Dooi door Rascha Peper

Titelbeschrijving: Titel: Dooi
Auteur: Rascha Peper
Druk: 1e
Jaar van uitgave: 1999
Plaats: Amsterdam/Antwerpen
Uitgever: L.J. Veen
Ik heb dit boek gekozen omdat we dit boek gezamenlijk moesten lezen in de klas bij het vak Nederlands. Ik had nog nooit eerder boeken gelezen geschreven door Rascha Peper. Samenvatting: Aan het begin van het boek ligt Ruben Saarloos, een 58-jarige vertaler, met zijn boot inmiddels al vier weken ingevroren in het IJsselmeer aan de kust van een klein onbewoond eiland. Tijdens een tochtje met zijn vrouw op tweede kerstdag werden ze overvallen door de vorst. Na twee weken verliet zijn vrouw de boot, omdat ze niet langer verlof kon krijgen. Ruben blijft alleen achter met zijn gedachten over de dood zijn en zijn vader. De eenzaamheid valt hem zwaar. Het enige contact dat hij heeft met de buitenwereld heeft, heeft hij via zijn mobiele telefoon. Zijn dagen bestaan uit het vertalen van een engels boek over vissen, het maken van wandelingen en het tellen van konijnen. Tijdens zijn verblijf op het IJsselmeer wordt hij geconfronteerd met een aantal bizarre gebeurtenissen. Zo meent hij een keer een Chinese jonk aan de horizon te zien opdoemen, hij krijgt een keer een mysterieus telefoontje voor ene Omsof die op zijn mobiele nummer bereikbaar zou zijn. En hij ziet een schaatsster, geheel gekleed in het zwart, op het ijs, terwijl het al begonnen was met dooien. Op een zeker moment schaatst ze hem tegemoet en raken ze aan de praat. In haar schaatsen leest hij dat ze Bente Nerwanen heet en hij schat dat ze begin twintig jaar oud is. Hij ontmoet haar in totaal drie keer en iedere keer neemt ze iets voor hem mee: sigaren, lucifers en een krant. Hij vertelt haar over zijn vader, de grote afwezigheid in zijn jeugd,die op zoek ging naar de coelacanth. Zij vertelde hem dat ze een onderzoek verrichte naar pupilverwijding aan de VU. Tijdens de derde ontmoeting bedrijven ze de liefde. Ook deze keer zegt ze hem weer dat ze de volgende dag weer langs zal komen. Een volgende ontmoeting volgt echter niet want de volgende dag wordt Ruben tegen zijn zin in bevrijdt door een ijsbreker. Terug in de bewoonde wereld beseft hij dat hij zijn leven niet meer kan lijden zoals hij dit voorheen gedaan had. Ook kan hij Bente Nerwanen niet uit zijn hoofd zetten en start een zelfde zoektocht als zijn vader, alleen niet naar de coelacanth maar naar Bente. Als hij naar de VU belt en naar haar vraagt, wordt hem verteld dat zij het jaar er voor overleden is. Hij vraagt zich af of hij zich alles heeft verbeeld of dat ze hem heeft belazerd en een vals naam heeft opgegeven. Ze had zich tenslotte niet voorgesteld. Hij zei tegen haar dat hij haar naam al wist en noemde de naam die hij in haar schaats gelezen had. Aan het einde van het boek wordt Ruben bezocht door de dood. De dood laat hem de keuze: “kom je nu of niet?” Ruben gaat mee. Persoonlijke reactie: Ik vind het een ingewikkeld en diepzinnig boek. Maar misschien is het een beetje te diepzinnig, je moet bij elke regel bijna gaan nadenken of er niet een diepere betekenis achter zit. Dat maakt het soms wel boeiend, maar soms is het boek een beetje te langdradig, wanneer er te diep ingegaan wordt op een onderwerp. Ook is het boek wel spannend omdat er veel geheim gehouden wordt, maar wanneer je het boek uit hebt, heb je nog geen antwoorden op je vragen en dat is vervelend.
