1. Inleiding Over dit boek had ik al veel gehoord, ook omdat er een film van is. Het trok me wel aan, ook al kende ik het hele verhaal niet. Ik was het alweer een beetje vergeten toen ik hem in de bieb tegenkwam en ik ben hem gaan lezen. Ik verwachtte een zielig boek, omdat de titel met de dood te maken had. Ik ben maar gaan lezen en vond het een goed boek. 2. De schrijver De schrijver, Boudewijn Büch, is geboren in 1948. Boudewijn Büch heeft best wel een heftige jeugd achter de rug. Hij heeft ook in een Psychiatrische inrichting gezeten. Hierover schrijft hij in het boek ‘Het dolhuis’, die in 1987 uitkomt. Hij debuteerde met het schrijven van gedichten in 1967. Verder heeft hij ook nog reisverslagen geschreven. De kleine blonde dood kwam in 1982 uit. In de zomer van 1992 werd deze verfilmd door Jean van de Velde, met in de hoofdrol Antonie Kamerling
Zijn bekendheid steeg verder door zijn werk voor de VPRO-radio en de VARA-televisie, waar hij vanaf 1984 een eigen televisieprogramma.
3. Personages Boudewijn Büch: Is de hoofdpersoon van het boek. In zijn jeugd was hij een zenuwachtig jongetje, dat ondanks de driftige buien van zijn vader veel om hem gaf. Hij woonde samen met zijn ouders en broers in Wassenaar. Toen hij tien jaar oud was, is hij in Brabant opgenomen in een psychiatrische kliniek. Hij was echter niet gek, maar werd gewoon zenuwachtig van de ruzies van zijn ouders. De vele buikpijnen waar hij al twee jaar lang over klaagde bleken een verwaarloosde blindedarmontsteking te zijn. Als hij volwassen is, blijkt hij homoseksueel te zijn. Desondanks heeft hij wel een kind, Micky. Hij houdt een dagboek bij, omdat schrijven een goede therapie voor hem schijnt te zijn tenminste dat zeggen de vele psychiaters die hij zijn hele leven al bezoekt. Rainer: Is de vader van Boudewijn. Hij heeft nog vijf zonen en zal later tijdens zijn vijfde huwelijk nog een dochtertje krijgen. Hij lijdt aan een oorlogstrauma, omdat hij in de oorlog naar Nederland gevlucht is en tegen zijn eigen vaderland gevochten heeft. Hij heeft veel onderscheidingen voor deze heldendaad gekregen. Rainer lijdt sterk aan verstrooidheid, wat tot hevige ruzies lijdt en tenslotte zelfs tot echtscheiding. Boudewijn was altijd zijn oogappeltje. De moeder van Boudewijn: Is een lieve zorgzame vrouw die Boudewijn en zijn broers probeert te beschermen tegen hun vader. Zij is van Italiaanse afkomst en heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken gezeten. Ze weigert het kind van Boudewijn te zien. Micky: Is het zoontje van Boudewijn en Mieke. Hij is erg speels en bijdehand. Op vijfjarige leeftijd overlijdt hij aan een geknapt hersentumor. Mieke: Is de Engelse lerares van Boudewijn. Samen krijgen zij een kind, hoewel Boudewijn homoseksueel is en 14 jaar jonger. Ze drinkt ontzettend veel en is daarom vaak dronken. De oma van Boudewijn: Is de moeder van de moeder van Boudewijn. Ze is afkomstig uit Italië. Volgens Boudewijn kon ze altijd heel mooi vertellen. Hoe ouder ze echter wordt, des te meer dement. Ze slijt de laatste jaren van haar leven, vastgebonden in een psychiatrisch ziekenhuis waar ze zelfs haar eigen dochter niet herkent. Je leert de personages kennen uit wat zij zeggen, wat zij doen en hoe de hoofdpersoon, Boudewijn, over hen denkt. 4. Andere informatie Thema: Het leven van de ik-figuur is een leven dat bepaald wordt door krankzinnigheid (van zijn vader, zichzelf?) en de dood van zowel zijn vader als zijn zoontje, mislukte relaties en daarover schrijven om het te verwerken. Motieven: · Oorlogstrauma’s en de gevolgen daarvan (verscheurdheid): z’n vader en z’n ook hebben er allebei last van. · Duitsland: Rainer kan niks meer van Duitsland zien, horen of zelfs ruiken. Als Boudewijn met een schoolreisje naar de Duitse grand gaat, moet hij in Nederland blijven. · Antisemitisme: de jodenhaat in de oorlog tegen vader Büch, moeder en alle andere joden. · Zelfmoord: vader Büch probeert meerdere malen zelfmoord te plegen, als hij bij zijn vijfde vrouw woont, slaagt hij erin. De oma van Boudewijn van zijn moeders kant probeert