A. Primaire gegevens Auteur: Harry Mulisch
Titel: De aanslag
Ondertitel: geen
Verschenen: 1982
Aantal blz.: 254
Leestijd: 6 uur
Uitgelezen op: 14 september 2001
Genre: psychologische oorlogsroman B. Secundaire literatuur Prisma uittrekselboek 1980-1990
Internet: studentsonly.nl Interactive ‘Pcenc’ encyclopédie. C. Verantwoording van de keuze Ik heb het boek gekozen, omdat ik het zag staan in de syllabus en het boek kende van naam. Het was ook een oorlogsboek, dus wilde ik het graag lezen, zie ook mijn leesautobiografie. D. Verwachtingen vooraf & wat daarvan klopte Mijn verwachting voordat ik ging lezen was dat er een aanslag zou worden gepleegd en dat de verkeerde mensen werden opgepakt. Nadat een van hen dan was vrij gekomen of ontsnapt, ging hij de echte dader zoeken. Het meeste klopte wel maar hij ging niet echt opzoek naar de dader.
E. Samenvatting Op een avond wordt Fake Ploeg door zes schoten om het leven gebracht. Dit gebeurt voor het huis van de familie Korteweg, maar zij komen snel naar buiten en leggen het lijk voor de deur bij de familie Steenwijk. Kort daarop komt een Duitse patrouille, ze geven ogenblikkelijk de familie Steenwijk de schuld, mede doordat Peter wegvlucht met het pistool van ploeg in zijn hand. Het huis wordt in brand gestoken en Anton en zijn ouders worden gescheiden weggebracht. Als Anton vrijgelaten wordt komt hij tot de ontdekking dat zijn ouders zijn geëxecuteerd. Een aantal decennia later komt Anton er pas achter wat er is gebeurd, nadat hij steeds aan het moment moest terug denken, door personen en gebeurtenissen uit die tijd. F. Indeling Het boek heeft een proloog en vervolgens een vijf episoden. G. Tijd en ruimte Het verhaal speelt zich in het begin in Haarlem af, vervolgens een stuk in Amsterdam en later in beide steden. Het verhaal is in chronologische volgorde verteld er is gebruikt gemaakt van flash-backs en vooruitwijzingen. De vertelde tijd bedraagt ongeveer 37 jaar in beslag. Er waren ook tijdsprongen deze waren tussen de episoden in en bedroegen enkele jaren. Eerste episode: 1945
Tweede episode: 1952
Derde episode: 1956
Vierde episode: 1966
Laatste episode: 1981 H. Wijze van vertellen Het verhaal is verteld vanuit een personale verteller, je ziet het verhaal door de ogen van Anton. I. Spanning J. Thema en Motieven Thema De invloed van een erge gebeurtenis uit het verleden die je altijd met je meedraagt. Motieven De dobbelsteen komt meerdere malen voor, namelijk in het begin bij mens erger je niet, daarna in het arrestatiebusje, en later als aansteker op de tafel in Amsterdam. Elke keer voor een wending in het verhaal, de dobbelsteen is dus het lot. K. Verklaring titel, ondertitel & motto Titelverklaring De titel slaat op de aanslag die werd gepleegd op Fake Ploeg voor het huis van de familie Korteweg.
Ondertitel Er is geen ondertitel Motto Overal was het al dag, maar hier was het nacht, neen, meer dan nacht." C. Plinius Caecilius Secundus, Epistulae, VI, 16. Dit Motto slaat op de uitbarsting van de Vesuvius in het jaar 79. Hierbij werd het Romeinse Popeji volledig in het as gelegd. Deze ramp wordt vergeleken met de aanslag. Het kan ook zijn dat er met ‘…meer dan nacht’ iets heel donkers wordt uitgedrukt, in dat geval zo het de cel kunnen zijn waarin Anton en Truus opgesloten zaten. L. De personages Anton Steenwijk heeft een nootkleurige huid, die rondom zijn ogen iets bruiner is. Hij is een naïeve jongen doordat hij blij is dat hij het warmer krijgt omdat zijn huis in de brand staat. Als hij zijn artsexamen heeft gehaald ontmoet hij in 1960 zijn eerste vrouw Saskia de Graaff. Later in 1967 scheid hij van haar en een jaar later trouwt hij met Liesbeth. Hij heeft veel last van migraine en op zijn veertigste voelt hij zich neerslachtig en moe. Ook heeft hij last van nachtmerries en van aanvallen, die na een tijdje weer minder worden. Anton is een round character, omdat je zijn hele leven bij hem bent en je alles van hem weet. Bijpersonen Peter Steenwijk wil het lijk van Fake Ploeg weer terug leggen. Op het moment dat hij hiermee bezig is komen de Duitsers en vlucht hij bij de familie Korteweg naar binnen. Als hij hen bedreigt met het pistool van Fake Ploeg, een verrader en commissaris, wordt hij door een Duitser doodgeschoten. Truus Coster zit bij het verzet en heeft samen met Cor Takes de aanslag gepleegd op Fake Ploeg. Zij zit samen met Anton in de cel in Heemstede. Zij wordt omschreven als een aardige lieve vrouw. Later blijkt dat zij is doodgeschoten. Cor Takes zit ook bij het verzet. Hij was verliefd op Truus Coster. Hij vertelt Anton waarom zij Fake hebben vermoord en vertelt hem alles. Hij wil ook met Anton praten omdat hij met Truus in de cel heeft gezeten. Hij is een vriend van de vader van de eerste vrouw van Anton. Alle andere karakter zijn flat characters. M. Context Informatie over de auteur Harry Mulisch werd geboren op 29 juli 1927 in Haarlem. Zijn ouders zijn een Duitser en een oosterijkse. Harry Mulisch is dus een Jood. Het eerste boek dat hij uitbracht was Archibald Strohalm in 1952. Dit boek werd gelijk bekroond met de Reina Prinsen Geerligsprijs. Mulisch is een van de meest gelezen auteurs in Nederland. Dit komt vooral door zijn steeds terugkerende thema’s zoals oorlog en dood. Muslisch schreef naast zijn vele romans (Het stenen bruidsbed, De hoogste tijd en De ontdekking van de hemel) ook veel proza (De zaak 40/61), poëzie (Paniek der onschuld) en toneelstukken. Een aantal van zijn boeken zijn ook verfilmd(De aanslag, Twee vrouwen). Voor zijn gehele oeuvre ontving hij veel prijzen zoals de Constatijn Huygensprijs en de P.C. Hooftprijs. De aanslag behoort tot de moderne literatuur.
N. Persoonlijke beoordeling Ik vond het een interessant onderwerp, omdat ik graag oorlogsromans lees. Ik ben door het boek ook aan het denken gezet, dat komt vooral doordat dit boek maar voor een klein gedeelte over de tweede wereld oorlog gaat. Het grootste gedeelte gaat over hoe Anton verder leeft na de aanslag en hoe hij ermee omgaat. Het vertelt je eigenlijk veel meer dan de andere trivale oorlogsboeken. Die gaan vaak over de gehele oorlog en dan stoppen ze vaak bij de bevrijding. Deze boeken vind ik wel spannender. Ik vond het onderwerp wel goed behandeld alleen soms werd er naar mijn mening iets te lang doorgegaan, waardoor het een soort actie was om het einde te rekken. De gevoelens en gedachten van Anton waren het belangrijkst. Er werd verteld hoe hij met de aanslag omging en hoe zijn leven verder ging. Het was eigenlijk gewoon een soort biografie van Anton alleen dan met een aanslag erin die de rest van zijn leven beïnvloede. Maar het was erg realistisch en het had iedereen kunnen gebeuren in de tijd van de tweede wereldoorlog. Ik vond het boek redelijk voorspellend aflopen, omdat je wist dat erin het einde zou staan wie de aanslag gepleegd hadden. Het boek was na deze uitleg niet gelijk afgelopen maar ging nog een stukje door, zodat je kon zien hoe Antons leven veranderde nu hij wist wie de aanslag had gepleegd. De hoofdpersoon kwam erg levensecht over vooral omdat je hem ook om zag groeien lichamelijk maar ook mentaal. Hij had op elke leeftijd de reacties die bij die leeftijd horen. Ik kon me toch niet helemaal in de hoofdpersoon inleven, doordat hij soms echt stomme acties had, waarbij ik het gelijk niet zou doen of zeggen, zoals het uitnodigen van Fake Ploeg (jr.). Wat ik ook erg goed vind aan het boek is dat sommige Duitsers ook als aardig en goed worden beschreven, want die waren er natuurlijk ook en niet alleen maar slechte moffen. Het verhaal was makkelijk te lezen. Ik vind het graag prettig als je snel in een boek kan lezen, dus voor dat ik het boek huurde las ik de eerste pagina. Dit deed ik ook omdat ik twijfelde tussen dit boek en een andere. Maar later in het boek begon het wat stroever te worden om te lezen. Dit kwam vooral omdat het erg saai werd en in feite niets meer met de aanslag te maken had. Dit was vooral aan het einde van episode 2 en de gehele derde episode. Pas aan het begin van de vierde werd het weer wat leuker doordat Cor Takes toen kwam. Het was denk ik leuker geweest als het een beetje een open einde was. Ik vind de woordkeuze en de zinsopbouw erg makkelijk om te lezen. Er kwamen maar een paar dialogen in voor maar deze duurde wel erg lang en dat maakte ze vervelend, maar soms ook spannend. Dit kwam ook door de sfeer waarin ze geschreven waren. Ik vind het wel een aardig boek, maar ik zou het niet iedereen gelijk aanraden.