Primaire gegevens Auteur Renate Dorrestein Titel Buitenstaanders Uitgever Wolters-Noordhoff Jaar van eerste druk 1983 Aantal blz. 198 Verantwoording van de keuze Ik moest nog 1 boek lezen voor mijn lijst, althans om het niveau van mijn lijst iets op te krikken. Ik had daardoor Joost Zwagerman in m’n hoofd, omdat Giphart het in zijn boeken daar altijd over heeft. Toen het ik met Kuitenbrouwer nog even over ‘de donkere kamer’ had en hem vroeg wat hij van Joost Zwagerman vond, zei hij dat ik ‘Buitenstaanders’ moest gaan lezen. Het was geen donkere kamer, maar wel een goed boek zei hij en Renate Dorrestein was een goede schrijfster. Toen ik hoorde waar het boek over ging, dacht ik dat ik deze misschien ging lezen i.p.v. ‘de buitenvrouw’ en toen ik dit boek wel kon vinden en ‘de buitenvrouw’ niet, heb ik maar besloten dit boek te lezen. Verwachting vooraf Ik verwachtte een boek over een soort inrichting met allemaal rare mensen waarin uiteindelijk zou blijken dat niets was wat het leek. Verder een beetje een psychologisch boek.
Eerste reactie achteraf Ik vind het boek: Spannend: Een beetje. Ik was heel benieuwd naar de afloop. Ook het moment dat Biba en Ebbe op het dak stonden, was het spannend of ze zouden springen. Meeslepend: Een beetje. Je leefde wel mee met de mensen, maar het was niet echt meeslepend. Ontroerend: Best wel. Vooral toen Agrippina naar het ziekenhuis moest en alle bewoners zich zorgen maakten en op de viering van Sterre’s sterfdag was het wel ontroerend. Iedereen had zijn eigen manier van omgaan met haar door. Grappig: Ja. De manier waarop Laurie en Max met elkaar omgingen was grappig. Ook de kinderen van hun hoe die omgingen met Mar was leuk om te lezen. Het leukste was de omgang tussen Biba en Ebbe. Ze waren gek op elkaar, maar scheldden elkaar de hele tijd uit. Realistisch: Een beetje. Over het huis waar ze woonden hing een beetje een dromerige sfeer. Een oma die bloed drinkt is natuurlijk niet realistisch. Ook het experiment dat het ‘huis’ bleek te zijn is absoluut niet realistisch, maar als je die dingen weglaat, zitten er zeker realistische elementen in. Fantasierijk: Redelijk. Hoe de familie in elkaar zat is leuk bedacht. Ook dat het uiteindelijk een dependance van een inrichting blijkt te zijn is vol fantasie. Het bloed drinken van Agrippina is natuurlijk fantasie. Interessant: Absoluut. Vanaf de 1e zin tot de laatste is het boek interessant. De verhoudingen tussen de mensen zijn leuk beschreven. De sfeer die hangt in het huis is leuk. De manier waarop de mensen met elkaar omgaan. Vooral het psychologische gedeelte vind ik leuk en interessant. Origineel: Zeker. Het is anders dan je in eerste instantie verwacht. Ook dat er 2 levens samenkomen in het boek. Ook dat je er pas in het laatste hoofdstuk achterkomt hoe alles zit, heb ik nog nooit eerder gezien. Goed te begrijpen: Redelijk. Het enige is dat ik pas halverwege erachter kwam dat Evertje Polder een hond was. Dit was dus niet zo duidelijk. Ook dat Sterre dood was, ontdekte ik pas later. Verder was het allemaal duidelijk. Het werk heeft mij niet echt aan het denken gezet, hoogstens is er vaag de vraag of het geen droom was van Laurie, maar dat lijkt me niet. Korte samenvatting van de inhoud Ergens in een drassig gebied staat een zogeheten fasehuis. Dit huis is een onderdeel van een provinciaal psychiatrische inrichting die verderop in het bos ligt. In dit huis, dat wat weg heeft van een spookhuis, wonen vijf patiënten en hun psychiater. Hij is de bedenker van het gezinsproject en geeft onopvallend leiding aan dit gezin. De oudste van de vijf bewoners is Agrippina. Zij is een vrouw van een jaar of zeventig die in het verleden slachtoffer is geworden van geweld en seks. Ze lijdt aan waanvoorstellingen die waarschijnlijk door een hersentumor worden veroorzaakt. Haar zoon woont er ook en hij heet Lupo. Hij werd na zijn geboorte ondergebracht bij een andere vrouw en is dus niet door zijn moeder opgevoed. Vroeger is hij met een lelijke vrouw getrouwd uit medelijden. Ze kregen een mismaakt kind dat hij uit medelijden heeft vermoord. Later is hij ook betrokken bij de dood van zijn vrouw die door een ongeluk haar beide benen verloor. Hij schreef toen gedichten onder andere over zijn vrouw en kind. Hij wordt heel beroemd maar wordt later opgenomen. In de inrichting schrijft hij in opdracht van lezer liefdesbrieven. Biba en Ebbe zijn tweeling en belanden via een lange weg het fasehuis. Ze komen uit een probleemgezin en waren eerst met z'n drieën maar hebben haar drielingzuster Sterre geholpen bij haar zelfmoord. Sterre dacht dat er een monster in haar huisde en wilde Biba en Ebbe niet besmetten. Marrie is de jongste in huis en is een mongooltje. Zij is door Wibbe uit een tehuis voor alleenstaande moeders gehaald en in het fasehuis belandt. Wibbe is de psychiater maar wordt door de anderen als klusjesman gezien. Hij houdt zich van de domme en laat niet merken dat hij normaal is. De bewoners treffen voorbereidingen voor een herdenkingsfeest want het is de sterfdag van Sterre. Max, Laurie en de kinderen gaan op vakantie naar Elba, ze vormen een standaard gezin voor de buitenstaanders maar in werkelijkheid hebben ze een slecht huwelijk. Ze raken van de weg en komen met de auto in het water terecht doordat Agrippina een bord weg heeft gehaald. Ze besluiten Marrie te volgen die daar langsloopt en komen terecht bij het fasehuis. Hier weten ze echter niets van en denken bij een gewoon gezin te zitten. Max wordt wakker op een bed naast Ebbe, hij probeert haar te verleiden. Laurie komt erachter dat hij dit vaker doet en neemt wraak door Lupo te verleiden. De twee jongetjes gaan het mongooltje Marrie pesten die niets doorheeft. Lupo ziet echter niets in deze bezoekers en wil ze zo snel mogelijk weghebben. Wibbe haalt de auto uit het water en de gasten willen alweer wegrijden maar deze begeeft het. Hij moet in het dorp gerepareerd worden. Wibbe en Max brengen de auto weg en Wibbe legt Max uit over het fasehuis. Evertje Polder, de oude hond van Agrippina, wordt door Lupo per ongeluk doodgeschoten. In het bos waar de moord is gepleegd, probeert Laurie Lupo te verleiden maar daar heeft hij helemaal geen zin in. Waar Agrippina zin in heeft is in de twee jongetjes die ongestoord Marrie martelen. Agrippina denkt dat ze door vers bloed langer jong blijft en wil voor de verandering in plaats van muizenbloed eens mensenbloed drinken. Ebbe en Biba hebben een zwanenvleugel nodig voor het herdenkingsritueel van Sterre. Lupo schiet dus een zwaan af en snijdt er een vleugel af. Als Biba en Ebbe op het dak, waarvan Sterre is afgesprongen, het ritueel uitvoeren, raken Wibbe en Max in paniek en willen het ritueel onderbreken. De anderen waarderen dit niet en sluiten ze op in de kelder en op zolder. De twee zoontjes willen Marrie een lesje leren en er ontbreekt een groot mes uit de keuken. Agrippina verdwijnt in het bos, Lupo, Biba en Ebbe gaan op zoek en vrezen het ergste. Laurie gaat achter Lupo aan en verdwaalt in het bos. Uiteindelijk komt ze terecht bij het hoofdgebouw van de inrichting. Zij vertelt daar aan de psychiater wat er in het fasehuis gebeurt. Deze vindt het niet verantwoord dat Agrippina 'los loopt' en neemt via een zender contact op met Wibbe die nog zit opgesloten. Deze zegt echter dat er niets aan de hand is en dat Laurie gek is. Laurie krijgt van hem een paar kalmerende injecties. Lupo, Biba en Ebbe laten Max en Wibbe vrij. Nadat ze Agrippina op bed vinden na een aanval besluit Wibbe haar terug te brengen naar de inrichting. Hij neemt Laurie mee terug van de inrichting. Vervolgens volgen ze het spoor van de jongens naar het botenhuis. Het blijft een raadsel wat ze daar aantreffen. Laurie droomt de volgende dag nog half en heeft een nachtmerrie. Ze ontwaakt versuft op een terras. Max verteld haar dat ze last heeft van de verdoving en vandaar de nachtmerries heeft. Ze gaan niet meer terug naar het huis maar willen op vakantie. Laurie vraagt zich af of alles maar een nachtmerrie is geweest of dat haar herinneringen kloppen. Tijd en ruimte Het verhaal speelt zich af in een afgelegen stuk van Nederland, voornamelijk in een huis met geblindeerde ramen, bij de rivier met een dicht begroeide oprijlaan. Enkele scènes spelen bij het boothuis van rottend hout. Het fasehuis is omgeven door een broeierige waterkant en een donker bos. De omgeving is modderig en duister, 'het lijkt wel een spookhuis' riep het oudste jongetje tegen zijn moeder toen ze eraan kwamen. In het verhaal verder merk je weinig van de donkere sfeer. Het lijkt alsof het heel gezellig en zonnig zomerhuisje is lekker aan een meertje. Verder speelt het zich kort af op een dijk waar Max en Laurie hun auto in het water rijden. Aan het einde speelt het zich af in de inrichting. Het verhaal is niet chronologisch verteld, je valt midden in de gebeurtenissen en vervolgens komen er veel flashbacks tussendoor. Het verhaal heeft een open einde, omdat je niet weet wat er nu met het fasehuis is gebeurd en gaat gebeuren en wat er met het gezin gaat gebeuren. Ook weet je niet goed of het gedroomd is of niet en welke beslissing Laurie neemt. De vertelde tijd is een dag en een nacht. De verteltijd is 198 bladzijden. De wijze van vertellen Er is een alwetende auctoriale verteller die buiten het verhaal staat, die meer weet dan de personages van elkaar weten en die alles aan de lezer vertelt. Hij kent alle gedachten van de personages en geeft vooruitwijzingen. Hij weet ook meer dan de lezer en dat zorgt voor spanning. Spanning In het verhaal komen veel perspectiefwisselingen voor, dat bevordert de spanning. Het verhaal begint ergens midden in het verhaal en daardoor heeft het verhaal een spanningsboog. Je weet als lezer helemaal niet wat er gaat gebeuren en wie wie is, dat bevordert de spanning. Verder worden tussendoor hints gegeven over een psychiatrische inrichting, dus je vraagt je de hele tijd af hoe het nou zit. Thema en motieven Niets is wat het lijkt. Wat is normaal, wat is gek zijn? Hoe kijkt men tegen de wereld aan? Wat normaal of gewoon is, hangt veel af van wat iemand in een bepaalde positie daaronder verstaat, wat voor hem op dat moment de realiteit is. De realiteit is buiten het fasehuis heel anders, dan voor de mensen die in het huis zitten. Het is een soort sprookje voor de mensen die daar wonen, terwijl de buitenwereld er verkeerd tegenaan kijkt. Ze hebben een andere realiteit. In het sprookje zijn ze zich niet bewust van de buitenwereld, ze zien dingen anders. Het is moeilijk om een duidelijk thema aan te geven. Het gaat over psychiatrische patiënten die elkaar accepteren zoals ze zijn in hun eigen realiteit. Het thema is ook hoe buitenstaanders in aanraking komen met ‘normale’ mensen. Omdat het niet duidelijk is wie er normaal is en wie er gek is moet je dat zelf bepalen. De buitenstaanders komen onverwacht in aanraking met normale mensen en dat zorgt ervoor dat het leven van beide behoorlijk in de war raakt. Dit heeft grote gevolgen voor beide groepen. Ze komen erachter dat het ook anders kan. Motieven voor dit thema zijn o.a.: · De hoofdpersonen hebben allemaal een andere interpretatie van realiteit. · Deze verschillende interpretaties leiden ertoe dat ze aldoor miscommuniceren met elkaar. Ze begrijpen elkaars realiteit niet. · De sleur van het dagelijkse leven, denk aan het huwelijk van Max en Laurie, leidt al gauw tot vluchten uit de realiteit. · Wat is normaal en wat is gek? · Acceptatie. Ze mensen accepteren elkaar zoals ze zijn met hun gebreken op de koop toe genomen. · Liefde voor de medemens. · De druk van het opgesloten zijn, denk aan de theorieën van Wibbe, de behandelend arts. · Sprookje tegenover realiteit. Hier komt het buitenstaander idee terug. Belangrijk motief voor het thema is het motief van 'het sprookje'. In sprookjes gebeuren dingen die in het normale leven niet voorkomen. Dit wordt door een lezer niet vreemd gevonden, het is de werkelijkheid van het sprookje. In het hele verhaal komen dingen voor die veel van een sprookje weg hebben, zoals heksachtige eigenschappen van Agrippina (o.a. het bloed drinken om jong te blijven) en de namen van Ebbe, Biba, Sterre en Lupo. De sfeer die hangt bij het huis. Het wordt in het begin beschreven als een spookhuis, maar als je het verhaal leest, lijkt het heel gezellig, dromerig en mooi te zijn. De harde werkelijkheid beschrijft het als kil, als buitenstaander, maar als je er middenin zit is dit heel anders. Dit motief sluit goed aan bij het thema, want in een sprookje is er ook een andere realiteit. Een ander motief zou 'horror' kunnen zijn, dit past goed bij het vorige motief want in sprookjes gebeuren ook verschrikkelijke dingen. Agrippina drinkt bloed, Biba en Ebbe helpen Sterre zelfmoord plegen, de zoontjes van Max en Laurie mishandelen Marrie verschrikkelijk. Max en Wibbe worden opgesloten. Max in een kelder vol met muizen. Opvoeding is ook iets wat steeds terug komt. Wibbe heeft eigenlijk de belangrijkste ideeën over opvoeden. Hij heeft er theorieën over. Ook in het begin als Mar gevonden wordt, willen ze haar niet als jongen of meisje opvoeden. Het kind moet zich zelf vormen. Het anders motief is 'de liefde'. Lupo heeft een liefdesbrievenfabriek, Agrippina heeft maar een liefde gehad en zij vindt nu liefde bij de hond, Evertje Polder. Lupo wil met zijn liefdesbrievenfabriek iedereen gelukkig maken. Hij voelt zich op de een of andere manier verantwoordelijk voor andere mensen. Het huwelijk tussen Max en Laurie loopt niet perfect. Max houdt niet meer van Laurie. Aan het einde van het boek beseft Laurie dat haar geluk bedrieglijk is geweest. Dit past ook weer bij het eerste motief aangezien een sprookje ook een bedrieglijke wereld is. Lupo probeert Laurie en Max gelukkig maken door een liefdesbrief te schrijven en die in Max’ jas te stoppen. Lupo pleegde euthanasie bij Evertje Polder omdat zij leed, dat deed hij uit liefde. Agrippina en de rest van de familie houden allemaal van elkaar ondanks het feit dat ze vreemde eigenschappen of afwijkingen hebben. Sterre heeft zelfmoord gepleegd omdat ze van zichzelf walgde en de andere daar niet mee wilde besmetten. Daarom besloot ze zelfmoord te plegen. Ze wilde graag dat Ebbe en Biba haar daar mee hielpen. Ebbe en Biba hielpen Sterre omdat ze van haar hielden. Een leidmotief zijn de citaten van Lupo die het hele boek doorgaan. De bedrieglijke wereld komt hier ook weer naar boven omdat een 'gek' precies weet van wie de wijze citaten zijn. Buitenstaan is ook belangrijk is het boek. Voor uitleg zie de titelverklaring.
Personages Agrippina: Ze is een oude vrouw die moeder is van Lupo. Ze neemt al die andere mensen in huis. Ze houdt van bloed omdat ze denkt dat ze er jong van blijft. Dit komt misschien doordat ze een tumor heeft en daardoor waanbeelden heeft. Ze is helemaal gek op Evertje Polder, de hond. Aan haar kan ze haar verhaal kwijt. En ze wordt dan ook gek als Lupo de hond doodschiet. Ze is apart en een buitenstaander omdat ze van bloed houdt, zich zo bind aan een hond, en allerlei gekken in huis neemt. Ze heeft een beetje het uiterlijk van een heks. Ze is ook genoemd naar de magiër Agrippa van Nettesheim. (Dit was een occultistische geleerde en wonderdokter, die veel invloed heeft gehad op vele generaties alchimisten.) Haar geschiedenis zit vol met geweld en seks. Op haar 18e ontmoette ze in de dierentuin een man op wie ze verliefd werd. Hij maakte haar wijs ook op haar verliefd te zijn, maar het was hem alleen om de seks te doen. Als zijn zwanger van hem raakt, wil hij niets meer van haar weten en haar zoon Lupo groeit op bij een vrouw in de provincie. Uiteindelijk komt ze in een bordeel terecht en als ze met het stoffelijke overschot van haar kleinkind de deur uitloopt worden zijn en Lupo in een psychiatrische inrichting opgenomen en later overgeplaatst naar het fasehuis. Lupo: Hij is de zoon van Agrippina. Hij is een liefdesbrievenschrijver voor andere. Hij heeft last van astma en heeft een kaal hoofd. Ook heeft hij een raar verleden met een vrouw zonder benen die verdronken is mede door zijn toedoen en een kind die hij na de dood van zijn vrouw zelf gedood heeft. Hij staat eigenlijk het minst van allemaal buiten de groep, maar toch is hij ook anders dan alle normale mensen. Mar(rie): Ze wordt gevonden door Agrippina en opgenomen in haar gezin. Ze is een mongool. Doordat ze een mongool is ze zeker een buitenstaander. Ze daardoor is anders dan alle anderen. Biba en Ebbe: Ze zijn twee van een drieling. Biba en Ebbe zijn eeneiige tweelingen. Ze hebben groene ogen en lange blonde haren en zijn nog erg jong en aantrekkelijk. Ze zijn eerst gesplitst en apart in verschillende huizen geplaatst, maar doordat ze toen alledrie niet meer gingen eten en vreemd gingen doen, zijn ze weer samen gekomen. Ook zij zijn een beetje vreemd. Ze schelden elkaar uit en spelen met elkaar. Sterre: Is een van de drieling. Zij vindt zichzelf niets. Ze voelt zichzelf vies omdat ze ongesteld is. Ze is bang dat ze haar zusjes gaat aansteken hiermee en ze pleegt daarom zelfmoord. Omdat de zusjes nog niet ongesteld waren, voelt ze zich langzaam vervreemden van haar zusjes. Ze denkt dat de wereld niets aan haar heeft. De andere twee proberen ook contact met haar te leggen, maar ze reageert niet en sluit zich buiten. En dan pleegt ze zelfmoord. Wibbe: Hij is een aangenomen kind. Hij doet zich voor als gek en als klusjesman. Eigenlijk is hij als enige geen gek. Hij doet alsof om de rest in de gaten te kunnen houden. Maar dat hebben de andere niet door. Hij is eigenlijk psychiater en het huis is zijn project. Laurie: Laurie is zeer onzeker over zichzelf. Haar man, Max is helemaal niet met haar bezig. Hij is alleen nog maar met haar getrouwd om de kinderen. Eigenlijk haat Laurie Max, maar hij is het enige wat ze heeft, buiten de jongetjes. Ze heeft heel hard liefde nodig en probeert die bij Lupo te vinden. Max: Max is de man van Laurie. Hij vindt zijn vrouw niet meer aantrekkelijk en heeft allerlei affaires. Max vindt zijn carrière ook belangrijker dan zijn vrouw. Zijn kinderen zijn wel heel belangrijk voor hem. Hij voedt ze keurig op. Titelverklaring De titel van het boek Buitenstaanders kan je eigenlijk op verschillende manieren opvatten: Ten eerste zijn de bewoners van het huis buitenstaanders, ze leven afgescheiden van de beschaafde wereld. Ze zijn sowieso al buitenstaanders, want ze zijn psychiatrische patiënten. Ook Wibbe is een buitenstaander, want hij werkt niet op dezelfde manier als alle ander psychiaters. Verder blijkt Wibbe normaal te zijn en de bewoners niet. Hij is dus een buitenstaander daar. De bewoners denken andersom. Zij denken juist dat Wibbe de enige is die echt gek is en vinden hem daarom een buitenstaander. Ook zien Wibbe en de andere bewoners van het huis Laurie, Max en de jongetjes als buitenstaanders, omdat ze vinden dat ze in een heel andere wereld leven. Max en Laurie zijn met hun twee kinderen op vakantie. Het loopt niet goed tussen de ouders. Ze krijgen eigenlijk door een ruzie in de auto een ongeluk waardoor ze in het huis van Agrippina terecht komen. Max is gewond na het ongeluk maar de andere hebben niets. Ze komen dan terecht in het huis van Agrippina waar ze goed opgevangen worden. Ze komen in dat huis en na een tijdje merken ze dat er heel rare mensen wonen. In het begin voelen ze zich dus buitenstaanders. Ook zijn Max Laurie en de kinderen buitenstaanders voor elkaar. Ze zijn vreemden voor elkaar. Max is een heel ander persoon dan waar Laurie in het begin op gevallen is. Ze denken heel anders en zijn heel anders. Max begrijpt niet waarom hij op Laurie viel. Laurie wil graag liefde en Max vindt een stabiel gezin vormen belangrijker. Laurie komt er ook achter dat Max een andere vriendin heeft. Ze zijn duidelijk niet eerlijk tegenover elkaar en zijn buitenstaanders bij het leven van de ander. Kort gezegd: 1) De bewoners van de dependance van de psychiatrische inrichting zijn buitenstaanders voor de normale wereld. 2) Max en Laurie en de kinderen zijn buitenstaanders, vreemden, voor elkaar. 3) Max en Laurie lijken op het eerste gezicht de buitenstaanders tussen de patiënten. Misschien is de echte buitenstaander de lezer wel. Achtergronden: Dit boek was het debuut van Renate Dorrestein. Ze is in 1954 in Amsterdam geboren en heeft gewerkt in de journalistiek. In 1983 heeft ze dit boek geschreven. In de tijd dat Buitenstaanders verscheen, begon de emancipatiestrijd. Dit is goed te zien in de hoofdpersoon, Laurie, die los probeert te komen van haar man. Ook wordt de psychiatrie bespot, psychiatrische patiënten moesten niet meer als gekken worden beschouwd. Daarop wordt kritiek geuit in het boek. Werk
In haar columns geeft zij op een felle manier uiting aan haar feministische ideeën. Hierbij spaart zij niemand. Vooral mannen moeten het ontgelden, maar ook vrouwen en hun zwakheden worden aangepakt. Geërgerde reacties van de lezers deren haar niet. Ze is er juist op uit het publiek tegen zich in het harnas te jagen. Ze wil discussie oproepen. Hoewel minder uitgesproken dan haar columns, vertonen ook haar romans feministisch trekken. Zij stelt daarbij stigmatiserende opvattingen over de vrouw aan de kaak, bijvoorbeeld dat de vrouw pas voor vol wordt aangezien als ze getrouwd is en kinderen heeft. Bovendien spelen mannen in haar romans over het algemeen slechts bijrollen. Een veelvuldig terugkomend thema in haar werk is de scheidslijn tussen waan en werkelijkheid. Deze grens lijkt erg onzeker en wat voor normaal moet doorgaan blijkt dat vaak niet te zijn. Met haar grillige verbeeldingen wil ze vanzelfsprekendheden ontkrachten. Een favoriet genre van Dorrestein is de thriller, die ze schrijft op een huiveringwekkende, humorvolle manier, zoals bijvoorbeeld Het hemelse gerecht. De zelfmoord van haar zus staat centraal in het werk Het perpetuum mobile van de liefde. Ze beschrijft hierin de jarenlange lijdensweg van een aan een eetstoornis lijdende vrouw. In een interview zei ze eens: 'Al mijn boeken hebben in feite maar een thema: de dood van mijn zusje en mijn schuldgevoel daarover.' Ze noemt haar 'het spook dat door mijn boeken waart en mijn handen bindt, een boosaardige muze die in mijn onderbewustzijn aan de touwtjes trekt'. Voor de publicatie van Het perpetuum mobile van de liefde is het thema zelfmoord te ontdekken in hoofdpersonen die van daken of rotsen springen of geduwd worden zonder dat ze daarbij om het leven komen. Vaak weten de vrouwen in haar boeken zich geen raad met hun lichaam en ontlenen zij de zin van hun bestaan aan het zorgvuldig voorbereiden van hun zelfmoord. Dit wordt het Pilatusmotief genoemd. Het plot van Dorresteins romans wordt ingewikkelder naarmate het verhaal vordert. Ze doet dit expres omdat ze het soort boeken wil schrijven dat ze zelf ook graag leest, 'boeken waarin wat te puzzelen valt, waarin niet voldoende gecοmpliceerd wordt zodat de lezer genoeg houvast krijgt om het raadsel te kunnen oplossen'. http://www.schrijversnet.nl/dorrbio.htm Het eindoordeel Het onderwerp Ik vond het onderwerp interessant. Ik hou wel van psychologische boeken en dan helemaal over een psychiater vol met ‘gekken’. Het onderwerp was niet herkenbaar in mijn eigen belevingswereld. Ik heb nav een film wel eens nagedacht over dit onderwerp. Het onderwerp had voldoende diepgang. Natuurlijk konden ze niet meteen in het begin van het boek vertellen dat het een fasehuis was, want anders was het hele boek stukken minder leuk geweest. Maar ze vertelden best veel over het verleden van die mensen, hoe ze bij elkaar gekomen waren ed. Ik zou niets hebben toegevoegd of hebben veranderd. Ik ken wel een film die over psychiatrische patiënten gaat. De gebeurtenissen Ik denk dat de gevoelens het belangrijkste waren in het boek. Er vonden namelijk niet veel gebeurtenissen plaats, het ging meer over hoe iedereen zich voelde en waarom. Het aantal gebeurtenissen was goed. Ik vond sommige gebeurtenissen spannend. Bv toen de tweeling op het dak stond. Verder waren sommige gebeurtenissen wel ontroerend. Bv toen Agrippina hoorde dat haar hond doodgeschoten was, dat was wel zielig. Er vonden niet echt schokkende gebeurtenissen plaats. Hoogstens het bloed drinken van Agrippina of de zwaan die vermoord werd voor de vleugels. Maar doordat je dat niet serieus neemt, zijn ze ook niet schokkend. Net als je bv een sprookje leest. Toen ik de afloop las dacht ik echt: ‘nee dat wil ik niet weten, ik wil in de illusie blijven hoe het was’. Ik vond het jammer dat het gewoon een fasehuis was en dat Wibbe een psychiater was. Ik had het leuker gevonden als het gewoon het sprookje was gebleven over rare mensen in een mooi zomerhuisje. Maar de afloop is goed. Het sluit het verhaal goed af. Er werden hints gegeven in het boek en het verhaal is zo een mooi geheel. Vooral hoe de werkelijkheid tegenover de illusie van het fasehuis is weergegeven vind ik erg mooi.
De personen Er is niet echt een hoofdpersoon aan te wijzen. De meeste personen kwamen levensecht over. Agrippina was natuurlijk een beetje raar, bloed drinken neem je niet echt serieus, maar verder waren de personen redelijk levensecht. Ik kon me prima inleven in de personen. Er werd altijd duidelijk verteld wat ze voelden en waarom. Zoals Max en Laurie met elkaar omgingen, zoiets zie je in het gewone leven ook wel eens. Ik zou de personen niet anders hebben laten handelen als ik de auteur geweest was. De opbouw Ik kon het verhaal redelijk vlot lezen. Soms was het lastig te volgen welke momenten nou herinneringen waren of verleden en welke momenten zich nu afspeelden, maar meestal was het goed en duidelijk. Er waren geen stukken verhaal die ik niet kon lezen omdat ze te saai waren. De afloop maakte van het verhaal een mooi geheel. Het taalgebruik Het taalgebruik was gewoon modern en niet te moeilijk. De gebeurtenissen werden heel helder beschreven, ik kon het boek als een soort film voor me zien. Er kwamen niet zo heel veel dialogen in voor en als ze voorkwamen waren ze duidelijk. Ik zou het hele boek zin voor zin willen onthouden, omdat ik het met ‘ik ook van jou’ het leukste boek vind dat ik ooit gelezen heb. Het boek is dus een mooie afsluiting van mijn literatuurlijst! Verwerkingsopdracht Het einde herschreven. Van open einde naar gesloten. Laurie en Max deden de kinderen in de auto en vertrokken naar Elba. De kinderen hadden het erg naar hun zin gehad tijdens de vakantie, maar Laurie en Max leefden zoals tevoren langs elkaar heen. Laurie wilde eigenlijk nog een keer praten. Een keer alles uitpraten om duidelijkheid te scheppen, maar Max vond het allemaal niet belangrijk. Zolang het gezin maar bij elkaar zou blijven. Een paar maanden leefden ze verder op oude voet, totdat Laurie weer droomde over die ene dag en nacht. Ze had het licht weer gezien en toen ze wakker werd, werd ze wakker met een glimlach op haar gezicht. Ze zou haar eigen leven weer oppakken, want zij is de enige die er iets aan kan doen. Zij is de enige die haar leven gelukkig kan maken en nu had ze daar eindelijk toe besloten. Ze liet er geen gras over groeien. Na het ontbijt ging ze meteen op zoek naar een advocaat. ’s Middags maakte ze een afspraak met een makelaar. Bij een nieuwe start hoorde natuurlijk een nieuw huis. Het liefste wilde ze een huis dat leek op het fasehuis. Gewoon afgelegen, op het platte land, in het bos en bij het water. Ze wist hoe ontzettend de jongens het naar hun zin gehad hadden. Een paar weken later was het geregeld. Ze zou tijdelijk met haar kinderen in een bungalow intrekken en van daaruit op zoek gaan naar een huis voor hun drietjes. Max heeft niet eens geprobeerd het uit haar hoofd te praten en voor de eerste keer liet Laurie niet over zich heen lopen. Max vond het moeilijk de kinderen kwijt te raken, maar hij mocht ze nog af en toe bezoeken. Ook zouden de kinderen om het weekend bij hem komen. Max trouwde al snel met de vrouw waar hij tijdens zijn huwelijk met Laurie een affaire mee had. Naast haar had hij weer andere affaires, Max was een man en niet gemaakt voor een monogame relatie. Laurie bleef een lange tijd alleen tot ze de man van haar dromen tegenkwam. Heel langzaam werd de relatie opgebouwd en dit keer was het wel een man die van liefde hield. De kinderen konden het goed met hem vinden. Uiteindelijk kwam alles dus goed. Max was gelukkig, Laurie was gelukkig en de kinderen vond het allemaal wel spannend die nieuwe mensen en het idee van 2 huizen. Niemand in hun klas had dat namelijk. Samenvatting Max en Laurie en hun zoontjes waren op weg naar hun vakantiebestemming. Op een dijk vloog hun auto uit de bocht en ze belanden in het water. Max had een shock en kon alleen maar kwaken. Laurie zocht hulp. Een klein meisje ging hun voor naar een donkerrood huis met geblindeerde ramen. Het was het huis waar Agrippina met wat voor haar familie doorging woonde. Alleen Luppo was haar eigen zoon. Wibbe was een soort aangenomen kind, de meisjes Biba en Ebbe min of meer opgedrongen kleinkinderen en Marrie een vondeling. Gelukkig had Agrippina ook Evertje Polder nog, een stokoude hond. Op de dag dat Max en Laurie het ongeluk kregen, bereidde men zich in het huis aan de rivier voor op het feest van Sterre. Biba, Sterre en Ebbe waren een drieling. Agrippina was al in de 70, maar ze wilde graag jong blijven en daarvoor was veel vers bloed het beste medicijn. Zij trok er in alle vroegte al op uit met Evertje Polder om te kijken hoe het stond met het nest jonge zwanen langs de waterkant. Agrippina had een hekel aan feesten waarop zij niet in het middelpunt stond. Ze wilde vreselijk graag haar verhalen vertellen, maar niemand wilde naar haar luisteren. Ze besloot om zelf voor publiek te zorgen door een gevarenbalk, die ergens op de dijkweg langs de rivier stond, in het water te gooien. Ondertussen waren Biba en Ebbe wakker geworden. Ze hielden een van hun interessante twistgesprekken. Lupo woonde in een caravan achter in Agrippina’s tuin. Hij had een liefdesbrievenfabriek; hij schreef in opdracht brieven. Lupo ging bij Wibbe in het botenhuis kijken. Wibbe was een soort klusjesman. Hij was een beetje vreemd, maar werd wel geaccepteerd. Waarschijnlijk was hij uit de provinciale inrichting weggelopen. Hij had voor Lupo een geweer gerepareerd, zodat Lupo voor een cadeau voor Sterre’s feest kon zorgen. Agrippina ging taarten bakken voor het feest. In de kelder hield ze muizen. Ze ging er een paar halen, want ze had zin in vers bloed. Het kleine meisje Marrie, een mongooltje, bracht het gezin van Laurie en Max naar Agrippina. Laurie kreeg een kopje thee, Max werd in bed gestopt, en de jongens kregen zwembroeken en werden door Lupo naar het botenhuis gebracht. Ze gingen roeien, Marrie ging ook mee. De jongens treiterden haar de hele tijd, maar Marrie bleef lachen. Biba en Ebbe gingen bloemen plukken voor Sterre's feest. Toen ze terugkwamen, vonden ze een vreemde man (Max) in hun bed. Wibbe trok met een tractor de auto van Max en Laurie uit het water. Laurie wilde nog wel even blijven; Lupo was hierover van ontzetting vervuld. Toen Max ontwaakte en hij de naakte Ebbe voor zich zag, dacht hij eventjes dat hij hallucineerde. Maar hij had al gauw zijn positieven bij elkaar en zon op mogelijkheden om het met Ebbe aan te leggen. Ebbe vertelde Max over Marrie, Wibbe en Sterre, Max geloofde er niets van, zodat Ebbe haar verhalen niet afmaakte. Laurie vertelde aan Lupo dat ze ongelukkig was. Max had een vriendin en zij deed alles verkeerd, niemand begreep haar. Lupo en later Laurie zagen de naakte Ebbe en Max samen. Laurie wilde meteen weg, tot opluchting van Lupo. Ze ging achter het stuur van de auto zitten wachten op Max. Eindelijk konden ze vertrekken, maar de auto hield er na 100 meter al weer mee op. Max ging met Wibbe naar het dorp. Laurie hielp Agrippina het huis versieren. Agrippina vond Laurie een stompzinnig wezen. Ze vroeg of Lupo haar mee wilde nemen. Lupo dacht dat ze Evertje Polder bedoelde. Hij nam haar mee, Laurie sjokte achter hen aan. Ze begon te huilen en Lupo voelde zich verplicht om haar te troosten. Lupo wilde alleen maar Evertje Polder uit haar lijden helpen, maar Laurie dacht dat hij haar wilde beminnen. Ze had zich al bijna uitgekleed, toen jaar jongens er opeen aankwamen. Ze hadden Marrie vreselijk toegetakeld. De jongens en Marrie werden weggestuurd en Lupo schoot Evertje Polder dood. Daarna schoot hij een zwaan neer. Hij wilde de zwaan gebruiken voor Sterre’s feest. Laurie wilde helpen, maar was Lupo alleen maar tot last. Ebbe en Biba knipten Marries haar. Ze wilden een jongetje van haar maken omdat Sterre ook gezegd had dat ze liever een jongen wilde zijn. Agrippina vond het vreselijk dat Evertje Polder en haar zwaan dood waren. Ze ging de jonge zwaantjes ophalen. Op weg naar het nest kwam ze de jongetjes en Marrie tegen. De jongens wilden een geheim verbond sluiten, waarbij ze elkanders bloed moesten drinken. Agrippina vond het hemels. Marrie ontsnapte. Lupo begroef Evertje Polder. Hij besloot een liefdesbrief voor Laurie aan Max te schrijven, die hij later ongemerkt in Max’s zak stopt. Laurie vertelde Max dat ze een verhouding met Lupo had. Max moest er alleen maar om lachten. Hij vertelde Laurie dat ze in een gesticht terechtgekomen waren. Iedereen was gek, behalve Wibbe, die een beetje toezicht hield. Bovendien