Samenvatting

Het verhaal begint met een korte beschrijving van het leven van de ik-persoon. Vervolgens belanden zijn vrouw, dienstmeisje, paard en hond in het water. Omdat hij niet weet wie hij wil redden sterven deze alle vier voor hij een beslissing heeft genomen. Hij wordt beschuldigd van moord op deze twee mensen en twee dieren en moet vluchten. Als hij over de grens is wil men hem niet gratis helpen en wordt hij naar het Aapenland verwezen: het land waar de apen wonen. De apen praten en geloven in reïncarnatie. Ze denken dat de ik-persoon de verdwenen “nommer 7854” (de apen hebben nummers in plaats van namen) is, die gereïncarneerd is tot mens. Hij spreekt ook zijn ‘vrouw’, dat is een foeilelijke aap. Vervolgens wordt hij ‘gepromoveerd’ tot “nommer 17” wat een hele eer schijnt te zijn en waardoor hij bij de vergadering van de belangrijkste apen mag zijn. De apen hebben het plan mensen te worden, omdat die verder ontwikkeld zijn. Ze denken dat ze vanzelf mensen worden als ze hun staarten afhakken en besluiten daarom na veel vergaderingen en discussies, waarin de verschillende partijen de onpartijdigen aan hun kant proberen te krijgen. Zo wordt de spraakverwarring tussen staarten (zoals wij ze kennen) en staarten als langwerpige uitsteeksels (penissen) expres veroorzaakt, waardoor de vrouwtjes tegen het afhakken worden. De spraakverwarring wordt echter recht gezet, maar inmiddels is het plan ontstaan om een extra penis aan te naaien en de vrouwtjes worden nu voor het afhakken. Hierdoor ontstaat er in ieder geval al vast een plek is voor het aanzetten van de tweede penis. Zo wordt uiteindelijk tot het afhakken besloten. Dit plan wordt ook bekend onder de mensen, en een groep reageert zeer verontwaardigd. De circusartiesten e.d. die met apen werken zullen hun baan kwijt zijn als alle apen mensen worden. Het afhakken gebeurd gestructureerd, maar toch niet goed, want als de staarten zijn afgehakt grijpen alle apen naar hun achterste, in plaats van de wond van de aap voor hem af te dichten. “Nommer 1,” die al de hele tijd het beste voor de apen wil, redt nog zo veel mogelijk apen, maar de meeste bloeden dood. De circusmensen e.a. hebben inmiddels over het afhakken gehoord maar komen te laat in het Aapenland. Zij kunnen alleen “nommer 1” nog aanmoedigen. Ze zijn heel kwaad op de apen die voor het afhakken waren en iedereen van hen die nog leeft nemen zij mee om in het circus voor ze te werken. De ik-persoon valt vervolgens in een diepe slaap, en als hij wakker wordt is de verwarring nog groter dan aan het begin van dit verhaal, want hij blijkt alles gedroomd te hebben en zijn vrouw, dienstmeisje, hond en paard leven gewoon nog.

Uitleg van de titel

De titel van het boek (“Reize door het Aapenland”) is makkelijk te verklaren: het boek gaat over de reis van de hoofdpersoon naar, en daarna door, het Aapenland. De vreemde spelling wordt verklaard door de ouderdom van het (origineel van het) boek.

De hoofdpersoon

De hoofdpersoon is de ik-figuur en hij is eigenlijk een heel gewoon mens. In de loop van het verhaal gaat hij de apen steeds beter begrijpen, maar hij blijft het vreemd vinden dat ze mensen willen worden, want hij kent de slechte kanten van de mensheid, zoals hun onvermogen om moeilijke beslissingen te nemen.

Het vertelperspectief

Het boek is zoals gezegd in het ik-perspectief geschreven. Dit is te zien aan het continue gebruik van “ik” en je leest ook overal de mening van de ik-persoon over. De mening van anderen lees je alleen als de ik-persoon met hen praat.

Verhaalruimte

Het verhaal speelt zich eerst af in het dorp waar de ik-persoon woont en later verplaatst het zich, door het land naar het buurland en bijna meteen door naar het Aapenland. Het verhaal eindigt weer in het dorp waar de ik-persoon woont. Aangezien de ik-persoon eigenlijk het hele verhaal droomt zou je ook kunnen zeggen dat het zich alleen maar in zijn huis en tuin afspeelt, maar ik reken de locaties waarover hij droomt toch wel tot de verhaalruimte.

Tijd en tijdsverloop

Het verhaal speelt zich vermoedelijk af in de verteltijd (1788). Dit denk ik omdat het ingaan op de gebreken van de mens goed in deze tijd - de verlichting - past.

Thema en motieven

Het thema van het boek is ‘de gebreken van de mens(-heid)’. Gerrit Paape beschrijft de gevolgen als een mens niet kan kiezen en hij noemt veelvuldig gebreken van de mens in zijn gesprekken met de apen die hun staarten willen afhakken. Het enige steeds terugkerende element (motief) dat ik heb gevonden is de vergaderingen van de apen en de mensen.

Auteursinformatie

Gerrit Paape werd in 1752 in Delft geboren en hij stierf in 1803 in Den Haag. Hij is misschien wel de meest tijdloze schrijver van de achttiende eeuw, zijn teksten spreken na meer dan tweehonderd jaar nog steeds mensen aan, ondanks dat hij over de actualiteit en politiek schreef. Hij was fel bestrijder van het oude politieke systeem en voorstander van enorme veranderingen. Hij heeft waarschijnlijk ongeveer 130 romans, dichtbundels en toneelstukken geschreven. Paape schreef vaak anoniem of onder een pseudoniem zoals Dr. Schasz (zoals bij dit boek). Hij schrijft veel over de lessen die hem geleerd zijn tijdens het leven. Omdat Gerrit Paape nooit carrière heeft kunnen maken in de politiek is hij altijd blijven schrijven. (Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren z.d. Gerrit Paape) Gerrit Paape is een schrijver uit de 18de eeuw: de verlichting.

Verwerkingsopdracht: Literaire stroming

Gerrit Paape wordt zoals gezegd tot de verlichting gerekend. De bekendste definitie van deze stroming is die van Emmanuël Kant. Zijn (vertaalde) definitie luidt als volgt: “Verlichting is het uittreden van de mens uit de onmondigheid die hij aan zichzelf te wijten heeft. Onmondigheid is het onvermogen zich van zijn verstand te bedienen zonder de leiding van de ander.”