Bruno's optimisme door Oscar van den Boogaard

A. Administratief

1. Mitch Schuring
2. Bruno’s optimisme
3. Oscar van den Boogaard
4. Nederland
5. 1993, tweede druk
6. Em. Querido’s Uitgeverij B.V.
7. Het boek telt 224 bladzijden
8. 20 september, Meneer Mooij
9. de Rover, Frans, ‘een onvervalste positivo’, Vrij Nederland
Heumakers, Arnold, ‘Vlucht uit het speelgoedlandschap’, Vrij Nederland
Kossmann, Alfred, ‘ Verlossing, hier en nu!’, Provinciale zeeuwse courant
Luis, Janet, ‘Dorstig naar liefde’, NRC-handelsblad
Internetcollege, de bron voor studenten, www.internetcollege.nl/uittreksels/bruno’s_optimisme

B. Samenvatting

Het boek gaat over Bruno, een jongen die opgroeit in een dorpje in de Alpen. (In het hotel van zijn ouders.) Je leeft eerst mee met zijn jeugd (hoe hij seksueel misbruikt wordt door zijn broer in de ruïne.) Dan ontdekt hij dat hij homo is (zijn moeder accepteert dit meteen) en wordt verliefd hij op een bezoeker van het hotel (Max.) Daar blijft hij mee schrijven (nou ja, Max schrijft, Bruno antwoord nooit terug.) Uiteindelijk gaat hij ook samenwonen bij Max. Maar ze krijgen ruzies en slaan elkaar (Dat windt Bruno op.) Dus moet Bruno vertrekken. Dan ontmoet Bruno een oude man in het park ( die zwemt in de vijver) die ook Bruno heet. Bruno ontwikkelt speciale gevoelens voor de oude Bruno en gaat er meer mee om. Als de oude Bruno na een aantal weken overlijdt, blijkt dat het zijn opa was. (Thomas was dus de zoon van Bruno, maar moest weg omdat hij altijd ruzie had met zijn broer. Ze sloegen elkaar bijna dood, letterlijk.)

C. Analyse

De titel van het boek is Bruno’s optimisme. De verklaring van de titel luid als volgt:
De hoofdpersoon heet Bruno. Het gaat over hem en hoe hij denkt (vooral zijn fantasie). Dat is voornamelijk optimistisch (Hij denkt namelijk dat alles vanzelf wel goed komt.) Bijvoorbeeld als het uit is met Max denkt hij dat het vanzelf wel overwaait en goed komt. Hij gaat er dus vanuit dat alles wel weer goed komt, al gaat er wel eens wat fout.
Het genre van het boek is proza, want het wordt objectief verteld (door de hoofdpersoon zelf.) Het is een Roman, omdat het een lang verhaal is met meerdere ingewikkelde conflicten (zoals dat de oude Bruno dood gaat en hij ontdekt dat het zijn opa was, of dat hij ruzie had met Max en het uitging.)

De hoofdpersoon is Bruno, bijpersonen zijn Thomas (zijn vader), Hannah (zijn moeder), Max en de oude Bruno, Boris en Hilde (kennis), Peter, Lillie
Karakter is alleen Bruno, omdat hij de enige is die meer diepgang krijgt in het verhaal. In het begin ken je hem ook niet zo goed, op het eind wel. Je leert hem kennen.
De rest zijn types omdat ze de hele tijd een zelfde karaktertrek blijven houden. Thomas bijvoorbeeld is de hele tijd opgesloten, stil en chagrijnig, Hannah is beschermend en begrijpend.
4. In welke tijd het zich afspeelt staat er niet in vermeld (met jaar of zo) maar ik denk wel dat het in de 20ste eeuw afspeelt. Vooral omdat in het boek alledaagse dingen worden beschreven. Er zijn bijvoorbeeld auto’s en treinen (dus niet voor 19e eeuw.) En ook omdat het over homo’s gaat en ze worden gerespecteerd door iedereen (Max zijn collega’s, de vrienden, de buren etc.) Dat duid toch op deze tijd.
Er verloopt ongeveer 20 jaar van begin tot eind. Het begint namelijk als Bruno ongeveer 5 jaar oud is en het eindigt als hij als volwassen man in de stad woont en meerdere serieuze relaties achter de rug heeft (dan is hij ongeveer 25 jaar.)

Het verhaal is niet-chronologisch verteld. Het begint bij Bruno als kind, dan een brief van Max aan Bruno in het ‘nu’. Dan lees je van Bruno ‘nu’, dan weer van zijn jeugd etc. De grens tussen zijn jeugd en ‘nu’ wordt steeds kleiner tot het alleen nog ‘nu’ is.
Er zijn veel flashbacks (de “jeugdstukjes.”) Er zijn geen specifieke momenten waarop dit gebeurt. Het verteld over vroeger, gewoon een deel van het verhaal maar dan in een verkeerde volgorde. Ik denk dat de schrijver het hiermee spannend wil maken. Je krijgt zijn jeugd namelijk pas later te lezen. Een voorbeeld: je leest de brief van Max, maar weet nog niet wie dat precies is en hoe ze elkaar ontmoet hebben.
5.Je beleeft het verhaal door Bruno zijn ogen, behalve de brieven van Max en Hannah, die door hen verteld worden. Er is een ik-vertelsituatie gebruikt. (De ik is Bruno.)
6. Het verhaal speelt zich het eerste deel grotendeels af in het hotel van Bruno’s ouders en omgeving in Friedenbach. Het tweede deel speelt zich af in het huis van Max en in de stad waar hij woont (het restaurant waar Bruno werkt, het park, het huis van de oude Bruno.)
7. Het verhaal is opgebouwd uit hoofdstukken met titels. Bijvoorbeeld: ‘de zesde brief van Max’, ‘Gina en Zino’, ‘De man op de drempel’, en ‘Mijn familie’.
Er is geen proloog en of epiloog, maar wel een soort afsluitend hoofdstuk genaamd “Bruno’s optimisme’.
Het boek eindigt met de dood van de oude Bruno en een zeer uitbundige beschrijving (van alle details) van de begrafenis. Het is een gesloten einde, je hebt namelijk geen vragen meer die in het begin van het boek of in de loop van het verhaal hebt opgedaan. Deze zijn allemaal al beantwoord. Het is dus een afgesloten verhaal (gesloten einde.)
8. Het centrale thema van het verhaal is volgens mij homoliefde. Het hele verhaal gaat over de liefde van Bruno. Het begint al in de ruïne met zijn broer (peter) waar hij hem pijpt. Daarna heeft hij verschillende relaties met mannelijke hotelbezoekers en op het eind met Max, waar hij mee gaat samenwonen.
Een ander thema is ook het zoeken naar liefde, vooral omdat hij die nooit van zijn vader heeft gekregen.

9. Alinea die ik gekozen heb staat op bladzijde 120-121:

“Als je iets heel graag wilde mot je het visualiseren, dat had ik vaak genoeg gedaan. Ik visualiseerde me kapot. Op een middag werd er geschreeuwd. Hannah riep hysterisch door het hotel dat Thomas niet wakker werd.
Ik rende naar hun slaapkamer. Ik zag Hannah aan Thomas trekken en schudden. ‘Doe wat,’ zei ze tegen mij. ‘Sta daar niet als een zoutpilaar.’
Ik deed niets. Ik hoopte vurig dat het afgelopen zou zijn. ‘Laat hem maar,’ zei ik tegen Hannah. ‘Hij is dood.’
‘Hoe kom je daarbij?’ schreeuwde ze. ‘Hij is warm, zijn hart klopt.’
Peter belde beneden de huisarts.
‘Echt, mamma, hij is dood.’
‘Doe wat, doe wat!’ schreeuwde ze.
Ik pakte haar vast en samen keken we naar het levenloze lichaam. ‘Het is te laat,’ fluisterde ik.
Toen kwam er een man binnen die ik nooit eerder had gezien. Werktuigelijk legde ij zijn duim op mijn vaders pols. We waren muisstil. Met zijn ene hand liet hij het hoofd van Thomas achterover hangen, met zijn andere hand kneep hij de neus dicht. Hij legde zijn mond op de mond en ademde uit en nog een keer. De borstkas van Thomas kwam nu een stukje omhoog. Daarna liet hij de neus los en liet hem uitademen. Dit ging minutenlang zo door. De vreemdeling vroeg om emmers en handdoeken. Hannah kwam onmiddellijk in beweging. Ik stond totaal geobsedeerd te kijken naar die monden op elkaar. Ik schreeuwde in stilte: nee! nee! nee! Laat hem doodgaan. Laat doodgaan. Toen begon Thomas te hikken en te slikken. De man pakte mijn vader vast en liet hem overgeven. Ik kon mijn ogen niet meer van hem afhouden. Toen Thomas weer rustig begon te ademen draaide hij zich om en vroeg kalm of Peter en ik weg wilden gaan.
‘Wie is die man?’ vroeg ik op de gang aan Peter.
‘Hij is hier gisteravond aangekomen,’ zei hij rustig.
Terwijl ik Thomas aan de andere kant van de deur hoorde hikken en huilen, vervloekte ik de vreemdeling die mij had weggestuurd uit de grond van mijn hart.”

Ik heb deze alinea gekozen, niet alleen om het taalgebruik van het boek weer te geven, maar ook gelijk de verhouding tussen Thomas en Bruno te laten zien. (Niet echt vol liefde.) Ook zie je hier de eerste ontmoeting tussen Max (de vreemdeling) en Bruno.

D. Informatie over de schrijver

Ik kon niet veel vinden op internet over Oscar van den Boogaard, alleen dat hij in 1964 in Deventer geboren is en dat hij als advocaat heeft gewerkt. Ik had ook in de Mediatheek gekeken, ook hier bleek de schrijver Oscar van den Boogaard niet bekend te zijn. Toen ben ik wanhopig naar de bibliotheek in de stad gegaan. Ook hier hadden ze geen informatie over Oscar van den Boogaard. Ook de recensies die ik had geraadpleegt antwoordde oppervlakkig en hanteerde zijn karakter op de manier waarop hij zijn boeken schreef. Ik heb dus ook geen verband kunnen maken met zijn geschreven werken en zijn leven. Ik kan wel raden dat Oscar van den Boogaard iemand is met een homoseksueel karakter. Eerder verschenen boeken zijn: Dentz (1990), Fremdkorper (1991)

E. Mening

Het onderwerp van het boek is wel boeiend. Het is een keer wat anders. Het gaat tenslotte over de homo-erotiek. Het was wel even vreemd voor me in het begin. De schrijver schaamt zich nergens voor en is ‘strait to the point’. Vooral als Bruno’s fantasieen weer hoog oplopen en hij gaat fantaseren over Max. Zijn strakke kontje, zijn ruwe lippen.
De belangrijkste personen (Bruno, Max) zijn niet echt werkelijk. De manier waarop ze hun liefde tonen door elkaar de kop in te slaan, is niet echt werkelijk. Ook de manier waarop ze beide met elkaar omgaan. Bruno reageert de ene keer heel kortaf tegen Max, en de andere keer is hij zo geil als boter. Dat vind ik niet echt werkelijk, dat humeurtje kan niet zo snel omslaan.
De beslissingen van de personen (niet de hoofdpersonen) niet echt begrijpelijk. Op een gegeven moment ontmoet Bruno meerdere malen mensen uit het Hotel, die hij misbruikt in de Ruine (net zoals Peter dat bij Bruno deed). Het gaat mij niet zozeer om de beslissing van Bruno (het misbruiken van iemand), maar vooral de beslissing van die jongens die misbruikt worden. Ze laten het ook allemaal maar gebeuren. Ineens is iedereen die Bruno in het hotel tegenkomt (de hotelgasten) homoseksueel. Dat is niet echt begrijpelijk. Wat begrijpelijker zou zijn is dat Bruno is een keer een blauwtje zou lopen bij iemand die hetero is.
De gebeurtenissen vond ik levensecht, vooral de gebeurtenis dat Peter van Bruno misbruik maakt. Peter ziet zijn kans, Bruno is homoseksueel, en hij kan wel een pijpbeurt gebruiken. Vind ik levensecht. Wel erg hard. Ik werd ook een beetje misselijk toen ik die gebeurtenis las. Ook vond ik de gebeurtenis dat Thomas zelfmoord wilde plegen levensecht, hij was altijd al een duister persoon geweest die nieuwsgieriger was naar het hiernamaals dan het leven op aarde nu. Dat Bruno hier positief over reageerde, alsof het hem niks uitmaakte, vond ik ook levensecht. Thomas had altijd al ontzag gehad voor Bruno. Bruno haatte Thomas.
De taal vond ik te doen, geen moeilijke woorden, geen moeilijke zinsconstructies. Al waren er wel veel lange beschrijvingen die in het begin een beetje lastig te lezen waren, maar na een tijdje raak je eraan gewend en lees je er met sneltreinvaard doorheen.
Het vertelperspectief (de ik vertelsituatie) was goed te volgen. Je weet wie er verteld (Bruno) en kan je goed verplaatsen in zijn personage/karakter. Geen afwisselling, geen tweede ik-persoon. De opbouw van het boek is verwarrend. Heel vaak lees je een hoofdstuk 2 keer, omdat je denkt dat Bruno op 2 plekken tegelijk is. Bijvoorbeeld de gebeurtenis dat Bruno van zijn huis in de Alpen naar Max zijn huis gaat. Tussendoor fantaseert hij over hoe het bij hem thuis zou zijn. Ik heb dat 2 keer moeten doorlezen om dat in de gaten te krijgen.
Het boek zet je wel aan het denken. Vooral op de manier waarop ‘homoseksuele mensen’ met hun fantasieen omgaan. Dat wil niet zeggen dat elke homoseksuele handelt zoals Bruno dat doet, maar wel laat zien wat er allemaal omgaat in hun hoofd als je het hebt over de homo-erotiek. Het strakke kontje, zijn ruwe lippen, brede mond, ogen zo blauw.
Het boek beantwoorde Jammer genoeg aan mijn verwachting. Ik dacht voordat ik dit boek ging lezen (nadat meneer Mooij mij dit boek aangeraden had) dat het echt ging over seksuele gebeurtenissen tussen homoseksuele mensen. Ik had gelijk gekregen. Waarom jammer genoeg? Ik hield namelijk niet zo van dit soort boeken, omdat ik het eng vind om het eens van de andere kant te bekijken. Een man die op een man valt, dat is toch eng, alleen de gedachte al. Maar naderhand ik het boek uitgelezen had was ik blij dat ik het gelezen had. Ik had wat geleerd van de homo-erotiek. Wat gaat er in het hoofd van zo’n homoseksuele om? Op die vraag heb ik antwoord kunnen geven na dit boek.