De alibicentrale door H.J.A. Hofland

Titel: De alibicentrale
Auteur: H.J.A Hofland
Druk: Vierde druk
Plaats van uitgave: Amsterdam
Uitgeverij: De bezige bij
Jaartal van gelezen druk: 2000
Aantal bladzijden: 245 bladzijden
Jaartal van eerste druk: 1990
ISBN nummer: 90-234-3947-3

1. Wat zijn de eigenschappen van de belangrijkste personages, en zijn er nog veranderingen?
De hoofdpersoon van het boek ‘De alibicentrale’ is Kapee. Dit is kort voor ‘Karel-Peter’.
Hij was als klein jongetje verlaten door zijn ouders, hierdoor moest hij al vroeg een zelfstandig leven leiden.


Citaat: “Zijn vader, financier van formaat, had zich in de VS gevestigd; zijn moeder deelde
nu haar leven met een Franse dichter in Perros Guirec aan de Bretonse kust.
Van zijn vroege puberteit af had Karel-Peter een weerbaarheid bijgebracht die niet bij zijn jeugd en welstand paste.” (Blz.7)

Kapee een persoon die niemand vertrouwt. Dit heeft misschien wel wat te maken met het feit dat hij al zo jong voor zichzelf moest zorgen. Hij hecht niet zoveel waarde aan vriendschappen, en wil zelfs voor een ‘grap’ de goede relatie met een vriendin op het spel zetten. Áls het maar geld oplevert. Ook is het een persoon die graag de baas wil spelen over anderen. Hij zegt wat we gaan doen, dus zo gaat het gebeuren.

Citaat: “Maar wat wilt u dan?’ vroeg Kapee. Het gesprek dreigde een wending te nemen
die hem niet beviel. De bezoeker probeerde hem het initiatief te ontnemen.” (Blz.196)

Hieruit blijkt dat Kapee graag de touwtjes in handen heeft, en wanneer iemand anders dat doet bevalt het hem absoluut niet.
Dit gebeurt ook wanneer hij richting België wordt gevolgd. Hij wordt gevolgd, maar hij weet het zo te spelen dat hij het initiatief weer heeft.

Citaat: “Het pad was een meter of vijftig. Met de remweg inbegrepen had hij die afstand in
precies twee seconden afgelegd. Hij bekeek het huisje: geen levende ziel. Eromheen lag een grindpad hij liet de 1000 cc voor de deur staan, rende om het huis heen en leunde tegen de achtermuur. Een paar ogenblikken was het stil in het bos zoals het in een modern bos stil hoort te zijn: het krassen van een paar kraaien en het verwijderd gedruis van een autoweg. Die stilte werd snel verbroken. Daar klonk het gegier in de versnellingsbak die snel achteruit reed, gevolgd door het gepiep van rubber dat meedogenloos over harde stenen werd geforceerd. Kapee hoorde de BMW langzaam de bolle weg oprijden, steeds langzamer, en halt maken bij het begin van het linkerpaadje. Het geluid van de motor hield op, een portier klapte dicht. Niets meer. Lukkie moest Rubber zolen dragen. Plotseling, dichtbij, het geknerp van grind, stap na stap. Kapee hield gelijke tred. Aan de andere zijmuur eindigde het grindpad in een grasveldje. Kapee rende om het huis heen, keek om de hoek en zag de rug van Lukkie. Hij deed snel nog drie, vier pas naar hem toe en zei: ‘Goedemiddag!’.” (Blz.102)

Hij weet de situatie zo’n wending te geven dat hij weer de touwtjes in handen krijgt.

Hij zocht de hele tijd de spanning op, hij deinsde niet terug voor iets moeilijkers.

Citaat: “’Kunnen we dat dan niet beter gaan doen,’ zei Michiel. ‘Dat lijkt me gemakkelijker dan waar we nu mee bezig zijn.’ ‘Nee Michiel.’ Zei Kapee ernstig. ‘Want ten eerste is wat me nu doen veel spannender. Bij ons is het óf een totale mislukking óf een totale overwinning.’” (blz. 180)

Hij verandert niet door het verhaal, anders dan dat op het eind zijn hart niet meer klopt. Hij is nog steeds dezelfde persoon die niemand vertrouwd en niemand in zijn wereld toelaat. Zelfs op het eind wanneer Katz van Woerden hem met een pistool bedreigt, probeert hij met zijn vlugge praatjes het initiatief te krijgen.

Citaat: “Hoe geworden?’ zei Kapee. ‘Ik ben. Ik ben altijd zo geweest. U bent geworden.
Mensen beginnen als kind niet met zichzelf te bedriegen. Dat leren ze, dat is hun opvoeding. Ik ben niet opgevoed, als u dat bedoelt. Ik heb geen les in zelfbedrog gehad. U! U bent geworden, u bent president geworden en steunpilaar van de maatschappij. Dan meldt u zich bij mij onder een valse naam die heel interessant klinkt en u probeert me wijs te maken dat u een alibi wilt. Intussen bespied u me, breekt u bij me in en u komt door slinkse trucs mijn geheime telefoonnummer te weten, en dan laat u zich door een gehuurde kracht in Antwerpen aankondigen en dan schiet u een band van mijn motorfiets lek. U komt hier op eigen houtje de rechtvaardigheid uithangen, terwijl u er wel voor zorgt dat u door uw eigen gemaakte alibi wordt gedekt. Hoe bent ú zo gek geworden?” (Blz.238)

Door zijn toespraak weet hij te zorgen dat hij pistool niet meer op hem wordt gericht, en hij zet de man zo erg aan het denken dat hij het pistool laat vallen. Het is hem dus voor een gedeelte gelukt om de touwtjes in handen te krijgen. Hij is dus nog steeds hetzelfde gebleven.

2. Wat voor een soort misdrijf is gepleegd?
Naar mijn mening is de alibicentrale zelf ook een misdrijf, want wat je doet is eigenlijk personen kopiëren. Maar ik weet dan niet of het wettelijk allemaal toe gestaan is, maar ik vind het niet helemaal kloppen. Als je gewoon een goede relatie hebt, lijkt het me niet nodig om via de alibicentrale overspel te kunnen plegen.
Het misdrijf waar het echt omgaat is natuurlijk de dood van Kapee.
Kapee werd al tijden achtervolgd en afgeluisterd, door de man van zijn eerste cliënte(Grada Gevel): Felix Katz van Woerden.

Citaat: “Kapees blik viel op de hoogfrequentie-detector. Hij pakte het apparaatje op, schoof de richtantenne uit en schakelde in: een fluittoon die hoger en krachtiger werd toen hij de voelspriet op de overkant van de rivier richtte. Hij draaide het licht uit en liep naar het raam. Bij de hoek van de nieuwe Herengracht maakte zich een bootje van de kade los. In het licht van een lantaren was het even zichtbaar, een witte schuimstreep tekende zich af in het zwarte water en met een snelheid die voor een jordaankruiser hoogst ongebruikelijk was verdween het vaartuig onder de Blauwbrug. De fluittoon was abrupt afgebroken.”(blz.182)


Nadat hij het bootje weg zag gaan, sprong hij op zijn motor en probeerde tevergeefs het bootje te vinden. Later, toen hij weer thuis was werd hij voor de 2e keer opgebeld door een vrouwen stem die zich zelf Rollie Zwaardemaker noemt. Rollie had Kapee verzonnen voor het alibi van Grada Gevel.

Citaat: “Telefoon! Hij schakelde het antwoordapparaat uit, zetten de recorder in werking en controleerde of het spoeltje draaide. ‘Zeg, niet zo boos Kappee,’ zei een vrouwenstem. ‘Wees blij dat je op het nippertje nog door een ouwe vriendin wordt opgebeld.’ ‘Wie ben je!’ Riep Kapee. ‘Ben je een beetje de kluts kwijt jongen? Ik ben Rollie! De vriendin van Grada. Rollie Zwaardemaker.’ ‘Ooh. Rollie!’ zie Kapee. ‘Had dat meteen gezegd. Wat is er, Rollie? Ben je weer veilig aan wal? Waarom bel je zo laat?’ ‘Ik wou je even bedanken Kapee. Voor alles, voor die mooie dagen die we hebben gehad en voor de prachtige tijd die we voor ons hebben. Laten we er van genieten.’” -...- “Raadsels. Het was stom van hem geweest om op zijn 1000cc te springen, want zo had hij zich verraden: laten merken dat hij het afluisteren had ontdekt. Maar waren Rollie en degene die misschien, misschien een chanteur was, dezelfde? Het enige wat er op wees was het bootje. Dat was ook al verschenen kort voor Rollie de eerste keer belde.” (blz.183)

Ook hieruit blijkt dat Kapee de touwtje in handen wil houden, hij wil alles weten zonder dat de ander het weet. Hij krijgt zo nog wat meer telefoontjes, zonder te weten wie het is. Hij blijft nadenken wie het zou kunnen zijn, wel had hij natuurlijk het vermoeden dat het iets te maken had met Grada Gevel. Dat hij dus werd gebugged door Felix Katz van Woerden dat wist hij eigenlijk pas op het einde. Felix deed zich eerst voor als een nieuwe cliënt voor een alibi onder de naam William Dannhauser.

Citaat: “Binnen die enkele ogenblikken was Kapee er zeker van dat hij niet alleen in de geheime garage was. Hij begon zich met de rug tegen de muur in de richting van het bureau te bewegen. Toen hij op twee meter afstand genaderd was, rinkelde de telefoon. Niet mogelijk. Dat was toeval, niemand kende dit nummer. Hij pakte de hoorn. Een vrouwenstem met Vlaams accent zei: ‘Hebt u een ogenblikje? Hier komt meneer Dannhauser voor u.’ ‘Goedendag!’ Zei iemand achter hem.” (blz. 230)

Felix Katz van Woerden was dus binnen gedrongen in de geheime garage van Kapee.

Citaat: “Kapee bewoog zich niet. Het was de stem van William Dannhauser, de stem van Katz van Woerden, de president, de rechtvaardige vernieler van zijn vijanden die nu op inbrekersvoeten was geraakt.” (blz.231)

De mannen proberen elkaar over en weer te imponeren met moeilijke taal en diep gaande teksten, terwijl Katz van Woerden de hele tijd met zijn pistool stond te zwaaien.

Citaat: “Een mens kan aan alles geld verdienen, aan oplichterij, aan verdovende middelen, aan alle leugens die er sinds het jaar nul zijn verzonnen, maar een mens kan niet de souteneur zijn van andermans bedrog. U hebt het bordeel van het bedrog gesticht! Dat is nieuw!’ Hij sprak steeds sneller terwijl hij het pistool met rukken aan zijn vingers liet ronddraaien. ‘Daar moet u octrooi op vragen!’ Het pistool viel. Kapee draaide zich om, het luik van de A K-47 viel open, hij greep de kolf. Er is een impuls van woede en er is een impuls van zelfbehoud. Die van woede was sterker. Terwijl Kapee wist dat hij zou winnen, had Katz van Woerden, nog gekromd, de vuist weer om de greep. Hij schoot. Hij schoot Kapee acht keer in de rug.” (blz. 239)

3. Wat is het motief of de reden van het misdrijf?
Katz van Woerden was eigenlijk boos op zijn vrouw, dat die vreemd was gegaan. Maar daar bij had ze óók de zakengeheimen van Katz van Woerden door gespeeld aan haar minnaar: Marcel Snauwaert.


Citaat: “’Ik heb heel veel van mijn vrouw gehouden, de vrouw die u kent en die u tot uw cliënten rekent, zoals u ze noemt. U hebt haar geholpen mij te bedriegen zoals dat een man zelden gebeurt. U wist dat. U wist dat ze niet naar Brussel ging voor een slippertje, zoals dat met verachtelijke vergoelijking wordt genoemd. Ze heeft me bedrogen met een man die intussen een vermogen heeft verdiend met de wetenschap die ik haar had toevertrouwd. U bent daarvan op de hoogte, u was dat vanaf het begin af aan, en u hebt haar geholpen om dat treurige spelletje tot het eind te spelen.’” (blz. 234)

Felix Katz van Woerden pikte het gewoon niet dat hij bedrogen was door zijn vrouw en daarbij ook nog eens miljoenen was mis gelopen. En dat Kapee ‘toevallig’ Grada Gevel had geholpen maakte hem niet uit.

Citaat: “’Daarom laat u zich betalen door mijn vrouw, om mij te bedriegen met haar minnaar die door háár wordt geholpen om mij op te lichten? Ik was een gelukkig man meneer! Vergeet dat niet. U bent de handlanger, de medeplichtige bij het verwoesten van mijn illusies. Dat was het deel van mij leven dat waard was om geleefd te worden. Dat begrijpt u nog niet, ik ziet het aan u. Daar bent u te jong voor maar ik zal het u leren begrijpen. De moord op een ziel verschilt niet werkelijk van de moord op een lichaam.’” (blz. 235)

Citaat: “’Ik maak u niets wijs, ik heb er geen belang bij om tegen u te liegen. Maar u weet wat er dan was gebeurd. Dat schandaal was in de doofpot gestopt. Daarin had u uw zin gekregen. En u had uw vrouw nog gehad.. en een onbeschadigde ziel, zoals u het uitdrukt.’ ‘Ik heb liever een beschadigde ziel die de waarheid kent dan een onbeschadigde op uw manier, die lijdt aan de bespottelijkheid van de vernedering van het bedrog. En ze was mijn vrouw!’” (blz.236)

4. Hoe ziet de toekomst er uit voor de dader en / of het slachtoffer?
Het slachtoffer is dood, en de dader gaat waarschijnlijk verder met zijn bedrijf zónder zijn vrouw. Het einde vind ik erg afgeraffeld, de spanning wordt eerst langzaam opgebouwd en dan ineens wordt Kapee acht keer in de rug geschoten en dat was het dan, wel jammer voor het verhaal.

Citaat: “Hij schoot Kapee acht keer in de rug. Terwijl een stroompje bloed langzaam een weg zocht over de vloer van de geheime garage, sloot de president van de ANRUPS voorzichtig de deur achter zich, keek rond over het verlaten emplacement, trok zijn das recht en verdween achter de houten loods die onbegrijpelijk scheef was. Een minuut later verdween een Mercedes in de richting van de stad waar de hoofdkantoren van de steunpilaren dezer samenleving zijn.” (blz. 239)

De alibicentrale gaat denk ik niet meer verder want Kapee was in feite hét brein achter de alibicentrale, dus ook dat eindigt na de dood van Kapee.

Wat nog in het nawoord van de schrijver staat is dat H. Hofland eigenlijk nog verder wilde schrijven aan dit verhaal, en dus Kapee laten opkrabbelen van de garagevloer zoals de schrijver zegt.

Citaat: “’Dan had hij in een volgend feuilleton om te beginnen Felix Katz van Woerden zijn verdiende loon kunnen geven. Dan had hij , de schuchtere ridder, zijn Dulcinea het hof kunnen maken, wat daar dan ook van gekomen was.” (blz. 245, nawoord)

5. Is het boek kenmerkend voor bepaalde periode?
De tijd in het boek is chronologisch. Er wordt alleen maar in het heden gekeken.

Geen flashbacks of zelfs maar een fragment uit het verleden dat even wordt verteld komt voor in het boek.
Ook worden er maar weinig grote sprongen gemaakt in het boek in verband met de tijd. Het hele verhaal van 239 bladzijdes speelt zich af in ongeveer twee weken. Alleen de nachten worden overgeslagen. Verder worden reizen natuurlijk overgeslagen, maar elke situatie wordt duidelijk verteld. Elke afspraak wordt duidelijk beschreven, elk telefoontje wordt woord na woord verteld. Het is wel leuk dat je zoveel details te weten krijgt.

Samenvatting
Kapee is een jongen van in de twintig jaar. Hij woont in Amsterdam aan de Amstel. Als hij op een prachtige zomeravond met zijn vrienden op een terrasje zit, moet een van hen naar een vergadering. Kapee vraagt wat hij daar moet doen. Volgens zijn vriend hoeft hij alleen maar een handtekening te zetten, daarna zal zijn afwezigheid niet meer opvallen. Kapee maakt een weddenschap met zijn vriend. Hij vraagt zijn handtekening te zetten, vervolgens vervalst Kapee de handtekening en rijdt naar de bijeenkomst, zet de handtekening en komt weer terug naar het terras. Op het terras aangekomen vertelt hij zijn vrienden over het idee wat hij onderweg heeft gekregen: De alibicentrale. Hiermee wil Kapee geld verdienen door mensen te verdubbelen. Zodat ze ergens kunnen zijn waar ze willen zijn, maar ook waar ze moeten zijn. Al zijn vrienden vinden het onzin, alleen zijn vriendin Desiree steunt hem. Kapee zet een advertentie in de krant. Een dag later krijgt hij een brief van Grada Gevel. Zij wil drie dagen naar Brussel zonder dat haar man het weet. Kapee maakt een afspraak om haar persoonlijk te spreken. In dit gesprek legt Kapee de werking van haar alibi uit. Omdat Kapee een appartement van een oude vriend in Zutphen kan gebruiken, stelt Kapee voor dat ze in Zuthpen zal verblijven. Ze bedenken een persoon bij wie Grada zogenaamd zou logeren. Dit blijkt een oude schoolvriendin te kunnen zijn. Ze spreken ook af op welke tijden Grada bereikbaar is voor telefoontjes van haar man en andere personen. Als alles is geregeld, wordt het contract getekend. Dan vertrekt Grada weer. Voor haar vertrek krijgt ze nog een briefing en dan kan het beginnen. De eerste dag gaat alles goed. Maar de tweede dag stopt er een BMW voor het appartement in Zutphen. Het is een boom van vent, Lukkie genaamd. Hij komt Grada ophalen. Kapee geeft de man een opwaartse elleboogstoot en slaat de deur dicht. Kapee belt Grada onmiddellijk op. Kapee verzint een nieuwe truc. De dubbele Reagan. (de truc is vernoemd naar Ronald Reagan, hij kon verslag doen van een wedstrijd die hij niet zag). Vanuit Zutphen vertelt Kapee wat er gebeurt en vanuit Brussel belt Grada Lukkie en zegt dan dat hij snel moet opzouten. Na dit incident besluit Kapee zijn vriendin Desiree in te schakelen. Zij waakt vanaf nu in Zutphen. Zelf gaat achter die Lukkie aan om uit te zoeken wat er aan de hand is. Zo komt Kapee er langzamerhand achter dat Grada aan een smerig inside trading zaakje meewerkt. Via haar man Katz van Woerden, president van een groot bedrijf Anrups heeft Grada inside information waarmee zij haar man probeert te bedriegen en een fusie op gang te krijgen met een ander bedrijf zodat ze met het bedrijf van haar man kan concurreren. Na de afgesproken drie dagen betaalt Grada het honorarium voor de diensten van de Alibicentrale. Als Kapee zich nog wat verdiept in de zaak Grada Gevel komt hij er, met zijn hoge frequentie detector achter dat hij is gebugged. Dit zit hem wel dwars. De bugger zou hem kunnen chanteren.
Kapee besluit een nieuwe zaak te beginnen. Hij heeft drie brieven gekregen. Een brief komt van William Dannhauser, de andere twee komen van Bernadien en Ward Raff. Dit echtpaar wil er allebei tussen uit zonder dat ze het van elkaar weten. Kapee vindt deze zaak erg interessant, maar wil hij deze zaak aannemen, dan moet hij een nieuwe bondgenoot hebben. Desiree is ermee gestopt omdat ze het achteraf allemaal pure waanzin vond. Kapee komt Michiel tegen. Michiel gaat Kapee helpen bij de verdubbeling van het echtpaar.
Kapee maakt weer afspraken voor persoonlijke gesprekken. Bernadien wil naar Groningen voor ‘emotional reasons’. Voor haar wordt weer het Zutphense scenario uitgeschreven. Michiel zal zich in Zuthpen stationeren. Ward Raff wil even van alle stress af en wil naar Noordwijk. Voor hem wordt Maastricht zijn zogenaamde verblijfplaats. Na de twee gesprekken kijkt Kapee voor de zekerheid even op de hoge frequentie detector. Tot zijn schrik komt hij erachter dat hij weer is gebugged.
Kapee wil de bugger nu ontmaskeren. Hij besluit de heer Dannhauser uit te nodigen. Michiel zal buiten gaan staan met de detector om de bugger in de kraag te vatten. De bugger is niet komen opdagen.
De heer Dannhauser wil een dag naar Antwerpen. Kapee hoeft alleen maar in het huis van Dannhauser te zitten en zijn antwoordapparaat in de gaten te houden. Kapee wordt op vrijdag om 12:35 uur bij Dannhauser verwacht.
De alibi’s van het echtpaar Raff gaan gesmeerd. De heer Raff wordt om 12 uur bij Kapee verwacht om het honorarium te betalen. Maar als Kapee zich in zijn geheime garage aan het omkleden is, wordt hij onverwachts overvallen door Dannhauser, die naar Kapees vermoeden, eigenlijk Katz van Woerden is. Katz van Woerden is woedend op Kapee omdat hij zijn vrouw heeft geholpen hem te bedriegen. Als Kapee probeert te ontkomen, schiet Katz van Woerden Kapee acht keer in de rug.