ook diverse malen zelfmoord te plegen, op de meest bizarre manieren. · Vader-zoon-relatie: De opvallende genegenheid tussen vader en Boudewijn, waar zelfs moeder Büch jaloers op is. Zij snapt niet waarom vader en zoon elkaar zo goed begrijpen. Uiteraard is ook de relatie tussen Boudewijn en zijn zoontje belangrijk. · De verhouding met groot leeftijdsverschil: Boudewijn had een seksuele relatie met Mieke, zijn voormalige Engelse lerares, die veertien jaar ouder was. Micky werd uit deze relatie geboren. Er is ook een groot leeftijdsverschil tussen zijn vader en zijn vijfde vrouw, Astrid Nisgren. · Alcoholverslaving: vader Büch bedronk zich regelmatig. Ook Mieke heeft een drankprobleem. Boudewijn drinkt zelf ook best veel, maar beperkt zich vanwege Micky. · Homoseksualiteit: Boudewijn was homoseksueel, ondanks zijn relatie met Mieke en Fleurette. Ook is het een taboe in zijn familie. Vertelwijze: Er is sprake van een ik-perspectief. Het verhaal wordt door de ogen van Boudewijn Büch verteld. Je leest alleen de gedachtes en gevoelens van Boudewijn. Je krijgt slechts meningen over de andere personages. Er zitten geen flash-backs in het boek. Plaats: Het verhaal speelt zich tijdens de jeugd van Boudewijn af in Wassenaar. Ook zijn latere woonplaats in Amsterdam en de vakanties naar Italië zijn belangrijke plaatsen waar hij heen gaat. Tijd: Er lopen twee verhalen door elkaar, maar elk van de verhalen op zich is wel chronologisch. Er is wel vaak sprake van tijdsverdichting. Sommige perioden zijn uitgebreid verteld en soms slaat hij hele jaren over. De vertelde tijd is ongeveer 20 á 25 jaar. Het verhaal begint als Boudewijn een jongetje is van 5 à 6 jaar. Op het moment dat hij zelf vader werd was hij nog student, ongeveer 20 jaar. Het verhaal in het boek eindigt als Micky als 5-jarige jongen overlijdt. Er zijn veel tijdsprongen in het verhaal, wat eigenlijk bestaat uit vele flashbacks, die de band tussen Boudewijn en zijn vader, en Boudewijn en zijn zoontje duidelijk proberen te maken. Spanning: Ik vond dat het de grootste spanningsboog begon op het moment dat Boudewijn te horen kreeg dat zijn zoon Micky in het ziekenhuis lag en dat het eindigt aan het einde van de crematie van Micky. Er zijn nog andere spanningsmomenten, bijvoorbeeld bij de vele ruzies thuis bij Boudewijn of het moment dat Micky ziet hoe Boudewijn de dronken Mieke naar bed brengt. Titel: De titel slaat op z’n blonde zoon, Micky die later in het boek overlijdt aan een geknapt hersengezwel. Hij is pas 5, en dat is heel jong om dood te gaan. Deze verklaring wordt voor het eerst genoemd wanneer Boudewijn, Mieke en Micky op vakantie in Italië zijn. Boudewijn en Mieke maken ruzie over het drankgebruik van Mieke. Boudewijn vertelt dat hij ‘s nachts vaak wakker schiet met de gedachte dat Mieke een auto-ongeluk krijgt, “en dan is die kleine blonde dood”. Mieke vindt dit een mooie titel voor een boek. ‘s Avonds schrijft Boudewijn in zijn dagboek: “Een kleine blonde dood”, later vervangt hij dit door: “De kleine blonde dood”. 5. Korte inhoud Het boek gaat over Boudewijn Büch en zijn relatie met zijn vader en zijn zoontje. Dit boek bestaat uit twee verhalen. In het ene verhaal gaat het over zijn vader en over zijn jeugd in Wassenaar. In het andere verhaal over de herinneringen aan zijn zoontje. Deze twee verhalen lopen door elkaar. Het verhaal begint als Boudewijn op schoolreisje gaat naar Nijmegen. Ze zullen ook even naar Duitsland gaan, maar mag dat van zijn vader absoluut niet. Hij heeft een trauma aan de oorlog overgehouden en is daardoor anti-Duits. Als ze eenmaal bij de Duitse grens zijn moet Boudewijn bij zijn leraar op Nederlands grondgebied blijven. Als Boudewijn opeens een zeldzame vlinder ziet vliegen gaat hij er achteraan om hem voor zijn vader te vangen. Als hij hem te pakken heeft blijkt hij verdwaald en in Duitsland te zijn. Twee Duitse douanebeambten houden hem aan en brengen hem terug naar de rest van de klas. Als zijn vader, die eerst dolblij is met de vlinder, hoort van het verhaal trapt hij de vlinder dood ('Ik wil geen Duitse vlinders'). Het duurt een week voordat hij weer met Boudewijn praat. In het derde hoofdstuk gaat Boudewijn met zijn vader op Prinsjesdag naar de gouden koets kijken. De vader van Boudewijn vereert het koningshuis enorm. Als ze gaan kijken zingt en schreeuwt de vader van Boudewijn uit volle borst ’het Wilhelmus’ mee, maar op het andere moment valt hij de gouden koets aan. Iedereen scheldt hem uit en verklaart hem voor gek. Hij wordt op het politiebureau een tijdje vastgehouden. In het vijfde hoofdstuk wordt er meer verteld over het vreemde gedrag thuis en dan vooral van zijn vader. Als hij een keer zomaar vertrekt zonder iets te zeggen, is een broertje van Boudewijn in de kamer van zijn vader geweest. Hij heeft daar in een kast gekeken die voor iedereen verboden was. Hij zag daar foto's van concentratiekampen en gemartelde mensen. Als zijn vader terugkeert van zijn reis, merkt hij dat er iemand in de kast is geweest. Zijn vader wordt woedend en Boudewijns broertje wordt geslagen en geschopt. In hetzelfde verhaal wordt ook verteld dat op een decemberdag voor kerst zijn vader naar beneden komt. Hij vertelt dat hij geen kerst wil vieren, later zegt hij dat hij überhaupt geen feestdagen meer wil vieren. De reden hiervoor wordt niet gegeven. Als later op eerste kerstdag de vader van Boudewijn een toefje slagroom op het toetje ziet wordt hij laaiend. In hoofdstuk acht krijgt Boudewijn problemen met zijn ouders en moet hij een lange tijd naar een inrichting in Brabant. Hij beleeft daar een vreselijke tijd en mag daar praktisch niets. Het ergste vindt hij nog dat hij daar niet mag lezen. Na bijna een jaar mag hij weer naar huis. Daar krijgt hij erge last van zijn buik. De doktoren denken dat het niets ernstig is, maar later raakt hij in een coma. Hij had last van een blindedarmontsteking, maar die is nu geknapt en het is een buikvliesontsteking geworden. Hij krijgt van zijn vader de mooiste dingen. Als de familie in hoofdstuk negen naar een natuurgebied gaat, blaast een van de zonen een kikker op. Zijn vader wordt hier verschrikkelijk kwaad over en leest de zonen voor uit een boek waarin de verschrikkelijkste dingen worden verteld over de martelingen van Joden. Vele jaren later, zijn ouders zijn intussen gescheiden, ontvangt Boudewijn een brief van zijn moeder. Die stuurt hem een kopie van een rouwkaart waarin staat dat zijn vader gestorven is. Hij rouwt erg om de dood van zijn vader. Twee weken na zijn dood ontvangt hij een brief van zijn vader. Twintig vellen vol. De brief grijpt hem erg aan. Enkele zinnen neemt hij over, de brief verbrandt hij. Hij hoort van een dokter dat zijn vader zelfmoord heeft gepleegd. Voordat zijn vader stierf is hij nog een keer naar hem toe geweest. Het wordt een emotioneel gesprek. Boudewijn vertelt dat hij homoseksueel is en een vrouw van hem in verwachting is. Zijn vader en zijn (vijfde) vrouw worden woedend. De tweede verhaallijn gaat over Micky. Hij woont bij Boudewijn en de eerste hoofdstukken over Micky gaan over de belevenissen met hem. In Artis, naar de oma van Boudewijn, op vakantie naar Italië. In Artis vraagt Micky Boudewijn de oren van zijn kop. Ze beleven een gezellige tijd samen en later wil hij hem terug brengen naar Mieke. Als Mieke daar bezopen op de bank ligt (zoals wel vaker) besluit Boudewijn dat Micky voorlopig maar bij hem moet wonen. Onderweg en thuis is Micky misselijk en kotst alles onder. In hoofdstuk elf gaat Boudewijn voor een paar dagen, naar Parijs met vrienden. Micky blijft ondertussen logeren bij Gerda, een vriendin van Mieke. Ondanks dat Boudewijn tegen Gerda heeft gezegd dat ze Micky absoluut niet aan Mieke mee mag geven, doet ze dat toch. Als Micky bij Mieke is knapt er iets in zijn hersenen en valt daarna van de trap. Hij ligt in coma. Als Boudewijn uit Parijs terugkomt hoort hij het verhaal en gaat naar Mieke en scheldt haar de huid vol. Daarna gaat hij naar het ziekenhuis. De dokter legt hem uit dat het gezwel in zijn hoofd is geknapt. Hij vertelt ook dat zijn zoon eigenlijk dood is en dat het geen zin meer heeft om hem in leven te houden. Boudewijn besluit na veel nadenken en verdriet om de behandeling te stoppen. Hij heeft veel moeite met het verwerken van het verdriet. Hij besluit om Micky te laten cremeren. Hij kwelt zichzelf hier nog meer mee, hij wil dat er geen spoor meer van Micky op aarde blijft bestaan. Boudewijn wil in zijn eentje op de crematie zijn. Omdat Boudewijn gek is op de Rolling Stones, net als Micky was, werd op de begrafenis het lievelingsnummer van Micky 'Out of time' gedraaid. Of 'oudovtaim' zoals Micky het zelf uitsprak. Later, zes jaar na de dood van Micky, bezoekt hij het crematorium nog een keer om een artikel te schrijven. Hij beseft dan dat hij de dood van Micky nog steeds niet verwerkt heeft. Hij besluit om Micky’s micrografie te schrijven. 6. Mijn mening Ik had van tevoren best wel hoge verwachtingen van het boek, omdat je er zoveel over hoort. Daarom was ik toen ik het boek uit had eigenlijk een beetje teleurgesteld. Ik vond het wel een mooi boek, maar ik had wel eens betere boeken (naar mijn mening) gelezen. Wel vond ik het heel goed zoals de schrijver beschreef hoe gek die vader wel niet was. Echt heel raar deed hij. Dat deed me wel wat. Hij strafte zijn kinderen er een soort voor van wat de Duitsers in de oorlog hadden gedaan. Dat snap ik ook niet helemaal, maar dat zal wel met dat trauma te maken hebben. Je krijgt echt medelijden met Boudewijn als hij weer eens een knal krijgt. Aan de andere kant is zijn vader juist weer heel aardig tegen Boudewijn in vergelijking met zijn broers. Hij is zijn oogappel. Het is het gewoon dat Rainer ineens zo omslaat. De moeder wil ook wel haar kinderen beschermen, maar dat lukt niet, omdat ook zij eigenlijk bang is voor haar man. Micky wordt beschreven als een heel schattig jongetje. Je krijgt het gevoel dat hij zijn zoon niet zo wil behandelen zoals hij altijd is behandeld. Hij doet ook allemaal leuke dingen met Micky. Ik vind wel dat hij de emotionele kanten heel goed verwoordt heeft. Je gaat er bijna van meehuilen. Ik ben wel van plan om de film nog eens te huren. Ook vind ik het grappig dat hij in zijn vakanties naar Italië in een heel klein plaatsje kwam, waar ik ook ben geweest. Faratze heet het. Wel jammer vond ik dat het niet helemaal beschreven werd, maar dat is een bijzaak. Ik had wel willen weten hoe hij dat heeft ervaren. Ook heeft hij in Wassenaar gewoond en daar kom ik ook ongeveer elke dag. 7. Gebruikte informatie Ik heb voor informatie over de schrijver de internetsite
www.schrijversnet.nl gebruikt. (Bijlage 1) . Verder natuurlijk het boek zelf en ook nog een samenvatting van internet omdat het een tijdje geleden was dat ik het boek had gelezen. (Bijlage 2) 8. Extra opdracht Ik heb opdracht 18 gekozen. Het is de bedoeling dat je duidelijk maakt of het verhaal tijdsgebonden is. ‘De kleine blonde dood’ speelt zich af van ongeveer begin jaren ’50 tot ongeveer 20 jaar erna. De tweede oorlog is dan al een tijdje afgelopen. De vader van Boudewijn heeft een trauma aan de oorlog en ook heeft hij hatelijke gevoelens voor Duitsland. Het verhaal is dus wel redelijk gebonden aan de tijd waarin het zich afspeelt. In ieder geval kan het niet voor de tweede oorlog zijn. Boudewijn is homoseksueel en dat was in die tijd nog best wel een taboe. Vooral in dat gezin. Zijn moeder wil bijna niks meer van hem weten en als zijn vader het hoort, gaat die helemaal flippen. In de tijd van nu kan je er wel veel makkelijker voor uitkomen en vindt bijna niemand het nog erg. Ik denk daarom dat het ook niet veel later kan spelen dan dat het is. Boudewijn heeft ook in een psychiatrische inrichting gezeten en wordt daar eigenlijk vastgehouden. Ook als hij een blindedarmontsteking heeft, wordt dat niet geconstateerd door artsen in het ziekenhuis. Ik denk dat dat nu veel minder voor zou komen allebei. Oké, een foutje is menselijk, maar een blindedarmontsteking wordt niet zo gauw over het hoofd gezien. Ik denk dus dat het verhaal goed in de tijd zit. Ook natuurlijk omdat het grotendeels autobiografisch is. Daarom is het ook logisch dat het goed in de tijd zit.