Schrijver, Titel, Genre
Schrijver: Harry Mulisch
Titel: De aanslag
Uitgever: De Bezige Bij
Jaar van uitgave: 1982
Plaats van uitgave: Amsterdam
Genre: psychologische oorlogsroman
Samenvatting
Tijdens de Tweede Wereldoorlog woonde Anton Steenwijk in Haarlem. Terwijl een groot deel van Nederland al feest vierde omdat zij bevrijd waren, leefden Anton en zijn familie nog in bittere armoede.
In Januari 1945 zat Anton (toen 12 jaar) met zijn ouders en zijn 17-jarige broer Peter een spelletje te doen. Tot er plotseling zes schoten klonken. De NSB’er Ploeg lag dood voor het huis van de buren. Meneer Korteweg en Karin, de buren van de familie, kwamen hun huis uit en tilden het lijk voor hun huis vandaan en legden het voor het huis van de familie Steenwijk. Peter ging naar buiten om het lijk te verleggen, helaas lukte dit hem niet zonder gezien te worden door de Duitsers. Daarom vluchtte hij snel weg met het pistool van Ploeg in zijn hand. De Duitsers vielen het huis van Anton in en staken het in brand. Van Peter hadden zij niets meer vernomen. Anton werd apart van zijn ouders vervoerd naar Heemstede en werd daar in een cel gestopt bij een ander jong meisje dat hem troostte. De daaropvolgende maanden woont hij bij zijn oom in Amsterdam.
Na de bevrijding bleek dat Antons ouders en Peter diezelfde avond nog doodgeschoten waren. Anton bleef bij zijn oom en tante wonen. Hij dacht niet vaak meer aan de aanslag, hij had het ergens ver weg gestopt. In 1952 werd hij uitgenodigd voor een feestje in Haarlem, voor het eerst sinds de oorlog ging hij weer terug naar die stad. Hij liep nog even langs de plaats waar hun huis vroeger had gestaan en bezocht het monument dat aan het eind van de straat was opgericht. Ook de namen van zijn ouders stonden daarop. Voor het eerst voelde hij iets van angst. Hij wilde nooit meer in Haarlem terug komen.
Toen in 1956 meutes mensen alles vernielden wat met het communisme te maken had kwam hij tussen deze grote mensenmassa Fake Ploeg tegen. Fake was de zoon van Ploeg, (de doodgeschoten NSB’er). Anton vroeg hem even binnen te komen. Fake verdedigde zijn vader hartstochtelijk. Anton probeerde hem er van te overtuigen dat wat zijn vader had gedaan fout is geweest, maar dat dat nog geen reden was niet van hem te houden. Het lukte Anton echter niet en Fake liep woedend weg.
In 1961 trouwt Anton met Saskia. In 1962 wordt hun dochtertje geboren. In 1966 is de begrafenis van een oud-verzetsstrijder, die de vader van Saskia nog gekend heeft. Na de begrafenis werd er nog wat nagepraat en hoorde Anton plotseling iemand vertellen over schoten. Het was Takes, de man die Ploeg had doodgeschoten. Anton knoopt een gesprek aan met die man en het blijkt dat het meisje dat Anton die avond van de aanslag in de cel had getroost, samen met Takes die aanslag had gepleegd. Zij was later in de duinen geëxecuteerd. Anton begon te huilen, voor zijn gevoel stierf het meisje nu pas. Hij had haar zijn hele leven al gezocht. Later op de avond realiseert hij zich dat Saskia precies voldoet aan het beeld dat hij zich heeft gevormd van het meisje in de cel, ondanks dat hij het meisje nooit heeft gezien omdat het donker was in de cel. Takes wilde alles weten wat Anton zich nog herinnerde van haar die nacht in de cel. Hij wist echter niets meer.
Anton scheidt van Saskia en hertrouwd met Liesbeth. Rond zijn veertigste komt Anton in een crisis. Hij heeft de oorlog nooit echt goed kunnen verwerken.
In november 1981 doet Anton mee aan een vredesdemonstratie. Opeens komt hij de buurvrouw die het lijk voor hun huis heeft gelegd tegen: Karin Korteweg. Ze vertelde dat zij en haar vader na de oorlog naar Nieuw-Zeeland waren geëmigreerd, dat haar vader geen rust meer had, bang dat Anton wraak zou komen nemen. Daar had haar vader later ook zelfmoord gepleegd. Ze hadden het lijk verplaatst om zijn hagedissen te redden. Later had hij ze allemaal uit schuldgevoel doodgetrapt. Karin vertelt dat ze het lijk niet voor het huis van de familie Aarts hebben gelegd omdat dat Joden zaten ondergedoken. Verward neemt Anton afscheid van Karin. Hij heeft eindelijk antwoord op zijn vragen.
Verhaaltechniek
- Ruimte
Het verhaal begint in januari 1945, in Haarlem, Anton is dan 12 jaar.
Na de eerste episode is er een tijdsprong naar het jaar 1952. Anton is in Amsterdam bij zijn oom en tante aan het opgroeien van kind tot volwassene en hij heeft veel flashbacks naar de bevrijding.
In de derde episode is het 1956 en is Anton een student in Amsterdam.
In de vierde episode is het 1966 en is Anton rond eind twintig, begin dertig: hij is getrouwd met Saskia de Graaff en heeft een dochter, Sandra. Het is onduidelijk waar zij wonen, maar waarschijnlijk in de buurt van Amsterdam.
In de laatste episode is het 1981 en woont Anton overal en nergens: zowel in Nederland als in Zuid-Italië. Hij is rond de veertig/vijftig, hij is hertrouwd en heeft een zoon: Peter. Het verhaal eindigt in november 1981.
Dit boek bevat een aantal flashbacks en een aantal flashforwards. De belangrijkste flashback is naar de avond van de moord en de flashforwards zijn niet belangrijk. De vertelde tijd is bijna 37 jaar omdat het boek gigantische tijdsprongen maakt tussen elke episode. Dit verhaal is geheel chronologisch.
- Verhaalfiguren
Anton Steenwijk
- is de hoofdpersoon van dit boek. Gedurende het hele boek wordt hij gevolgd. Anton is een lange, slanke man die met zijn gevoelens in de knoop zit door de trauma's die hij heeft overgehouden aan de oorlog. Hij zit nog met veel vragen en neemt zelf initiatief om deze te laten beantwoorden.
Het boekverslag gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden