Achter glas door Frederieke Hijink

Primaire gegevens Auteur: Frederieke Hijink Titel: Achter glas Verschenen: april 2004 Aantal bladzijdes: 247 bladzijdes Uitgever: Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam Omslagontwerp: Tessa van der Waals Fotoredactie: Chris van Houts Motto Angst is een armzalig excuus om het werk niet te doen. CLARISSA PINKOLA ESTES, De ontembare vrouw Titelverklaring Sabine wordt opgenomen op een psychiatrische afdeling en belandt letterlijk en figuurlijk “achter glas”. Samenvatting Met haar vader, moeder en zus leidt Sabine een zorgvuldig beschermd leven tussen de kassen in het Westland. Maar niet alleen in de kassen broeit het, ook binnenshuis is het soms knap benauwd. Haar zeven jaar oudere zus Marga ontvlucht het ouderlijk huis met haar vaste verkering, maar Sabine doet haar uiterste best zich aan de regels te houden. Op haar achttiende vertrekt Sabine voorzien van tweedehands stoelen en een nieuwe pannenset naar de grote stad. Ze gaat op kamers en begint aan haar opleiding tot hulpverlener. Tijdens haar opleiding ontmoet ze Guido (haar stagebegeleider). Met hart en ziel bombardeert ze hem tot haar god en samen verhuizen ze naar een nieuwbouwhuis in een groeigemeente. Haar leven lijkt perfect, tot er iets gebeurt wat niet was gepland. Sabine wordt zwanger en op aandringen van Guido ondergaat ze een abortus. De spelregels voor succes zijn voor Sabine plotseling onvindbaar. Sabine raakt in een psychose. Jarenlang heeft zij haar eigen emoties onderdrukt, ten gunste van Guido, die zij als een halfgod aanbidt. Sabine wordt opgenomen op een psychiatrische afdeling en belandt letterlijk en figuurlijk achter een glazen deur. Ze leert stapje voor stapje weer zichzelf te worden.
Personages Sabine denkt bij alles wat ze doet na en probeert te ontdekken en te verklaren hoe alles in elkaar zit. Sabine zegt over zichzelf: “Marga kan en wil niet weten hoe de wereld in elkaar zit. Ze is verloren, opgegeven of gewoon niet slim genoeg, dat zal de tijd moeten leren. Ik heb nog een kans. Dat komt omdat ik goed oplet. Mijn zintuigen zijn zoemende antennes, voortdurend in ontwikkeling om nog preciezer te worden in het opvangen en duiden van signalen. […] De prijs daarvoor betaal ik zelf: ik word doodmoe. Hangerig is het woord, bloed prikken het gevolg en bloedarmoede de diagnose. Als ik mijn arm omhoog strek en tegen het licht houd, zie ik het zelf. Het bloed haalt de toppen van mijn vingers niet eens, die zijn wit en koud. Mijn bloed is niet dat volle donkerrode, bijna stroperige van normale mensen.” (blz. 11) Sabine zoekt overal dingen achter die te maken hebben met ‘ziek zijn’, zo denkt ze voortdurend dat ze van iets onder de leden heeft. Naar aanleiding van viezige korstjes zegt ze tegen Anja, haar vriendin: “’Ik heb gif op,’ zeg ik. ‘Nou heb ik de pest.’” Met betrekking tot eten op de psychiatrische afdeling: “’Het gaat echt niet,’ kreun ik. ‘Iets zit in de weg. Iets duwt het terug.’ Ze moet dat toch horen aan mijn stem, het veel te kleine geluid wegens gebrek aan ruimte.” Op veel plaatsen in het boek komen opmerkingen met betrekking tot ziektes en ziek zijn terug. Sabine is heel direct. (bijvoorbeeld blz. 53-57 en blz. 78) Sabine houdt van haar ouders. Als haar moeder haar zegt hoe belangrijk Sabine’s studie voor haar en haar vader is, beslist Sabine om haar studie af te maken, ondanks dat ze daar ver voor moet reizen in verband met haar verhuizing met Guido. (blz. 63) Guido is de stagebegeleider van Sabine en later haar vriend. Over de eerste keer dat Sabine Guido ziet:
“Hij heeft zwart haar en heupen die mij aan een soort vrouw doen denken. Zijn armen hangen losjes langs zijn lichaam, de binnenkant van zijn ellebogen naar voren, alsof hij zegt dat hij het ook niet kan helpen dat alle aandacht naar hem gaat, dat het stil wordt in de ruimte die hij betreedt.” Een andere student zegt: “’Hij is veel te knap voor een stagecoördinator.’” (blz. 49) Guido heeft “nobele gelaatstrekken” en “stijl en eruditie” (iets wat Sabine’s familie volgens haar niet heeft). (blz. 58) Als Guido een baan krijgt als coördinator van een integratieproject in een groeigemeente, tachtig kilometer verderop, gaat Sabine met hem mee. (blz. 61) Als Sabine zwanger is dringt Guido aan op een abortus. (blz. 109-110) ”Marga kan en wil niet weten hoe de wereld in elkaar zit. Ze is verloren, opgegeven of gewoon niet slim genoeg, dat zal de tijd moeten leren.” (blz. 11) Marga raakt geïrriteerd doordat Sabine altijd wat moet hebben. Als ze spinazie eten in verband met de mogelijke bloedarmoede van Sabine reageert ze met: “Kun jij niet eens een keertje niets hebben”. (blz. 12) Volgens de moeder van Sabine was Marga jaloers op Sabine. (blz. 12) Marga werkt op een gegeven moment in de cadeauwinkel waar ze vazen en speelgoedbeesten inpakt om te sparen voor hun trouwdag. (blz. 47) Vader (Gerard) en moeder. Sabine’s ouders zijn gewone mensen. Ze zijn trots op hun dochters en geven veel om hen. Ze doen ook veel voor hen. Ze hebben gewerkt en gespaard voor Sabine’s studie. (blz. 63) Arie is de vriend van Marga. De relatie tussen hem en Marga is een soort van knipperlichtrelatie. Arie zit op de tuinbouwschool.
Anja is de beste vriendin van Sabine van vroeger en haar enige vriendin nu. Tante Attie is de beste vriendin van Sabine’s moeder en een vriendin van vroeger: “[…] die verhuisd is naar de hoofdstad van onze provincie omdat ze de pech had te trouwen met een man zonder groene vingers zodat hij genoegen moest nemen met een saaie kantoorbaan.” (blz. 13) Structuur Het verhaal is opgebouwd uit een ‘inleiding’ en dertien hoofdstukken, genummerd met Romeinse cijfers. Het verhaal begint met een korte (niet genummerde) inleiding met een beschrijving van iets dat pas aan het eind van het verhaal plaatsvindt. Na deze korte inleiding wordt het verhaal verteld vanuit Sabine's kindertijd tot en met de periode van haar opname, met behulp van flashbacks. Tijd en ruimte Het verhaal speelt zich nu af en wordt verteld met behulp van flashbacks. De kindertijd van Sabine speelt zich af tussen de kassen in het Westland. Als Sabine achttien is verhuist ze naar de grote stad, waar ze op kamers gaat wonen en gaat studeren. Haar kamer is volgens haar vader niet meer dan een kast. (blz. 43) Later verhuist ze samen met Guido naar een nieuwbouwhuis in een groeigemeente. Wanneer Sabine tenslotte in een psychose belandt, wordt ze opgenomen op een psychiatrische afdeling. Ze belandt dan letterlijk en figuurlijk achter een glazen deur. (blz. 162)
Thema en motief Steeds terugkerende onderwerpen in het boek zijn ziektes en ziek zijn (lichamelijk, maar ook psychisch). Ook liefde (en dingen doen vanuit die liefde, ook dingen die je zelf eigenlijk helemaal niet wilt) speelt een grote rol. Andere onderwerpen zijn: psychosen, abortus, hulpverlening (door maar ook voor Sabine) en psychiatrie. Als thema van dit boek zou ik: “ziek zijn” en “hulpverlening” willen noemen. Genre Een psychologische familieroman, waar binnen de beperkte grenzen van een burgerlijk familiedrama de grote levensvragen van liefde, dood, haat, hartstocht en goed en kwaad aan bod komen. Taalgebruik Het boek leest lekker door. Het taalgebruik is niet moeilijk, er komen geen moeilijke woorden of lange zinnen in voor. Zoals op de achterkant van het boek te lezen is is: “Met veel vaart en bitterzoete humor beschrijft Frederieke Hijink in Achter glas de geschiedenis van een jonge vrouw, die leert dat regels en goedbedoelde adviezen niet genoeg zijn om werkelijk op eigen benen te staan.” De hoeveelheid beschrijvingen, dialogen en de weergave van gedachten en gevoelens is precies goed verdeeld. (Er is wel meer aandacht voor de gedachten en gevoelens van Sabine dan voor andere dingen, maar dit is niet storend en hoort bij het verhaal.) Op deze manier krijg je een goed beeld van de situatie. Perspectief Het verhaal wordt afwisselend verteld vanuit Sabine's kindertijd tot en met de periode van haar opname, met behulp van flashbacks.
Eigen mening Het verhaal begint met een kort hoofdstuk met een beschrijving van iets dat pas aan het eind van het verhaal plaatsvindt en waar het hele boek dus eigenlijk om draait. Na dit korte hoofdstuk begint het verhaal echt, hier is de hoofdpersoon, Sabine, een klein meisje. Dat je vanaf het begin een beeld hebt van het eind en vervolgens van het begin naar dat eind toe werkt, maakte voor mij dat het boek prettig las. Het onderwerp van het boek vind ik erg interessant. Het boek draait voornamelijk om Sabine, om wat zij doet en vooral om wat zij denkt. Dit wordt heel goed uitgewerkt. Doordat Sabine het grootste deel van het verhaal jong is, zijn veel situaties herkenbaar. En doordat Sabine duidelijk beschreven wordt, is het makkelijk een goed beeld van haar te vormen. De gedachten van Sabine waren voor mij zo nu en dan ook erg herkenbaar. Soms moest ik lachen om bepaalde gedachten en uitspraken van haar. Qua onderwerp is het best een ‘zwaar’ verhaal, maar door de manier waarop het gebracht wordt en door de manier valt dit wel mee. Het boek leest prettig. Er zit voldoende vaart in het verhaal, hierdoor wordt het niet langdradig en daardoor saai. Ook bleef ik geboeid tot het eind om te kijken hoe Sabine op de psychiatrische afdeling terecht kwam en hoe het met haar afliep.