1 Zakelijke gegevens
a. Naima El Bezaz
b. De verstotene, Uitgeverij Contact, Amsterdam, oktober
2006- 2e druk, 254 blz. (1e druk september 2006)
c. Roman
2 Eerste reactie
a. Ik heb het boek ‘de verstotene’ gekozen, omdat dit me meteen een erg leuk boek leek. Het stond in het blaadje van de boektoppers en daar las ik dat het over liefde en cultuurverschillen ging. Het leek mijn erg leuk om te lezen, omdat je zo meer over de islam komt te weten. Ook houd ik van boeken met het thema liefde.
b. Mijn eerste indruk nadat ik het gelezen heb, is dat ik ‘de verstotene’ een heel leuk, mooi en vooral zielig boek vind. Toen ik het begon te lezen, had ik niet het gevoel dat ik door moest lezen en het maakte me ook niet uit als ik even moest stoppen. Pas bij de laatste 75 bladzijden wilde ik, maar kon ik vooral niet stoppen, omdat ik het toen zo spannend begon te vinden. Ik vind het onvoorstelbaar dat je je kind zo een jeugd kunt aandoen en het daarna nooit meer wilt zien, omdat ze in jouw ogen, of in dat van het geloof, iets verkeerds doet. Ik vind het vooral zielig dat als Mina, de hoofdpersoon, door haar vriend wordt verlaten ze haar zelf verliest en zoveel verdriet heeft en dingen gaat doen, die ze normaal niet zou doen. Ik vind het boek mooi, omdat vooral het eind zo goed en mooi wordt omschreven, dat het net lijkt of je het zelf meemaakt.
3 Verdieping
a. Mina is een Marokkaanse vrouw die geen leuke jeugd gehad heeft. Haar ouders waren gescheiden en haar moeder accepteerde haar niet en sloeg haar. Als ze haar gedachtes over de Islam opschrijft en dit wordt gevonden, spreekt iedereen over een schande en wordt ze verstoten door haar familie. Mina smacht naar warmte en erkenning en kreeg dit ook. Een man, een goede baan en een mooi huis in Amsterdam. Als ze na een vakantie in New York terugkomen wordt Mina verlaten door haar vriend Mart. Mina stort in. Ze moet naar een kleiner woning verhuizen en ze meldt zich ziek op het werk. Omdat ze zich eenzaam voelt, gaat ze dingen doen die ze normaal nooit zou doen. Ze gaat veel uit en beland dan samen met een Joodse man, Samuel, in één bed. Dit gaat niet samen met haar geloof: de Islam, waar het ten strengste verboden is, iets met een Jood te maken te hebben. Ze wordt verliefd en raakt zwanger van Samuel en als ze dit aan hem verteld, wil hij niets met haar te maken hebben, omdat hij erachter is gekomen dat ze Moslim is. Haar leven stort nog meer in. Ze gaat met een psychologe praten en verteld haar alles. Wat er vroeger gebeurd was en hoe ze zich nu voelt. De psychologe geeft haar warmte en begrijpt haar, het lijkt beter met Mina te gaan, maar dan komt ze op een dag haar zusje Sanaa tegen en roept haar. Sanaa draait zich om en verwijt Mina de dood van hun moeder en zegt dat ze Mina nooit meer wil zien en dat ze haar met rust moet laten. Omdat Mina al haar verdriet niet meer aan kan, wil ze zelfmoord plegen. Ze gaat op de rand van het balkon staan en wrijft over haar buik waar een kindje inzit en na een lange tijd bedenkt ze zich. Ze hoeft nu niet meer eenzaam te zijn, ze heeft een kind en die gaat ze alles geven wat het nodig heeft en ze zal het altijd blijven beschermen. Ze wil terug springen op het balkon, maar verliest haar evenwicht, en daar valt Mina naar beneden.
In het verhaal is Mina zelf aan het woord, je ziet alles door haar ogen. Je kunt dit zien, omdat bijna in elke zin wel een keer ik of mijn staat. Een voorbeeld hiervan is: ‘Ik laat de balk los en wil op het balkon springen, maar dan verlies ik mijn evenwicht. Ik voel hoe ik wegglijd, probeer nog iets vast te grijpen. ’
b. In het boek ‘de verstotene’ is het taalgebruik niet zo moeilijk, Naima El Bezaz gebruikt woorden die we nu ook gebruiken. Ook zijn de zinnen niet erg lang en ingewikkeld. Het is dus een makkelijk boek om te lezen. Dat er woorden van nu worden gebruikt is te begrijpen want het verhaal speelt zich in deze tijd af. Dit weet je, omdat de moord op Theo van Gogh in het boek wordt besproken en deze moord vond plaats in 2004.
In het boek vind je verschillende karakters. Mina is een rond karakter. Je komt in de loop van het verhaal veel over haar te weten. Waar ze werkt, hoe ze vroeger heeft geleed, hoe ze zich voelt. Over de andere personen kom je niets of niet veel te weten. Dit zijn vooral vlakke karakters.
Het verhaal is geschreven in de ikpersoon, dit kun je zien omdat in veel zinnen ik of mijn staat. Een voorbeeld hiervan is: ‘Ik heb je gemist,’ zei ik en toen kwam mijn woordenstroom op gang
c. De thema’s van het verhaal zijn liefde, seks en cultuur.
Een tekstgedeelde die past bij alle drie de thema’s staat op bladzijde 175 t/m 177. Een stukje hieruit is: ‘Elk woord uit het verleden deed mijn lichaam pijnlijk sidderen en samentrekken, en ik voelde een beklemmende angst, omdat ik deed wat eigenlijk verboden was, wat door de koran werd verworpen. Vroeger had ik willen provoceren om te tonen dat ik vrij was en dat wat ik deed de ultieme onafhankelijkheid belichaamde. Maar nu was ik er niet meer zo zeker van. Niet omdat ik seks had met een joodse man, mar omdat het veel erger was dan ik ooit had kunnen bevroeden. Toch voelde ik diep van binnen een intense warmte opstijgen. Mijn lichaam tintelde van de ruige aanrakingen door de man die nochtans een onbekende was, maar die ik nu al koesterde. Ik wilde bij hem zijn, voor altijd deel uitmaken van zijn leven. En ik hijgde: ‘Samuel.’’
Een ander tekstgedeelte waar het thema’s cultuur en seks in voorkomen staat op bladzijde 201 en 202. Een stukje hieruit is: ‘‘Ik wil dat je opdondert. Ik ben nergens verantwoordelijk voor, je moet je benen bij elkaar houden. Dat jij zo gemakkelijk met me meeging is jouw probleem.’ ‘We zijn zwanger.’ haperde ik en ik hield me aan de bank vast omdat ik duizelig werd. Áls je al een kind draagt, is het van een ander. Je moet niet met leugens komen. Ga naar een abortuskliniek en haal het weg. Wat dacht je eigenlijk? Dat ik met een Marokkaanse, ene moslim, een kind ga opvoeden? Nooit.’’
De titel ‘de verstotene’ heeft een verband met de drie thema’s. Als Mina op de middelbare school haar gedachtes en gevoelens over de Islam opschrijft en dit in handen komt van haar vader, wordt Mina door de Marokkaanse gemeenschap verstoten. (Cultuur) Ook wordt ze nog verstoten door twee liefdesrelaties. Door Mart, haar Nederlandse vriend en later door Samuel een joodse vriend. (liefde en seks)
Motieven zijn: Vriendschap, moeder-dochterrelatie, relatie tussen zussen, eenzaamheid, godsdienst, liefdesproblemen, zwangerschap.
d. Naima El Bezaz is in 1974 in Marokko geboren. Ze schrijft hierdoor over haar afkomst en haar cultuur en over als twee culturen met elkaar te maken krijgen. In haar boeken kun je lezen over hoe zij erover denkt. Ze heeft haar eigen mening en die schrijft ze dan ook op. Ook gebruikt ze dingen voor haar boeken die in de Tweede kamer ter sprake komen. Alle boeken die Naima El Bezaz heeft geschreven hebben dus wel met de Islam te maken en ook over liefde en seks.
4 Beoordeling
Ik vond het boek heel erg leuk om te lezen. Ik vond het een mooi en vooral erg zielig boek. Dit kwam omdat ik het heel erg vond dat Mina door verschillende personen werd verstoten en ze zich zo rot en eenzaam voelde. Ook de structuur van het verhaal vond ik leuk, omdat ze bij het proloog al naar de zelfmoord toewerkt en als het verhaal echt begint krijg je alles over het heden met daarin flashbacks van Mina haar jeugd. Bij het epiloog wordt weer over de zelfmoord gepraat. Ik vind dit een leuke opbouw, omdat deze anders is dan andere verhalen en je komt zo veel over de hoofdpersoon te weten.
Toen ik het begon te lezen had ik niet het gevoel dat ik verder moest lezen, maar op het einde wil ik niet meer stoppen. Het werd toen spannend en best ontroerend. Ik denk dat ik het boek in het begin een beetje saai vond, omdat er toen nog niet veel gebeurde. Het was net uit met Mart en Mina voelde zich eenzaam en sloot zich op in haar eigen huis. Dit gedeelte duurde voor mijn gevoel te lang. Het epiloog vond ik het mooiste van het boek, ik vond dat alles mooi werd omschreven en je kon je zo goed inleven in Mina. Ook vond ik het een onverwacht einde. Ik had verwacht dat ze zelf van het balkon zou springen en ik had niet verwacht dat ze toen ze zich bedacht en terug op het balkon wilde springen ze uit zou glijden en daarom naar beneden viel. Ook vond ik het best knap dat de schrijfster zo goed de seks tussen Mina en Samuel kon omschrijven.
Ik zou andere aanraden om dit boek te lezen, omdat het je echt aan het denken zet. Ik vind het onbegrijpelijk dat je je eigen kind kunt verstoten, omdat het in jouw ogen iets verkeerds doet. Ook wordt je aan het denken gezet doordat Mina zich zo ongelukkig voelt en ze daardoor dingen gaat doen en ze iemand anders wordt, dan wie ze werkelijk is. In het begin lijkt het misschien een saai boek, maar ik zou hem zeker verder lezen, want op het einde kan je niet meer stoppen met lezen en wil je weten hoe het afloopt.
Schrijver: Bezaz, Naima El
Titel: Verstotene, De
Jaar van Uitgave: 2006
Bron: Leeuwarder Courant
Publicatiedatum: 27-10-2006
Recensent: Kees ‘t Hart
Recensietitel: Te veel hooi
Wie van drama houdt moet zo snel mogelijk 'De verstotene' lezen. In de Proloog staat een jonge vrouw op een balkon en ze overpeinst haar treurige leven, in de Epiloog staat ze er nog. Wat is er verkeerd gegaan? Bijna te veel om op te noemen, het wordt in dit boek allemaal uitvoerig uit de doeken gedaan. Ze is tien jaar geleden letterlijk verstoten door haar Marokkaanse familie die voor een fundamentalistische versie van de islam koos, ze heeft zich ziek gemeld van haar werk, ze geeft zich over aan liederlijke zuip- en vrijpartijen en ze wordt tot overmaat van ramp zwanger van een Joodse man, wat je in streng islamitische kring ook al niet erg geliefd maakt.
Naima El Bezaz schetst een waarlijk inktzwart beeld van een strenge islamitische opvoeding. Regelmatig moest ik aan de grap van cabaretier Hans Teeuwen denken die tijdens een verward maar oerkomisch betoog over de Tweede Wereldoorlog ineens op samenzweerderige toon tegen zijn publiek zegt: ja, die Duitsers, dat waren ook geen lieverdjes.
Ik heb het idee dat deze uitermate betrokken schrijfster veel te veel hooi op haar vork heeft genomen. Ze kaart te veel problemen aan en laat haar heldin daarbij zwelgen in verdriet en zelfmedelijden: je krijgt als lezer geen enkele kans zelf ook nog een gevoel te mogen hebben. Niets wordt aan de verbeelding van de lezer overgelaten, er wordt niet getoond maar alleen uitgelegd. ,,Ik voel me lusteloos'', staat er bijvoorbeeld, of ,,uitgeput zak ik op mijn knieën'', of ,,niets boeit me'', of ,,ik veeg mijn tranen weg'', of ,, ik voelde me moedeloos'' en dan zijn we pas op pagina 17 van dit verbluffend melodramatische boek dat verdrinkt in dit soort expliciete gevoelsuitingen.
Wie geen medelijden met deze passieve, ongelukkige en zwalkende vrouw krijgt, heeft een hart van steen, moet de schrijfster hebben gedacht, maar bij mij werkt zoiets juist averechts: ik kreeg hoofdzakelijk last van mijn zenuwen en van verwilderde lachbuien bij weer een nieuw probleem. Ik ben niet zo geschikt voor dit type romans, dat speelt natuurlijk ook mee.
De roman lijkt in grote haast geschreven te zijn. De zinnen zijn regelmatig net niet goed of gewoon helemaal fout. Neem op de eerste bladzijde de zin: ,,Ik begon met schrijven op de dag dat ik dacht dat ik het kon, maar slechts nog tekentjes maakte die ik overnam van muesliverpakkingen en melkkartonnen.'' Dat 'maar' is vreemd, twee keer 'dat' is lelijk, 'slechts' is raar en de mededeling kan veel korter en preciezer. Of iets verderop: ,,Ik was naïef, omdat ik daadwerkelijk geloofde dat wat je in jezelf zag, uiteindelijk vanzelf werkelijkheid zou worden.'' Weer twee keer 'dat', ook nog het lelijke 'dat wat', plus een opeenstapeling van twee keer 'werkelijk' en 'uiteindelijk'. Een verschrikkelijke zin en dan heb ik het nog niet eens over wat er nu precies staat.
Het barst van dit soort krukzinnen, ik ben ze aan gaan strepen en af en toe kleurden de bladzijden flink zwart. Soms nam het barre vormen aan. ,,Omdat de stress de zweetklieren had doen openbarsten, besloot ik me onder de douche flink in te zepen.'' Wat een zin! Of er staat: ,,mijn zusje, die huilde''. Het gebruik van de woorden 'dat', 'want' en 'maar' overwoekert soms de mededelingen. El Bezaz gunde zich geen enkele tijd precies en helder te formuleren.
Ik kreeg steeds meer het idee dat dit geen toeval is of onkunde. Ze liet zich waarschijnlijk langzamerhand zo meeslepen door haar warme gevoelens voor de ongelukkige heldin dat het haar niets meer kon schelen of haar zinnen en beelden deugden. Deze schrijfster staat voor de keuze: de politiek of de hulpverlening in, of echt schrijfster worden, maar dan ook echt gaan schrijven en niet alles ongezien optypen dat zomaar in de gedachte komt.
KEES 'T HART
NAIMA EL BEZAZ: De verstotene. Contact, Amsterdam; 254 blz., E 16,90.
Mijn mening over deze recensie:
Ik ben het helemaal niet met de recensent eens. Ik vind hem te negatief en de dingen waar hij negatief over spreekt, vind ik onzin. Hij zegt bijvoorbeeld: ‘Ik heb het idee dat deze uitermate betrokken schrijfster veel te veel hooi op haar vork heeft genomen. Ze kaart te veel problemen aan en laat haar heldin daarbij zwelgen in verdriet en zelfmedelijden: je krijgt als lezer geen enkele kans zelf ook nog een gevoel te mogen hebben.’ Ik ben het met deze uitspraak niet eens, want toen ik het boek las, had ik er geen problemen mee dat er zoveel problemen werden omschreven. Ik vond dit juist leuk, zo kon je haar verdriet begrijpen en zeker ook voelen. Dus dat ze te veel hooi op haar vork schijnt te hebben volgens hem, vind ik onzin. Ook praat hij later nog over haar ‘verkeerde’ zinsopbouw, hij zegt hierop: ‘De roman lijkt in grote haast geschreven te zijn. De zinnen zijn regelmatig net niet goed of gewoon helemaal fout.’ of ‘Deze schrijfster staat voor de keuze: de politiek of de hulpverlening in, of echt schrijfster worden, maar dan ook echt gaan schrijven en niet alles ongezien optypen dat zomaar in de gedachte komt.’ Ik ben het hier zeker niet mee eens, ik vind dat Naima El Bezaz zeker door moet gaan met hoe ze nu schrijft. Ik vind het fantastisch, zo mooi. Ik heb me geen moment aan haar zinsopbouw gestoord, het is misschien zo dat niet al haar zinnen kloppen, maar dat zorgt er niet voor dat het verhaal slecht is.
Schrijver: Bezaz, Naima El
Titel: Verstotene, De
Jaar van Uitgave: 2006
Bron: De Morgen
Publicatiedatum: 11-10-2006
Recensent: Dirk Verhofstadt
Recensietitel: De harde strijd van onze gesluierde Eva’s
'De verstotene' van Naima El Bezaz
Moslimvrouwen die hun lot in eigen handen nemen en niet bang zijn zich van hun eigen verstand te bedienen, worden in eigen kringen uitgespuwd en verstoten. Over zo'n vrouw gaat het in De verstotene van de Nederlands-Marokkaanse schrijfster Naima El Bezaz.
Niets is erger dan 'verstoten' te zijn. Het gebeurde in de loop van de geschiedenis met tal van groepen, zoals de zwarten, de indianen, de Aboriginals, de Joden, de homoseksuelen en de vrouwen. Ze werden verstoten omdat ze niet pasten in het wereldbeeld van zij die de macht in handen hadden. Daartegen ontstond in de vorige eeuw een sterke emancipatiebeweging, die culmineerde in de strijd tegen de segregatie van de zwarten in de VS en Zuid-Afrika, tegen kolonisering, en vooral tegen de onderdrukking van vrouwen. De seksuele revolutie van de jaren zestig heeft geleid tot een tweede feministische golf, waardoor vrouwen zeggenschap kregen over hum eigen leven, zelf konden beslissen met wie ze samenleefden, kinderen kregen en een toekomst opbouwden. Het leidde tot geboorteplanning, gebruik van voorbehoedsmiddelen, vrije partnerkeuze...
Toch zijn heel wat mensen daar nog niet aan toe. Vooral allochtone vrouwen blijven afhankelijk van en onderworpen aan culturele en religieuze bepalingen die hen ondergeschikt maken aan mannen. Ze moeten maagd blijven tot hun officiële huwelijk, worden gedwongen uitgehuwelijkt, mogen enkel in de publieke ruimte komen met goedkeuring van hun man en worden dan gedwongen zich te sluieren. Wie niet luistert, wordt terechtgewezen, desnoods mishandeld en in het slechtste geval ver(ere)moord.
Het zich lostrekken van de oorspronkelijke cultuur en religieuze traditie is een van de meest ingrijpende gebeurtenissen in het leven van nieuwkomers in de West-Europese landen. Geconfronteerd met de ongekende vrijheid die ze hier ervaren, plooien heel wat meisjes en vrouwen zich terug op de klassieke manier van leven en denken en sluiten zich af van de bestaande buitenwereld om zich te conformeren aan de verwachtingen van hun religieuze leiders, vaders, broers, moeders. Desondanks zijn er steeds meer moslimmeisjes die de vrijheid met beide handen grijpen en zelf hun levensplan bepalen. Tegen de zin van hun ouders studeren ze verder, kleden zich volgens westerse normen, maquilleren zich om hun vrouwelijkheid te beklemtonen, gaan op stap met andere mannen en bepalen zelf met wie ze een seksuele relatie aangaan. In eigen kringen worden ze vaak beschouwd als hoeren. Ze worden uitgespuwd en letterlijk verstoten.
Over zo'n vrouw verhaalt de Nederlands-Marokkaanse schrijfster Naima El Bezaz in haar nieuwste roman De verstotene. El Bezaz is een Nederlandse schrijfster van Marokkaanse afkomst. Verder geeft ze regelmatig lezingen, waarin ze steeds hamert op de primordialiteit van het individu boven de gemeenschap. Moslims die verstandelijk en kritisch met de islam omgaan, durven hun visie niet te verkondigen, uit angst voor verstoting. Niet toevallig verwijst ze in deze roman naar Kant, de vader van de Europese verlichting die in twee woorden de essentie van zijn gedachtegoed weergaf: 'Sapere aude', durf je van je verstand te bedienen.
De verstotene is geen doordeweekse tekst, maar een authentieke en volgroeide publicatie die aantoont dat Naima El Bezaz een schrijfster van formaat is. Mina, het hoofdpersonage, voelt zich verstoten uit de hedendaagse samenleving, zowel de westerse, waarin ze leeft en werkt, als de allochtone gemeenschap, waarin ze is opgegroeid. Ze hunkert naar warmte, liefde en erkenning maar botst op een muur van koele onverschilligheid, berekening, egoïsme en liefdeloosheid in haar werkomgeving en bij haar familie. Eerst lijkt alles mee te zitten, ze heeft een vriend, een baan en een huis in een prestigieuze buurt. Maar ondanks alle materiële welvaart is ze niet gelukkig en als haar vriend de relatie beëindigt, valt ze in een zwart gat. Dat zorgt voor latente depressies en suïcidale neigingen, die ze tracht te onderdrukken met alcohol en pure fysieke seks. Ze gedraagt zich als een verslaafde die steeds grotere kicks nodig heeft om in een roes te raken, waarna ze weer dieper wegzakt in psychische ellende. Mina gaat eenzaam en ongelukkig door het leven, enkel rekenend op zichzelf. Uiteindelijk probeert ze houvast te vinden in het verleden, bij haar vader en zuster, maar ook daar krijgt ze geen gehoor. Ze is verstoten, waarop ze besluit het lot naar zich te trekken.
De verstotene is geen autobiografisch werk, maar refereert aan tal van bestaande, vaak schrijnende situaties en praktijken waarvan moslimvrouwen en -meisjes het slachtoffer zijn. Evenzeer schetst het de radicalisering die zich de voorbije jaren binnen de moslimwereld voordoet en waarbij fundamentalistische imams vaak een dubieuze rol spelen. De toename van gesluierde moslima's, niet alleen met gewone hoofddoekjes maar ook met alles verhullende chadors en nikabs, is daar een van de zichtbare gevolgen van. Minder zichtbaar is de manier waarop orthodoxe moslimmannen steeds nadrukkelijker hun dominante positie binnen het gezin en de familie met geweld en onderdrukking afdwingen. Op subtiele wijze legt Naima El Bezaz ook een andere tendens in de westerse moslimwereld bloot, het groeiende onbegrip tegenover mensen met andere geloofsopvattingen, ongelovigen en vooral Joden. Het is een onderwerp in het boek dat stof zal doen opwaaien.
"Was ik maar met de stroom meegegaan, dan was me dit niet overkomen, dan was ik niet verworden tot een verschoppeling", zo mijmert Mina. Het is blijkbaar de prijs die heel wat zelfstandige moslimmeisjes en -vrouwen moeten betalen voor hun vrijheid. Naima El Bezaz eindigt haar roman met een verwijzing naar de ijtihad, de traditie van onafhankelijk denken tijdens de gouden periode van de islam van de achtste tot de twaalfde eeuw. Toen werden Griekse teksten vertaald, bestond er veel verdraagzaamheid tegenover andersdenkenden, werden ideeën uitgewisseld en ontwikkelde men universiteiten en bibliotheken. De moslimbeschaving was in die tijd veel hoogstaander dan de christelijke. Tal van moslima's streven naar een hedendaagse 'operatie ijtihad', naar een meer individuele benadering van de islam, zodat we hun traditionele manier van kritisch denken kunnen herontdekken. Zij weigeren zich aan te sluiten bij het leger van radicale en kritiekloze gelovigen.
Naima El Bezaz maakt met haar boek duidelijk dat de strijd voor onafhankelijkheid en zelfbeschikking voor velen hard zal zijn. De reden ligt voor de hand. Hoe meer vrouwen op hun vrijheid staan, hoe meer moslimmannen aanvoelen dat ze hun dominante positie verliezen. Daarom gaan radicale moslims zo heftig tekeer en wensen ze boeken als die van Naima El Bezaz, en de schrijfster zelf, op de brandstapel.
Mijn mening over deze recensie:
Deze recensent geeft alleen maar feiten en weinig zijn eigen mening. Ik vind het dus niet echt een goede recensie. Maar de dingen waar hij ze mening geeft, ben ik het wel met hem eens. Hij zegt bijvoorbeeld: ‘De verstotene is geen doordeweekse tekst, maar een authentieke en volgroeide publicatie die aantoont dat Naima El Bezaz een schrijfster van formaat is.’ Ik vind dit een goede uitspraak, omdat ook ik vind dat je zo een tekst niet altijd tegen komt, maar dat het wel een tekst instaat waar veel feiten naar voren komen. Ook Naima El Bezaz vind ik een geweldige schrijfster. Een schrijfster van formaat, zoals de recensent zegt.
a. Naima El Bezaz
b. De verstotene, Uitgeverij Contact, Amsterdam, oktober
2006- 2e druk, 254 blz. (1e druk september 2006)
c. Roman
2 Eerste reactie
a. Ik heb het boek ‘de verstotene’ gekozen, omdat dit me meteen een erg leuk boek leek. Het stond in het blaadje van de boektoppers en daar las ik dat het over liefde en cultuurverschillen ging. Het leek mijn erg leuk om te lezen, omdat je zo meer over de islam komt te weten. Ook houd ik van boeken met het thema liefde.
b. Mijn eerste indruk nadat ik het gelezen heb, is dat ik ‘de verstotene’ een heel leuk, mooi en vooral zielig boek vind. Toen ik het begon te lezen, had ik niet het gevoel dat ik door moest lezen en het maakte me ook niet uit als ik even moest stoppen. Pas bij de laatste 75 bladzijden wilde ik, maar kon ik vooral niet stoppen, omdat ik het toen zo spannend begon te vinden. Ik vind het onvoorstelbaar dat je je kind zo een jeugd kunt aandoen en het daarna nooit meer wilt zien, omdat ze in jouw ogen, of in dat van het geloof, iets verkeerds doet. Ik vind het vooral zielig dat als Mina, de hoofdpersoon, door haar vriend wordt verlaten ze haar zelf verliest en zoveel verdriet heeft en dingen gaat doen, die ze normaal niet zou doen. Ik vind het boek mooi, omdat vooral het eind zo goed en mooi wordt omschreven, dat het net lijkt of je het zelf meemaakt.
a. Mina is een Marokkaanse vrouw die geen leuke jeugd gehad heeft. Haar ouders waren gescheiden en haar moeder accepteerde haar niet en sloeg haar. Als ze haar gedachtes over de Islam opschrijft en dit wordt gevonden, spreekt iedereen over een schande en wordt ze verstoten door haar familie. Mina smacht naar warmte en erkenning en kreeg dit ook. Een man, een goede baan en een mooi huis in Amsterdam. Als ze na een vakantie in New York terugkomen wordt Mina verlaten door haar vriend Mart. Mina stort in. Ze moet naar een kleiner woning verhuizen en ze meldt zich ziek op het werk. Omdat ze zich eenzaam voelt, gaat ze dingen doen die ze normaal nooit zou doen. Ze gaat veel uit en beland dan samen met een Joodse man, Samuel, in één bed. Dit gaat niet samen met haar geloof: de Islam, waar het ten strengste verboden is, iets met een Jood te maken te hebben. Ze wordt verliefd en raakt zwanger van Samuel en als ze dit aan hem verteld, wil hij niets met haar te maken hebben, omdat hij erachter is gekomen dat ze Moslim is. Haar leven stort nog meer in. Ze gaat met een psychologe praten en verteld haar alles. Wat er vroeger gebeurd was en hoe ze zich nu voelt. De psychologe geeft haar warmte en begrijpt haar, het lijkt beter met Mina te gaan, maar dan komt ze op een dag haar zusje Sanaa tegen en roept haar. Sanaa draait zich om en verwijt Mina de dood van hun moeder en zegt dat ze Mina nooit meer wil zien en dat ze haar met rust moet laten. Omdat Mina al haar verdriet niet meer aan kan, wil ze zelfmoord plegen. Ze gaat op de rand van het balkon staan en wrijft over haar buik waar een kindje inzit en na een lange tijd bedenkt ze zich. Ze hoeft nu niet meer eenzaam te zijn, ze heeft een kind en die gaat ze alles geven wat het nodig heeft en ze zal het altijd blijven beschermen. Ze wil terug springen op het balkon, maar verliest haar evenwicht, en daar valt Mina naar beneden.
In het verhaal is Mina zelf aan het woord, je ziet alles door haar ogen. Je kunt dit zien, omdat bijna in elke zin wel een keer ik of mijn staat. Een voorbeeld hiervan is: ‘Ik laat de balk los en wil op het balkon springen, maar dan verlies ik mijn evenwicht. Ik voel hoe ik wegglijd, probeer nog iets vast te grijpen. ’
b. In het boek ‘de verstotene’ is het taalgebruik niet zo moeilijk, Naima El Bezaz gebruikt woorden die we nu ook gebruiken. Ook zijn de zinnen niet erg lang en ingewikkeld. Het is dus een makkelijk boek om te lezen. Dat er woorden van nu worden gebruikt is te begrijpen want het verhaal speelt zich in deze tijd af. Dit weet je, omdat de moord op Theo van Gogh in het boek wordt besproken en deze moord vond plaats in 2004.
In het boek vind je verschillende karakters. Mina is een rond karakter. Je komt in de loop van het verhaal veel over haar te weten. Waar ze werkt, hoe ze vroeger heeft geleed, hoe ze zich voelt. Over de andere personen kom je niets of niet veel te weten. Dit zijn vooral vlakke karakters.
Het verhaal is geschreven in de ikpersoon, dit kun je zien omdat in veel zinnen ik of mijn staat. Een voorbeeld hiervan is: ‘Ik heb je gemist,’ zei ik en toen kwam mijn woordenstroom op gang
c. De thema’s van het verhaal zijn liefde, seks en cultuur.
Een tekstgedeelde die past bij alle drie de thema’s staat op bladzijde 175 t/m 177. Een stukje hieruit is: ‘Elk woord uit het verleden deed mijn lichaam pijnlijk sidderen en samentrekken, en ik voelde een beklemmende angst, omdat ik deed wat eigenlijk verboden was, wat door de koran werd verworpen. Vroeger had ik willen provoceren om te tonen dat ik vrij was en dat wat ik deed de ultieme onafhankelijkheid belichaamde. Maar nu was ik er niet meer zo zeker van. Niet omdat ik seks had met een joodse man, mar omdat het veel erger was dan ik ooit had kunnen bevroeden. Toch voelde ik diep van binnen een intense warmte opstijgen. Mijn lichaam tintelde van de ruige aanrakingen door de man die nochtans een onbekende was, maar die ik nu al koesterde. Ik wilde bij hem zijn, voor altijd deel uitmaken van zijn leven. En ik hijgde: ‘Samuel.’’
Een ander tekstgedeelte waar het thema’s cultuur en seks in voorkomen staat op bladzijde 201 en 202. Een stukje hieruit is: ‘‘Ik wil dat je opdondert. Ik ben nergens verantwoordelijk voor, je moet je benen bij elkaar houden. Dat jij zo gemakkelijk met me meeging is jouw probleem.’ ‘We zijn zwanger.’ haperde ik en ik hield me aan de bank vast omdat ik duizelig werd. Áls je al een kind draagt, is het van een ander. Je moet niet met leugens komen. Ga naar een abortuskliniek en haal het weg. Wat dacht je eigenlijk? Dat ik met een Marokkaanse, ene moslim, een kind ga opvoeden? Nooit.’’
Motieven zijn: Vriendschap, moeder-dochterrelatie, relatie tussen zussen, eenzaamheid, godsdienst, liefdesproblemen, zwangerschap.
d. Naima El Bezaz is in 1974 in Marokko geboren. Ze schrijft hierdoor over haar afkomst en haar cultuur en over als twee culturen met elkaar te maken krijgen. In haar boeken kun je lezen over hoe zij erover denkt. Ze heeft haar eigen mening en die schrijft ze dan ook op. Ook gebruikt ze dingen voor haar boeken die in de Tweede kamer ter sprake komen. Alle boeken die Naima El Bezaz heeft geschreven hebben dus wel met de Islam te maken en ook over liefde en seks.
4 Beoordeling
Ik vond het boek heel erg leuk om te lezen. Ik vond het een mooi en vooral erg zielig boek. Dit kwam omdat ik het heel erg vond dat Mina door verschillende personen werd verstoten en ze zich zo rot en eenzaam voelde. Ook de structuur van het verhaal vond ik leuk, omdat ze bij het proloog al naar de zelfmoord toewerkt en als het verhaal echt begint krijg je alles over het heden met daarin flashbacks van Mina haar jeugd. Bij het epiloog wordt weer over de zelfmoord gepraat. Ik vind dit een leuke opbouw, omdat deze anders is dan andere verhalen en je komt zo veel over de hoofdpersoon te weten.
Toen ik het begon te lezen had ik niet het gevoel dat ik verder moest lezen, maar op het einde wil ik niet meer stoppen. Het werd toen spannend en best ontroerend. Ik denk dat ik het boek in het begin een beetje saai vond, omdat er toen nog niet veel gebeurde. Het was net uit met Mart en Mina voelde zich eenzaam en sloot zich op in haar eigen huis. Dit gedeelte duurde voor mijn gevoel te lang. Het epiloog vond ik het mooiste van het boek, ik vond dat alles mooi werd omschreven en je kon je zo goed inleven in Mina. Ook vond ik het een onverwacht einde. Ik had verwacht dat ze zelf van het balkon zou springen en ik had niet verwacht dat ze toen ze zich bedacht en terug op het balkon wilde springen ze uit zou glijden en daarom naar beneden viel. Ook vond ik het best knap dat de schrijfster zo goed de seks tussen Mina en Samuel kon omschrijven.
Ik zou andere aanraden om dit boek te lezen, omdat het je echt aan het denken zet. Ik vind het onbegrijpelijk dat je je eigen kind kunt verstoten, omdat het in jouw ogen iets verkeerds doet. Ook wordt je aan het denken gezet doordat Mina zich zo ongelukkig voelt en ze daardoor dingen gaat doen en ze iemand anders wordt, dan wie ze werkelijk is. In het begin lijkt het misschien een saai boek, maar ik zou hem zeker verder lezen, want op het einde kan je niet meer stoppen met lezen en wil je weten hoe het afloopt.
Schrijver: Bezaz, Naima El
Titel: Verstotene, De
Jaar van Uitgave: 2006
Bron: Leeuwarder Courant
Publicatiedatum: 27-10-2006
Recensent: Kees ‘t Hart
Recensietitel: Te veel hooi
Wie van drama houdt moet zo snel mogelijk 'De verstotene' lezen. In de Proloog staat een jonge vrouw op een balkon en ze overpeinst haar treurige leven, in de Epiloog staat ze er nog. Wat is er verkeerd gegaan? Bijna te veel om op te noemen, het wordt in dit boek allemaal uitvoerig uit de doeken gedaan. Ze is tien jaar geleden letterlijk verstoten door haar Marokkaanse familie die voor een fundamentalistische versie van de islam koos, ze heeft zich ziek gemeld van haar werk, ze geeft zich over aan liederlijke zuip- en vrijpartijen en ze wordt tot overmaat van ramp zwanger van een Joodse man, wat je in streng islamitische kring ook al niet erg geliefd maakt.
Naima El Bezaz schetst een waarlijk inktzwart beeld van een strenge islamitische opvoeding. Regelmatig moest ik aan de grap van cabaretier Hans Teeuwen denken die tijdens een verward maar oerkomisch betoog over de Tweede Wereldoorlog ineens op samenzweerderige toon tegen zijn publiek zegt: ja, die Duitsers, dat waren ook geen lieverdjes.
Wie geen medelijden met deze passieve, ongelukkige en zwalkende vrouw krijgt, heeft een hart van steen, moet de schrijfster hebben gedacht, maar bij mij werkt zoiets juist averechts: ik kreeg hoofdzakelijk last van mijn zenuwen en van verwilderde lachbuien bij weer een nieuw probleem. Ik ben niet zo geschikt voor dit type romans, dat speelt natuurlijk ook mee.
De roman lijkt in grote haast geschreven te zijn. De zinnen zijn regelmatig net niet goed of gewoon helemaal fout. Neem op de eerste bladzijde de zin: ,,Ik begon met schrijven op de dag dat ik dacht dat ik het kon, maar slechts nog tekentjes maakte die ik overnam van muesliverpakkingen en melkkartonnen.'' Dat 'maar' is vreemd, twee keer 'dat' is lelijk, 'slechts' is raar en de mededeling kan veel korter en preciezer. Of iets verderop: ,,Ik was naïef, omdat ik daadwerkelijk geloofde dat wat je in jezelf zag, uiteindelijk vanzelf werkelijkheid zou worden.'' Weer twee keer 'dat', ook nog het lelijke 'dat wat', plus een opeenstapeling van twee keer 'werkelijk' en 'uiteindelijk'. Een verschrikkelijke zin en dan heb ik het nog niet eens over wat er nu precies staat.
Het barst van dit soort krukzinnen, ik ben ze aan gaan strepen en af en toe kleurden de bladzijden flink zwart. Soms nam het barre vormen aan. ,,Omdat de stress de zweetklieren had doen openbarsten, besloot ik me onder de douche flink in te zepen.'' Wat een zin! Of er staat: ,,mijn zusje, die huilde''. Het gebruik van de woorden 'dat', 'want' en 'maar' overwoekert soms de mededelingen. El Bezaz gunde zich geen enkele tijd precies en helder te formuleren.
Ik kreeg steeds meer het idee dat dit geen toeval is of onkunde. Ze liet zich waarschijnlijk langzamerhand zo meeslepen door haar warme gevoelens voor de ongelukkige heldin dat het haar niets meer kon schelen of haar zinnen en beelden deugden. Deze schrijfster staat voor de keuze: de politiek of de hulpverlening in, of echt schrijfster worden, maar dan ook echt gaan schrijven en niet alles ongezien optypen dat zomaar in de gedachte komt.
KEES 'T HART
NAIMA EL BEZAZ: De verstotene. Contact, Amsterdam; 254 blz., E 16,90.
Mijn mening over deze recensie:
Ik ben het helemaal niet met de recensent eens. Ik vind hem te negatief en de dingen waar hij negatief over spreekt, vind ik onzin. Hij zegt bijvoorbeeld: ‘Ik heb het idee dat deze uitermate betrokken schrijfster veel te veel hooi op haar vork heeft genomen. Ze kaart te veel problemen aan en laat haar heldin daarbij zwelgen in verdriet en zelfmedelijden: je krijgt als lezer geen enkele kans zelf ook nog een gevoel te mogen hebben.’ Ik ben het met deze uitspraak niet eens, want toen ik het boek las, had ik er geen problemen mee dat er zoveel problemen werden omschreven. Ik vond dit juist leuk, zo kon je haar verdriet begrijpen en zeker ook voelen. Dus dat ze te veel hooi op haar vork schijnt te hebben volgens hem, vind ik onzin. Ook praat hij later nog over haar ‘verkeerde’ zinsopbouw, hij zegt hierop: ‘De roman lijkt in grote haast geschreven te zijn. De zinnen zijn regelmatig net niet goed of gewoon helemaal fout.’ of ‘Deze schrijfster staat voor de keuze: de politiek of de hulpverlening in, of echt schrijfster worden, maar dan ook echt gaan schrijven en niet alles ongezien optypen dat zomaar in de gedachte komt.’ Ik ben het hier zeker niet mee eens, ik vind dat Naima El Bezaz zeker door moet gaan met hoe ze nu schrijft. Ik vind het fantastisch, zo mooi. Ik heb me geen moment aan haar zinsopbouw gestoord, het is misschien zo dat niet al haar zinnen kloppen, maar dat zorgt er niet voor dat het verhaal slecht is.
Schrijver: Bezaz, Naima El
Jaar van Uitgave: 2006
Bron: De Morgen
Publicatiedatum: 11-10-2006
Recensent: Dirk Verhofstadt
Recensietitel: De harde strijd van onze gesluierde Eva’s
'De verstotene' van Naima El Bezaz
Moslimvrouwen die hun lot in eigen handen nemen en niet bang zijn zich van hun eigen verstand te bedienen, worden in eigen kringen uitgespuwd en verstoten. Over zo'n vrouw gaat het in De verstotene van de Nederlands-Marokkaanse schrijfster Naima El Bezaz.
Niets is erger dan 'verstoten' te zijn. Het gebeurde in de loop van de geschiedenis met tal van groepen, zoals de zwarten, de indianen, de Aboriginals, de Joden, de homoseksuelen en de vrouwen. Ze werden verstoten omdat ze niet pasten in het wereldbeeld van zij die de macht in handen hadden. Daartegen ontstond in de vorige eeuw een sterke emancipatiebeweging, die culmineerde in de strijd tegen de segregatie van de zwarten in de VS en Zuid-Afrika, tegen kolonisering, en vooral tegen de onderdrukking van vrouwen. De seksuele revolutie van de jaren zestig heeft geleid tot een tweede feministische golf, waardoor vrouwen zeggenschap kregen over hum eigen leven, zelf konden beslissen met wie ze samenleefden, kinderen kregen en een toekomst opbouwden. Het leidde tot geboorteplanning, gebruik van voorbehoedsmiddelen, vrije partnerkeuze...
Toch zijn heel wat mensen daar nog niet aan toe. Vooral allochtone vrouwen blijven afhankelijk van en onderworpen aan culturele en religieuze bepalingen die hen ondergeschikt maken aan mannen. Ze moeten maagd blijven tot hun officiële huwelijk, worden gedwongen uitgehuwelijkt, mogen enkel in de publieke ruimte komen met goedkeuring van hun man en worden dan gedwongen zich te sluieren. Wie niet luistert, wordt terechtgewezen, desnoods mishandeld en in het slechtste geval ver(ere)moord.
Over zo'n vrouw verhaalt de Nederlands-Marokkaanse schrijfster Naima El Bezaz in haar nieuwste roman De verstotene. El Bezaz is een Nederlandse schrijfster van Marokkaanse afkomst. Verder geeft ze regelmatig lezingen, waarin ze steeds hamert op de primordialiteit van het individu boven de gemeenschap. Moslims die verstandelijk en kritisch met de islam omgaan, durven hun visie niet te verkondigen, uit angst voor verstoting. Niet toevallig verwijst ze in deze roman naar Kant, de vader van de Europese verlichting die in twee woorden de essentie van zijn gedachtegoed weergaf: 'Sapere aude', durf je van je verstand te bedienen.
De verstotene is geen doordeweekse tekst, maar een authentieke en volgroeide publicatie die aantoont dat Naima El Bezaz een schrijfster van formaat is. Mina, het hoofdpersonage, voelt zich verstoten uit de hedendaagse samenleving, zowel de westerse, waarin ze leeft en werkt, als de allochtone gemeenschap, waarin ze is opgegroeid. Ze hunkert naar warmte, liefde en erkenning maar botst op een muur van koele onverschilligheid, berekening, egoïsme en liefdeloosheid in haar werkomgeving en bij haar familie. Eerst lijkt alles mee te zitten, ze heeft een vriend, een baan en een huis in een prestigieuze buurt. Maar ondanks alle materiële welvaart is ze niet gelukkig en als haar vriend de relatie beëindigt, valt ze in een zwart gat. Dat zorgt voor latente depressies en suïcidale neigingen, die ze tracht te onderdrukken met alcohol en pure fysieke seks. Ze gedraagt zich als een verslaafde die steeds grotere kicks nodig heeft om in een roes te raken, waarna ze weer dieper wegzakt in psychische ellende. Mina gaat eenzaam en ongelukkig door het leven, enkel rekenend op zichzelf. Uiteindelijk probeert ze houvast te vinden in het verleden, bij haar vader en zuster, maar ook daar krijgt ze geen gehoor. Ze is verstoten, waarop ze besluit het lot naar zich te trekken.
De verstotene is geen autobiografisch werk, maar refereert aan tal van bestaande, vaak schrijnende situaties en praktijken waarvan moslimvrouwen en -meisjes het slachtoffer zijn. Evenzeer schetst het de radicalisering die zich de voorbije jaren binnen de moslimwereld voordoet en waarbij fundamentalistische imams vaak een dubieuze rol spelen. De toename van gesluierde moslima's, niet alleen met gewone hoofddoekjes maar ook met alles verhullende chadors en nikabs, is daar een van de zichtbare gevolgen van. Minder zichtbaar is de manier waarop orthodoxe moslimmannen steeds nadrukkelijker hun dominante positie binnen het gezin en de familie met geweld en onderdrukking afdwingen. Op subtiele wijze legt Naima El Bezaz ook een andere tendens in de westerse moslimwereld bloot, het groeiende onbegrip tegenover mensen met andere geloofsopvattingen, ongelovigen en vooral Joden. Het is een onderwerp in het boek dat stof zal doen opwaaien.
"Was ik maar met de stroom meegegaan, dan was me dit niet overkomen, dan was ik niet verworden tot een verschoppeling", zo mijmert Mina. Het is blijkbaar de prijs die heel wat zelfstandige moslimmeisjes en -vrouwen moeten betalen voor hun vrijheid. Naima El Bezaz eindigt haar roman met een verwijzing naar de ijtihad, de traditie van onafhankelijk denken tijdens de gouden periode van de islam van de achtste tot de twaalfde eeuw. Toen werden Griekse teksten vertaald, bestond er veel verdraagzaamheid tegenover andersdenkenden, werden ideeën uitgewisseld en ontwikkelde men universiteiten en bibliotheken. De moslimbeschaving was in die tijd veel hoogstaander dan de christelijke. Tal van moslima's streven naar een hedendaagse 'operatie ijtihad', naar een meer individuele benadering van de islam, zodat we hun traditionele manier van kritisch denken kunnen herontdekken. Zij weigeren zich aan te sluiten bij het leger van radicale en kritiekloze gelovigen.
Naima El Bezaz maakt met haar boek duidelijk dat de strijd voor onafhankelijkheid en zelfbeschikking voor velen hard zal zijn. De reden ligt voor de hand. Hoe meer vrouwen op hun vrijheid staan, hoe meer moslimmannen aanvoelen dat ze hun dominante positie verliezen. Daarom gaan radicale moslims zo heftig tekeer en wensen ze boeken als die van Naima El Bezaz, en de schrijfster zelf, op de brandstapel.
Mijn mening over deze recensie:
Deze recensent geeft alleen maar feiten en weinig zijn eigen mening. Ik vind het dus niet echt een goede recensie. Maar de dingen waar hij ze mening geeft, ben ik het wel met hem eens. Hij zegt bijvoorbeeld: ‘De verstotene is geen doordeweekse tekst, maar een authentieke en volgroeide publicatie die aantoont dat Naima El Bezaz een schrijfster van formaat is.’ Ik vind dit een goede uitspraak, omdat ook ik vind dat je zo een tekst niet altijd tegen komt, maar dat het wel een tekst instaat waar veel feiten naar voren komen. Ook Naima El Bezaz vind ik een geweldige schrijfster. Een schrijfster van formaat, zoals de recensent zegt.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden