De guillotine door Simone van der Vlugt

1. 21-10-01

2. Simone van der Vlugt
De guillotine
Lemmniscaat

3. Historische jeugdroman

4. Sandrine is een meisje van adel. Tijdens de revolutie waarin het volk tegen de machtige adel in opstand komt, doet het volk een inval in haar huis en worden haar ouders, haar zus, en haar kamenier Julie (haar beste vriendin) opgepakt, maar omdat Julie Sandrine net op tijd heeft weten te verstoppen in een luik onder de kast weet Sandrine te ontsnappen aan de guillotine. Op een aanwijzing van Julie gaat ze bij de familie Lambertin wonen. In haar nieuwe leven krijgt ze ook 2 vrienden: Philippe en Nicolas. Als Nicolas van Philippe te hoort dat hij wordt gezocht voor het tegenwerken van de revolutie, besluit hij te vluchten, Sandrine gaat mee. Ze worden ontdekt en in de gevangenis gegooid. Dankzij een list van Philippe weet hij hen te bevrijden en vluchten ze naar Poissy.

5. De hoofdpersoon van het verhaal is Sandrine de Billancourt. Ze is een meisje van adel dat in de tijd van de revolutie in Parijs woont. Ze heeft een zus. Ze is een van de weinigen adellijken die zich het lot van het gewone volk aantrekt. Ze is ook voor de revolutie (maar natuurlijk niet voor het vermoorden van de adel). Tijdens het verhaal maakt ze een grote ontwikkeling door. Van een rijk en verwend meisje wordt ze een arm meisje dat hard moet werken om haar dagelijks brood te verdienen. Ook is ze aan het eind van het verhaal veel serieuzer en minder uitgelaten.


Belangrijke bijpersonen zijn:
Philippe Lambertin: de oudste zoon van de familie Lambertin. Hij is erg voor de revolutie en vindt het dan ook op het begin helemaal niks dat Sandrine bij hen in huis komt wonen. Maar later krijgt hij speciale gevoelens voor Sandrine.
Nicolas: de zoon van een van de pachtboeren van de vader van Sandrine. Hij woonde in Poissy. Nadat zijn ouders van de honger zijn omgekomen, is hij bij zijn oom in Parijs gaan wonen. Hij raakt daar bevriend met Philippe en die stelt hem voor aan Sandrine. Ze herkennen elkaar meteen van de tijd dat Sandrine’s vader de baas was van de vader van Nicolas. In het begin doet Nicolas erg vijandig maar na een tijdje begint ook hij speciale gevoelens voor Sandrine te krijgen.

6. Het verhaal speelt zich af in de Franse hoofdstad Parijs. In het begin vooral in de wijken van de rijken. En daarna vooral in de armenwijk Marais. Omdat er een kaart van Parijs voorin het boek zit, krijg je een goed beeld van Parijs ten tijde van de revolutie.

7. Deel 1 van het verhaal speelt zich af in 1789 en deel 2 in1792 en 1793.Er is dus een opvallende tijdversnelling. Alles wordt in chronologische volgorde verteld. Er zijn geen tot weinig flashbacks. De verteltijd is 215 bladzijdes. De vertelde tijd is in totaal 3 jaar.

8. Het verhaal begint midden in een gebeurtenis. Maar het eerste deel fungeert eigenlijk wel als een soort inleiding.

9. Het belangrijkste probleem is het in leven houden van Sandrine door te verbergen dat ze van adel is. Dit lukt en daarom heeft het verhaal een goede afloop. Het verbergen dat ze van adel is, is niet gelukt want ze wordt verraden. Het boek heeft een open einde omdat je je afvraagt of Sandrine en Nicolas nog bij elkaar komen. Het verhaal is heel realistisch omdat het echt gebeurd zou kunnen zijn.

10. Het verhaal is geschreven vanuit de tweede persoon. vanuit een persoon die Sandrine volgt. Het verhaal wordt dus verteld met zij, hij enz.. Dit perspectief blijft het hele verhaal hetzelfde.

11. De titel van het boek is: De guillotine. Een guillotine is een onthoofdingsapparaat (dat als menslievende daad ontwikkeld was door Dr. Guillotine, omdat hij het zo zielig vond dat misdadigers werden onthoofd met botte bijlen). Met de guillotine kon je in één klap iemand snel en pijnloos onthoofden. De edelen in dit boek (inclusief de koning) werden ook op deze manier onthoofd.

12.


13. Ik vond het een erg mooi boek. Het was erg interessant om een beetje te weten komen hoe de mensen vroeger leefden en dachten. Het was ook erg spannend omdat je elk moment dacht dat Sandrine opgepakt zou worden door de gardisten. Ik leefde erg mee met de hoofdpersoon en wilde ook steeds weten wat er allemaal zou gaan gebeuren. Dat kwam onder andere omdat het boek zo realistisch was. Je maakt het als het ware zelf mee. Ik heb daardoor het boek ook in één dag uitgelezen. Het boek was erg duidelijk geschreven in makkelijke taal. Jammer dat het verhaal een tikkeltje voorspelbaar was.

14 als informatie over de schrijver heb ik van www.lemniscaat.nl een interview met Simone van der Vlugt gehaald:

Interview met Simone van der Vlugt
Simone van der Vlugt werd in 1966 geboren. Als kind was ze al dol op schrijven. ‘Mijn ouders konden me geen groter plezier doen dan me een pak papier te geven dat ik helemaal vol mocht schrijven. Toen ik wat ouder was kreeg ik van hen een typemachine. Ik vond het geweldig om verhalen te schrijven, boekjes te maken. Het omslag tekende ik zelf en plakte ik met plakband aan de tekst vast.’
Op school vond ze het ook altijd leuk om opstellen te schrijven. Die werden soms voorgelezen in de lagere klassen – dat was voor haar een enorme stimulans om ermee door te gaan. Op een dag las Simone een boek dat geschreven was door een meisje van twaalf. ‘Het was alsof de bliksem insloeg,’ vertelt ze. ‘Ik was zelf dertien en het werd me opeens duidelijk dat ook kínderen verhalen konden schrijven die gepubliceerd werden. Ik heb toen voor het eerst een verhaal naar een uitgever gestuurd. Die gaf me raad over hoe ik mijn schrijfstijl kon verbeteren en stimuleerde me om door te gaan. Vanaf dat moment stuurde ik ieder jaar iets op en steeds kreeg ik mijn werk terug met bemoedigende brieven, kritische brieven en één keer met een heel dom advies, namelijk om eerst mijn school maar eens af te maken voordat ik me met schrijven bezig zou houden. Dat advies heb ik gelukkig niet opgevolgd – ik ben steeds blijven schrijven waardoor ik veel tijd heb gehad om te oefenen.’
Hoe kwam u ertoe om uw eerste boek te schrijven?
‘Na het behalen van mijn havo-diploma ging ik naar de lerarenopleiding waar ik Frans en Nederlands studeerde. Hoewel ik altijd bezig was geweest met schrijven, heb ik nooit het idee gehad dat dat ook mijn beroep zou worden – het leek me zo onhaalbaar. Een boek schrijven dat gepubliceerd zou worden, vond ik al een hele opgave, laat staan een goed verkopend boek. Dus toen het tijd werd om over een studie na te denken, werd het de lerarenopleiding. Tijdens die opleiding kreeg ik les in creatief schrijven. Die lessen vond ik het leukst van allemaal en ik besefte dat ik toch wel heel graag schrijfster wilde worden. Toen ik mijn studie had afgerond heb ik eerst een tijdje bij een bank gewerkt als secretaresse. ’s Avonds stortte ik me echter op het schrijven – ik was bezig met een jeugdroman. Dat was een drukke periode. Schrijven kost veel tijd en het viel niet altijd mee om die te vinden naast mijn baan. In 1993 werd bovendien mijn dochter Esmée geboren en ook moeder-zijn kost tijd. Maar uiteindelijk kwam het verhaal af. Ik ben ermee naar een uitgever gestapt en die wilde het publiceren. Dat boek was De amulet.’
Voor uitgeverij Lemniscaat heeft Simone inmiddels vier historische jeugdromans geschreven. Haar belangstelling voor de geschiedenis heeft ze van haar vader. ‘Die leest puur voor zijn plezier lijvige boeken over allerlei periodes uit de geschiedenis. Hij was degene die me als kind op historische jeugdboeken wees – zo ben ik bijvoorbeeld de boeken van Thea Beckman gaan lezen. Nu ik zelf historische boeken schrijf, kan ik met hem heerlijk over bepaalde periodes uit de geschiedenis bomen. Hij weet altijd wel een paar titels die met het onderwerp van mijn verhaal te maken hebben en die ik zeker moet lezen.’

Hoe gaat het schrijven verder in zijn werk?
‘Ergens in mijn achterhoofd ontstaat een idee voor een boek, bijvoorbeeld door iets wat ik lees of zie op de televisie. Als het idee wat vastere vormen heeft aangenomen, ga ik op zoek naar informatie. Tot nu toe heb ik voor Lemniscaat altijd historische boeken geschreven en daarvoor is het belangrijk dat je veel weet van de periode die je wilt gaan beschrijven – een verhaal moet namelijk wel kloppen. Als ik schrijf dat iemand met een verrekijker de zee aftuurt, moet ik zeker weten dat ze die in die tijd al hadden.
Tijdens het inlezen lees ik eigenlijk alles wat maar enigszins met mijn onderwerp te maken heeft, zowel informatieve boeken als romans. Die laatste lees ik niet zozeer vanwege hun informatieve gehalte, maar meer om in de sfeer te komen. Ik lees ook historische jeugdboeken van anderen om te zien wat er al over het onderwerp geschreven is – dan weet ik hoe ik het weer anders kan doen. Door alles wat ik lees, ontstaan er vanzelf nieuwe ideeën die ik voor mijn boek kan gebruiken.
Voor ik met het schrijven van een nieuw verhaal begin, zoek ik altijd eerst de plaats van handeling op. In ons huis is wat de vakanties betreft weinig ruimte voor democratisch overleg; we gaan op vakantie naar de landen waar mijn boeken zich afspelen. Gelukkig vinden mijn man en kinderen dat ook leuk – op die manier kom je niet alleen op toeristische plekken, maar zie je ook andere delen van een land waar je anders misschien makkelijk aan voorbij zou gaan. Eenmaal op de plaats van bestemming maak ik foto’s en film ik alles wat ik wil onthouden voor mijn verhaal: de omgeving, de straat waar de hoofdpersoon woont… In musea koop ik oude kaarten of posters van schilderijen uit de tijd waarin mijn verhaal speelt. Terug thuis hang ik die boven mijn werktafel, zodat ik tijdens het schrijven het gevoel heb dat ik me helemaal in een bepaalde historische periode bevind.
Met mijn moeder bespreek ik altijd de verhaallijn. Zij levert een grote bijdrage aan het tot stand komen van het boek. Vóór het naar de uitgeverij gaat, hebben wij samen al diverse versies besproken. Ook mijn man heeft het dan al gelezen om het te controleren op fouten.’
Maar een boek is natuurlijk meer dan een weergave van historische feiten en gebeurtenissen. Ook een historische roman gaat over mensen van vlees en bloed die hun eigen gedachten en emoties hebben. Simone doet altijd erg haar best om zich in haar hoofdpersonen in te leven. ‘Ik zet wel eens droevige muziek op als ik een zielig stuk moet schrijven en ik ben ook wel eens midden in de nacht achter de computer gaan zitten om zo goed mogelijk te kunnen beschrijven wat een van mijn personages meemaakte die opgesloten zat in een donkere ruimte.’
Sinds haar eerste boek, De amulet, houdt Simone van der Vlugt zich fulltime met schrijven bezig. Schrijfster zijn betekent voor haar echter meer dan achter de computer zitten en verhalen schrijven. Ze bezoekt veel scholen, waar ze lezingen geeft en over haar boeken praat. ‘Ik wil mensen graag iets vertellen over het onderzoek dat aan het schrijven voorafgaat. Ik maak daardoor vaak leuke dingen mee en ontdek interessante wetenswaardigheden. Zo ben ik voor mijn boek Bloedgeld, dat over piraterij in de zeventiende eeuw gaat, op een nagebouwd VOC-schip geweest. Dat schip ligt bij het Scheepvaartmuseum in Amsterdam en is een paar maanden per jaar bemand met acteurs die het zeemansleven uit vroegere tijden naspelen. De mensen dragen kleding uit de zeventiende eeuw, er wordt gekookt in de kombuis en je ziet de chirurgijn aan het werk in een bebloed schort. Op dat schip kreeg ik een heel goed beeld van hoe het er vroeger op zee aan toe moet zijn gegaan.
Maar ook in boeken kan ik op bijzondere passages of informatie stuiten. Toen ik bezig was met De guillotine, dat speelt tijdens de Franse Revolutie, las ik een boek waarin brieven en dagboekfragmenten waren opgenomen van edelen die in die tijd in de gevangenis zaten te wachten tot zij aan de beurt waren voor de guillotine. Dat was heel aangrijpend om te lezen: het leek alsof ik post kreeg uit een periode die al lang voorbij is, van mensen die op een verschrikkelijke manier aan hun einde zijn gekomen. Maar die brieven gaven me ook inzicht in de gang van zaken in de Franse gevangenissen in de achttiende eeuw; ik las wat de mensen te eten kregen, hoe de cipiers heetten, welke ontsnappingspogingen er gedaan werden… Door die feiten in mijn verhaal te verweven, kon ik van De guillotine een levensecht boek maken. Het was voor mij alsof ik de mensen uit die tijd weer een beetje tot leven kon brengen door over hen te schrijven.’
De boeken

Simone van der Vlugt schrijft historische jeugdromans. Ze vertelt daarin spannende en avontuurlijke verhalen waarin ze allerlei wetenswaardigheden verweeft over de tijd waarin het boek zich afspeelt. Daarnaast besteedt ze ruim aandacht aan de gevoelens en gedachten van haar hoofdpersonen.
De boeken van Simone van der Vlugt beginnen altijd met een spannende scène; als lezer zit je meteen midden in de gebeurtenissen, waardoor je nieuwsgierig wordt naar het verdere verloop van het verhaal. De hoofdpersonen uit de boeken van Van der Vlugt belanden vaak in moeilijke situaties; de schrijfster laat daarmee zien dat mensen veranderen door de dingen die ze meemaken.

De amulet (1994)
Bloedgeld (1994)
De guillotine (1999)
Zwarte sneeuw (1999)
Jehanne (2001)

15. LITERAIRE jury's nemen geen genoegen meer een aantal boeken te nomineren uit de hele stapel die ze hebben doorgeploegd; de juryrapporten gaan nu ook vergezeld van bestraffende woorden richting de schrijvers en hun uitgevers. Nadat de jury van de grote Vlaamse literatuurprijs De Gouden Uil eerst had geklaagd over het feit dat ze elke vorm van epische ambitie had gemist in de boekenberg die ze hadden gelezen, was het de beurt aan de jury van de Woutertje Pieterse-prijs om flink uit te pakken: 'Het kinderboek dreigt steeds meer het terrein te worden waarop iedereen straffeloos mag beunhazen.' Veel kinderboeken zien er dan misschien wel leuk uit, maar 'bij nader inzien blijkt dit vaak een kat in de zak: de verpakking van een flinterdun ideetje of een slaapverwekkend slap verhaaltje'. Zo, die zit, en nog gefeliciteerd met uw prijs.
De afgelopen weken kwam er weer een enorme stapel kinderboeken uit en er zitten van die 'kat in de zak', de 'kip is zijn stem kwijt' en 'ik droom van enge monsters en hier zijn ze allemaal in schitterende kleuren' boeken tussen. Kinderboeken voor jonge kinderen hebben echter een groot voordeel. In de winkel heb je ze binnen twee minuten uit, dus kom je zelden voor verrassingen te staan.

Of je koopt gewoon het nieuwste prentenboek van Quentin Blake Zagazoo, een prachtig album over Joost en Bella die op een dag via de post een Zagazoo krijgen. Deze Zagazoo lijkt aanvankelijk een wolk van een baby, todat hij op een dag in een gierenjong verandert en hartverscheurend begint te krijsen. Maar daar blijft het niet bij bij Quentin Blake, bekend geworden van zijn tekeningen bij het werk van Roald Dahl, want er volgen nog een aantal transformaties, die prachtig illustreren hoe ouders telkens weer verrast kunnen worden door de vele gedaanten die hun eigen kind kan aannemen. De bizarre fantasie van de verteller Blake wordt prachtig geïllustreerd door de tekenaar Blake: zie hoe de ouders panisch achter het smerige wrattenzwijn aanrennen dat een spoor van viezigheid nalaat.
De guillotine van Simone van der Vlugt is een historische roman voor kinderen vanaf een jaar of veertien. Van der Vlugt schreef eerder over de heksenjacht (De amulet) en muiterij aan boord van een VOC-schip (Bloedgeld). Ze schuwt zware onderwerpen niet, wat ook weer blijkt uit De guillotine, dat wel eens een wat subtielere titel had mogen hebben. Nou ja, het had ook nog 'We hakken alle anti-revolutionairen hun kop eraf met een duivels werktuig' kunnen heten. De jaren van de Franse revolutie worden beschreven vanuit het perspectief van het adelijke meisje Sandrine de Billancourt, die al in het eerste hoofdstuk in een volksopstand terechtkomt. Sandrine vindt thuis weinig gehoor met haar verhalen over de onrust onder het volk en de honger in hun blik.
Elke schrijver van een historische roman zit toch met het dilemma waar hij zijn research laat. Van der Vlugt ontkomt er niet aan haar personages af en toe een lang exposé te laten afsteken: 'En intussen zitten de blaaskaken van de Nationale Vergadering in de koninklijke loge in het theater, terwijl er nog steeds mensen op straat sterven van de honger. Over gelijke rechten gesproken, bah!' Daar staat tegenover dat ze aardige details over kleding, geur en gebruiken in het verhaal verwerkt.
De Franse revolutie was een bloedbad en een revolutie die zichzelf uiteindelijk in de staart beet. Van der Vlugt laat de familie van Sandrine op vreselijke wijze omkomen en halverwege het boek wordt de gevreesde guillotine geïntroduceerd: 'Om de kinderen de aanblik van het onthoofden van hun ouders te besparen, mogen ze eerst. Sandrine kijkt niet. De kinderen huilen en roepen om hun ouders. Klak! Klak!' Van der Vlugt is geen Thea Beckman of Rutgers van der Loef, daarvoor is de guillotine iets te veel een bloeddorstig geschiedenislesje. Het boek bevat gelukkig wel een kaartje van Parijs ten tijde van de revolutie en achterin een kort verklarend nawoord, waarin onze kennis over de Jacobijnen en de Girondijnen wordt opgefrist.

© Het Parool, 27 maart 1999