeft hier natuurlijk extra nadruk op gelegd zodat de lezer de ervaring goed kon meevoelen.

Perspectief

Dit verhaal wordt volledig verteld in de ik-vorm: alles wordt verteld door de hoofdpersoon Lucia.

Je komt op deze manier niet meer te weten van de omgeving van Lucia zelf, en dit maakt het verhaal uiteraard spannender.

Thematiek

De roman speelt in het midden van de achttiende eeuw. Destijds was het rationalisme (de Verlichting) nog oppermachtig. Maar de eerste tekenen van een tegenbeweging waren al te bespeuren. Weldra zou de Romantiek doorbreken, die uit reactie alle nadruk legde op het gevoel. De botsing tussen verstand en gevoel, rede en geloof, redenering en ervaring bepaalt de thematiek van dit verhaal.

Lucia groeit op als een gevoelig natuurkind, maar door de Franse huisonderwijzer wordt zij doordrenkt met het rationalisme. Puur door haar ratio doorstaat zij de ondraaglijke jeuk van de pokken. 'Ik maakte mij van mijn lichaam los (...) en vond een schuilplaats in mijn geest. (...) Telkens slaagde mijn verstand waar mijn gevoel faalde. (...) Mijn verstand kan mij overal uit redden'.

Ook de beslissing om haar diepe gevoelens voor Giacomo te onderdrukken ter wille van zijn carrière, neemt ze op puur rationele gronden.

Op allerlei momenten in haar leven komt de rede haar te hulp. Door middel van deze rede kan ze als het ware buiten zichzelf treden en bijvoorbeeld seks met vreemden als een afwezige ondergaan. Ook  in het spinhuis komt dit vermogen haar zeer van pas, hoewel ze dan filosofisch al een andere leerschool heeft doorlopen.

De Franse gravin die haar in bescherming nam, dweepte namelijk met de opkomende Romantiek. Ze verwierp het rationalistische kennen en weten en zwoer bij 'het intuïtieve weten' en de 'intuïtieve kennis' . Galathée werd door haar omgeschoold en kreeg van haar als voornaamste les mee: 'De rede biedt ons vele mogelijkheden tegelijk. De intuïtie kiest daaruit feilloos de beste'.

In lijn met de Romantiek is voor Galathée/Lucia, wanneer zij op haar dertigste de balans van haar leven opmaakt, de grote levensles dat de mens moet liefhebben. Het is de openingszin van haar levensverhaal: 'Als ik één ding kan is het liefhebben'. Iets nauwkeuriger nog omschrijft ze die levensles aan het eind: ‘liefde geven is het allerbelangrijkste, belangrijker dan liefde ontvangen’. Ze vertrouwt daarbij volledig op haar intuïtie en volgt een van haar minnaars naar Amerika.

Liefde is duidelijk het makkelijkst herkenbare motief. Liefde is namelijk wat Lucia ertoe aanspoort om te doen wat ze doet. Ze wil Giacomo niet tot last zijn voor zijn verdere carrière en vlucht daarom weg van Pasiano. Later maakt ze zelfs haar werk van liefde door in de prostitutie te gaan. Ze leert hoe ze mannen moet bespelen waardoor ze lief gaan hebben. Eigenlijk zit liefde door haar hele leven verweven. Dit geldt ook voor Giacomo: hij is ooit “bedrogen” door Lucia, die hij zo lief had en is dat nooit goed te boven gekomen. Nu kijkt hij altijd met een zekere argwaan naar de liefde en zal ook nooit meer zo lief hebben als toen.

“Als ik één ding kan is het liefhebben. Dat lijkt niet veel bijzonders, maar ik ben er trots op. Ik heb het geleerd zoals een zwerfhond leert zwemmen: omdat hij met de rest van de worp in een

jutezak werd gepropt en in een snelstromende rivier is geworpen.”

