De duim van Alva door Kisling & Verhuyck

Feitelijke gegevens over het boek
Verschijningsdatum 1e druk: juni 2010
Gebruikte druk: 1e
Aantal bladzijden: 235
Uitgeverij: De Arbeiderspers

Beschrijving van de cover
Op de cover is de afbeelding van een draaimolen op de kermis te zien. Het verhaal gaat over de Pinksterkermis in Antwerpen. De cover is daarmee wel toepasselijk.

Genre
De uitgever zet “roman”op de cover. In de flaptekst wordt gesproken over een “literaire thriller.” Het boek heeft inderdaad ook wat weg van een roman, maar de inhoud heeft ook iets weg van een whodunit en whydunit.
In een interview op de wensite van
www.ezzulia.nl antwoorden de schrijvers op de vraag wat het genre is. Op de cover van De duim van Alva staat dat het een roman is, maar op jullie site hebben jullie het over een gelaagde literaire thriller die uit zijn voegen barst van de suspense. Wat past meer bij jullie boeken: roman of thriller?
Ach ja. Voor ons is het een roman, voor de boekhandel een thriller. De flaptekst (die ook op de site staat) is van de uitgever.
Wat is het verschil tussen een kanariepietje? Zijn ene pootje is even lang. Wat is het verschil tussen een spannende roman en een literaire thriller? Het zelfstandig naamwoord. Of iets literatuur is of niet, hangt niet af van het onderwerp, maar van de manier waarop het geschreven is. Schuld en Boete van Dostojevski: thriller of roman? Hamlet? Griekse tragedies? Is spanning per definitie geen literatuur? Is literatuur per definitie niet spannend? Kortom: oeverloze discussies.
Dat komt vooral omdat die categorieën niet teruggaan op Aristoteles. Het woord ‘roman’ ontstaat pas in de twaalfde eeuw. Het woord ‘literatuur’ pas in de zeventiende eeuw. En het woord ‘thriller’…? We willen wel dat onze roman voor een breed publiek leesbaar is. Maar tegelijkertijd hebben veel dingen een dubbele bodem, een gelaagdheid, een symboliek die misschien niet voor iedereen evident is. In zijn recensie van Het leugenverhaal schreef Gert Jan de Vries in de NRC: ‘een leugenverhaal vol literaire en culturele klapluikjes.’ Dat is precies wat we willen vasthouden. Ook De duim van Alva zit vol lagen en klapluikjes, maar je hoeft ze heus niet allemaal te vinden: het is gewoon een spannend boek.

De flaptekst
De stad is Antwerpen. Het decor is de Sinksenfoor, de jaarlijkse Pinksterkermis. De mensen zijn van vlees en bloed. Veel bloed! Elk jaar klagen de omwonenden over de stijging van de criminaliteit tijdens de zes weken dat de kermis duurt. Sommigen beschuldigen de Grand Guignol, het kleine theater van de angst. Zouden die bizarre sketches echt de bloeddorst opwekken? Anderen wijten de toename van de agressie aan het helse lawaai van de Mighty Maiden, een kermisattractie die de grond doet daveren en elke gedachte onmogelijk maakt. Of ligt de oorzaak in het verleden? De nu zo swingende Antwerpse wijk (Het Zuid) is gebouwd op de plek waar eertijds de dwangburcht stond van de gehate Spaanse hertog Alva. Is er sprake van resident evil – oud kwaad dat in de bodem is achtergebleven en door de kermis wordt geactiveerd? Cornelius Reyziger, Nederlands journalist voor een gezaghebbend tijdschrift, gelooft er niet in. Wanneer zijn vrouw zich bang laat maken door deze wazige theorieën, doet hij ze schamper af als onzin. Maar gaandeweg rijst de prangende vraag in hoeverre de mens beïnvloedbaar is door symboliek, door een beeld. Tot uiteindelijk ook Reyziger wordt meegesleurd in het horrordrama dat de mensheid is. De duim van Alva is een gelaagde literaire thriller die uit zijn voegen barst van de suspense.

Samenvatting van de inhoud
Cornelius Reyziger is Nederlander, journalist en 40 jaar. Hij is getrouwd met Hetta. Als het verhaal begint, heeft hij net op de Sinksenfoor in Antwerpen ( een zes weken durende Pinksterkermis) een bloederig toneelstuk in het minitheatertje Grand-Guignol bezocht. De bloedspetters zitten op zijn jas, omdat in het toneelstukje van een half uurtje een vrouw wordt doorgezaagd.
Daarna bezoekt hij op de Pinksterkermis te Antwerpen een doolhof, waar hij niet goed uit kan komen. Wanneer hij door de glazen wand van het doolhof naar buiten kijkt, ziet hij dat een vrouw mishandeld is en daarna helemaal verdwenen. Dat is een vreemde situatie en het lijkt net alsof het niet gebeurd is, wanneer hij later buiten langs die plek loopt. Hij vindt er wel een gouden kettinkje en dat steekt hij in zijn zak.

Cornelius maakt een studie van de gebeurtenissen ronden de Sinksenfoor en hij wil er een artikel over schrijven. Er heerst een broeierige sfeer in de stad tijdens de kermis en het lijkt net alsof er meer geweld vrijkomt in die periode. Er is ook veel geluidsoverlast van loeiende attracties en er komen twee actiegroepen in de stad. Een is opgericht door vigilante vrouwen die ervoor willen waken dat vrouwen nog langer lastig worden gevallen tijdens de kermis. De andere groep van rijke bewoners heeft vooral als doel de kermis van Antwerpen-Zuid weg te houden. De club noemt zich “Ongeruste Huiseigenaren Antwerpen-Zuid: OHZA”. Daarvoor zijn alle middelen (o.a. sabotage) gerechtvaardigd.

Via Hetta ontmoet Cornelius de vlotte vrouw Sylvie Verron die een bepaalde kijk op de gebeurtenissen tijdens de kermis heeft. Ze denkt dat er in onze wereld kwade energie op een bepaalde plek blijft rondhangen. Op de plek waar de kermis nu is, heeft vroeger het beruchte kasteel van Alva gestaan en ook het bronzen standbeeld dat hij ter meerdere glorie van hemzelf had opgericht. Nadat Alva verdwenen was naar Spanje, had de bevolking het standbeeld neergehaald, waarbij de duim van Alva was afgebroken. Van het overgebleven brons was later een kruisbeeld gemaakt. Zo kan haat veranderen in liefde, denkt Cornelius. Sylvie is er door bestudering van oude teksten achter gekomen dat er eigenlijk twee standbeelden van Alva zijn gemaakt, maar dat het andere van de aardbodem verdwenen lijkt. Het beeld dat mogelijk in de grond ligt, zou de agressie kunnen opwekken.
Maar zijn vrouw Hetta is door de ideeën van Sylvie bang geworden en zou het liefst gaan verhuizen. Hetta heeft een heel slechte herinnering. Vijftien jaar geleden is ze door enkele mannen verkracht. Een maand later volgde een miskraam. Maar het is een geheim dat ze nooit aan Cornelius had doorverteld.

Cornelius ontmoet een oude jeugdvriend uit Brielle waar hij heeft gewoond. In zijn jeugd speelden ze de herdenking na dat de geuzen Brielle hadden ingenomen. Ook deze Holting verwijst Cornelius naar Sylvie Verron, die veel weet van de geschiedenis van Alva.
Vaal, de voorzitter van de OHAZ, wil de belangrijkste herriemaker The Mighty Maiden, tot zwijgen brengen. Hij maakt een scheikundig mengsel dat het binnenste van de attractie moet vernietigen. Hij brengt het ook toe, maar er gebeurt voorlopig niets.

Hetta gaat tijdens de kermis met Cornelius naar een voorstelling in Grand-Guignol. Op het meest bloedige moment begint ze te lachen en daarmee wordt de spanning verbroken. De eigenaar is er helemaal niet blij mee.