was Sterre dood. Wibbe had hem dat allemaal verteld toen ze naar het dorp waren geweest. Eindelijk was de lange middag voorbij en gingen ze Sterre’s feest vieren. Ebbe, Biba en Lupo hielden toespraken. Sterre had uit liefde zelfmoord gepleegd. Ze vond zichzelf vies en walgelijk omdat ze telkens weer ongesteld werd en ze wilde haar zusjes niet aansteken. Ze was van het dak gesprongen en Biba en Ebbe hadden daarbij geholpen. Biba en Ebbe herleefden dat moment door op het dak een ritueel met de zwanen vogels uit te voeren. Max dacht dat zij zouden springen. Wibbe raakte in paniek en verstoorde de ceremonie. Hij werd door Biba en Ebbe op zolder opgesloten. Toen ze gingen afwassen, zagen ze de lijkjes van de jonge zwanen die Agrippina uit hun nest had gehaald. Agrippina was weg, de kinderen waren ook weg. Lippo, Biba en Ebbe vreesden het ergste. Max werd opgesloten in de kelder. Ondertussen hadden de jongens besloten Marrie uit te schakelen omdat ze haar bloed niet geofferd had. Wibbe kon er niet tegen om opgesloten te zitten, waarmee hij zijn eigen stelling bewees, namelijk dat het onmenselijk is om iemand op te sluiten. Ook Max had het er moeilijk mee. Hij was tussen de muizen van Agrippina terechtgekomen. Hij vond Laurie's brief in zijn zak, las hem en besloot eerst aardig voor Laurie te zijn om haar dan langzaam gek te maken. Laurie kreeg een lachbui toen ze in de gaten kreeg dat Max opgesloten zat. Lupo, Biba en Ebbe gingen Agrippina en de kinderen zoeken. Ze zagen de jongens bezig in Marrie’s kamer. Ondertussen had Agrippina de merkwaardigste visuele gewaarwordingen gekregen. Ze begreep opeens niet wat ze in het bos deed en ging terug naar huis. Toen ze Max in de kelder hoorde schreeuwen, dacht ze dat het een muis was die wraak wilde nemen. Ze ging gauw naar bed. Laurie was verdwaald in het bos toen ze Lupo achterna ging. Ze kwam uiteindelijk terecht bij een gebouw dat een inrichting bleek te zijn. Ze kreeg een giechelbui en werd voor een patiλnt aangezien. De psychiater die met haar kwam praten, vertelde haar dat het huis een fasehuis was, een dependance van de inrichting. Het was een project van Wibbe. Hij had zichzelf uitgegeven voor het gekke broertje, omdat hij niet wilde dat de vrijheid van de patiλnten beknot werd door de aanwezigheid van artsen, terwijl er toch enigszins toezicht moest worden gehouden, vooral na de dood van Sterre. Laurie vertelde dat Wibbe en Max opgesloten zaten en dat Agrippina en de kinderen verdwenen waren. De psychiater riep Wibbe op met een zender. Hij vond het onverantwoord dat Agrippina verdwenen was. Zij was gevaarlijk omdat ze een hersentumor had. Wibbe meldde dat hij alles in de hand had en dat Laurie een hysterica was die onzin uitkraamde. De psychiater geloofde hem en Laurie werd platgespoten. In het huis werden Wibbe en Max vrijgelaten. Max vroeg aan Wibbe of die gekken soms besmettelijk waren. De anderen waren kwaad op Wibbe; over dergelijke dingen mocht nooit gesproken worden. Wibbe ging kijken of Agrippina in bad lag. Ook dat was tegen de regels. Agrippina zag en hoorde niets. Ze keek alleen maar wild uit haar ogen en krabde zichzelf. Wibbe besloot haar onmiddellijk met zijn motor naar de inrichting te brengen. Max zocht zijn kinderen, maar ze waren verdwenen. Ook het vleesmes was weg. De jongens hadden Marrie overmeesterd en afgevoerd naar het botenhuis. Ze achten een wrede straf rechtvaardig. Doktor Wibbe leverde Agrippina af bij de inrichting en nam de knikkebollende Laurie weer mee terug. Max vertelde Lupo, Bibba en Ebbe dat Wibbe in werkelijkheid hun arts en bewaker was. Ze geloofden hem niet. Ze zochten de kinderen en gingen nog even in het botenhuis kijken. Biba opende de krakende deur. 'Aanvankelijk zag ze niets'..' Toen Laurie bijkwam, zat ze met Max en de kinderen op een terras. Max zei dat ze dadelijk de auto op zouden kunnen halen. Laurie droomde van 3 dwergen. De kleinste van de 3 werd gevild met een mes door de andere 2. Toen Laurie weer wakker werd, wilde ze van Max weten wat er die nacht was gebeurd. Max zei alleen dat ze in de inrichting verdoofd was, waardoor ze allerlei nachtmerries had gekregen. Hij wilde niet meer teruggaan naar het huis Nu ging eindelijk hun vakantie beginnen. Laurie herinnerde zich nog wel iets van die nacht, maar ze vroeg zich af of ze haar herinneringen moest laten kloppen. “Ze moest kiezen: ofwel alles was waar gebeurd, inclusief jaar nachtmerrie, ofwel alles was een droom geweest”. Het was een keus tussen de echtheid van het bestaan en het tot een illusie verklaren van haar hele leven. Geluk was er niet mee gemoeid, het was alleen de vraag met welke leugen ze liever wilde leven. Aan de auto die de garage uitdraaide, was niet te zien dat er ooit iets mee was gebeurd.