Bedrog is een tweede motief. Het verhaal begint met bedrog, namelijk het bedrog van Lucia (zoals het overkomt op Giacomo) en het verhaal eindigt met bedrog, namelijk Lucia die tegenover Giacomo net doet alsof ze Galathee is. Ook bedrog komt door het boek heen vaak terug en is de grote reden dat Giacomo zo anderstegen de wereld aankijkt dan hij eerst deed.

“Met eenzelfde zekerheid en verlamd gemoed gaf ik mijn moeder opdracht Giacomo te zeggen dat ik van Pasiano was vertrokken. Zij wilde niet liegen tegen de man die mij even liefhad als zijzelf en weigerde hem mijn afwezigheid te gaan melden.”

Uiterlijk is het laatste motief dat opviel. In het begin van het boek vertelt de gravin Lucia dat als je de Venetiaanse bovenklasse qua uiterlijk onderdoet aan de anderen, je er voor de rest van je leven met de nek aangekeken wordt. Later raakt Lucia verminkt aan haar gezicht en staat de rest van haar leven in het teken van dit gebrek. De roman zelf is er zelfs naar vernoemd. Door haar uiterlijk kan Lucia nergens werk vinden. Later komt ze erachter dat ze haar uiterlijk kan verbergen met een sluier om zo meer gerespecteerd te worden. Ook het begrip uiterlijk komt dus vaak terug in het verhaal.

“Na al die jaren kost het mij nog moeite de ravage te beschrijven die ik op mijn spiegelbeeld aantrof. Laat het genoeg zijn te weten dat ik mijzelf er niet in herkende.”

Uitgebreide persoonlijke reactie

Onderwerp

Het is wel duidelijk dat het onderwerp van dit boek de liefde is. Dan bedoel ik wel ‘echte liefde’, ondanks alle problemen die in het verhaal opspelen blijft de liefde tussen Lucia en Giacomo terugkomen in het verhaal (vrijwel gedurende Lucia’s hele leven). Ik heb zeker in een bepaald opzicht respect gekregen voor Lucia, er waren namelijk veel daden die ze alleen uit haar enorme liefde voor Giacomo verrichtte. Er is niet bepaald sprake van een oppervlakkige uitwerking van het thema, je leest over eindeloze gedachten van Lucia over de liefde (wat ik overigens heel knap vind voor een mannelijke auteur). Deze gedachten waren indrukwekkend realistisch.

Gebeurtenissen

De scène die het meeste indruk op mij maakte was als Lucia met een van haar vaste klanten naar het spinhuis gaat. Lucia heeft daar zelf ook een keertje opgesloten gezeten. Als ze met haar klant langs de kooien loopt wordt een van de prostituees in de kooien woedend op haar en ze trekt haar tegen zich aan. Ze trekt de sluier van Lucia’s hoofd en scheldt haar uit: ‘‘Wilde je het eens van de andere kant bekijken?’’ Dan ziet de prostituee pas dat ze Lucia uitscheldt. Terwijl die altijd voor haar opkwam. Ze herkende haar nu pas omdat haar gezicht verminkt was door ziekte. Uiteraard is de belangrijkste gebeurtenis het feit dat Lucia in haar jeugd ernstig ziek is geworden door de pokken. Vanaf dat moment was haar leven voorgoed getekend. De uitwerking van deze gebeurtenis was uiteraard niet helemaal te verwachten, maar dat maakt het juist verassend en spannend. Het is niet zo’n verhaal die je zelf wel af kan maken als je een beginnetje hebt.

Personages

Het hoofdpersonage, Lucia is een bijzonder personage met een sterk karakter. Het is absoluut een vrouw die bijna niet thuis lijkt te horen in de 18e eeuw. Ze is daarom heel interessant om over te lezen. Tevens kreeg heb ik respect voor haar omdat ze sterker en wijzer uit haar negatieve ervaringen komt. Ze is iemand die het niet snel opgeeft en heel veel leert van haar ervaringen. Ik weet niet of ik net als haar gekozen zou hebben om weg te vluchten als ik aangetast zou zijn door de pokken, maar dat kan ik van tevoren natuurlijk niet zo gemakkelijk zeggen. Toch denk ik dat Giacomo het wel begrepen zou hebben. Misschien was hij dan wel uit Venetië verhuisd voor Lucia.

Bouw en structuur

De roman bestaat uit drie delen. In het begin is het even wennen om te wisselen van verleden naar heden, maar dit maakt het verhaal juist spannender. Het is leuk om te lezen hoe ze het in haar verleden had, maar niet veel later over hoe het nu met haar gaat.

Taalgebruik

Japin bezit het talent om precies dié dingen op te schrijven die je als lezer wilt weten en belangrijk vindt. Door zijn levendige manier van schrijven speel je het verhaal als een film af in je hoofd en hierdoor wil je niet snel stoppen met lezen. Het overschakelen van verleden naar heden speelt hier ook een belangrijke rol in. De zinnen zijn mooi gecomponeerd en lopen altijd lekker. Juist de schrijfstijl van Japin zorgt ervoor dat het boek zo mooi wordt. Tijdens het lezen beleef je bijna een nieuwe dimensie van het woord ‘lezen’. Terwijl het niet ontzettend moeilijke schrijfstijl is.

Recensies

Recensie 1

Schrijver:                            Japin, Arthur

Titel:                                    Eenschitterendgebrek

Jaar van uitgave:                 2003

Bron:                                    NRC

Publicatiedatum:            03-10-2003

Recensent:                        Arnold Heumakers

Recensietitel:                  Geven gaat vóór nemen

Er zijn al heel wat romans en verhalen geschreven met Casanova als hoofdpersoon. Hoewel zijn eigen Histoire de ma vie nauwelijks te overtreffen lijkt, zijn andere schrijvers er nooit voor teruggeschrokken om het toch te proberen. Na onder vele anderen Arthur Schnitzler, Richard Aldington en Andrew Miller doet nu Arthur Japin een poging in zijn nieuwe roman Een schitterend gebrek, een titel die bijna letterlijk is ontleend aan Casanova's memoires. Uit die memoires heeft Japin een kleine, maar niet onbelangrijke episode gelicht en die wordt in de roman opgeblazen tot een zelfstandig verhaal.

Het gaat om een van Casanova's vroegste liefdesavonturen, toen hij zeventien was en nog priesterstudent. Het meisje Lucia is pas veertien, en op het landgoed Pasiano nabij Venetië, waar hij logeert, brengt zij hem elke ochtend zijn ontbijt op bed. Ondanks de sprankelende onschuld van het meisje, kan dat niet goed gaan. Spoedig zijn beiden smoorverliefd, maar uit een kiesheid die hem daarna niet meer zal storen besluit Casanova haar maagdelijkheid te ontzien. Wanneer hij een paar maanden later vol verwachting terugkeert op het landgoed, blijkt Lucia te zijn verdwenen, bezwangerd weggelopen met een van de knechten, en rest Casanova alleen grondige spijt over zijn terughoudendheid. Vele jaren later ziet hij haar terug in Amsterdam, als een verlopen hoerenmadam, over wie we (in de vertaling van Theo Kars) lezen: `Lucia was niet rondweg lelijk geworden, maar iets wat veel erger was: weerzinwekkend'.

In Een schitterend gebrek krijgen we het verhaal van Lucia te horen. En zoals te verwachten was: het blijkt heel anders te hebben gezeten. Lucia is helemaal niet zwanger met een knecht weggelopen, dat fabeltje heeft ze zelf de wereld ingestuurd, opdat Casanova haar zou vergeten. Waarom? Omdat tijdens zijn afwezigheid de pokken haar gezicht hebben geruïneerd en zij als lelijke vrouw (in Venetië waar het uiterlijk alles bepaalt) nooit zijn ambitie om diplomaat te worden had kunnen ondersteunen. Uit liefde heeft zij zich voor hem weggecijferd.

