Dubbelliefde door Adriaan van Dis

Dubbelliefde
Geschiedenis van een jongeman

Auteur: Adriaan van dis
Geboorte jaar: 1946
Biografische gegevens + bronvermelding
Adriaan van Dis werd in 1946 geboren in Bergen. Hij groeide op temidden van halfzussen en ouders met een Indische geschiedenis. Van Dis studeerde Nederlands en Zuid-Afrikaans aan de Universiteit van Amsterdam. Al tijdens zijn studie publiceerde hij in NRC Handelsblad, waar hij later redacteur was. Landelijke bekendheid verwierf Adriaan van Dis met het programma Hier is... Adriaan van Dis. Ook trad hij in 1999 nog op als presentator van het VPRO-programma Zomergasten.
Van Dis debuteerde in 1983 met de novelle Nathan Sid, die hem een jaar later het Gouden Ezelsoor opleverde.
In 1986 verschenen achtereenvolgens De rat van Arras en de reisverhalenbundel Casablanca. In hetzelfde jaar debuteerde Van Dis als toneelschrijver met het stuk Tropenjaren, in 1988 gevolgd door Komedie om geld.
In 1988 verscheen ook de roman Zilver of Het verlies van de onschuld,
December 1990 verscheen de reisroman Het beloofde land.
In 1991 volgde een tweede reisroman over Afrika (Mozambique) In Afrika.
In 1992 verscheen Waar twee olifanten vechten - Mozambique in oorlog
In 1994 verscheen de dikke, uiterst succesvolle roman Indische duinen. Indische duinen werd bekroond met de Gouden Uil (1995) en de Trouw Publieksprijs en genomineerd voor de Libris-prijs, de Ako-prijs en de Aristeion-prijs.
In 1999 verscheen de grote roman Dubbelliefde,
In het voorjaar van 2000 verscheen de novelle Op oorlogspad in Japan.
In september 2002 verscheen bij uitgeverij Augustus de roman Familieziek.

Bron: www.adriaanvandis.nl
Titel
Dubbelliefde
Jaar + plaats publicatie + jaar en plaats 1e druk
1999, Amsterdam

Titelverklaring
Ten eerste is dit boek een boek van tegenstellingen; het op zoek zijn naar jezelf maar het steeds niet vinden of tevreden zijn met één en dezelfde persoon. Deze zoektocht naar zichzelf wordt belemmerd door zijn drang om iedereen te kunnen spelen, iedereen te kunnen zijn.
‘Dubbelliefde’ zou je daarnaast op meerdere manieren kunnen verklaren: je zou het kunnen zien als een verwoording van biseksualiteit van de hoofdpersoon. Hoewel hij eerst denkt dat hij homo is blijft hij steeds opzoek naar zijn ware geaardheid. Verder kan je het ook zien als de haat-liefde verhouding van de hoofdpersoon met zijn vader of zelfs de haat-liefde verhouding met zichzelf.

Ondertitel
Geschiedenis van een jongeman

Motto (met vertaling en zo mogelijk verklaring)


‘En al zoû ik nu eens schrijven een boek, waarvan de held een modern auteur was; al zoû ik dien held laten schrijven werken, die verwant aan de mijne waren, de held zoû ik niet zijn, zijn kunst niet de mijne: en de roman zoû een roman blijven, niet dan een roman, en zich nooit realizeeren tot autobiografie.’
Door Louis Couperus, Metamorfoze

Ik weet niet of dit op de hoofdpersoon van het boek slaat of op van Dis zelf. Als dit een verwijzing is naar de schrijver zelf zal hij hiermee willen zeggen dat zijn boek nooit een precieze verwoordding van zijn leven zal zijn. Ik denk echter niet dat dit het geval is. Ik denk dat dit motto terugslaat op de hoofdpersoon van het boek. Hoe goed hij een rol ook zal bedenken, hoe goed zijn motief en verhaal, het zal hem nooit echt zijn, nooit helemaal, ook al zou hij dat willen. Daar komt hij ook achter aan het eind van het boek. Hij stopt met zijn rollenspel en gaat zich nu verdiepen in zichzelf, hoe saai dat ook zal kunnen zijn. Hij wil nog maar één kant van zichzelf laten zien: zijn eigen kant. Zijn fantasieën vertrouwt hij voortaan alleen nog toe aan het papier.

Genre roman

Beschrijving van de karakters

De ik-persoon:
De ik-persoon in dit boek is veelzijdig en complex, dit komt voornamelijk omdat de evaluatie van zijn persoon de leidraad en het belangrijkste thema van dit boek is. Je ziet hem steeds verder wegzakken in zijn waanwereld en afzondering tot hij aan het eind van het boek hier abrupt een einde aan maakt. Zo leer je hem goed kennen, zijn diepste verlangens te delen en zijn geheimen te ontrafelen in zijn ontwikkeling van een in het Gooi opgegroeide jongen tot een man van rond de dertig.
De jongen is iemand die altijd in gevecht met zichzelf is, op zoek naar zijn identiteit en zijn plaats in de samenleving.Een samenleving die hij vaak veracht om zijn burgerlijkheid en kortzichtigheid. Hij wil vele dingen tegelijk, overal een deel van zijn, zijn tijd niet aan zich voorbij laten gaan. Tegelijkertijd wil hij zich afzonderen, onderscheiden en zich in onfatsoen, vervuiling en straf verliezen. Toch is hij constant onzeker. Hij laat dan ook eigenlijk niemand echt tot hem toe. Hij heeft een passie voor toneel, kan iedereen zijn die hij wil. Zo verliest hij zich in de meest uiteenlopende rollen, rollen die steeds vuiler en donkerder worden tot hij vaak het verschil tussen deze ‘wanen’ en de werkelijkheid uit het oog verliest en zijn rollen zich vermengen met zijn ‘ik’. Zijn voornaamste rol is de Nachtman, een man die ‘s nachts door het donker dwaalt en zich aangetrokken voelt tot de duisterste plekjes van de stad.
Op verschillende plekken in het boek gaat de vertelvorm van de ik-vorm over in de hij-vorm, hierdoor merk je hoe de hoofdpersoon op zichzelf neerkijkt zichzelf bekijkt in zijn rol.

In het boek is een ander belangrijk figuur: Werner Trip, de beste vriend van de hoofdpersoon en misschien wel de enige waarvan hij echt houdt. Deze komt ook uit het Gooi en lijkt altijd perfecter, rustiger te zijn dan hij. Hij heeft een nonchalante kijk op de wereld, geeft niet om uiterlijk verval maar om de geestelijke gesteldheid van een persoon.
Werner is op zichzelf niet belangrijk in het boek hoewel hij voor de hoofdpersoon wel heel belangrijk is. Ze houden elkaar min of meer in evenwicht, soms zijn ze net elkaars tegenpolen. Veel over het karakter van Werner kom je echter niet te weten, het is dus denk ik ook niet van groot belang deze te beschrijven.

Samenvatting van het verhaal (max. 150 woorden.)

Het verhaal speelt zich af tegen de achtergrond van de jaren zestig en zeventig.
De ik-persoon groeit op in het burgerlijke beschermde Gooi (Halfstad). Direct na zijn eindexamen ontvlucht hij dit verstikkende klimaat en gaat hij (overtuigd dat hij alle rollen kan spelen) naar de Amsterdamse toneelschool. Hier wordt hij onder voorbehoud aangenomen, maar zijn passionele en traditionele visie op toneel botst met de naar vernieuwing strevende toneelschool. Hij besluit Nederlands te gaan studeren.
Hoe hij zich ook verkleedt: het leven in de stad blijkt niet zo romantisch, dichterlijk en vrij te zijn als hij had gedacht. Hij verliest zich in de rollen waarmee hij zichzelf wil presenteren en schrikt er niet voor terug zich te mengen in de vervuilde onderwereld van hoeren, travestieten en homobars. Zijn vervuiling en rollenspel worden steeds heftiger en hij dreigt zich er niet meer uit te kunnen onttrekken. Zijn vernietigingsdrang word steeds groter naarmate hij zich meer en meer schaamt voor zijn eigen teloorgang. Als hij na jaren weer terugkeert naar het appartement waar hij als student woonde met zijn beste vriend Werner en schoolvriendin Maud, en hier weer bij Werner intrekt, dient de verlossing zich aan. Tijdens de begrafenis van Werners vader besluit hij ook zijn verleden te begraven. Hij besluit het leven van het rollenspel en de afbraak achter zich te laten, alleen nog zichzelf te laten zien: zijn eigen kant. Hij neemt zich voor gelukkig te worden en zijn fantasieën nu alleen nog toe te vertrouwen aan het papier.

Structuur
(opbouw/perspectief/tijd)

Het boek begint met een proloog en eindigt met een epiloog, deze vormen samen het einde van het boek. De rest van het boek is een chronologische opeenvolging van gebeurtenissen, avonturen en verhalen waartussen soms jaren, dan weer een dag tijdsverschil zit. Soms is er een terugblik naar zijn kinderjaren, dit staat dan meestal in verband met zijn vader waardoor het lijkt alsof deze dan aanwezig is als toeschouwer van het leven van de hoofdpersoon.

Van Dis laat de hoofdpersoon de ene keer in de ik-persoon vertellen en dan weer in de hij-persoon. Zo creëert hij een afstand tussen de echte persoon en zijn rol, de werkelijkheid en de fantasie. Ook refereert Van Dis vaak aan andere schrijvers en filosofen en komen vele citaten en visies voorbij die de hoofdpersoon aangrijpt voor de vorming van een nieuwe rol, een nieuwe ik.

De stijl van schrijven
is mooi en soms poëtisch, vaak zijn de monologen van de hoofdpersoon als een monoloog uit een toneelstuk: perfect, eerder literatuur dan spreektaal. Veel verhalen zijn sterk humoristisch, cynisch en origineel. Beeldspraak komt vaak voor (ook iets wat bijdraagt aan de theatrale kant van de hoofdpersoon).

Thema

Het op zoek zijn naar je identiteit, en tegelijkertijd je willen afzetten tegen alles wat je ooit was en alles om je heen. Alles willen en kunnen zijn maar wel anders dan de rest. Het vechten tegen jezelf, omdat je niet bent wat je wilt zijn, het opzoeken van afkeuring, het door elkaar halen van waarheid en fantasie, maar ook: schaamte tegenover zichzelf en tegenover zijn overleden vader, die lijkt mee te kijken naar zijn mislukte leven.

Waardering

Ik vond het een te gek boek. Ik werd meegesleurd in de gedachtewereld van de hoofdpersoon die soms op een enge manier herkenbaar was. Ik kon me goed inleven in de drang tot afzondering, het spelen van een rol en de wereld van fantasie ( hoewel ik hier niet zo totaal in doordraai en ook niet dezelfde motieven heb die tot deze hersenkronkels leiden ) Ik heb me vaak kapot gelachen om de hachelijke situaties die juist door hun smerigheid en ongemakkelijkheid zeer op de lachspieren werkte. Het boek had tegelijkertijd iets poëtisch, iets dromerigs waarin ik me kon laten meevoeren. Het groef diep in het leven en zette je aan het denken.
Van Dis’ schrijfstijl las prettig en was bovendien zo in elkaar gezet (met veel originele beeldspraak en onverwachte wendingen) dat niet alleen het verhaal maar ook de schrijfstijl me kon plezieren.
Soms kwam ik even vast te zitten als de wanen, verslavingen, vervuiling en armoe me wat teveel werden en ik er zelf nogal somber van dreigde te worden.
Al met al heeft het boek me heel erg aangesproken al was het niet een boek om voor het slapen gaan te lezen.