Bericht aan de rattenkoning door Harry Mulisch

1 Zakelijke gegevens Titel: Bericht aan de rattenkoning
Auteur: Harry Mulisch
Uitgeverij: De Bezige Bij
Amsterdam 2 Waarom ik dit boek gekozen heb. Ik heb voor dit boek gekozen, omdat ik dit boek al thuis had liggen en m’n vader verteld had dat dit een interessant boek is en omdat het mij ook wel een leuk boek leek. 3 Korte samenvatting Bericht aan de rattenkoning beschrijft de gebeurtenissen in Amsterdam tussen 1965 en 1966. Eerst verteld Mulisch hoe de situatie in de wereld is, dan gaat hij over naar Amsterdam. In Amsterdam was er een beweging die zich Provo noemde. Deze beweging hield zich bezig met happeningen. Deze dienden vooral om de politie voor de gek te houden, en stelde in het begin weinig voor. De gebeurtenissen speelden zich vooral af rond het Lieverdje op het Spui. Daar hield de politie dan ook vaak de wacht. Toen op één april Hans Tuynman, een belangrijke man in de provo-organisatie, werd gearresteerd kwamen de echte happeningen pas op gang. Er kwamen avonden achter elkaar hele stoeten naar het huis van bewaring om Tuynman vrij te krijgen. De politie was in de ogen van de provo’s onrechtvaardig klootjesvolk. Nadat het Telegraafgebouw in de brand was gestoken waren er ook meerdere gevechten met de politie op de Dam. De gemeenschap wordt pas leefbaar als de orde niet meer verstoord wordt en het gezag niet meer ondermijnd wordt, waarschijnlijk rond het jaar 2000. 4 Flaptekst. Dit boek behandelt de gebeurtenissen in Amsterdam (en in zekere zin ook van de wereld in het algemeen) die volgden na de tweede wereldoorlog, maar het draait vooral om de gedachtegang, de keuzes van bepaalde groepen mensen en hoe die de maatschappij hebben veranderd.
5 Verhaalanalyse 5.1 De belangrijkste personen: Burgemeester Van Hall. Hij is de burgemeester van Amsterdam, die alles zo perfect mogelijk wil laten verlopen en die vindt dat niemand iets mag doen zonder zijn toestemming. “Toen Van Hall destijds de sit-down demonstratie tegen de atoombewapening in elkaar liet slaan, was dat niet omdat hij op oorlog uit is, want zoals ik hem ken is hij een vredelievend man. Hij deed het omdat hij een regent is. Nu weet ik niet of er voor die demonstratie toestemming is gevraagd, - maar dat hoef ik ook niet te weten, want voor ieder denkbaar geval is zijn paternalisme bewijsbaar. Om te beginnen …… moeten worden goedgekeurd; dit gecombineerd met de regel, dat de burgemeester als hoofd van de politie vervolgens tegenover de gemeenteraad geen verantwoordingsplicht heeft voor haar optreden, is een paternalistisch figuur eerste rang. …… Als er toestemming voor die demonstatie is gevraagd, dan heeft hij haar verboden. …… Voor het geval hij de demonstratie verboden had, liet hij haar in elkaar slaan omdat zij toch gehouden werd; en in het geval er geen toestemming voor was gevraagd, liet hij haar in elkaar slaan, omdat zij gehouden werd…” De Politie. De politie zorgt er in Amsterdam voor dat de Orde en het Gezag niet worden verstoord, terwijl hun optreden vaak juist verstoring van deze dingen tot gevolg heeft. De politie is hardhandig en grof en het maakt hun niet uit of iemand schuldig is of niet, zolang ze maar een slachtoffer hebben. *“ Deze semi fascistische regel komt niet zozeer voort uit personeelsgebrek, maar is ontworpen om te voorkomen dat er ooit een blaam op het gezag zou kunnen vallen” *“…dat iedere paternalistische poging om de ORDE te handhaven een verstoring van de orde is.” *”De politie sloeg en schopte hen bij het monument vandaan op een manier, die de hand van hun meesters op diezelfde plaats verraadde: de onderwereld.” 5.2 De tijd: Het verhaal speelt zich af in 1965 – 1966, een tijd waarin er heel veel dingen in de politiek en maatschappij veranderden. De tijd is wel degelijk belangrijk voor het verhaal, want anders had dit hele verhaal nooit bestaan, want het is in feite gewoon een opsomming van de gebeurtenissen van toen en de schrijver probeert daar een enigszins logische verklaring voor te geven. 5.3 De plaats: Het verhaal speelt zich in de eerste hoofdstukken niet op een plaats in het bijzonder af. Er wordt dan globaal een opsomming (en uitleg) gegeven van wat er rond en na de tweede wereldoorlog gebeurde in politieke en maatschappelijke zin. Later speelt het verhaal zich af in Amsterdam en worden de veranderingen daar vermeld en Mulisch probeert er dan ook een verklaring voor te geven, dus de plaats is belangrijk voor het verhaal omdat het verhaal gaat over de gebeurtenissen op die plaats. 5.4 Het vertelstandpunt: In het verhaal is het niet zo dat er op een manier wordt verteld van “hij deed dit, zij zei dat”. Het is over het algemeen beschreven vanuit een objectief standpunt van iemand buiten het verhaal die alles verteld. Het wordt verteld door H. Mulisch zelf, maar je ziet niet alles door zijn ogen, op sommige hele kleine stukjes na. 5.5 De stijl: De schrijver gebruikt veel ironie, beeldspraak enz. en hij drijft best veel de spot met dingen. * “De eenheid van het internationale vaderland der bezittenden. Zij is door die bezittende Internationale ontketend om te voorkomen, dat de proletariërs aller landen zich eveneens in één vaderland zouden verenigen, wat onontkoombaar tot de vernietiging van het vaderland der bezittenden moest leiden.” * “En als men zich nu realiseert, dat voor de opgekalefaterde ex-arme een ontvangtoestel niet eenvoudig een ding onder dingen is, een georganiseerd samenstel van onderdelen, maar het symbool van zijn sociale triomf, TEEVEE kortom, dan wordt het begrijpelijk, dat er een sacrament wordt gecelebreerd wanneer hijzelf of zijn naam erop verschijnt.” * “Wanneer de politie werd afgeschaft, zouden de straten binnen een week bezaaid zijn met doden, terwijl de halve stad in brand zou staan. … Maar twee dagen later zijn er geen cafés of winkels meer open. Aan diggelen geslagen etalages zijn dichtgetimmerd, en omdat bij alle banken de kluizen zijn leeggehaald door het personeel – de overvallers kwamen te laat - is het geld waardeloos geworden. … Wanneer uit alle huizen, voor zover intact, witte vlaggen waaien, betrekken de pooiers die Amsterdam gepacificeerd hebben de lege politiebureaus, en doen de uniformen aan die daar nog blijken te hangen. Op dat moment zal in de verwoeste stad een politie zijn ontstaan, waarnaast de vroegere het Leger des Heils was.” * “Ik zou graag een opname bezitten van dat gesprek tussen de magiër, de anarchist en de klabak.” * “Jongens werden vierkant in elkaar geslagen, meisjes werden met stokken achterna gezeten – en dat alles ‘omdat het verkeer werd belemmerd’, dat verkeer dat er niet was. 5.6 Thematiek: Het thema van het boek is de veranderingen die er met name in Amsterdam plaatsvonden na de wereldoorlogen.
5.7 Conclusie: Ik zou misschien wel andere boeken van deze schrijver willen lezen, omdat ik het toch best wel interessant vindt om te lezen over geschiedenis van ons eigen land.Dit boek vond ik niet echt leuk, omdat dit meer een soort opsomming van feiten in een verhaalvorm is en daar is echt moeilijk door te komen vergeleken met een ‘gewoon’ leesboek. Dus als ik een ander boek van H. Mulisch zou lezen, dan kies ik niet veer voor zo’n soort boek.