Ook bij Japin komen Lucia en Casanova elkaar weer tegen in Amsterdam. Maar nu zonder elkaar meteen te herkennen. Lucia heeft als schuilnaam Galathée de Pompignac en draagt een voile om haar geschonden gelaat te verbergen, Casanova noemt zich chevalier de Seingalt. Hoewel Lucia van de betaalde liefde leeft, is zij allerminst `weerzinwekkend'. Zij heeft zich behoorlijk ontwikkeld. Eerst al op Pasiano, waar de gravin en een huisleraar zich over haar hebben ontfermd, en daarna tijdens haar omzwervingen, dankzij de wijze lessen van verlichte patroons, in het bijzonder die van haar Franse vriendin Zélide.

Het relaas van Lucia's omzwervingen, in Italië, Frankrijk en tenslotte Amsterdam, geeft Japin alle gelegenheid om iets van de kleurrijke wereld van de achttiende eeuw tot leven te wekken. Telkens duikt daarbij de tegenstelling op tussen rede en gevoel, typerend voor de tweede helft van de eeuw, toen temidden van de Verlichting de Romantiek aarzelend de kop opstak.

Met behulp van haar verstand lukt het Lucia om zelfs onder de meest barre omstandigheden te overleven, maar door vriendin Zélide wordt zij ook op het belang van gevoel en intuïtie gewezen. Wanneer zij na Zélide's dood besluit naar Amsterdam te gaan, loopt zij zowaar Rousseau tegen het lijf, de aartsvader van de Romantiek, nadat die zojuist heeft ontdekt dat rationele vooruitgang de mens niet per definitie beter maakt.

De tegenstelling speelt ook tussen Lucia en Casanova, wanneer ze elkaar in Amsterdam terugzien. Van hun vroegere idylle is nog alleen de herinnering over: beiden zijn door het leven getekend en veranderd, vooral wat betreft hun omgang met de liefde. Casanova blijkt (volgens Japin als gevolg van Lucia's `bedrog') de sympathieke, doch illusieloze en berekenende hedonist te zijn geworden, die we ook kennen uit zijn eigen memoires. Lucia daarentegen slaagt erin weer terug te keren naar haar oude liefde, paradoxalerwijs door Casanova ten tweede male te bedriegen. Alleen cijfert zij zich niet meer volledig weg, terwijl de tegenstelling (tussen gevoel en verstand) bij haar uitmondt in een soort synthese: op een verstandige manier kiest zij voor het gevoel. Zij werpt het `juk van de verstandelijkheid' af en durft op haar intuïtie te vertrouwen, waarvan zij leert dat het voor het eigen geluk belangrijker is om liefde te geven dan te bezitten.

Dat klinkt als een nogal brave moraal. Maar het knappe is dat Japin er glansrijk in slaagt deze moraal als een verrassende slotsom uit zijn verhaal te laten oprijzen. Daarvoor moet je een vakman zijn, en dat hij dat is bewijst Japin op elke bladzijde. Lucia's zelfinzicht is in zekere zin verbijsterend simpel, maar zijn niet juist de simpelste dingen vaak het moeilijkst? Japin onderstreept deze – evenmin erg ingewikkelde – gedachte door van zijn roman een rijk complex van thema's en motieven te maken, grote en kleine, die met meesterhand aaneen worden gevlochten en zo de uiteindelijke moraal van het boek ondersteunen.

Eenvoud en complexiteit versterken elkaar, en pas tegen het eind overzie je de vernuftige samenhang van het geheel en zijn delen. Een paar voorbeelden. Naar aanleiding van Lucia's voiles bespreekt Japin de vrijheid die verborgenheid kan brengen (wie zich verbergt, leert ook zichzelf niet meer via andermans blik te beoordelen) – dezelfde verborgenheid die Lucia tenslotte haar geluk geeft doordat zij zich juist niet voor Casanova `ontsluiert'. De gegraveerde spiegels van Lucia's grootvader, die diepte, een andere dimensie onder het oppervlak suggereren, illustreren de gedachte dat je de dingen kunt veranderen door er een andere blik op te werpen – precies dat wat voortdurend in deze roman gebeurt, waarin niets helemaal is wat het lijkt. De afkeer van `schaamte' (door Zélide ter sprake gebracht wanneer zij samen een stoombad bezoeken) en de lof van de `naaktheid' vormen weer een ander motief, dat vanuit een detail het geheel versterkt. Beide leiden immers tot zowel zelfkennis als zelfvertrouwen, dé voorwaarden die Lucia rijp maken om haar diepste `waarheid' te ontvangen.

Alleen de aanval op de Hollandse tolerantie (die nog geen `acceptatie' is, zoals Lucia tot haar schade mag ondervinden wanneer een relatie met een jood haar in het spinhuis brengt) lijkt me een beetje modieus. Voor het overige kan ik alleen maar bewondering hebben voor de soepele en elegante manier waarop Japin met deze thematische complexiteit een onderhoudende, spannende en (alsof het niet op kan) ook nog ontroerende roman heeft geschreven, voorzien van een solide plot, snedige dialogen, verrassende wendingen en een onverwachtse ontknoping.

Een schitterend gebrek is niet een roman waaruit een kwellende geobsedeerdheid spreekt. Integendeel. Japin is als schrijver heer en meester over zijn stof en hij doet geen moment zijn best om dat te verbergen. Tot in de stijl, die steeds dienstbaar en welluidend blijft, zijn we getuige van een superieur literair machtsvertoon, zonder dat het aanstoot geeft. Eigenlijk net als bij de rasverteller Casanova zelf. De chevalier de Seingalt hoeft zich daarom niet om te draaien in zijn graf, hij kan in alle rust trots zijn dat zijn memoires tot dit nooit bedoelde gevolg hebben geleid.

Mening over de eerste recensie

Ik heb genoten met tijdens het lezen van deze recensie, vooral omdat ik het heel erg met deze recensent eens ben. Hij schrijft op een grappige, directe manier over het verhaal en weet je daarom geboeid te maken.

Uit deze recensie kun je opmaken dat Japin een simpel thema heeft weten om te toveren in een literair kunstwerk. Zoals hij al schijft: ‘’ Eenvoud en complexiteit versterken elkaar, en pas tegen het eind overzie je de vernuftige samenhang van het geheel en zijn delen.’’

Deze recensie maakt je absoluut nieuwsgierig naar het boek en zet je aan tot het lezen ervan. De recensent heeft zich er overigens goed in verdiept.

Recensie 2

Schrijver:                   Japin, Arthur

Titel:                           Eenschitterendgebrek

Jaar van uitgave:       2003

Bron:                          8WEEKLY

Publicatiedatum:      23-10-2003

Recensent:                 Els Bertens

Recensietitel:             De vlinders en het verstand

Verstand en liefde gaan niet samen. Je kunt niet doen alsof je verliefd op iemand bent, en als je echt vlinders in je buik hebt, kun je die echt niet het zwijgen opleggen omdat die Ware Jacob toevallig niet zo goed is voor je toekomstplannen. Je kunt niet berekenend verliefd zijn, en al evenmin kun je altijd de meest logische beslissingen nemen wanneer je in de wolken bent.

In Een schitterend gebrek, de nieuwe roman van Arthur Japin, wordt de hoofdpersoon heen en weer geslingerd tussen verstand en gevoel. Maar niet op de manier waarop Bridget Jones en Carrie uit Sex and the City de wisselwerking tussen hart en hersenen ondergaan. De avonturen van hoofdpersoon Lucia zijn een stuk stijlvoller.