Verdiepen: 1. Onderwerp Het onderwerp van het verhaal is de dood. Dit onderwerp interesseert me op zich wel, omdat het ons allemaal aangaat. Ik denk natuurlijk wel veel na over de dood, maar door dit boek ben ik er niet anders over gaan denken. Dat komt omdat dit boek geen moraal heeft, het is echt een verhaal. En dat Ruben er vrede mee heeft dat hij dood gaat betekent niet dat ik nu ook niet meer bang hoef te zijn om dood te gaan. Er wordt erg diep ingegaan op het onderwerp, in bijna alle gebeurtenissen staat de dood centraal. De dood volgt Ruben als het ware. Ik heb wel vaker boeken gelezen over de dood. Maar deze gingen meer over jongeren en de dood, dus deze lagen meer in mijn belevingswereld. Deze boeken vond ik dus veel interessanter dan dit boek. Jongeren hebben een andere gedachtewereld dan volwassenen. 2. Gebeurtenissen De belangrijkste gebeurtenis in het boek is volgens mij wanneer Bente en Ruben met elkaar naar bed gaan. Want op het graf van Bente staat: ‘IK HEB U BIJ DE NAAM GEROEPEN, GIJ ZIJT MIJN.’ Bente zegt: ‘Ruben…’ en Ruben kon zich niet meer inhouden, was volledig de hare. Dit heeft weer de diepere betekenis dat Ruben ook bij de naam is genoemd, dus binnenkort ook dood zal gaan. Ook een belangrijke gebeurtenis is wanneer de ijsbreker komt om Ruben te bevrijden. Maar doordat het ijs gebroken wordt, wordt ook elk contact tussen Ruben en Bente verbroken. Ik denk dat de gebeurtenissen de belangrijkste rol spelen in het verhaal, omdat alle dingen die gebeuren een diepere betekenis hebben en de gedachten van Ruben slechts beschrijven wat voor een invloed de gebeurtenissen hebben op hem. De gebeurtenissen zijn boeiend en ongeloofwaardig. Dat Bente bij Ruben op bezoek komt kan helemaal niet. Dat is juist het boeiende, omdat je je gaat afvragen hoe dat allemaal zit. De gebeurtenis die de meeste indruk op mij gemaakt heeft is wanneer de ijsbreker komt. Ruben is dan zo wanhopig, hij wil wat onmogelijk is, ingevroren liggen en elke dag bezoek krijgen van Bente. Toch is dit het moment waar hij eerst zolang naar uit had gekeken. Je kan je heel goed voorstellen hoe Ruben zich op dat moment voelt, en dan heb je echt medelijden met hem. Niet alle gebeurtenissen zijn erg interessant, soms moet je worstelen om verder te komen, zoals wanneer er weer uitvoerig wordt beschreven hoe erg Ruben een vader heeft gemist in zijn jeugd of wanneer Ruben bezig is het gedrag van de kraaien op het eiland te analyseren. Alles wordt uitgebreid verteld, maar de verbanden moet je zelf leggen. Dat is wel fijn, want dat houdt het verhaal boeiend. Gebeurtenissen als deze heb ik nog nooit eerder gezien in films of gelezen in boeken. 3. Personages Ik vind de hoofdpersoon geen held. Het is natuurlijk wel fijn voor hem dat hij zich over zijn jeugdtrauma’s en zijn angst voor de dood heen heeft gezet, maar dit is geen heldendaad. Er wordt beschreven dat Ruben norsig, streng, somber en melancholisch is. Ik vind het wel belangrijk om te weten wat de eigenschappen van de hoofdpersoon zijn, omdat je dan beter kan begrijpen wat de invloed van gebeurtenissen is op de persoon. Zo kan je ook de ontwikkeling van de hoofdpersoon beter volgen. De personages zijn herkenbaar, omdat het gewoon mensen zijn die je elke dag tegen kan komen. De personages hebben mij nauwelijks beïnvloed, alleen leefde ik soms met Ruben mee. Dat is belangrijk omdat je je dan betrokken voelt bij het verhaal, het is dan veel boeiender. Ik vind Ina erg sympathiek, ze leeft heel erg mee met haar man en doet er ook alles aan om hem een plezier te doen. Zo belt ze hem elke avond op en vertelt hem nieuwtjes en ze zorgt ervoor dat de ijsbrekers hem zo snel mogelijk komen bevrijden. Ruben is minder sympathiek, hij pleegt overspel met een minstens dertig jaar jonger meisje. In zijn situatie is dat wel te begrijpen, je bekijkt alles vanuit zijn perspectief, maar het blijft natuurlijk verkeerd, je denkt zelf dat je dat nooit zal doen. Ook Bente is onbegrijpelijk, wat moet zij met een veel oudere man die bovendien getrouwd is? De personages reageren onvoorspelbaar, dit is wel prettig, dat houdt het verhaal boeiend. 