Gebruikte editie voor het boekverslag
Gebruikte druk: 1e
Verschijningsdatum eerste druk: 6 mei 2008
Aantal bladzijden: 416 blz.
Uitgegeven bij: Cargo te Amsterdam.
Beschrijving voorkant
Op de voorkant staat de afbeelding van een kale man in een fraai gesneden kostuum met de rug naar de lezer. De foto lijkt sterk op een afbeelding van Pim Fortuyn.
Genre van het boek
Het boek wordt aangekondigd als een “What-if-thriller.” Of wel, wat zou er gebeurd zijn, wanneer Pim Fortuyn niet vermoord zou zijn, maar in leven zou zijn gebleven na de aanslag op 6 mei 2002? Dat maakt het boek tot een politieke thriller wat Tomas Ross over hetzelfde onderwerp al had gedaan in een eerder boek De zesde mei .
Daardoor krijgt een roman van Ross een waarheidsgetrouw karakter.
De aangeleverde flaptekst
De droomopvolger van De zesde mei – de grote bestseller over Pim Fortuyn.
Op 6 mei 2002 ontsnapt Pim Fortuyn op het Mediapark in Hilversum aan een laffe aanslag. Na behandeling van een oppervlakkige vleeswond, reist de immens populaire politicus volgens plan door naar het Oranjehotel in Leeuwarden, waar hij door zijn aanhangers als een martelaar wordt toegejuicht. Acht dagen later behaalt de Lijst Pim Fortuyn de grootste verkiezingswinst ooit. Met 43 zetels is de lpf in één klap groter dan alle andere partijen, en nog geen maand later heeft Nederland een nieuw kabinet. Het tijdperk Fortuyn is begonnen. Al binnen korte tijd wordt duidelijk dat Fortuyns slogan ‘Ik zeg wat ik denk, ik doe wat ik zeg’ geen loze woorden zijn. Terwijl persfotograaf Lex de Rooy speurt naar de dader van de aanslag, wordt langzaamaan duidelijk wie Nederland werkelijk regeert en waarom.
Niet eerder speelde Tomas Ross het spel met de werkelijkheid zo scherp en zo gedurfd. De marionet is de eerste Nederlandse What if thriller.
Titelverklaring
De Marionet verwijst naar de situatie waarin Pim Fortuyn verkeert wanneer hij met zijn LPF veel zetels winst gaat boeken. Mensen uit zijn verleden (de groep Icarus) zetten hem onder druk en bepalen zo het beleid in Nederland. Pim Fortuyn moet doen wat zij hem opdagen. Hij is dus aan marionet in hun handen.
Structuur en/of verhaalopbouw
Na een korte proloog van enkele bladzijden die in het jaar 2002 (maart speelt) ontwikkelt het verhaal zich in drie flinke delen.
Deel I (blz. 17-113)
Deel III (blz. 207-414)
Er zijn in het boek ook twee verhaallijnen te ontdekken. De ene lijn is de politieke lijn die Pim F. na de aanslag in Nederland uitzet, omdat hij de verkiezingen van 2002 heeft gewonnen.
De andere lijn is de detectivelijn die de fotograaf Lex de Rooy volgt om de aanslagpleger op Pim F. en op de journaliste Marike Spaans te vinden.
De gebeurtenissen worden chronologisch verteld met een wisselend perspectief van de alwetende verteller.
Aan het einde is er nog een korte epiloog, waarin op één bladzijde wordt aangegeven wat er met Pim Fortuyn en de LPF na het einde van deel III is gebeurd.
Gebruikt perspectief
Tomas Ross maakt gebruik van een alwetende verteller die in de hoofden van diverse verhaalfiguren kan kijken. De belangrijkste personages waarin hij kruipt zijn Pim Fortuyn, Lex de Rooy, een fotograaf van het NRC, alsmede Anke zijn ex-vriendin die mediatrainer bij de LPF wordt.
Tijd van het verhaal
In de delen wordt duidelijk aangegeven in welke tijd van de 21e eeuw het verhaal speelt. De aanslag op Pim F. is 6 mei 2002. Vanaf dat moment wordt de kalender gevolgd.