Cornelius wordt daarna door de politie bezocht en ondervraagd of hij iets te maken heeft met de aanranding van de vrouwen. Hij is de bewuste avond in het doolhof geweest en hij heeft iets gezien. Waarom heeft hij dat niet gemeld? Hij is woedend op Hetta, omdat hij haar ervan verdenkt hem te hebben aangegeven bij de politie. Later blijkt dat ze slechts wat loslippig is geweest, waardoor een andere vrouw uit haar clubje de politie heeft ingelicht. Maar de rechercheur komt er al snel achter dat Cornelius geen dader is. Hetta heeft zich inmiddels gewend tot een soort new-age goeroe Koeno, die vindt dat hij de stad van verkeerde energieën moet verlossen. Hij kan ook het huis van Hetta van die slechte energieën verlossen en hij komt bij haar thuis om dat te doen. Dan zegt hij dat ze zelf ook door kwade krachten is bezeten en dat hij dat kan oplossen. Enige lichamelijke(seksueel getinte) handelingen zijn hem daarbij niet vreemd. Het lijkt een charlatan die Hetta misleidt. Ze moet ook nog eens 500 € per reiniging betalen.

Daan, de baas van het theatertje, wil een andere weg inslaan en ziet wel iets om de geschiedenis van de stad in een toneelstuk terug te laten komen. Er zijn uit de tijd van Alva lugubere stukken genoeg te vinden, bijvoorbeeld de onthoofding van de graven Egmond en Hoorne. Sylvie Verron wil bij Lea van het rariteitenkabinet ook de duim van Alva zien. Daarna praten Cornelius en Sylvie weer verder over het tweede beeld. Waar zou dat moeten liggen? Wanneer Sylvie bij die ontmoeting Jan Holting ziet, denkt ze dat hij spoedig zal overlijden.

Constant Vaal die de sabotage van The Mighty Maiden niet heeft zien lukken, denkt ineens heel anders over de gang van zaken. Zijn dochter Rianne, met wie hij een tijdlang geen contact heeft gehad, heeft hem gebeld en ineens is zijn leven veranderd. Hij wil naar Spanje vertrekken waar ze woont en dat betekent dat hij wil stoppen met de activiteiten van de OHAZ. De mannen hebben de laatste weken steeds vrouwen aangerand om het aantal criminele activiteiten te laten stijgen. Dat houden ze echter onder elkaar. Vaal maakt zijn voornemen bekend en de mannen vinden het niet leuk.
Hij gaat aan de overkant van zijn huis vijf stroopwafels kopen en wanneer hij dat doet, ziet hij dat The Mighty Maiden ineens heel raar begint te doen. De sabotage is dan uiteindelijk toch gelukt. De gondels van de attractie vliegen door de lucht en zaaien dood en verderf. Ook komt er één terecht op zijn huis en dat veroorzaakt de dood van enkele mannen van de OHAZ (o.a. Holting) Vaal staat er als verdwaasd naar te kijken. Ook het doolhof is vernietigd. De mensen van het theater Grand- Guignol helpen de zwaargewonden te verbinden.


Cornelius hoort thuis van zijn vrouw over de reinigingen van Koeno. Hetta is dronken aan het worden en het komt tot een felle ruzie, waarbij Cornelius zijn vrouw slaat en blijkbaar doodt. In hun huis was vroeger al eens een moord gepleegd (de theorie van de slechte energie die blijft hangen op de plek van de actie, is dus bevestigd)
In het allerlaatste hoofdstuk (49) zit een man aan tafel. Een blonde vrouw (Sylvie) komt binnen en ziet dat er iets ernstigs is gebeurd. Ze ziet het lijk van Hetta op de bank liggen. Ze beseft dat Cornelius het gedaan heeft. Dan staat er als laatste woord van de roman: “Doek.” Hiermee wordt de suggestie gewekt dat we naar een toneelstuk hebben zitten kijken, een bloedig stuk uit het theatertje Grand-Guignol.

Titelverklaring
“De Duim van Alva”wordt in het verhaal duidelijk verklaard. Het is een lichaamsdeel (in brons) dat van het beroemde standbeeld van Alva in Antwerpen is afgebroken, toen de bevolking in verzet kwam tegen de Spaanse overheerser. De duim komt daarna in bezit van P.C. Hooft die er in zijn Historiën melding van heeft gemaakt. Sylvie Verron denkt dat er een bepaalde hoeveelheid energie kan afstralen van een plek of een voorwerp.

Motto
Er is een Franstalig motto.
“ Pour aimer et pour souffrir en ce monde, les images suffisent Anatole France.
( Franse schrijver)
Oftewel: Voor het houden van en het lijden in deze wereld, heb je aan beelden voldoende.
Uit beelden kun je een heleboel zaken over het mooie en het lelijke van de wereld halen.

Structuur
Er is een kort voorwoord waarin de situatie in de 16e eeuw wordt uitgelegd o.a. wie Alva was en wat hij in Antwerpen heeft uitgevreten. Daarna wordt een afbeelding van zijn standbeeld getoond.
Dan volgt het verhaal over de onregelmatigheden op de Antwerpse Sinksenfoor in 49 hoofdstukken die geen titel hebben. Het zijn relatief korte hoofdstukken, waarin vaak ook van perspectief wordt gewisseld. We bekijken het verhaal vanuit diverse hoeken.

Het verhaal wordt vrijwel chronologisch verteld: er is een herinnering van Cornelius uit zijn jeugd in Brielle en er is een herinnering van Hetta over de verkrachting van haar die vijftien jaar geleden plaatsvond.

Perspectief
Er wordt steeds verteld vanuit een wisselend perspectief. Vooral Cornelius Reyziger neemt een groot deel van het verhaal voor zijn rekening. Maar er zijn ook andere vertellers. Daarom lijkt de veiligste manier te kiezen voor een auctoriaal perspectief. Er is een alwetende verteller die echter impliciet aanwezig is. Hij bemoeit zich niet rechtstreeks met het verhaal, maar kruipt in de huid van zijn personages.

De tijdlagen van het verhaal
Het verhaal speelt tijdens de Pinksterkermis (Sinksenfoor) in Antwerpen. Dat is dus altijd omstreeks mei/juni van een bepaald jaar. Maar verder wordt er nauwelijks over jaartallen en data gesproken.
In de tekst staat op een bepaald moment dat standbeelden van helden /veroveraars worden neergehaald. Bij het rijtje van tirannen wordt ook Saddam Hoessein genoemd. Zijn standbeeld werd met veel vertoon van macht in Bagdad op 10 april 2003 van de sokkel getrokken. Het verhaal speelt zich dus in ieder geval later af dan april 2003.

Het decor van de handeling
Het gehele verhaal speelt zich af tegen het decor van de Antwerpse Pinksterkermis. Er worden veel verwijzingen naar straten in de Belgische stad gegeven. Achterin het boek staat een kaartje waarop het Museum Antwerpen staat afgebeeld o.a. de plek waar het beruchte kasteel van Alva heeft gestaan. Ook de plek waar de Sinksenfoor wordt gehouden, staat op het afgebeelde kaartje.

Uitgewerkte thematiek
In de thriller/roman gaat het over de gedachte dat er op een plek waar vroeger iets ernstigs is gebeurd negatieve energieën blijven hangen waardoor er zelfs eeuwen later nog dreiging uitgaat van die plek. In het verhaal wil Sylvie Verron deze opvatting aan Cornelius Reyziger
duidelijk maken aan de hand van het beeld van Alva dat door de Antwerpenaren na zijn afreis naar Spanje in elkaar werd gebeukt. Op de plek waar het beeld gestaan heeft, wordt later de

Sinksenfoor gehouden en daar blijkt veel agressie rond die plek vrij te komen. Er zijn groeperingen die er belang hebben dat dit aspect wordt benadrukt. (dat is o.a. het geval bij de vereniging van verontruste huiseigenaren die een aantal vervelende middelen aanwendt om de onrust in de stad te vergroten (vrouwen mishandelen en sabotage plegen) en ervoor te zorgen dat de kermis voortaan zal worden verboden of verplaatst.

Achter dit grondthema ligt de gedachte dat haat en liefde snel kunnen omslaan in de tegenpolen. Zo werd van het standbeeld van Alva later een kruisbeeld gemaakt. Zo wordt Constant Vaal door een telefoontje van zijn verdwenen dochter Rianne ineens een ander mens en hij wil niet langer de activiteiten van de OHAZ voorzetten. Het noodlot heeft echter toegeslagen, want de sabotage blijkt uiteindelijk toch gelukt en zaait dood en verderf op de kermis. Het kwaad gaat nog verder, want Cornelius kan het niet uitstaan dat zijn vrouw Hetta zich laat reinigen door de charlatan Koeno en hij slaat haar dood. Kwade energieën blijven dus hun invloed hebben.

Beoordeling scholieren.com
“ De duim van Alva” is een thriller van een geheel andere orde dan de literaire thrillers van
Saskia Noort, Simone van der Vlugt, Loes den Hollander etc. Niet voor niets zegt de uitgever dat het een roman is. Het verhaal houdt inderdaad het midden tussen een literaire thriller en een roman. Toch is het daarmee geen halfslachtig boek geworden. Romans kunnen heel spannend zijn met o.a. een whodunitmotief en thrillers kunnen literaire kwaliteiten hebben.
De roman van het schrijversduo heeft bovendien een inhoud die naar een geschiedkundige gebeurtenis terugwijst. Dat geeft het verhaal wel een andere dimensie.

Het is een prettig leesbaar verhaal met een goede opbouw van de spanning.
Geschikt voor scholieren van havo en vwo. De amusementswaarde is ruim voldoende tot goed. De literaire waardering op onze lijst is twee punten.

Recensies
Wat op de eerste plaats opvalt is het vakmanschap waarmee De duim van Alva is geschreven. Alles is onder controle, alles past: de karakterbeschrijvingen, de sfeertekening, de toon, de verhouding tussen historische informatie en de actuele situatie, de perfecte opbouw. Een absolute aanrader. [Arie Storm, Vrij Nederland]

In een bont, wervelend verhaal, met de smaak van bloed, en soms de geur van suikerspinnen, hebben Kisling en Verhuyck zowel stilistisch als inhoudelijk weer een spannend hoogstandje afgeleverd.(...) Het mixt allemaal als in een snelkookpan waarin oud en nieuw kwaad onder hoge druk van woorden gaar koken. Of ontploffen. [Ineke van den Bergen, de Volkskrant.]

Over de schrijvers en eerder gepubliceerde werk
Bron: website uitgever
Behalve als schrijfster is Corine Kisling (1954) eveneens werkzaam als vertaalster. Ze publiceerde eerder de romans Tangen, De engelenbak, Satan in de polder (bekroond met de Schaduwprijs 1997) en De groene gloed. De thrillerroman Afgrond werd in 2004 genomineerd voor de Diamanten Kogel. Voor de roman Het leugenverhaal, die zij samen met Paul Verhuyck schreef, kreeg zij in 2007 de Zeeuwse boekenprijs.
Website: Verhuyck
Paul Verhuyck werd in 1940 in Antwerpen geboren. Na Romaanse Filologie te hebben gestudeerd aan de Rijksuniversiteit te Gent werkte hij ondermeer aan de Hogeschool voor Vertalers & Tolken in Antwerpen. Daarna vertrok hij naar Nederland, waar hij gedurende 27 jaar als universitair hoofddocent aan de Rijksuniversiteit te Leiden verbonden was en oudere Franse en Occitaanse literatuur doceerde (1972-1999).
Naast een reeks wetenschappelijke publicaties op vakgebied, publiceerde hij romans en verhalen (zie hiernaast).
Paul Verhuyck woont met echtgenote auteur Corine Kisling in Graauw, Zeeuws-Vlaanderen. Sinds 2007 schrijven ze ook samen romans als het duo Kisling & Verhuyck. Inmiddels zijn drie titels verschenen: Het leugenverhaal, Kwelgeest, en gloednieuw in mei 2010: De duim van Alva.
Bijlage :
Gedeelte uit het interview op www.ezzulia.nl
Voordat jullie samen schreven, schreven jullie apart, is het moeilijk om deze twee schrijfstijlen te combineren?

Dat is natuurlijk de uitdaging, maar vreemd genoeg valt het ons niet moeilijk. Het is complementair samenwerken, meer samen hetzelfde doel dienen dan botsen (hoewel het soms een sensitivity training is). Zo kun je een breder register opentrekken, een ruimer mentaal spectrum bestrijken.
In tegenstelling tot sommige andere duo-auteurs is er bij ons geen enkel hoofdstuk dat in zijn uiteindelijke vorm door slechts één van ons is geschreven. Er is altijd in geschrapt, gecorrigeerd, toegevoegd en gesleuteld door de ander. Het is een voortdurend slijpen aan de stijl.

Op jullie site staat dat jullie een nieuwe stem hebben gecreëerd, een derde auteur als het ware, in wie beide stijlen versmolten zijn. Dat gaat niet over één nacht ijs, is dat nog steeds merkbaar?
Het is inderdaad de bedoeling dat er door die manier van samenwerken een derde stem ontstaat, die niet helemaal van Paul of Corine is. Dat komt omdat we weliswaar apart schrijven aan onze hoofdstukken, maar die vervolgens ingrijpend door de mangel halen, zowel inhoudelijk als stilistisch, zodat uiteindelijk de beide stijlen onmerkbaar versmelten: dat is het geheim van de smid. Toch zijn er altijd lezers die perfect menen te weten wie welke passage geschreven heeft. Maar als we hun dan om een voorbeeld vragen, slaan ze de plank bijna altijd glorieus mis. In de stijl van ‘o, het is geschiedenis, dat zal het Paul wel zijn’ en als er iemand een mes in zijn buik krijgt, zal Corine het wel gedaan hebben.

Is het moeilijk om jullie taalverschillen en woordgebruik uit het Nederlands en het Vlaams te vermijden? Wordt het niet zichtbaar wie wat geschreven heeft?
Door onze werkwijze kan dat al nooit het geval zijn, Maar verder is er geen enkele reden waarom we niet in het Nederlands – het AN – zouden schrijven. Corine is geboren en getogen in Nederland, en Paul woont er bijna veertig jaar. We vermijden woorden die in de Van Dale als gewestelijk gemarkeerd worden, ook al zijn ze soms leuker.
In De duim van Alva houden we wel vast aan het woord ‘Sinksenfoor’. Dit is de Pinksterkermis, een woord dat geen enkele Antwerpenaar over zijn lippen zal krijgen. We leggen ten behoeve van de Nederlandse lezer in de roman wel uit wat het is.

De duim van Alva speelt zich in het heden en verleden af. Kunnen jullie in enkele zinnen zeggen waar het verhaal over gaat?
Kleine correctie: het verhaal speelt zich geheel af in het heden. Wel is er een verleden uit de zestiende eeuw dat blijkt door te werken.
De tijd is nu. De plaats is Antwerpen-Zuid, een trendy buurt waar gedurende zes weken (!) een gigantisch grote kermis wordt gehouden, die ter plaatse de Sinksenfoor wordt genoemd. Vele bewoners klagen jaarlijks over een toename van agressiviteit die aan de kermis te wijten zou zijn. Sommigen beschuldigen het kleine Grand-Guignol theater, waar regelrechte horror op de planken wordt gebracht.
Een aantal meer historisch of esoterisch georiënteerde mensen meent echter dat die buitenproportionele agressie op één of andere wijze veroorzaakt wordt door de dwangburcht van Alva, die ooit op die plek heeft gestaan. Resident evil!
De Nederlandse journalist Cornelius Reyziger gelooft er niets van; zijn vrouw Hetta gelooft er wel in. Langzamerhand zal blijken dat wie er het minst in gelooft, de meest overtuigde aanhanger wordt. Vooral als er een duim opduikt die van het standbeeld van de IJzeren Hertog afkomstig is (en die nog in het bezit van P.C. Hooft is geweest)... Dit alles leidt tot een onverwachte ontknoping met apocalyptische trekjes.