Pokken

Lucia en Giacomo zijn verliefd, maar hij moet eerst zijn studie afmaken. We spreken Noord-Italië, ergens in de achttiende eeuw en het standsverschil tussen Lucia, dochter van bedienden, en Giacomo, student, is groot, maar niet onoverkomelijk. Terwijl Giacomo afstudeert, krijgt Lucia les: een leraar verandert haar in een beeldschone, welgemanierde, maar vooral ook zeer intelligente jonge vrouw. Maar dan slaat het noodlot toe: ze raakt besmet met de pokken, in die tijd nog een uiterst gevaarlijke en besmettelijke ziekte. Lucia overleeft, maar de schade is enorm: haar gezicht is voor altijd ontsierd door afzichtelijke littekens.

En daar beginnen de problemen. Lucia wil dolgraag trouwen met Giacomo, maar ze wil hem de vernedering van een lelijke echtgenote niet aandoen: zijzelf, maar ook haar man zal door haar lelijkheid nooit geaccepteerd worden in de society-kringen van Venetië. Wat moet ze doen?

‘Wanneer ik echter tegen mijn gevoel in zou gaan en hem vrij zou laten, zou hij zijn dromen kunnen najagen en waarmaken. Ik zou dan wel ongelukkig zijn maar troost vinden in de wetenschap dat hij tenminste gelukkig was. Misschien zou hij even droevig zijn om mij, maar vast niet lang wanneer ik het zo speelde dat hij meende dat ik hem

verraden had. Dan zou hij kwaad zijn, mij verwensen en uiteindelijk vergeten.

Zo redeneerde ik.

In het eerste geval zouden er twee ongelukkig zijn, in het laatste geval

slechts een.

De keus leek mij eenvoudig.’

Sluiers

Lucia handelt op de automatische piloot: ze vlucht en ziet Giacomo nooit meer. Na vele omzwervingen, waarbij ze in een verlichte feministenbeweging terecht komt, maar ook als vieze prostituee elke schurftige klant moet aannemen vanwege haar lelijkheid, wordt Lucia een dure hoer in Amsterdam. Ze hult zichzelf in sluiers, waardoor ze voor haar klanten extra aantrekkelijk - want mysterieus - is. Dan komt ze Giacomo opnieuw tegen: hij noemt zich Seingalt en is een vrouwenverslinder geworden die later, in onze tijd, bekend zal staan als Casanova. Seingalt pocht dat hij nog nooit een vrouw ongelukkig heeft gemaakt, Lucia schept op dat zij nog nooit echt verliefd is geworden. Beiden gaan een weddenschap aan: Giacomo zal proberen Lucia te winnen en Lucia moet hem op de een of andere manier haar eigen verhaal vertellen. Maar de sluier en het verleden staan alle openheid in de weg.

Wat volgt is een geniaal en subtiel spel met liefde als inzet. Maar een spel moet men spelen met de hersenen, niet met het hart, anders wint men niet. Lucia raakt verstrikt in haar eigen gevoelens, die ze, sinds haar vlucht, niet meer heeft toegelaten. Langzaam maar zeker loopt de spanning op. De vraag 'krijgen-ze-mekaar', die je stelt bij Bridget Jones, is hier ook interessant, maar dan op een heel andere, veel verfijndere manier. Hoe krijgen-ze-mekaar en wat zal er gebeuren in het geval dat ze 'mekaar krijgen'?

Vragen

Japin speelt ingenieus met de chronologie van het verhaal. We maken kennis met Lucia in Amsterdam wanneer ze de rijke, gesluierde hoer is. Hoe is het zo gekomen? Dan introduceert hij Seingalt. Wie is hij en waarom reageert Lucia zo vreemd op hem? Dan neemt Japin je mee terug in de tijd, naar de eerste ontmoeting tussen Lucia en Giacomo. Veel wordt duidelijk, maar nog lang niet alles. Pas op het laatst kom je te weten hoe het afloopt met de weddenschap. Steeds weer opnieuw roept Japin vragen op, en nog voordat vraag a beantwoord is ben je alweer gegrepen door vraag b.

