Ben jij 16 jaar of ouder? Doe dan mee aan dit leuke testje voor het CBR. In een paar minuten moet je steeds kiezen tussen 2 personen.

Meedoen

Berichten van het blauwe huis door Hella S. Haasse

Beoordeling 7.3
Foto van een scholier
Boekcover Berichten van het blauwe huis
Shadow
  • Boekverslag door een scholier
  • 6e klas vwo | 2653 woorden
  • 26 mei 2014
  • 18 keer beoordeeld
Cijfer 7.3
18 keer beoordeeld

Boekcover Berichten van het blauwe huis
Shadow
Berichten van het blauwe huis door Hella S. Haasse
Shadow
ADVERTENTIE
Overweeg jij om Politicologie te gaan studeren? Meld je nu aan vóór 1 mei!

Misschien is de studie Politicologie wel wat voor jou! Tijdens deze bachelor ga je aan de slag met grote en kleine vraagstukken en bestudeer je politieke machtsverhoudingen. Wil jij erachter komen of deze studie bij je past? Stel al je vragen aan student Wouter. 

Meer informatie

C. Samenvatting van de inhoud

D. Analyse van het boek

Motivatie van je boekkeuze

Ik heb dit boek niet zelf gekozen, maar mijn docent heeft het mij aangeraden.

Eerste persoonlijke reactie

Mijn eerste reactie toen ik het boek uit had was een beetje voorzichtig. Ik vond het een mooi boek en ik had het vrij gemakkelijk gelezen. Ik had echter meteen het gevoel dat ik de echte boodschap van het boek nog niet helemaal begreep. Er staan veel poëtische uitspraken in, maar daar kon ik niet zoveel mee. Ik vond ze mooi, maar wat ze met de verhaallijn te maken hadden? Daar kon ik nog niet echt iets mee.

Verdiepingsopdrachten

Open plekken
Het verhaal geeft meteen aan het begin van het boek - door middel van de cursieve introductie - al wat raadsels. Het collectief van waarnemers, zoals zij zichzelf noemen, melden al meteen dat Wanda Meening weg is. Niemand weet echter waarom, en als lezer weet je natuurlijk nauwelijks wie deze vrouw is. Ook wordt verteld over het Blauwe Huis, dat voor de buurtbewoners erg belangrijk is. De dochters Lunius komen er weer tijdelijk wonen, en het collectief van waarnemers is erg benieuwd of dat de mysteries rond het huis wat zal ophelderen. Hierdoor wordt je alles lezer ook al een beetje geprikkeld om te willen weten wat er dan zo majestueus en bijzonder aan dit huis is.

Personages
De hoofdpersonages zijn Nina Sanglar en Felicia van Wicke. Zij hebben als kind in het Blauwe Huis gewoond met hun ouders, maar na het overlijden van Laurens Lunius zijn zij met hun moeder vertrokken naar Argentinië. In de jaren daarna trouwen beide dochters en leven ze allebei – hoewel compleet verschillend - hun eigen leven.

Nina werd lid van een Argentijnse dans- en muziekgroep, waarmee ze door Zuid-Amerika reist. Haar man Ramón overlijdt. In dat jaar komt Videla aan de macht in Argentinië en komt Nina in de gevangenis voor haar betrokkenheid bij verzet tegen het regime en voor het publiceren van haar artikelen. Na haar gevangenschap belandt ze in Parijs waarna ze zich met ‘zweverige’ zaken als kaartenleggen en dergelijke zaken in leven weet te houden.

Felicia trouwde met een Nederlandse diplomaat, genaamd Roelof van Wicke. Als nette diplomatenvrouw wonen ze gedurende jaren in verschillende landen. Na zijn dood trekt zij zich terug in haar chalet in Zwitserland. Met haar kinderen is het contact niet erg goed. Over haar huwelijk en kinderen wil ze niet toegeven dat het niet zo rooskleurig en geweldig is geweest als dat ze laat voorkomen. Al deze jaren blijft het huis in het bezit van de familie Lunius. De dochters gaan samen tijdelijk wonen in het huis in mei 1984, om zaken omtrent het huis te regelen. Hier komt duidelijk naar voren dat de vrouwen erg verschillend zijn: Nina is erg uitbundig en excentriek, waar Felicia erg deftig en chique is.

Wanda Meening woont in het koetshuis, dat vroeger ook bij het Blauwe Huis hoorde. Wanda voelt zich opgesloten in haar huwelijk, ze wil losbreken uit haar huisvrouwenbestaan. Ze heeft allerlei wensen en dromen, maar het uitvoeren ervan komt nooit zo heel erg ver. Door het collectief wordt ze vaak als kinderlijk bestempeld. In het verhaal heeft ze dingen weg van zowel Felicia als Nina. Net als Felicia ooit, zit Wanda vast in haar huwelijk. Nina en Wanda hebben dezelfde rusteloosheid, de drang om los te breken.

Nora Munt had vroeger de bijnaam ‘Muisje’. Door Diederik is ze tijdens de middelbare school uit haar sociale isolement gehaald. Later trouwde ze met Otto. Hun huwelijk is volstrekt vriendschappelijk, en uiteindelijk wil ze scheiden omdat ze meer uit haar leven wil halen dan huisvrouw zijn en in haar tuin werken.

Tijd
De verteltijd is 136 bladzijdes. De vertelde tijd is binnen het verhaal zelf enkele maanden, maar met flashbacks meegerekend is het ongeveer 60 jaar. In het boek is voornamelijk sprake van Raffung. Er zijn veel tijdsprongen, variërend in omvang.
De verhouding tussen fabel en sujet is in dit boek een beetje gecompliceerd. Aan de ene kant heb je steeds het collectief van waarnemers dat vanuit de toekomst vertelt wat er al is gebeurd. Aan de andere kant heb je het verhaal van Nina en Felicia, die wordt verteld vanuit de tegenwoordige tijd. In Hierdoor lopen fabel en sujet in het geheel niet gelijk. Als je alleen kijkt naar de passages van Nina en Felicia – die bovendien het grootste deel van het boek uitmaken – kun je zeggen dat fabel en suje wél gelijk lopen. Binnen hun verhaal wordt vaak wel gebruik gemaakt van flashbacks of vertellingen van hun geschiedenis, maar dit is binnen het oorspronkelijke verhaal.

Ruimte
Het blauwe huis is een belangenruimte. Het huis maakt net als de zusters Lunius een ontwikkeling door. Het Blauwe Huis is een mysterie voor de buurtbewoners. Ze vinden het allemaal prachtig, maar ze zijn eigenlijk benieuwd naar meer details: wat is er met dit huis dat het zo uniek en magisch lijkt te zijn? Hetzelfde geldt voor Nina en Felicia. De buurtbewoners hebben de zussen als kinderen gezien. Ze waren als prinsesjes rondom en in het huis. Niemand kon echter dichterbij komen dan de grenzen van het park eromheen, waardoor er altijd slechts verhalen rondgingen over hoe het er binnen aan toe ging, en hoe het zat met de ouders van de zusjes.
Naarmate de jaren verstrijken, is het huis onbezet en wordt het ouder, net als de zusjes. Als zij als oudere vrouwen tijdelijk terugkomen, krijgen de buurtbewoners en de lezer van het boek meer te weten over de zussen, waardoor de vele geheimen op te lijken lossen. Het blijkt allemaal niet zo sprookjesachtig en prachtig te zijn geweest, en ook het heden is niet zoals de buurtbewoners hadden verwacht. Maar de grootste oorzaak blijkt in deze passage:

Wij waren in de ban van dat blauw, dat zich zo opvallend onderscheidde van ons groen, ons kleine rijk van evergreens. Wij begrepen niet, dat ons ontzag zijn oorsprong vond juist in die afweer, die geslotenheid.

Het boekverslag gaat verder na deze boodschap.

Verder lezen
Gids Eindexamens

Alles wat je moet weten over de eindexamens

Het mysterie is vervaagd, en daarmee is het Blauwe Huis zijn magie ook kwijtgeraakt. Het huis wordt tenslotte gesloopt. Met de zussen gaat het ondertussen niet heel veel beter.

Vertelperspectief
 De cursief geschreven stukken van het collectief van waarnemers is geschreven in de auctoriale/alwetende vertelsituatie. De niet cursieve delen zijn geschreven in een meervoudig personaal perspectief.

Taalgebruik
Het taalgebruik in dit boek vond ik erg mooi, en ook niet moeilijk. Het is wel een beetje ouderwets geschreven, maar er komen niet vaak ontzettend moeilijke woorden of zinsconstructies voor. De moeilijkere stukken van het boek zaten niet zozeer in de moeilijkheid van de woorden zelf, maar meer in de betekenis ervan. Bijvoorbeeld:

Als een archaïsch koor verwoorden wij simpele waarheden, ja, gemeenplaatsen, vertegenwoordigen wij de doorsnee mens, die behoudend van aard is, en wars van het onmatige. Waarom zouden wij twijfelen aan onszelf, waarom ons afvragen of wij toekomst hebben?

Opbouw
Zoals al uitgelegd in voorgaande onderdelen, bestaat het verhaal uit twee onderdelen. Aan de ene kant het collectief van waarnemers, aan de andere kant de tegenwoordige tijd tijdens het verblijf van Nina en Felicia in het Blauwe Huis.
Het verhaal begint abo vo. Er wordt eerst uitgelegd wat er is voorafgegaan aan wat er verteld gaat worden in het boek, vervolgens begint het verhaal met het aankomen van Nina en Felicia in het Blauwe Huis.
Het verhaal heeft wel een redelijk gesloten einde. Je weet nu wat er gebeurd is met Wanda, het Blauwe Huis, en wat de geschiedenis van Nina en Felicia is. Je weet echter niet hoe het verder met de personages gaat. Hoe zal het verder gaan met Nora, Diederik, Otto, Wanda, Nina en Felicia? Daar kom je niet achter.

Onderwerp

Het onderwerp van het verhaal is de terugkeer van de zuster Lunius in het Blauwe Huis, waarbij de levens van de buurtbewoners ook worden beïnvloedt. Het verhaal gaat over de geschiedenis van het huis en alles daaromheen. Hierbij staat het tijdelijke verblijf van de zusters Lunius centraal. Daaromheen gebeuren nog allerlei andere dingen met de buurtbewoners, zoals Wanda, Diederik, Nora en Otto.

Motieven

De motieven die in dit boek belangrijk zijn, zijn liefde, verleden, geluk en vrijheid.

Liefde komt veel voor in dit boek. Bij Felicia en Nina zie je hoe liefde ondanks een familieband toch niet vanzelfsprekend is, en dat het moeizaam kan verlopen. Liefde komt ook aan bod in de verhalen van de zussen over hun echtgenoten, en hoe hun huwelijk vroeger was. Ook bij de buren, Nora en Otto en Wanda en Diederik, komt het motief liefde terug.

Het verleden staat ook centraal. Hierbij is het voor de personages moeilijk om met dit verleden om te gaan. Nina worstelt met het accepteren en verwerken van haar moeilijke periodes, en Felicia probeert haar geschiedenis te accepteren. Tegelijkertijd ziet ze ook in dat haar huwelijk en gezinsleven niet zo zijn geweest als dat ze zelf had gewenst. Hierbij komt ook het motief geluk terug. Felicia begint naar aanleiding van Nina’s kritiek te twijfelen of haar huwelijk wel zo goed was als dat ze dacht. Is ze echt wel gelukkig geweest of aanvaardde ze gewoon dat het nou eenmaal zo was? Ook voor Wanda en Nora is het moeilijk om uit te vinden wat hen gelukkig maakt. Nora is altijd erg verknocht geweest aan haar leven als huisvrouw, en aan het werken in haar tuin. Maar ook zij bedenkt zich op een gegeven moment of ze wel alles uit het leven gehaald heeft wat erin zit.

Het motief vrijheid komt terug in de verhalen van Nina over de dictaturen in Zuid-Amerika. Zij kwam in opstand tegen de dictator Videla, door zich aan te sluiten bij De Dwaze Moeders. Ook schreef zij enkele kritische artikelen over de gang van zaken in Argentinië. Haar stiefzoon Pepe heeft zich in zijn leven hevig verzet tegen Videla, maar hij ging een stuk verder. Nina vindt dat hij te ver is gegaan in het strijden naar vrijheid, door ernstige misdaden te begaan.

Thematiek

De titel van het boek is Berichten van het Blauwe Huis. Deze titel is te verklaren met het feit dat het boek voornamelijk gaat over het Blauwe Huis en wat zich daar in verleden en heden heeft afgespeeld. Met het begrip berichten worden de cursieve delen van het collectief van waarnemers bedoeld. In de laatste zin van het boek staat dan ook: Wie het aangaat, make gebruik van onze berichten.

Voorin het boek staat een motto:

Strictly speaking there are no sins of omission in fiction. A novelist can leave out whatever he wishes.
R.Z. Sheppard

De thematiek van het boek vindt ik erg lastig om uit te begrijpen en uit te leggen. Er staan wel op verschillende plaatsen in het boek uitspraken die wat poëtisch over komen, en waar wel een diepere betekenis in schuilt. Als Nina in de trein een krantenartikel leest, wordt ze geïnspireerd door de volgende uitspraak:

‘Er is ooit een toestand van volmaakt geluk geweest, die men in de loop van tijd onophoudelijk verliest, vergeet.’

De schrijver uit ook kritiek op het dorpse gedrag van de buurtbewoners. De eerste zin van het boek:

De noodlottige wending heeft zich voltrokken met de komst – de tijdelijke terugkeer, om precies te zijn -  van de zusters Lunius.

Het collectief van waarnemers laat, naarmate het steeds duidelijker wordt dat de zussen geen contact met de buurtbewoners wensen, steeds meer merken dat zij de zussen nu als indringers vanuit de buitenwereld beschouwen. Hun komst heeft een schadelijke invloed op Wanda en Nora. In het eerste hoofdstuk staat dan ook al iets wat lang niet meer zo welkom en vriendelijk als het begin overkomt:

Misschien hadden zij er beter aan gedaan nooit terug te komen.

Misschien hadden zij er beter aan gedaan nooit terug te komen.

Dit duidt erop dat er uiteindelijk iets gaat gebeuren wat maakt dat de buurtbewoners liever hadden gehad dat de zussen niet waren teruggekomen. Op een gegeven moment, halverwege het boek, bouwt het collectief van waarnemers de spanning op door te zeggen dat man vreest ‘dat zij slachtoffer geworden is van een of andere roekeloze ingeving’. Doordat de cursieve delen worden verteld in de alwetende verteller weet je hoe de buurtbewoners maanden later over de zussen denken.

In Lexicon van Literaire Werken staat nog een ander thema, dat ‘verband houdt met het perspectief’. Kralt en Peene – auteurs van beoordelingen van literatuur – noemen het eerste thema ‘de onthulling van de waarheid achter de waarneembare feiten’. Het collectief kan maar in een bepaalde mate de waarheid waarnemen. Wat daarachter zit, kunnen zij niet zien. Het collectief zegt dan ook zelf, op de laatste bladzijde:

Wij zien wel in, dat wij dimensies te kort komen om de ware betekenis te vatten van de verschijnselen die waarnemen. Maar bij alle gebeurtenissen vormen wij een solide achtergrond, omdat wij, beperkt als wij zijn, de rijen sluiten zodra wij geconfronteerd worden met wat niet op ons lijkt. Daarin zijn wij primitief, ondanks al onze eigentijdse verworvenheden.

Intertekstualiteit en poëtica

Het boek bevat geen verwijzingen naar andere literaire werken. Er zijn echter wel opvattingen van de auteur te vinden over literatuur. De opvatting van de auteur over literaire schrijvers komt terug in verschillende delen van het boek. Allereerst het motto, dat zegt dat literaire schrijvers kunnen doen en laten wat ze willen, en zich bij het schrijven niet hoeven te houden aan regels. Aan het einde van het eerste hoofdstuk komt dit terug in een uitspraak van het collectief:

Maar: waar eindigen de waarheid, de waarschijnlijkheid, waar begint de verbeelding? Alleen romanschrijvers hebben de pretentie alomtegenwoordig te zijn.

Dit is weer in samenhang met het laatste hoofdstuk, waarin het collectief toegeeft de waarheid achter de waarnemingen niet te kunnen kennen bij tekort aan dimensies. De laatste zinnen van het boek zijn kritisch en negatief tegenover romanschrijvers:

Wij weten niet alles, maar wat wij weten verzwijgen wij niet! Wij houden niet van fantaseren, wij schrijven geen romans.

Zoals in Lexicon van Literaire Werken wordt verwezen naar een uitspraak van Luis: ‘De leden van het collectief ‘misgunnen de schrijver zijn verbeelding, die hem over manshoge heggen en door muren en in hoofden kan laten kijken. En ze ergeren zich eraan, dat hij die informatie waarover hij op die manier beschikt, nog kan achterhouden ook.”

Eindoordeel

Ik vond het boek erg onderhoudend. De verhaallijn vond ik interessant, en ook de personages trokken mijn aandacht. Het boek was vrij makkelijk om doorheen te komen. Desondanks voelde die gemakkelijkheid een beetje verraderlijk, omdat ik na het lezen de boodschap niet helemaal had begrepen. Door me erin te verdiepen door middel van internet en Lexicon van Literaire Werken, heb ik het toch nog enigszins kunnen formuleren. Ik had er echter meer moeite mee bij dit boek dan bij andere boeken die ik gelezen heb. Naast het verhaal aan de oppervlakte, vond ik de flashbacks ook erg mooi en interessant. De historische gebeurtenissen in Zuid-Amerika vond ik interessant om meer over te weten te komen. Ook de sfeer in de flashbacks was bijzonder, namelijk op sommige momenten romantisch en idyllisch, maar op andere momenten ook dramatisch en zwaarmoedig.

De manier van schrijven vond ik amuserend en bijzonder. Het eerste hoofdstuk wekte meteen interesse, namelijk door de introductie van het collectief van waarnemers. De afwisseling hiervan met een ‘gewone’ verteller vond ik erg leuk, want hierdoor kreeg je zowel uit de toekomst als uit het heden informatie over de gebeurtenissen. Het taalgebruik vond ik ook mooi, niet erg bijzonder of uitbundig, maar wel mooi. Afhankelijk van wie er aan het woord was, kwamen soms mooie dure woorden langs, en op andere momenten simpelere en vloeiendere zinsconstructies.

Al met al heb ik dit boek met plezier gelezen, hoewel ik nog flink wat secundaire literatuur nodig had om ook de thematiek te begrijpen.

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.

Andere verslagen van "Berichten van het blauwe huis door Hella S. Haasse"