Bijschrijvingsopdracht
Titelbeschrijving. G. Boomsma, De laatste tyfoon. Amsterdam 1995 (2e druk). Korte samenvatting van het boek. “De laatste tyfoon’ is het relaas van een zoon die onderzoekt wat de rol van zijn vader was tijdens de politionele acties in Nederlands Indie. Hij vertelt kort over zijn eigen reis naar Indonesie om achter de waarheid van de geschiedenis te komen en vertelt verder het verhaal over zijn vader Kerst. Kerst leidt als jongen een heel bewogen leven, want tijdens de Tweede Wereldoorlog komt hij in aanraking met het verzet. Hij brengt krantjes rond op zijn motor. Hij komt in een kamp in Amersfoort terecht wanneer hij wordt gearresteerd. Met een beetje geluk weet hij uit dit kamp te ontsnappen en de tocht naar huis af te leggen zonder opnieuw gepakt te worden. Thuisgekomen blijkt dat zijn zusje Geeske de oorlog niet heeft overleefd, zij is gestorven onder de gaskraan. Zijn andere zusje, Femke, heeft een mislukte abortus gehad en haar been wordt nu steeds zwarter. Dit zijn nog niet de enige prolemen thuis, want Kerst wordt al zijn hele leven geslagen en onderdrukt door zijn vader. Hij heeft vaak nachtmerries over zijn overleden en zieke zusjes. Als het 1946 is wordt Kerst opgeroepen om met een schip naar Nederlands Indie te gaan, om daar te helpen orde op zaken te stellen. In Nederlands Indie heerst een periode van ‘bersiap’: de Japanse overheersing is voorbij, de Nederlandse nog niet hersteld in in de kampongs (dorpen) broeit het verzet tegen de onderdrukking. De missie om orde te handhaven blijkt voor Kerst een nieuwe oorlog vol geweld te zijn. Hij wordt ingedeeld bij verschillende troepen die de dorpen moeten uitkammen. Alle verzetsstrijders worden vermoord en de dorpen worden uitgebrand. Na een tijd schrijft Kerst niet meer naar huis, omdat hij het niet vol kan houden om verzonnen verhalen over zijn optreden in Nederlands Indie te sturen. In 1949 mag Kerst eindelijk weer met een schip terug naar Nederland. Door een plaag van pokken op het schip duurt de reis langer dan verwacht. Als hij in Nederland aankomt, kan hij zich niet meer voorstellen dat hij daar ooit gewoond heeft en is hij helemaal vervreemd. Toch trouwt hij met het meisje dat al zijn verloofde was voor hij naar Nederlands Indie ging. Verdiepingsopdracht. Thematiek. Het onderwerp en daarme duidelijkste thema van het boek is de gewelddadige geschiedenis van de 20e eeuw. Hij beschrijft wat er in Nederlands Indie is gebeurd zonder direct een schuldige aan te wijzen. Een belangrijk thema in het verhaal is dus geweld. Een constatering die een groot aantal keren terug komt in het boek is ‘geweld verdedigt zichzelf’. Ook vervreemding komt sterk naar voren. Kerst vervreemt van zijn afschuw tegen geweld, op het laatst heeft hij niet meer door wanneer hij iemand vermoordt. Ook vervreemt hij van zijn thuisland, wanneer hij thuiskomt lijkt het alsof hij er nooit heeft gewoond en blijven de herinneringen aan Nederlands Indie een grote rol in zijn leven spelen. Ook familiaire relaties zijn een thema in het boek. Deze worden gekoppeld aan de wereldgeschiedenis. Kerst denkt bijvoorbeeld veel aan hoe zijn vader hem altijd behandelde en aan zijn beide zusjes. De titel van ‘De laatste tyfoon’ is om verschillende redenen gekozen. Ten eerste werden de krantjes die Kerst tijdens zijn periode in het verzet rondbracht ‘typhonen’ genoemd. Ook heeft hij een grote passie voor motoren, waarvan een model bestaat dat ‘typhoon’ heet. Tegen zichzelf zegt Kerst vaak hetzelfde zinnetje om zich moet in de spreken, namelijk ‘Okay hurricane’ (engels voor tyfoon). Tot slot kan de oorlog in Nederlands Indie worden gezien als ‘de laatste tyfoon’. Kerst had al eerder een oorlog meegemaakt, en de oorlog in Nederlands Indie moest voor hem de laatste wervelwind zijn. Het boek heeft geen ondertitel, maar ik denk dat de volgende zin als motto aan te wijzen is: “Geweld verdedigt zichzelf”. Deze zin komt vaak terug in het boek. Het geeft ook aan waarom Kerst eerst tegen geweld was, maar er door alles wat hij om zich heen zag gebeuren immuun voor werd en zelf mee ging doen.