Spelen

Een schitterend gebrek is niet alleen het verhaal van een jonge vrouw die door tegenslagen wijs is geworden, maar ook een verhaal van de verwoestende krachten die liefde en verstand op elkaar kunnen uitoefenen. Als Lucia geen lessen had gehad die haar van een bediende omtoverden in wereldwijze vrouw, had ze dan dezelfde keuze gemaakt? Wellicht was Casanova dan niet de geschiedenis in gegaan als 's werelds grootste minnaar, maar als die sukkel met die lelijke vrouw. En is Casanova wel een minnaar te noemen wanneer hij zo berekenend met zijn geliefden omgaat? Een schitterend gebrek kent vele lessen, maar is in de eerste plaats een schitterend boek. Liefde mag dan speels zijn als vlinders in je buik, het is tegelijk een uiterst serieuze aangelegenheid, waar je geen spelletjes mee kunt spelen.

Een schitterend gebrek is niet alleen het verhaal van een jonge vrouw die door tegenslagen wijs is geworden, maar ook een verhaal van de verwoestende krachten die liefde en verstand op elkaar kunnen uitoefenen. Als Lucia geen lessen had gehad die haar van een bediende omtoverden in wereldwijze vrouw, had ze dan dezelfde keuze gemaakt? Wellicht was Casanova dan niet de geschiedenis in gegaan als 's werelds grootste minnaar, maar als die sukkel met die lelijke vrouw. En is Casanova wel een minnaar te noemen wanneer hij zo berekenend met zijn geliefden omgaat? Een schitterend gebrek kent vele lessen, maar is in de eerste plaats een schitterend boek. Liefde mag dan speels zijn als vlinders in je buik, het is tegelijk een uiterst serieuze aangelegenheid, waar je geen spelletjes mee kunt spelen.

Mijn mening over de tweede recensie

Deze recensie gaat vooral in over het plot en het thema van het boek, het is meer een soort samenvatting, waar je als lezer uiteraard niet op zit te wachten.

Het komt een beetje op me over dat de recensent het een gemiddeld romantisch verhaaltje vindt. Ik vind het ietsje meer dan dat, aangezien je bij zo’n gemiddeld verhaal meestal het einde zelf wel kan bedenken en in zoiets dergelijks is veel minder diepgang te vinden. Het verhaal gaat ook over hele andere dingen waar de liefde niet eens de belangrijkste rol speelt. Het draait ook om schaamte.

Eindoordeel

‘Een schitterend gebrek’ is in een woord prachtig. De best wel simpele basis van het verhaal wordt op een manier uitgewerkt die je absoluut niet verwacht. Het is recht door zee en ook de lelijke kanten van de wereld worden blootgelegd. Ik vind dat de nadruk daar vooral op wordt gelegd omdat het verhaal heel vrolijk, zonder enige problemen en met een naïef meisje begint. Later slaat dat radicaal om en daar ontkom je als lezer niet aan. Hoewel de hoofdpersoon Lucia misschien behoorlijk wat tegenslagen ondergaat, blijft ze voor zichzelf opkomen. Ze weet zich te redden en eindigt een heel stuk gelukkiger dan ze ooit was. Dat vond ik een zeer interessant aspect.  

De manier van schrijven was uiteraard hetgene wat het boek helemaal afmaakte. Sterker nog, ik geloof niet dat een andere schrijver het verhaal zo mooi had kunnen uitwerken. De verhouding in dialogen, gedachten etc. was bijzonder goed. Zoals ik al eerder vertelde: je speelt het verhaal af in je hoofd alsof je een film meemaakt.

Ik heb al meerdere mensen aangeraden het boek te gaan lezen, want iedereen die dit nog niet gelezen heeft heeft echt was gemist. Ik vond het ontzettend jammer om uiteindelijk de laatste bladzijde uitgelezen te hebben en dat komt niet zo heel vaak voor (dat betekent dus niet dat ik niet van lezen houd).