Deel II speelt na de zomervakantie van 2002; in oktober van dat jaar overlijdt Prins Claus.
Plaats van handeling
- De aanslag op Pim Fortuyn op 6 mei 2002 wordt gepleegd in het Mediapark te Hilversum.
- De aanslag op Marike Spaans op 6 mei 2002 speelt zich af in Leeuwarden.
- Pim F. woont in Rotterdam, maar ook afwisselend in zijn zomerhuis in Italië.
- Er is natuurlijk ook sprake van een Haags circuit, omdat de politiek zich daar afspeelt. Lex en Anke bewegen zich in dat milieu.
- De ex-medewerker van de BVD, Evers, heeft een zomerhuisje in Hoog-Soeren (Veluwe) en ook op die plek spelen zich (vooral in Deel 3) belangrijke gebeurtenissen af.
Motto en opdracht
Het boek opent met een motto van Pim Fortuyn zelf. U wilt het niet weten!
Het boek heeft een opdracht: Voor Samuel Casimir
Het motto van Ross dat hij gebruikt, is wel heel toepasselijk. Sommige zaken kun je maar beter niet weten.
Mijn mening
Tomas Ross kan spannende verhalen bedenken en schrijven . Daarin is hij zeker geslaagd wat de thriller over Pim Fortuyn betreft. Het is een dik boek geworden, maar een geïnteresseerde lezer zal het boek vrijwel direct achter elkaar uitlezen. De technische truc van de cliffhanger die Ross gebruikt, werkt daaraan zeker mee . Bovendien is het natuurlijk leuk om te lezen wat er gebeurd kan zijn wanneer Pim zou zijn blijven lezen. Ross veronderstelt een complot waarin andere mensen aan de touwtjes trekken dan degene die aan de macht lijkt. Dat levert dus een spannende thriller op. Leerlingen van vmbo (TL) havo en vwo zullen er daarom voldoende leesplezier uit kunnen halen. Hoewel het plot tenslotte toch nog vrij ingewikkeld blijkt, is het boek zelf niet moeilijk te lezen. De amusementswaarde voor leerlingen kan daarom wel een 7 of 8 krijgen. Hoewel voor het verhaal niet strikt noodzakelijk deelt Ross (beter: zijn personages) ook sneeren uit naar Beatrix, Claus, Mabel Wisse Smit e.d. Ook andere politieke figuren krijgen cynische opmerkingen te verwerken (vooral de PVDA-top als de zure Ad Melkert)
De literaire waardering is minder hoog. Qua stijl vind ik de thriller niet geweldig. Zo erger ik me vaak als lezer aan de afwisseling tussen o.v.t., o.t.t. en v.t.t in een paar zinnen direct na elkaar. Ik vind dat lelijk en meestal is dat ook onnodig. Ook zijn de dialogen niet heel goed, maar dat is een bekend verschijnsel bij Ross. Zie hieronder ook nog slordigheidsfoutjes.
Slordigheidsfoutjes
Wie een politieke thriller schrijft, moet in zijn feiten betrouwbaar overkomen. Het mag toch niet zo zijn dat er meer dan 150 zetels in de Tweede Kamer te verdelen zijn:
Maar de LPF wint er alleen al 53 (ten onrecht op de cover met 43 aangegeven) De VVD 24, CDA 29 PVDA 20, SP 9, GL 9 D66 7. Dat zijn er al 153 en de kleine Christelijke partijen (SGP, Christenunie zijn dan nog niets bedeeld) Dat is natuurlijk niet goed bekeken. (Ho 13 deel I)
Een andere fout is dat Ross eerst vermeld op blz. 81 dat D66 zeven zetels heeft en dat Pechtold later zonder dat er verkiezingen zijn geweest met drie Kamerleden aan het werk is. (blz. 209)
Samenvatting van de inhoud
Proloog
In maart 2002 krijgt Evers (naar later blijkt een oud-werknemer van de BVD) bezoek van een oude vriend en collega Rob Wouterse die na een aantal plichtplegingen vraagt of hij nog weet wie De Sjeik is.
