Titel De Aanslag Uitgeverij De bezige bij, Amsterdam Jaartal eerste druk September 1982 Jaartal gelezen druk Juli 1983 Titelverklaring De titel is "De Aanslag." Het boek gaat over Anton Steenwijk die in de tweede wereldoorlog, op dat moment is hij 12, een aanslag meemaakt op een NSB'er. Citaat:" In die stilte, die de oorlog ten slotte was in Holland, weerklinken op straat plotseling zes scherpe knallen: eerst 1, dan 2 snel achter elkaar, na een paar seconden het vierde en het vijfde schot. Even later een soort schreeuw en dan nog een zesde." Deze man belandt voor hun huis en daarom worden zijn ouders, broer en een aantal andere mensen vermoord. De titel heeft ook een figuurlijke betekenis, want behalve dat er een aanslag op de NSB'er wordt gepleegd is er dankzij deze korte gebeurtenis een aanslag op zijn leven gedaan; hoewel hij het probeert te vergeten blijft het hem zijn hele leven achtervolgen. Motto " Overal was het al dag, maar hier was het nacht, neen, meer dan nacht." C.Plinius Caecilius Secundus Epistulae, VI, 16

Met dit motto wordt bedoeld dat iedereen in de tweede wereldoorlog al bevrijd is, maar Noord-Nederland nog niet. Zij moesten de beruchte honger-winter nog meemaken. Samenvatting Het boek gaat over Anton Steenwijk, die als enige van zijn gezin de oorlog heeft overleefd. Als klein jongetje van 12 toen de aanslag werd gepleegd begreep hij eigenlijk niet zoveel van wat er allemaal gebeurde. Hij verdrong het en sprak er ook nooit over. Op latere leeftijd wordt hij pas echt gedwongen om het een keer te verwerken. Dat lukt hem ook, want aan het einde van het boek heeft hij het helemaal verwerkt. Hij heeft het kunnen verwerken doordat hij in de loop van zijn verdere leven allemaal mensen tegen kwam die op een of andere manier verbonden waren met de aanslag, zo kwam hij de man tegen die de aanslag had gepleegd, allebei de buren en de zoon van de man die was vermoord die in zijn jeugd bij hem in de klas zat. Hij kreeg eindelijk antwoorden op de vragen waarmee hij zijn hele leven gezeten had, zoals: Waarom werd het lijk bij ons voor de deur gelegd?(Dat was dus omdat de andere buren Joden hadden ondergebracht in hun huis en omdat de eigenaar van het huis waar het lijk eerst lag hagedissen had en die waren voor hem onsterfelijk en die zouden anders sterven.) Door middel van de antwoorden en verklaringen heeft hij alles na 44 jaar na de oorlog achter zich kunnen laten. Hoofdpersoon De hoofdpersoon is Anton Steenhwijk hij is heel normaal alleen nogal naief, hij wil namelijk nooit over zijn verleden praten, wat naar mijn mening niet slim is want dan wordt je er vanzelf weer mee geconfronteerd en dan raak je helemaal in de war. Dit gebeurt ook want telkens komt hij betrokkenen tegen die hem als het ware forceren er over te praten. Citaat:" Anton schudde zijn hoofd, draaide zich naar hem toe en zei: luister. Laten we opstaan en weggaan en er nooit meer op terugkomen. Er valt niets op te lossen, werkelijk niet. Wat gebeurd is is gebeurd. Ik zit nergens mee, geloof me; het is meer dan 20 jaar geleden. Ik heb een vrouw en kind en een goede baan, alles is in orde. Ik had alleen mijn mond moeten houden." Hij maakt een ontwikkeling door, namelijk: hij leert met de aanslag te leven zonder dat hij het verdringt. Ook verandert hij van opvatting, op het eind van het boek denkt hij (Citaat):" Was iedereen schuldig en onschuldig? Was de schuld onschuldig en de onschuld schuldig? De drie Joden......Zes miljoen waren er afgemaakt, twaalf keer zoveel mensen als hier lopen; maar door in levensgevaar te verkeren hadden die drie mensen twee andere mensen en zichzelf gered, zonder het te weten en in plaats van zij waren zijn ouders en Peter gestorven door toedoen van hagedissen.......Maar wat doet het er toe? Het is allemaal vergeten. De kreten trekken weg, de golven trekken glad, de straten raken leeg en het wordt weer stil. Een lange, slanke man loopt met zijn zoon aan zijn hand in een demonstratie, en even glinstert er iets in zijn ogen, alsof hij dat een grappig denkbeeld vindt." Het laatste gedeelte van dit citaat is eigenlijk de conclusie van de schrijver, maar toch vind ik het belangrijk want daar eindigt het boek ook mee. Verder zijn de volgende personen in het boek belangrijk om even te vermelden: - zijn ouders die op het moment van de aanslag heel bang worden spelen een belangrijke rol, toen ze nog leefden hadden ze het altijd gezellig en ze hielden van hun zoon. Het volgende citaat wijst op de goede verhouding tussen ouders en kinderen in het gezin:" Kom laten we een spelletje doen eer we naar bed gaan.' 'Nu al naar bed?' zei Peter. 'We moeten zuinig doen met het carbid. We hebben nog maar voor een paar dagen.' Uit een la werd het Mens-erger-je-niet-spel gepakt. 'Ik wil met groen,' zei Anton. Peter keek hem aan en wees op zijn voorhoofd. 'Denk je dat je dan eerder wint? Ja' 'Dat zullen we dan nog wel eens zien.' Steenwijk legde zijn boek geopend naast zich neer en even later was er niets anders meer te horen dan het stuiteren van de dobbelsteen en de stappen van de pionnen over het karton. - Zijn broer Peter die al 17 was, was eigenlijk iemand die niet zo slim was en alles toch wel goed begreep en hij was ook de gene die meteen in wilde grijpen toen de NSB'er voor hun huis werd gelegd. Citaat:" Godverdomme' schreeuwde Peter plotseling met overslaande stem. 'Hee, hee, hee,' weerklonk daarop Steenwijks stem in de duisternis van de achterkamer. Hij was nog niet van de tafel opgestaan. 'Ze hebben hem voor ons huis neergelegd, die schoften!' riep Peter. 'Jezus Christus! Hij moet meteen weg daar, voordat de moffen er zijn!' 'Bemoei je er niet mee,' zei mevrouw Steenwijk. 'Wij hebben hier niets mee te maken.' 'Nee behalve dat hij nu hier bij ons voor de deur ligt! waarom denkt u dat ze dat gedaan hebben? Omdat de moffen represailles gaan nemen natuurlijk. Net als laatst op Leidsevaart." - Truus, de vrouw die bij hem in de cel zat was ook erg belangrijk. Hij was met zijn eerste vrouw getrouwd omdat hij dacht dat zij zo op Truus leek, ook al had hij Truus niet goed kunnen zien. Ook bleek later dat Truus de vrouw was die samen met een andere man de aanslag had gepleegd. Truus had grote indruk op hem gemaakt. Citaat:" Kom naast me zitten.' Hij stond op en liep voetje voor voetje vooruit in haar richting. ' Ja hier ben ik,' zei zij. 'Steek je hand uit.' Hij voelde haar vingers, zij greep zijn hand en trok hem naar hem zich toe. Op de brits sloeg zij een arm om hem heen en drukte met haar andere hand zijn hoofd tegen haar borst." - Fake Ploeg, dat is de zoon van de man waarop de aanslag is gepleegd. Deze jongen zat toe bij hem in de klas en hij had altijd medelijden met de jongen, omdat iedereen hem een lul vond omdat zijn vader NSB'er was. Later in zijn leven komt hij hem weer tegen en dan merkt hij dat hij hem toch wel behoorlijk haat. Fake verteld hem dat hij voor hem altijd een goede vriend is geweest, omdat hij de enige was die hem er niet op aan keek dat zijn pa NSB'er was. Citaat:" Ik wou je nog zeggen,' zei hij, 'dat ik het nooit zal vergeten van toen in de klas. - Sandra, de dochter die hij gemaakt heeft met zijn eerste vrouw. Zij houden erg veel van elkaar en Anton heeft onbewust veel steun aan haar. Citaat:"Sandra riep 'Papa!', liet haar pop vallen en holde naar Anton, hij kwam overeind, ving haar bukkend op en nam haar in haar armen." - Karin Korteweg, dat is het meisje dat samen met haar vader het lijk van de NSB'er voor zijn deur heeft gelegd. De vrouw die hij voor de aanslag zo bewonderde haatte hij, door deze gebeurtenis. In het einde van het boek komt hij ook haar tegen, zij vertelt hem waarom het lijk voor hun deur werd gesleept en niet voor die van een ander. Citaat:" Ik heb je al een hele tijd niet meer gezien, maar als je niet tegen me aangebotst was had ik je nooit aangesproken. Heus.' 'Nee, laat maar,' zei hij. 'Nu we hier eenmaal lopen......' 'Het meost kennelijk zo zijn; -met een duistere blik stopte hij de aansteker in zijn zak, terwijl hij dacht: Maar dat Ploeg voor jullie huis lag, moest kennelijk ook zo zijn. Hij voelde het oude gif in zich opstijgen, het onafbreekbare gif: alsof het zo moest zijn, dat hij voor hun huis lag. Stap voor stap liep hij naast haar. Hij walgde. Hij kon makkelijk weg, maar hij wist ook dat de vrouw naast hem misschien in grotere nood verkeerde dan hij zelf." Perspectief Het is een alwetende verteller en het boek is in de hij- vorm geschreven:" Anton zag hoe zijn moeder, trillend over haar hele lichaam, heen en weer begon te lopen, op haar gezicht het onbegrip van een kind. De man richtte de lantaren, die de soldaat naast hem vast hield, op haar benen. 'Das genugt,' zei hij even later;- en pas veel later, toevallig, tijdens zijn studie, zou Anton te weten komen dat hij aan haar loop dacht te kunnen zien of zij Joods was." Het perspectief ligt bij Anton. Tijd Het verhaal is wel chronologisch verteld. Er zijn wel flashbacks en die hebben de functie om je het verhaal beter te laten begrijpen. Stijl Het boek is fictie, maar het is wel realistisch, zo iets zou best echt gebeurd kunnen zijn. Het gaat over hoe Anton de vreselijke gebeurtenis in de oorlog verwerkt. De mening van de auteur komt niet naar voren in het boek. Eigen mening Ik vond het een leuk boek om te lezen. Omdat ik elke avond voor het slapen even de tijd nam om te lezen heb ik het vlot uit kunnen lezen. Het is erg spannend verteld en dit maakt het makkelijk door te lezen. In de tijd dat ik het leesde kwam de film 'de aanslag' op televisie bij SBS6. Dus nadat ik het boek uit had heb ik de film ook nog aandachtig bekeken en hierdoor kon ik het nog beter begrijpen. Het was ook leuk, omdat je bij alle personen uit het boek gezichten gaat bedenken en dan zie je die film en dan denk je:" Oh, zo ziet hij eruit."