Relatie literatuur – maatschappij.
Voor het uitvoeren van deze opdracht heb ik secundaire literatuur geraadpleegd, namelijk:
Kritisch Literatuur Lexicon, Graa Boomsma, november 1992.
Eddy Schaafsma, ‘De laatste tyfoon’, Graa Boomsma over het Indische verleden van zijn vader: ‘Het was: Kop dicht en zand erover’. Dagblad Tubantia, 1992.
Frans de Rover, Ons eigen ‘Vietnam-trauma’?, Vrij Nederland, 1992.
De relatie tussen de maatschappij van de jaren 1945-1950 en het oek is duidelijk te zien. Het boek gaat over het handelen van Nederland in deze periode. De maatschappij in Nederland zelf was bezig met de opbouw van het land na de Tweede Wereldoorlog. De meeste inwoners hadden niet door wat er in Nederlands Indie gebeurde. De journaals die hen hierover informeerden vertelden alleen globaal wat er gebeurde en hielden veel dingen achter, met name de gewelddadige acties van Nederland. Ook van de Nederlandse soldaten die in Nederlands Indie zaten, kregen de achterblijvers niet te horen hoe het eraan toe ging. De soldaten schreven in hun brieven alleen over de ‘leuke’ dingen, zoals Kerst ook doet in ‘De laatste tyfoon’. Het boek is een reconstructie van wat er in de naoorlogse jaren met Nederland en Nederlands Indie gebeurde. Er wordt in ‘De laatste tyfoon’ niet direct kritiek geleverd op het optreden van Nederland, Japan of de vrijheidsstrijders in Nederlands Indie. Alles wordt beschreven en de lezer kan zichzelf er een mening over vormen. De afkeer van Kerst tegen geweld, die hij voor zijn periode in Nederlands Indie heeft, komt wel naar voren. Maar hierbij wordt geen schuldige aangewezen, er is dus niet één land dat bekritiseerd wordt. Volgens mij is het boek dus niet maatschappij-kritisch, hoewel de samenhang met de maatschappij wel heel groot is.
Algemene visie auteur.
De visie van Boomsma op de wereld is ojectief. In zijn boeken probeert hij geen schuldigen aan te wijzen, maar zicht te krijgen op de structuren waarin mensen tot daders en slachtoffers worden. Volgens Boomsma laat de vraag naar schuld of onschuld zich niet eenduidig beantwoorden. Net als goed en kwaad liggen schuld en onschuld dicht bij elkaar. Boomsma’s opvatting over de geschiedenis is: ‘Wie het leven verwaarloost, heeft geen toekomst’. Ook is hij heel geinteresseerd in verhoudingen tussen individuen, ideologie, taal, macht en werkelijkheid.
Toepassing visie op het boek.