Deel 1
Pim Fortuyn rijdt met zijn chauffeur Hans Smolders naar het mediapark in Hilversum: het is 6 mei 2002: hij denkt tijdens de rit na over mogelijke kandidaat-ministers wanneer hij de verkiezingen zou winnen. Na een interview met Ruud de Wild zit de moordenaar met een baseballpet om hem te wachten, maar hij mist Pim Fortuyn en raakt een vrijwillige bodyguard die later Rob Wouterse blijkt te zijn.
Na de aanslag heeft Hans Wiegel in Friesland contact met Pim Fortuyn, want deze moet die avond nog in Leeuwarden een lezing geven. Dat is een politieke primeur.
In een tussenhoofdstuk wordt dan weer verder verteld over Evers die na een mislukt huwelijk en een minnares die later ook overlijdt, terugdenkt aan zijn tijd bij de BVD waar hij Wouterse van kent. In die tijd speelde er ook iets met de beweging “Icarus.” Die naam zal een belangrijke rol gaan spelen in de thriller.
Kort na de aanslag op Pim Fortuyn meldt Hans Wiegel zich aan bij de LPF. Mede daardoor en door de aanslag wordt de LPF de grootste partij (53 zetels) en natuurlijk krijgt Pim Fortuyn de opdracht een regering te vormen, tegen de zin van de Koningin in.
Lex de Rooy krijgt door een hint van zijn dochter Tessel weer een foto in beeld waarop toevallig de aanslagpleger met baseballpet staat. Hij laat de foto in het NRC afdrukken. Onverwacht komt zijn vriendin Anke van Dam bij hem langs die hem vertelt dat ze de LPF gaat managen. Lex wordt woedend en zegt wat verkeerde dingen, waarna ze boos de relatie verbreekt. Hij krijgt vragen van de politie over de foto maar kan de speurders niet echt helpen.
PF doet formatiebesprekingen, denkt weer na over mogelijke ministers; een kabinet met VVD en LPF is de meest logische combinatie (samen 77 zetels, een krappe meerderheid in de Tweede Kamer dus) en enkele opvallende ministers zijn o.a. Richard Krajicek, Geert Wilders en Ayaan Hirsi Ali. Hans Wiegel wordt premier en dat is wel verrassend. Maar het heeft allemaal zijn beslag gekregen nadat Pim Fortuyn in zijn brievenbus een foto vond uit het verleden, die te maken had met “Icarus.”
Deel II
Na de zomer van 2002 ontmoet Lex een andere stagiaire Bart Bregsma die hem over Marike Spaans vertelt. Verder ontmoet Lex de chauffeur van Pim Fortuyn, die aan een ministerpost heeft gedacht en zijn oude vriendin Anke van Dam heeft een pr-man van Pim Fortuyn aan de haak geslagen. Lex wordt gebeld door de psychotherapeut van Marike Spaans die inmiddels in een ziekenhuis in den Haag verblijft en graag wil dat hij langskomt. Wanneer hij langsgaat, is er iemand op bezoek bij Marike. Ze horen een gil uit haar kamer komen. Lex herkent een man die ook op de foto in het mediapark staat.
PF denkt in Italië even tot rust te komen na de hete zomer, maar al snel belt Mat Herben op die zegt dat Anke, hun mediatrainer, een biografie over hem wil schrijven. Pim Fortuyn denkt weer aan “Icarus. “ Ook wordt snel daarna bekend dat Prins Claus is overleden.
Evers belt op de dag van Claus’ Anke van Dam en vraagt haar een boodschap over te brengen aan De Sjeik, die moet dus iets met LPF te maken hebben. Maar door de seks die ze heeft met haar nieuwe vriend, vergeet ze het. Evers zit wel op het afgesproken tijdstip te wachten, ziet waarschijnlijk De Sjeik en krijgt onverwachts een hartaanval. Tegelijkertijd wordt in Leeuwarden een mag aangetroffen die zelfmoord heeft gepleegd en een travestiet was. Ook wordt bij die man het tasje van Marike Spaans gevonden die nog steeds aan geheugenverlies lijdt. DE andere stagiaire Bart Bregsma maakt intussen in politiek Den Haag ook furore. Hij brengt het nieuws dat de homozoon van Beatrix (Friso) een relatie krijgt met Mabel Wisse Smit die bekend staat om haar wiplust. Ze mag zelfs bij de begrafenis de grafkelder inlopen.