4. Opbouw Het eerste hoofdstuk begrijp je niet waar het verhaal over gaat, maar later in het verhaal wordt dat wel duidelijk. Voor de rest is de opbouw van het verhaal makkelijk te volgen. Alleen het laatste hoofdstuk van het boek is wel verwarrend, want nadat Ruben is opgehaald door de Dood krijg je nog een flashback. Dit is misleidend, zo ga je twijfelen of hij nou dood is of niet. Het verhaal bevat niet erg veel flashbacks en dat vind ik prettig, want daar raak je van in de war. Het verhaal is niet zo heel erg spannend, omdat de tijd heel langzaam gaat. Alles wordt uitvoerig beschreven en dat wordt op een gegeven moment saai. De opbouw past op zich wel bij het onderwerp, als je bijvoorbeeld aan een begrafenis denkt, daar gaat ook alles heel langzaam. Snelle acties passen niet bij de dood. Je ziet alle gebeurtenissen door de ogen van Ruben en dat is ook goed. Als je de gedachten van Bente ook wist, dan zou alles duidelijk worden en dat zou het boek helemaal saai maken. Aan het slot blijf je met veel vragen zitten en dat vind ik vervelend. Ik wil toch minstens een idee hebben van hoe het allemaal mogelijk is dat Ruben contact met Bente heeft gehad, maar het is allemaal onverklaarbaar. Het boek begon me te boeien toen bleek dat Bente al een jaar dood was, dus dat het onmogelijk was dat Ruben Bente een tijdje geleden had ontmoet. 5. Taalgebruik Het taalgebruik in dit boek is heel makkelijk te volgen. De verhouding tussen dialoog en beschrijvingen ligt wel ongeveer goed. Het is ook onmogelijk voor Ruben om veel gesprekken te voeren, want hij ligt vastgevroren. Toch kunnen sommige beschrijvingen wel weggelaten worden omdat ze niet belangrijk zijn voor het verhaal. Zoals de beschrijvingen over het gedrag van de kraaien. De tekst leverde geen problemen op door ingewikkelde beeldspraak, symbolische verwijzingen of ‘duister’ taalgebruik. Soms werden er wat uitdrukkingen gebruikt over de vorst en de dooi, zoals: ‘De vorst had zijn wezen gestaald, de dooi verslapte het nu’. Maar deze zijn ook wel te begrijpen. Het taalgebruik past goed bij de personages en het onderwerp. Soms worden er hele mooie beschrijvingen gegeven, zoals: ‘dit haar, in de tint van vurig herfstblad, of beter nog een mooie rosé, was zo’n explosie van kleur in zijn wereld van wit, grijs en grauw dat zich op slag een melancholiek gevoel van gemis en verlangen liet gelden.’ Wat opviel is dat ontzettend veel beschrijvingen terugsloegen op iets anders. Zoals de vuurrode appels op de zwarte marmeren grafsteen van Bente, dat slaat terug op Bente zelf, vuurrood haar, zwart gekleed.
Evaluatie De recensent vindt het verhaal geloofwaardig opgezet. Het verhaal is vereenvoudigd door de hoofdpersoon totaal te isoleren. Toch is deze situatie volledig aanvaardbaar en dat is heel knap bedacht van Rascha Peper. Daarentegen zitten er in het verhaal vrij veel standaardzinnen die je normaal in liefdesromannetjes terug kan vinden. Ook blijven er teveel vragen over wanneer je het boek uit hebt. Ik ben het eens met de recensent, alleen ik vind het wel meevallen met die standaardzinnen. Dat is niet storend in het verhaal. Door de recensie ben ik gaan beseffen dat het inderdaad heel knap is om het verhaal zo op te zetten dat de hoofdpersoon helemaal geïsoleerd is en dat toch geloofwaardig blijft. Ook had ik nog niet bedacht dat Bente vergeleken kon worden met de coelacanth, maar dat is inderdaad ook goed gevonden.