In ‘De laatste tyfoon’ is duidelijk te zien dat Boomsma in zijn boeken geen schuldigen wil aanwijzen. Hij vertelt over de oorlog in Nederlands Indie zonder kritiek te leveren op één van de partijen. Hierdoor probeert hij erachter te komen hoe mensen dader of slachtoffer worden. In ‘De laatste tyfoon’ liggen de begrippen ‘dader’ en ‘slachtoffer’ heel dicht bij elkaar. Kerst kan worden gezien als dader, omdat hij met geweld de verzetsstrijders onder de duim probeert te krijgen. Maar eigenlijk is hij ook slachtoffer, want hij wordt gedwongen door het Nederlandse regime en krijgt zelf ook met geweld van andere partijen te maken. Ook de verzetsstrijders zelf zijn slachtoffer en dader tegelijk. Ze zijn slachtoffer omdat ze al eeuwenlang onderdrukt worden door Nederland en later Japan, maar ook dader omdat ze met geweld hier tegenin gaan.
Net als de begrippen slachtoffer en dader liggen de begrippen schuld en onschuld op dezelfde manier dicht bij elkaar. Daarom wordt in ‘De laatste tyfoon’ ook geen duidelijke schuldige aangewezen.
Boomsma’s opvatting over de geschiedenis is ook terug te zien in het boek. Zinnen als ‘wie het leven verwaarloost, heeft geen toekomst’ komen veel voor in ‘De laatste tyfoon’. Kerst heeft er zelf een aantal variaties op bedacht en zegt deze vaak tegen zichzelf, zodat hij door kan gaan als hij het zwaar heeft.
Ook verhoudingen tussen individuen spelen een rol in het verhaal. Naast de beschrijving van de geschiedenis gaat het boek ook over de relatie tussen de zoon en zijn vader (Kerst) en Kerst en zijn vader.
Het begrip macht is ook van belang in ‘De laatste tyfoon’. De soldaten die naar Nederlands Indie werden gestuurd waren zelf hun macht kwijt en hadden niets meer te zeggen over wat ze wel in niet wilden doen. Bovendien was de macht helemaal ver te zoeken in Nederlands Indie, omdat de Japanners verdreven waren en de Nederlandse macht nog niet hersteld was.
Relatie met de maatschappelijke ontwikkelingen.
Graa Boomsma heeft als belangrijkste onderwerp voor zijn boeken oorlogen en tyrannieke tijden. Ook ‘De laatste tyfoon’ gaat over zo’n periode in de (in dit geval) Nederlandse geschiedenis. Hij heeft een voorkeur voor het hergebruiken en opnieuw uitwerken van eigen motieven in nieuwe contexten. Ook de literaire traditie dient hem als uitgangspunt voor nieuwe verhalen.
Het boek ‘De laatste tyfoon’ is volgens mij niet geschreven aan de hand van maatschappelijke ontwikkelingen in de jaren ’90 (het is in 1992 uitgebracht). Sinds de onafhankelijkheid van Nederlands Indie is deze kwestie wel altijd belangrijk gebleven voor Nederland en het is nog steeds voor veel mensen een moeilijk punt in de geschiedenis. Mede daarom en omdat zijn vader als dienstplichtige naar Indonesie is geweest, denk ik dat Boomsma voor dit onderwerp heeft gekozen. Zijn visie op de wereld zoals ik die al eerder heb beschreven, kon hij hierbij ook goed tot uiting brengen.
Titelbeschrijving. G. Boomsma, De laatste tyfoon. Amsterdam 1995 (2e druk). Korte samenvatting van het boek. “De laatste tyfoon’ is het relaas van een zoon die onderzoekt wat de rol van zijn vader was tijdens de politionele acties in Nederlands Indie. Hij vertelt kort over zijn eigen reis naar Indonesie om achter de waarheid van de geschiedenis te komen en vertelt verder het verhaal over zijn vader Kerst. Kerst leidt als jongen een heel bewogen leven, want tijdens de Tweede Wereldoorlog komt hij in aanraking met het verzet. Hij brengt krantjes rond op zijn motor. Hij komt in een kamp in Amersfoort terecht wanneer hij wordt gearresteerd. Met een beetje geluk weet hij uit dit kamp te ontsnappen en de tocht naar huis af te leggen zonder opnieuw gepakt te worden. Thuisgekomen blijkt dat zijn zusje Geeske de oorlog niet heeft overleefd, zij is gestorven onder de gaskraan. Zijn andere zusje, Femke, heeft een mislukte abortus gehad en haar been wordt nu steeds zwarter. Dit zijn nog niet de enige prolemen thuis, want Kerst wordt al zijn hele leven geslagen en onderdrukt door zijn vader. Hij heeft vaak nachtmerries over zijn overleden en zieke zusjes. Als het 1946 is wordt Kerst opgeroepen om met een schip naar Nederlands Indie te gaan, om daar te helpen orde op zaken te stellen. In Nederlands Indie heerst een periode van ‘bersiap’: de Japanse overheersing is voorbij, de Nederlandse nog niet hersteld in in de kampongs (dorpen) broeit het verzet tegen de onderdrukking. De missie om orde te handhaven blijkt voor Kerst een nieuwe oorlog vol geweld te zijn. Hij wordt ingedeeld bij verschillende troepen die de dorpen moeten uitkammen. Alle verzetsstrijders worden vermoord en de dorpen worden uitgebrand. Na een tijd schrijft Kerst niet meer naar huis, omdat hij het niet vol kan houden om verzonnen verhalen over zijn optreden in Nederlands Indie te sturen. In 1949 mag Kerst eindelijk weer met een schip terug naar Nederland. Door een plaag van pokken op het schip duurt de reis langer dan verwacht. Als hij in Nederland aankomt, kan hij zich niet meer voorstellen dat hij daar ooit gewoond heeft en is hij helemaal vervreemd. Toch trouwt hij met het meisje dat al zijn verloofde was voor hij naar Nederlands Indie ging. Verdiepingsopdracht. Thematiek. Het onderwerp en daarme duidelijkste thema van het boek is de gewelddadige geschiedenis van de 20e eeuw. Hij beschrijft wat er in Nederlands Indie is gebeurd zonder direct een schuldige aan te wijzen. Een belangrijk thema in het verhaal is dus geweld. Een constatering die een groot aantal keren terug komt in het boek is ‘geweld verdedigt zichzelf’. Ook vervreemding komt sterk naar voren. Kerst vervreemt van zijn afschuw tegen geweld, op het laatst heeft hij niet meer door wanneer hij iemand vermoordt. Ook vervreemt hij van zijn thuisland, wanneer hij thuiskomt lijkt het alsof hij er nooit heeft gewoond en blijven de herinneringen aan Nederlands Indie een grote rol in zijn leven spelen. Ook familiaire relaties zijn een thema in het boek. Deze worden gekoppeld aan de wereldgeschiedenis. Kerst denkt bijvoorbeeld veel aan hoe zijn vader hem altijd behandelde en aan zijn beide zusjes. De titel van ‘De laatste tyfoon’ is om verschillende redenen gekozen. Ten eerste werden de krantjes die Kerst tijdens zijn periode in het verzet rondbracht ‘typhonen’ genoemd. Ook heeft hij een grote passie voor motoren, waarvan een model bestaat dat ‘typhoon’ heet. Tegen zichzelf zegt Kerst vaak hetzelfde zinnetje om zich moet in de spreken, namelijk ‘Okay hurricane’ (engels voor tyfoon). Tot slot kan de oorlog in Nederlands Indie worden gezien als ‘de laatste tyfoon’. Kerst had al eerder een oorlog meegemaakt, en de oorlog in Nederlands Indie moest voor hem de laatste wervelwind zijn. Het boek heeft geen ondertitel, maar ik denk dat de volgende zin als motto aan te wijzen is: “Geweld verdedigt zichzelf”. Deze zin komt vaak terug in het boek. Het geeft ook aan waarom Kerst eerst tegen geweld was, maar er door alles wat hij om zich heen zag gebeuren immuun voor werd en zelf mee ging doen.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden