Beschrijving en persoonlijke reactie A.F.Th. van der Heijden, Vallende ouders, De tandeloze tijd, 1983 (vijftiende druk). Ik heb dit boek gekozen omdat ik een boek van hoog niveau zocht. Tevens zocht ik naar een ander onderwerp dan dat wat ik meestal lees. Uiteindelijk is het dit boek geworden omdat ik enkele bladzijden had gelezen, en het me een leuk en interessant boek leek. Het verhaal speelt zich af in de jaren zeventig. Albert Egberts studeert Filosofie in Nijmegen en woont in het huis van August Schwantje, de vader van zijn beste vriend Thjum. Na een veelbewogen vakantie in Spanje ontmoet hij in de trein naar Nederland Leentge, een Joegoslavische die dolgraag naar Nederland wil komen. Zij vraagt Albert om met haar te trouwen voor veel geld, zodat zij de Nederlandse nationaliteit kan krijgen. Leentge, die verslaafd is aan de morfine, komt voortaan elk halfjaar langs, maar het huwelijk wordt steeds uitgesteld omdat Albert eigenlijk niet wil. Op een feest vertelt Leentge, die inmiddels gestopt is met de morfine, dat ze zwanger was van hem, maar vanwege haar verslaving de baby de geboorte niet overleefd had. De volgende dag worden Albert en Thjum door Thjum’s vader het huis uitgezet vanwege hun onverantwoordelijke gedrag. Albert en Leentge beslissen niet te trouwen, en Leentge vertrekt. Er gaat een gerucht dat Milli (zijn ex-vriendin) een kind is van Alberts oom Egbert Egberts. Albert hoopt dat dit waar is, omdat hij dan zijn seksuele falen bij Milli hiermee kan verklaren. De moeder van Milli en vroegere buurvrouw van Albert vertelt aan hem dat ze verliefd was op Egbert. Later blijkt dat ze seks met hem heeft gehad toen Egbert hielp bij verbouwingen in Alberts huis en daardoor zwanger raakte, maar snel naar bed ging met haar vriend zodat ze kon zeggen dat ze zwanger was van hem. Omdat Albert het huis uit moet huurt hij een busje, zonder bestemming te hebben. Na een tijd te hebben rondgedwaald en overal te zijn geweigerd, klopt Albert uiteindelijk bij zijn ouders in Geldrop aan. Albert denkt daar terug aan zijn jeugd. Zijn moeder had een minderwaardigheidscomplex en met zijn vader had hij nooit veel contact, ook vanwege diens alcoholverslaving. Albert herinnert zich een voorval uit zijn jeugd waarbij de hele familie op de fiets en zijn vader op de brommer zat. Zijn vader had gedronken en schreeuwde dat hij ook zonder handen kon rijden. Daarbij komt de hele familie ten val en zijn vader blijft bewusteloos liggen (dit is voor mij de verklaring van de titel). Ook herinnert hij zich zijn bijna-doodervaring; ooit dronk hij een fles whisky leeg, om de verslaving van zijn vader te begrijpen. Dit wordt bijna zijn dood, omdat Albert nog nooit alcohol heeft gedronken. In den Bosch herkent Albert Flix, zijn neef en jeugdvriend. Albert heeft het contact met Thjum verloren door de verhuizing, maar Flix vertelt aan hem dat hij met Thjum naar bed is geweest. Samen met Flix stapt hij op de trein naar Amsterdam, waar ze een kamer zoeken. Ik vond de tekst heel erg boeiend. Het leven van Albert wordt tot in ieder detail beschreven, maar wel op een manier waardoor het niet saai wordt. Veel gebeurtenissen werkten erg nieuwsgierigmakend, die enkele hoofdstukken later volledig werden uitgelegd. Dit zorgt ervoor dat je het boek niet snel wilt wegleggen. Ook dat het over het studentenleven ging, vond ik leuk, daarom kon ik me er een beetje in verplaatsen. Tekstsoort en waardering
Bij dit geval is er sprake van een grensgeval tussen fictie en non-fictie. Het verhaal zou zo echt gebeurd kunnen zijn, omdat er geen dingen in voorkomen die duidelijk verzonnen zijn. Toch is het weer wel fictie, omdat het hele verhaal waarschijnlijk helemaal bedacht is door de schrijver. Dit boek heeft zeker een hoge literaire kwaliteit, alleen al omdat er op de achterkant met veel lof over wordt geschreven door verschillende recensenten. Zelf vond ik het ook heel goed geschreven. Er is sprake van intertextualiteit. Omdat Albert filosofie studeert, verwijst hij vaak naar verschillende verhalen, waaronder een tekst van Nietzsche, over het beste wat een mens zou kunnen overkomen, namelijk niets zijn.
Tijd en structuur De verhouding fabel-sujet is slecht. Er zijn veel flashbacks, waardoor er nauwelijks een chronologische volgorde in zit. Aan het begin gaat het over zijn studentenleven, dan over de vakantie en Leentge, vervolgens een flashback naar Milli, daarna worden Albert en Thjum uit huis gezet. Na het besluit niet te trouwen, een flashback naar Egbert en de moeder van Milli, dan verder met de verhuizing van Albert, enz. Dus bij iedere gebeurtenis denkt Albert ergens naar terug. Dit is waarschijnlijk zo om te benadrukken hoe filosofisch Albert is ingesteld, en mensen nieuwsgierig te maken. De twee belangrijkste verhaallijnen; het leven van Albert in het heden, en het verhaal over Alberts ouders en Flix’ ouders, met daarin de misstap van Alberts oom Egbert. Het verband hiertussen komt door de relatie tussen Albert en Milli, de mogelijke dochter van Alberts oom. Het doel hiervan is om de waarheid te achterhalen. Personages Het doel van de hoofdpersoon, Albert Egberts, is zijn leven te leven in de ‘breedte’: elke minuut zo lang mogelijk uitrekken, door gebruik te maken van het ‘aangeboren geestelijk vermogen van synchronisme’; tegelijkertijd beelden en dus ervaringen in je op te roepen. Zodoende kun je het ouder worden ‘rekken’, en zo heeft Albert een excuus voor de stilstand in zijn leven. Hij heeft hier niet echt tegenstanders bij, misschien alleen zichzelf, indien hij van deze theorie afwijkt. Albert is erg intelligent, maar heel erg naïef. Dit is wel te merken aan zijn omgang met Leentge, waarmee hij onveilige seks had. Ook werpt hij zich constant in een slachtofferrol, wat hij gedeeltelijk ziet als gevolg van het gedrag van zijn ouders; de minderwaardigheidsgevoelens van zijn moeder en de alcoholverslaving van zijn vader. Thjum is erg sympathiek en makkelijk in de omgang. Tevens is hij homoseksueel. Albert en Thjum zijn erg goede vrienden die veel steun hebben aan elkaar. Leentge is een erg onzeker type, jaloers en naïef. Ze steunt erg op Albert, onterecht, hij heeft geen interesse in haar. Flix was Alberts jeugdvriend en homoseksueel. Artistiek, hij zit immers op de kunstacademie. Perspectief De hoofdpersoon Albert is de verteller. Het perspectief is dus een ik-vorm. Bij iedere gebeurtenis kom je veel te weten over het belang van die gebeurtenis voor Albert. Er worden veel gevoelens vermeldt. Een subjectief perspectief tevens. Het is fijn lezen zo, je weet waar je aan toe bent. Wel is het jammer dat je alleen dingen over andere personages te weten komt die Albert zelf vertelt. Interpretatie en thematiek De thematiek van “Vallende ouders” is volgens mij de betekenis die je geeft aan je eigen leven. Albert filosofeert hier veel over, en bedenkt ook manieren om zijn levensbeleving te verbeteren, zoals het leven in de breedte. Literaire motieven in dit boek zijn eenzaamheid, het vinden van een identiteit, ouder-kindrelaties en de betekenis van het leven. Eenzaamheid; Albert probeert meer betekenis aan zijn leven te geven door het te vullen met een ander persoon, wat vaak mislukt. Het vinden van een identiteit; Albert vraagt zich vaak af wie hij is, en wat hij met zijn leven moet doen. Ouder-kindrelaties; de relatie met zijn ouders heeft veel impact op zijn leven gehad, hij raakte nooit een druppel alcohol aan omdat hij is opgegroeid met een aan alcohol verslaafde vader, en moest ervoor zorgen dat zijn moeder niet depressief werd, als ze dat al niet was. Betekenis van het leven; Albert probeert zijn leven te vullen met dingen waardoor het meer betekenis krijgt, zoals een vriendin. Dit is ook het verhaalmotief. De titel sluit aan bij het literaire motief “ouder-kindrelaties”, tijdens een familie-uitje kreeg de familie een ongeluk omdat de vader zonder handen reed. Ze vielen. De ondertitel, de tandeloze tijd, is bepalend voor het literaire motief “betekenis van het leven”, Albert probeert zijn leven te rekken door breed te leven, de tijd is tandeloos. Er is geen motto.