Er wordt niet exact verteld wanneer het verhaal zich afspeelt, maar het is in de moderne tijd omdat er wordt gesproken over de Euro en mobiele telefoons. Het verhaal begint met het opgroeien van Thomas, maar het "echte" verhaal duurt enkel een paar maanden, daarom vind ik dat de vertelde tijd een aantal maanden is en niet 18 jaar en een aantal maanden. Het wordt chronologisch verteld en heeft geen flashbacks of flashforwards. Er zitten wel tijdsprongen in. En het eerste hoofdstuk heeft veel tijdsversnelling omdat de eerste 18 jaar van het leven van Thomas in een vogelvlucht wordt omschreven.

• Verhaalfiguren

Thomas Boender

- is de hoofdpersoon van het boek. Hij spreekt weinig maar is toch een sterk persoon aangezien hij besluit om weg te lopen van huis. Hij is niet bepaald blij met zijn leven en probeert er verandering in te brengen door Chris zijn zusje te maken en Jenny zijn moeder te maken, hij is er kapot van dat dit hem niet lukt.

Chris

- is een levend standbeeld in Amsterdam en raakt bevriend met Thomas. Ze komt uit Engeland. Ze maken samen veel mee maar uiteindelijk verlaat ze Thomas op een pijnlijke manier.

Jenny

- is de juf die Thomas heeft opgevoed omdat zijn ouders dat niet deden. Ze heeft hem piano leren spelen en zag hem als een soort zoon. Ze had altijd het beste met hem voor.

Verder zijn er nog bijpersonen zoals de ouders van Thomas, Anthony en Jim, meester Schaafstra en Adze.

• Vertelwijze

Dit is een auctoriaal verhaal, er is dus een alwetende verteller die als het ware bovenop het verhaal kijkt.

• Motieven

De motieven van dit boek zijn:

- Coming-of-age, in het verhaal is echt te merken hoe Thomas de wereld leert kennen en binnen een korte tijd opgroeit.

- Homosexualiteit, Thomas beweert dat hij homosexueel is om te voorkomen dat Chris met hem naar bed gaat.

- Spraakzaamheid, in het hele boek komt naar voren hoe ingetogen Thomas is en probeert iedereen hem meer spraakzaam te maken.

- De piano, dit komt vaak terug in het verhaal en zorgt er steeds weer voor dat Thomas zich op zijn plek voelt, de piano is als een soort thuis voor hem.

• Thema

Het thema van dit boek is "zwijgen". Zwijgen heeft eigenlijk het hele leven van Thomas bepaald. Door het zwijgen van zijn ouders gaat hij zelf ook zwijgen: door zijn zwijgen is hij niet sociaal, door zijn zwijgen komt hij in een inrichting, door zijn zwijgen leert hij de piano spelen, etc.

• Titelverklaring

Thomas wordt in de media "de pianoman" genoemd, vandaar deze titel. Ik vind dit een goede en aantrekkelijke titel aangezien het in het begin in het boek niet duidelijk naar voren komt, maar later in het boek vallen de puzzelstukjes samen en begrijp je waarom het boek zo heet.

• Schrijfstijl

J. Marsman heeft een simpele en duidelijke schrijfstijl die goed bij deze tijd past. Het boek is heel goed te volgen door zijn manier van schrijven. Het boek werkt erg symbolisch met het pianospelen als de manier van spreken van Thomas. Het boek is voor een grote groep lezers geschikt om te lezen.

Plaats in de literatuurgeschiedenis

Dit boek is voor het eerst gepubliceerd in 2008 als een boekenweekgeschenk en past bij de literaire stroming "moderne Nederlandse literatuur". Het heeft een modern taalgebruik en houdt zich niet bezig met bijvoorbeeld godsdienst wat in vroegere literaire stromingen vaak een belangrijk deel van het boek is.

Het boek is gebaseerd op een waargebeurd verhaal uit 2005. De man werd op 7 april 2005 door de politie opgepakt, toen hij in een nat pak met stropdas door de straten in Sheerness (Kent) dwaalde. Hij beantwoordde geen enkele vraag. In het Maritiem Ziekenhuis te Medway (Kent) werd hem een pen en papier gegeven, waarop hij zijn naam zou kunnen schrijven. In plaats daarvan maakte hij een gedetailleerde tekening van een vleugel. Toen men hem vervolgens voor het eerst naar een piano begeleidde, speelde hij naar verluidt vier uur lang muziek van verscheidene genres, uiteenlopend van klassieke muziek van Tsjaikovski tot popmuziek van The Beatles. De man werd later geïdentificeerd als de Duitser "Andrea Grassl".

Bernlef heeft Thomas ook veel autistische trekjes gegeven die hij bij zijn broertje terugzag.

Dit boek is door de heldere en zakelijke manier van schrijven erg typerend voor Bernlef.

Beoordeling

Ik vind dit een bijzonder mooi verhaal. Het is dan wel gebaseerd op een waargebeurd verhaal, maar het zou net zo goed helemaal waar kunnen zijn. De metafoor van de piano die Bernlef gebruikt als de manier van spreken voor Thomas vind ik uitermate mooi. De passage waarin Thomas in een inrichting zit spreekt mij dan ook natuurlijk het meeste aan.

Wat ik ook mooi vind aan dit boek is hoe erg het mij boeide. Ik ergerde mij echt aan de ouders van Thomas en ik wilde hem helpen ook al is hij maar een verhaalfiguur. Deze ouders hadden een soort "positieve" negatieve werking op mij omdat dit mij echt het verhaal in zoog.

Ik vind het ook heel gaaf dat het verhaal is gebaseerd op een waargebeurd verhaal, daardoor komt het verhaal op mij over als minder fictief omdat het dus ook echt (een soort van) is gebeurd.

Ik vind het ook heel gaaf dat het verhaal is gebaseerd op een waargebeurd verhaal, daardoor komt het verhaal op mij over als minder fictief omdat het dus ook echt (een soort van) is gebeurd.

Het taalgebruik van Bernlef kan ik niet anders omschrijven dan perfect. Gewoon helder en zakelijk. Hij draait er niet omheen. Dit is verreweg mijn favoriete manier van schrijven en daarom kan ik mij denk ik ook zo goed vinden in de schrijfstijl van Bernlef. Ik hoef geen onnodige ditjes en datjes te lezen zolang het niets aan het uiteindelijke product toevoegt.

Het boek is ook heerlijk kort door de manier van schrijven van Bernlef. Een andere auteur uit bijvoorbeeld de romantiek had hetzelfde verhaal in misschien wel 500 bladzijden kunnen vertellen en dat vind ik veel minder leuk om te lezen. Bernlef blijft gewoon bij zijn punt en dwaalt nooit af waardoor het bijna onmogelijk is om dit boek weg te leggen.

Dit boek krijgt van mij een dikke 9,5. Ik geef het zo'n hoog cijfer omdat het normaal gesproken buiten mijn smaak in boeken zou vallen maar Bernlef het toch voor elkaar heeft gekregen om het voor mij een mooi boek te maken. Het krijgt geen 10 omdat ik toch nog wel de spanning mis en het einde toch wel een beetje een anticlimax vond ondanks dat ik zelf geen beter einde zou kunnen bedenken.

Ik zou dit boek aan iedereen (tieners en volwassenen) aanraden, niet alleen voor school maar ook voor bijvoorbeeld op vakantie.