Dichtertje door Nescio

Boekverslag 13
Dichtertje door Nescio

Bibliografische gegevens
Titel: Dichtertje
Auteur: Nescio (pseudoniem van J.H.F. Grönloh)
Jaar 1e druk: 1918
Gelezen druk: Een vernieuwde versie, uitgebracht in 2002
Uitgeverij: Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar
Plaats uitgave: Amsterdam
Aantal bladzijden: 54

Samenvatting
Bron: http://www.scholieren.com/boekverslagen/13390

Het Dichtertje is een jonge kantoorbediende die tevens dicht. Hij droomt ervan ooit een groot dichter te worden en een verhouding met een dichteres te krijgen. Hij is echter fatsoenlijk getrouwd met Coba, een meisje dat hij ontmoette op weg naar kantoor terwijl zij naar school ging. Hij raakte verliefd op haar en maakte vele romantisch gedichten. Na ruim een jaar lukte het hem van haar ouders toestemming te krijgen om te trouwen, omdat hij “een nette jongen was”.
Na zes jaar huwelijk waren ze “ten naaste bij gelukkig”. Ze hebben een dochtertje van vijf jaar, Bobi, en een inkomen om goed van te kunnen leven.

Coba helpt het Dichtertje bij het in het net schrijven van zijn manuscripten.
Toch is het Dichtertje niet tevreden, hij verlangt naar meer. Overal ziet hij mooie meisjes lopen, die voor hem onbereikbaar blijven, zodat “z’n heele leven één gedicht” werd, “wat ook vervelend wordt”.
Ook Coba kent dat onbestemde verlangen. Wanneer ze samen met Bobi op een terras zit is ze zich bewust dat haar verschijning de aandacht van een man naast haar trekt. Ze weet echter geen raad met de situatie en als het Dichtertje arriveert vertrekken ze snel. Er is nog een derde personage, Dora –“ een van die twee zusjes, die in bed waren gestopt, toe i voor ’t eerst boven mocht komen” – bij wie ook al zo’n vaag verlangen leeft. Een verlangen waarvan ze zich bewust wordt als Ee, want zo heet het Dichtertje eigenlijk, zijn schoonfamilie bezoekt.
“Hij zag een kind…. Maar zij zag hem, haar oogen werden groot, ’t bloed gutste in haar lijf naar boven.”
Dora begrijpt haar eigen gevoelens nog niet. Ze houdt van Ee als een een zwager en omdat hij dicht. Zij leest veel en verlangt ernaar net als Ee gedichten te schrijven. De natuur brengt haar ervoor in dejuiste, romantische stemming. Maar als ze probeert te dichten lukt het niet.
Met het Dichtertje gaat het in maatschappelijk opzicht steeds beter. Hij werkt hard en maakt promotie. Zijn inkomen stelt hem in de gelegenheid zich qua uiterlijk en gewoontes te onderscheiden van het gewone volk. Hij wordt lid van de Partij, die hij alleen geldelijk steunt. Met de vrienden van vroeger, die niet “vooruitgekomen in de wereld” waren, heeft hij geen contact meer. Toch wordt hij treurig als hij zijn leven overziet en zich over 28 jaar net zoals zijn vader ziet lopen. Ergens in hem leeft nog “een mensch, die niet zoo maar dood wou gaan, die zichzelf een toren wou oprichten tot de blauwe lucht, om te staan in eeuwigheid.”
Hij weet echter niet hoe dit aan te pakken. Verder dan de publicatie van een paar gedichten komt hij niet.
Wanneer het Dichtertje Dora wegbrengt naar Beek en Dal, waar ze tot rust moet komen na haar vaders dood, voelen ze beide hun verlangen groeien, maar laten ze de kans tot vervulling lopen. Dora, omdat ze haar verlangen nog steeds niet begrijpt, het Dichtertej, omdat hij zichzelf veel te goed begrijpt. In hem overheerst nog, boven “’t beest” van het verlangen, de Dichter die haar aanbidt. Dit beest slaat uiteindelijk toe “in het laatst van Maart toen de tijden vol waren”. Terwijl Coba met Bobi in Den Haag logeert, kijken Dora en het Dichtertje de drukproeven van zijn boek, getiteld Djengis Kan, na. Na het correctiewerk zitten ze tegenover elkaar, ieder met hun eigen gedachten. Hij “grimmig”, omdat zijn boek af is en ziet dat het leven niets voorstelt; zij “vol vaag verlangen en zoo bewogen in haar hart”, denkend aan de natuur die, nu het lente wordt, ontluikt. Dan vertelt hij haar, terwijl hij haar hand vastpakt, dat Penning, een jeugdvriend van hem, met haar wil trouwen. Hij adviseert haar hierop in te gaan in plaats van zich aan de kunst te wijden. Zij wijst zijn voorstel resoluut van de hand.
Thuis op haar kamer realiseert zij zich voor het eerst wat het onstuimige verlangen, dat door haar hele lijf naar haar hoofd steeg toen Ee haar handen vastpakte, betekent.

Ze keert terstond terug naar zijn huis. Daar vallen ze elkaar in de armen.
Later op de avond treffen vrienden van het Dichtertje hem naakt en volslagen gek aan. Aan het eind van het verhaal is het Dichtertje dood, maar zijn boek is een groot bestseller geworden. Coba is godsdienstig geworden. Dora woont met haar kind bij Coba en Bobi in. Ze heeft een kantoorbaan en wil rechten studeren. “Vooral niet in de letteren. Werken wil ze en niet denken.”

Thema
Thema: Als je een verlangen hebt, dan is het moeilijk daar niet aan toe te geven.

Toelichting: Het hele boek draait eigenlijk om verlangens (dromen). De verlangens draaien dan vooral om het verlangen naar elkaar. Er ontstaan door die verlangens verschillende banden tussen de personages. Het verlangen speelt een hele belangrijke rol en ergens in boek staat zelfs dat het het lot van de mens is om verdriet te hebben: “wanneer hij z’n doel niet bereikt en wanneer hij zijn doel bereikt heeft.”

Motieven:
- Verliefd: Het dichtertje heeft op jonge leeftijd al een kantoorbaantje. Elke keer in de pauze van zijn werk ziet hij een meisje langslopen waar hij verliefd op is. Zij moet echter in het begin niet echt iets van hem hebben. Maar toch geeft ze uiteindelijk toe aan de verlangens van hem omdat hij erg zijn best doet voor haar.
- Verhouding: Het dichtertje heeft een goed leven met zijn vrouw en kind, maar toch is hij niet tevreden. Bij hem is er steeds een verlangen naar een verhouding met een andere vrouw. Het liefst heeft hij zelf een dichteres. In het verhaal wordt steeds de druk gelegd op hem, want hij heeft gewoon een goed leven en een misstap kan het einde betekenen.
- Dichten: Een verhouding met een andere vrouw is niet het enige verlangen dat het Dichtertje heeft. Hij droomt ervan om een bekende dichter te worden. Hij hoopt dat wanneer hij sterft iedereen zal weten wie hij was. Het verlangen om te dichten gaat een steeds belangrijkere rol spelen in zijn leven. Op een gegeven moment ziet hij zijn hele leven ook als een oneindig gedicht.
- Coba: Zij is de vrouw van het dichtertje en is gelukkig met hem. Toch is het zo dat ze een onbestemd verlangen heeft: op een terras trekt ze de aandacht van een man. Hoewel ze deze man negeert, is ze er toch enigszins van ondersteboven. In het boek wordt deze man de duivel genoemd. Hiermee wordt dus bedoeld dat het slecht met je kan aflopen wanneer je aan al je verlangens toegeeft.

- Dora: Zij is de zus van Coba en is gek op het dichtertje vanaf het moment dat ze hem ziet. Ze houdt van hem en is zeer geïnteresseerd in zijn gedichten. Ze heeft zelf ook het verlangen om te kunnen dichten mar hoe erg ze ook haar best doet het lukt haar niet. Gedurende het boek krijgt ze ook verlangens naar hem maar die kan ze niet echt plaatsen en ze weet zich nog goed in te houden. Na een reisje begrijpt ze de gevoelens wel met als gevolg dat ze naar zijn huis gaat. Ze gaan dan met elkaar naar bed en dit zorgt ervoor dat het dichtertje doordraait. Hij heeft namelijk toegegeven aan een van zijn verlangens en dat wordt hem te veel.

Mening
Kort maar krachtig?

“Maar 54 bladzijdes?”: zei mijn zus toen ik haar mijn boek liet zien. Ze bladerde het boekje vlug even door en zei toen ook nog: “Er staan zelfs plaatjes in, het lijkt meer op een stripboek dan op een literair werk.” “Daar kan toch geen goed verhaal in staan.”: was de zin waar ze mee afsloot.
Het boek Dichtertje heeft inderdaad slechts 54 bladzijdes. Veel minder dan je van het gemiddelde literaire werk verwacht. Ze zeggen wel is dat de kwantiteit niks zegt over de kwaliteit. Geldt dat ook bij dit boek? Het boek Dichtertje is te kort om het verhaal op een goede manier te vertellen.

Allereerst worden de emoties in het boek te vlak beschreven. Het verhaal draait eigenlijk volledig om de verlangens en dromen van de personages. Het zou dus een heel mooi boek kunnen zijn als alle gevoelens over die verlangens en dromen goed waren uitgewerkt, maar dat is helaas niet zo. Alle personages blijven een beetje vlak. Je komt niet echt iets te weten over het diepe karakter van de personages. Ook kom je er wel achter wat hun verlangens nou precies zijn, maar dat wordt even losjes verteld, terwijl het toch heel belangrijk is voor het verhaal.
Verder vond ik het boek niet erg realistisch. Door het geringe aantal bladzijdes dat is gebruikt, is er maar weinig te lezen over waar het zich afspeelt, hoe mensen er uit zien en alles wat er om de personages heen gebeurt. Doordat je dus eigenlijk de beleving van het verhaal mist, mis je ook het realisme in het verhaal.
Ook is het perspectief erg ingewikkeld. In het verhaal is er een beetje een vreemd perspectief, want het verhaal is geschreven vanuit een derde persoon. Het is een persoon waar je niets van te weten komt, maar soms is het verhaal geschreven vanuit het zicht van God en de duivel en dat komt heel raar naar voren en zorgt dat het verhaal moeilijk te volgen is. Wanneer het boek langer was geweest zou het onderscheid misschien beter naar voren komen door meer verschillende hoofdstukken te maken.
Aan de andere kant past het boek goed bij de normen en waarden van deze tijd en is er ook een soort van moraal te vinden die in het vrij korte boek toch goed wordt overgebracht. Eigenlijk wordt er je iets geleerd over het hebben van dromen en verlangens en het laten uitkomen ervan of juist het niet laten uitkomen ervan. Juist doordat er heel kort en heel direct over wordt verteld komt die moraal wel goed over.

Bovendien is het zo dat de schrijfstijl zorgt voor een vlot verhaal dat leuk is om in een middagje helemaal ui te lezen. Alle gebeurtenissen in het verhaal volgen elkaar snel op en eigenlijk is er geen enkel moment waarin het verhaal langdradig is. Doordat het zo kort is wil je juist snel doorlezen omdat er op elke bladzijde wel iets gebeurt.
Afwegend kun je zeggen dat het belangrijkste argument is om te zeggen dat het verhaal niet op een goede manier overkomt in het geringe aantal bladzijdes is dat de emoties heel vlak blijven. Je komt dus niet echt iets over de diepe gevoelens van de personages te weten. Iets minder belangrijk maar wel van belang is dat het verhaal doordat het zo kort is niet erg realistisch is. Toch komt de moraal heel goed over en vond ik het leuk dat er op elke bladzijde iets gebeurde. Dat er op elke bladzijde iets gebeurd is erg belangrijk, want dat leest veel makkelijker.

Kortom, het boek Dichtertje is te kort om het verhaal op een goede manier te vertellen, omdat het diepgang mist bij de emoties, het niet erg realistisch is en door het ingewikkelde perspectief niet plezierig is om te lezen. Wel komt de moraal goed over en is het een vlot boek waar op elke bladzijde wel iets gebeurt. Ik wacht op een iets uitgebreidere versie van het boek waar meer beleving in zit, maar nog wel zijn vlotte stijl heeft.

Literaire stroming
Typisch Romantisch

Nescio indelen bij een stroming is niet zo simpel. I. Giard-Kramer schrijft daarover in het Lexicon van Literaire Werken: "Nescio's werk is niet gemakkelijk in een literair-historische context te plaatsen. Enerzijds heeft hij het romantische, onvervulde verlangen gemeen met de dichter J.C. Bloem, anderzijds wijst zijn ironische, sobere stijl op verwantschap met het realisme van Elsschot.
Dit is een stukje uit Lexicon van Literaire werken door I. Giard-Kramer. Hij zegt dat Nescio niet gemakkelijk is te plaatsen in een literair-historische context. Toch kwam ik veel kenmerken van de Romantiek tegen in het boek Dichtertje. Het boek Dichtertje past erg goed in de Romantiek.

Allereerst past het boek Dichtertje erg goed in de literaire stroming romantiek, omdat het een boek is dat draait om de gevoelens van alle personen in het verhaal. Het draait hier dan vooral om Ee de hoofdpersoon in het verhaal. In het boek komt heel goed naar voren hoe hij denkt over het leven. Hij wil namelijk iets bereiken in het leven en denkt erg veel na over wat het leven nou echt inhoudt en of hij tevreden is met zijn huidige leven. Als hij de balans opmaakt blijkt heel goed uit zijn gevoelens dat er een soort van tweestrijd in hem heerst. Hij is namelijk tevreden met het leven hoe het is: hij heeft een goede vrouw een lief kind en een hele goede baan. Toch droomt hij van andere vrouwen en hoewel hij goed verdient op kantoor wil hij zich eigenlijk helemaal toeleggen op zijn gedichten.
Verder is er in het boek een duidelijke invloed van het geloof. Het allereerste hoofdstuk begint al met de kijk van God op de hedendaagse wereld. Het is zelfs bijna een filosofische kijk van God. Ook zie je meerdere malen de gedaante van de duivel terugkeren. Zo zit Coba een keer met haar zoontje op een terrasje. Er is een man die de hele tijd naar haar keek, maar in het boek is de man een duivel. (blz. 19) “De duivel draait aan z’n snor. En dan ineens wordt ze bang. Als i haar eens aansprak? Wat moest ze doen?”

Tenslotte zijn er eigenlijk twee kenmerken van de romantiek die in het boek samenhangen: De liefde en het mysterieuze. De liefde zou je in dit boek eigenlijk kunnen zien als het verlangen naar een ander. Het dichtertje verlangt heel erg naar een andere vrouw. Hij heeft namelijk het gevoel dat er meer in het leven zit. Ook is er in het begin van het boek het verlangen naar Coba. Elke keer in de pauze van zijn werk kijkt hij naar haar.
Het verlangen is er niet alleen bij het dichtertje, maar ook bij Dora. Zij heeft een bepaald verlangen naar het dichtertje, maar kan het niet bevatten. Hier komt dus een beetje het mysterieuze tevoorschijn. Niet alles wat ze voelde kon met het verstand verklaard worden. Pas in het einde van het boek komt ze er achter dat de verlangens die ze heeft, de verlangens naar liefde van het dichtertje zijn.

Kortom het boek Dichtertje is goed te plaatsen in de Romantiek, omdat het vier belangrijke kenmerken van de Romantiek bevat. Zo draait het boek vooral om de gevoelens tussen personen, is er een grote invloed van het geloof en hangen de liefde en het mysterieuze samen in dit boek.