Het kabinet gaat intussen voortvarend tewerk, brengt vele wetsvoorstellen naar de Kamer maar heeft ook al van een consistente lijn afgeweken: defensie wordt niet zo ontmanteld als Pim Fortuyn had gewild. De hand van Wiegel is zichtbaar.
Het deel begint met een nieuwe mislukte aanslag op PF. De dader wordt door zijn beveiligers doodgeschoten: het is een illegale Afghaan. Pim Fortuyn denkt na over Icarus (een jeugdzonde?) en wordt nerveus van de Sjeik. Ayaan Hirsi Ali stapt al uit het kabinet. Lex denkt na over de vaderlandse politiek. Marike Spaans (die hij wel aantrekkelijk vindt) komt langs en laat hem een brief lezen van de man die haar in het ziekenhuis had bezocht: die waarschuwt haar voor Lex, die daarvan niets begrijpt. Maar de politie weet te vertellen dat Evers dood is. Marike weet ook dat hij een week voordat hij haar in het ziekenhuis heeft bezocht in haar flat in Leeuwarden was. Het begint een duister spel te worden.
Anke is intussen bezig met een biografie over Pim Fortuyn . Ze krijgt allerlei documenten over Pim in handen. Ze krijgt een telefoontje van de ex-vrouw van Evers (Mevr. Schuurman) en ze krijgt paperassen die echter niet zo begrijpelijk voor haar zijn. Later mag ze ook in het tweede huisje van Evers om stil te kunnen werken en door een toevallige gebeurtenis treft ze in de auto een nieuwe map met papieren aan. Evers heeft ook in oktober in een hotel in Leeuwarden overnacht.
Marike kan steeds meer dingen terugvinden in haar geheugen: stukje bij beetje keert het terug. Ze praat met een jonge, sexy rechercheur Dijkstra. Die lijkt de verdenking te laden op Lex. Dat is niet zo logisch. Tijdens dat gesprek hoort Marike ook dat haar therapeute Thera in Parijs is overreden. Later hoort ze van Lex dat hij op zijn Antilliaanse reis met de Kamerleden een leuke vrouw (Janna) heeft ontmoet, waarna ze nog enkele dagen in Parijs zijn geweest. Hij was dus tijdens het ongeluk in Parijs. Marike weet het nu ook niet meer.
Lex gaat langs in het vakantie-onderkomen van Anke: ze praten o.a. over Evers, Pim Fortuyn en Icarus. Het wordt een raadselachtige geschiedenis.
Bart Bregsma laat Marike een aantal videobeelden uit Leeuwarden zien die destijds op 6 mei 2002 zijn opgenomen. Weer wordt haar het een en ander wat duidelijker. Zo is o.a. rechercheur Muntinga uit Leeuwarden te zien en zij denkt dat hij de man is die haar neergeschoten heeft.
PF heeft intussen ook op een brief van Evers met de geheimzinnige naam Icarus en de “aanduiding Keulen 1971” gereageerd: er leek enige chantage in het spel te zijn en hij heeft naar het vakantiehuisje van Evers moeten schrijven, maar toen was die al dood. Hij leest nog wat werk , als er een auto voor zijn woning in Rotterdam stopt. (Cliffhanger)
Anke en Lex spreken af naar het postbusnummer van Evers te gaan en dat ze achter elkaar aan rijden, maar ineens is Anke Lex kwijt. Meer mensen zoeken hem, maar hij is niet te vinden. Hij blijkt later pech met zijn oude Saab te hebben gehad en via een omweg en een taxirit gaat hij weer terug naar het vakantiehuisje. Daar is plotseling ook Janna die bij de tegenpartij hoort. Zij gijzelt Lex en later ook Anke van Dam die de tas met papieren heeft: ze heeft inmiddels alles naar Pim Fortuyn gefaxt. Janna wil de tas en lijkt van plan daarna Lex en Anke te liquideren, maar het loopt anders. Anna schiet met het pistool van Evers dat ook in de tas met papieren zat, Janna dood. Haar lijk wordt door Lex verborgen. Daarna rijden Lex en Ane van Dam in de auto van Janna naar Rotterdam om Pim Fortuyn te bezoeken. In de auto leest Lex de aantekeningen van Evers.
Er wordt nu veel duidelijk maar niet alles. Er is in 1971 een gezelschap van 25 mannen geweest die invloed op de samenleving had. Met die kennis wordt Pim Fortuyn nu gechanteerd en als een marionet gebruikt. Hij heeft namelijk ministers benoemd uit die tijd van Icarus. Politiek hangt Pim Fortuyn nu. Lex overweegt in de auto om zelf het nieuws naar buiten te brengen. In Rotterdam beseft hij dat ze beter voorzichtig te werk kunnen gaan om de zaak op te lossen. Hij gaat naar de redactie van het NRC.
Dan springt het perspectief naar de kamer van Pim Fortuyn in Rotterdam. Muntinga is aanwezig en hij ziet ook twee mannen in de kamer waar zojuist Pim Fortuyn“zelfmoord”zou hebben gepleegd. Het zijn vader en zoon. De vader is een rijke industrieel van vroeger en de zoon is vertrouweling van PF. Dat kan natuurlijk niemand anders zijn dan Keje van Essen. Ze hebben Pim gedwongen zelfmoord te plegen. Het spel van de marionet is uit. Muntinga en zijn rechercheur Dijkstra werken blijkbaar in het geheim voor deze groep. Maar Lex de Rooy is nu een probleem voor hen en ook Anke van Dam. De rest die de kennis over Icarus en de machtshebbers in Nederland heeft, is al dood: Wouterse, Evers, Pim en ook de aanslagpleger met de baseballpet is omgebracht
Lex en Anke hebben nu ook de informatie over De Sjeik.(Bastiaan de Mos) Die zou in 1976 om het leven zijn gekomen bij Isla de Margarita, maar zijn lichaam was onherkenbaar verminkt. Hij was teruggekeerd en als Frederik van Essen door het leven zijn gegaan en in België gaan wonen. Hij was sponsor geworden van de LPF om macht te kunnen uitoefenen.. Keje is dus zijn zoon. Zo was de macht op Pim Fortuyn heel groot geworden. Muntinga gaat naar de redactie van het NRC. Hij heeft Marike Spaans in zijn bezit en heeft op die manier ook macht op Lex de groot die nu van zijn voornemen om alles te publiceren moet afzien. Ook hij is dus eigenlijk een marionet geworden.
Op 6 mei 2004 wordt Pim Fortuyn in Italië voor de tweede keer begraven in Italië. Er is niet zoveel belangstelling. Lex en Anke (relatie hersteld?) kijken naar de televisiebeelden op het eiland Terschelling. Lex krijgt een telefoontje: hij is genomineerd voor de Zilveren Camera. Het is een foto van Balkenende in de schaduw van Pims borstbeeld. Invloed van belangrijke mensen uit “Icarus” of een beloning voor zijn zwijgen?
Epiloog
In een korte epiloog schetst de verteller wat er na de zelfmoord van Pim Fortuyn is gebeurd. De LPF keldert naar 9 zetels en er komt een nieuw kabinet CDA-PVDA. Dat neemt een aantal beslissingen waardoor het beleid van Pim Fortuyn en de LPF mee wordt teniet gedaan.
Thematiek
Ross geeft in zijn nieuwe boek aan dat er ook in Nederland wellicht krachten zijn die invloed kunnen uitoefenen op het beleid in ons land. In andere Westerse landen is dat waarschijnlijk ook het geval ( denk aan de gebeurtenissen in België ten tijde van Marc Dutroux, Italië onder Berlusconi en de invloed van fabrikanten op beslissingen van Amerikaanse presidenten) Waarom in Nederland niet, zal Ross gedacht hebben en hij schrijft over een geheim genootschap dat invloed probeert te krijgen op het beleid in Nederland. Ze steunen Pim Fortuyn en zijn LPF financieel en willen daarvoor iets terug zien. Daarvoor moet Pim Fortuyn (uiteraard allemaal fictief) afzien van een premierschap, moet hij maatregelen nemen die tegen zijn principes indruisen en moet hij ministers benoemen van wie niemand ooit heeft gehoord, maar die uit zijn Icarusverleden stammen. Het is dus een speculatief gegeven, maar het maakt het wel tot een aangenaam leesbaar boek.
Over de schrijver
Tomas Ross (pseudoniem van Willem Pieter Hogendoorn), geboren op 16 september 1944, debuteerde als thrillerauteur in 1980 met De honden van het verraad, een spannende roman gebaseerd op feiten over de bevrijdingsbeweging van de Zuid-Molukkers in Nederland en Indonesië. De aanpak van dit boek zou Ross' handelsmerk worden: thrillers op basis van feiten en werkelijk gebeurde affaires die om belangen te beschermen worden afgedekt (doofpotten).
In 1996 werd van zijn hand de 9-delige dramaserie 'Bij de gratie Gods', over het leven en de dood van kroonprins Alexander, uitgezonden. Ross schrijft bovendien korte verhalen voor bladen als Avenue, Playboy en Hervormd Nederland, en artikelen voor kranten en weekbladen. Tevens verschenen van zijn hand de spannende kinderboeken De wraak van Victor Baldini, Daan en Doortje en het monster van Loch Ness, Daan en Doortje en de poldergeesten, Talisman en Stem in de grot. Onder zijn eigen naam schreef Willem Hogendoorn non-fictie boeken over het mysterie van Loch Ness, het hiernamaals, het Nederlandse bedrijfsleven, de Nederlandse natuurreservaten en de Centrum Partij. Willem Hogendoorn was de vierde zoon in een gezin waarvan de vader één van de oprichters is van de Binnenlandse Veiligheidsdienst, een instantie die in veel van Ross' boeken is terug te vinden.
Hij volgde het gymnasium alfa, studeerde korte tijd geschiedenis, deed eindexamen aan de School voor de Journalistiek in 1969 en studeerde in 1974 af als cultureel antropoloog aan de Universiteit van Amsterdam. Hij was al journalist werkzaam voor o.a. het dagblad Het Vaderland, de NOS en de TROS. Voor deze laatste omroep presenteerde hij het tv-programma Op de man af. Na zijn studie werkte hij enkele jaren als adviseur voor de gemeente Haarlem op het terrein van migranten. Sinds 1982 is hij fulltime schrijver. Willem Hogendoorn is getrouwd en heeft drie kinderen.
Bibliografie
Tomas Ross is een zeer productieve schrijver. De volgende lijst is afkomstig uit Wikepedia.
• 2008: De marionet
• 2007: De Tranen van Mata Hari
• 2006: King Kong (vervolg op De anjercode)
• 2005: De hand van god
• 2005: De anjercode (vervolg op De dubbelganger)
• 2005: Take Care! (omzien naar Van Gogh)
• 2004: Bloed aan de paal
• 2004: Kidnap Coauteur: Rinus Ferdinandusse
• 2004: De dubbelganger
• 2003: De klokkenluider
• 2003: De mannen van de maandagochtend Coauteur: Rinus Ferdinandusse
• 2003: De zesde mei
• 2003: Mathilde
• 2002: De dood van een kroonprins
• 2002: Omwille van de troon
• 2001: Tranen over Hollandia
• 1998: Het goud van Salomon Pinto
• 1997: De vlucht van de vierde oktober
• 1996: Koerier voor Sarajevo
• 1995: De broederschap
• 1995: Het Polderstad-mysterie
• 1994: De man van Sint Maarten
• 1993: Wachters voor Wilhelmina
• 1992: De ingewijden
• 1991: Walhalla
• 1991: De moordmagnaten
• 1990: De vrouw die op Greta Garbo leek (met Maj Sjöwall)
• 1989: Donor
• 1989: Mode voor Moskou
• 1989: De strijders van de regenboog
• 1987: Bèta
• 1984: Het Poesjkin Plan
• 1983: Het verraad van '42
• 1980: De honden van het verraad
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden