White oleander door Janet Fitch

1. Zakelijke gegevens

Auteur:
Janet Fitch
Titel:
“White oleander”, Virago, London, 1999, 390 blz.
Genre:
Roman

2. Eerste reactie

Keuze:
Ik heb dit boek op aanraden gelezen. Het boek was ook net verfilmd en ik heb eerst de film gezien om erachter te komen of ik het verhaal wel leuk genoeg vond om te lezen. De film vond ik erg goed, het verhaal was heel mooi dus heb ik ook het boek maar geleend bij de bieb.

Inhoud:
Ik kende de film al en mijn eerste reactie op de film was dat ik het een erg mooi, ontroerend maar ook wel hard en triest verhaal vond. Ik verwachtte al dat het boek nog beter zou zijn dan de film, en dat was ook zo. Je leerde de hoofdpersoon beter kennen dan in de film en zo raakte je meer in het verhaal. Wat ik ook zelf wel fijn vond was dat het verhaal naar omstandigheden goed eindigt.

3. Verdieping

a. Samenvatting:
Astrid leeft alleen bij haar eigenzinnige en artistieke moeder Ingrid Magnussen. Astrid is veel op zichzelf aangewezen en krijgt weinig aandacht van haar moeder. Haar moeder trekt zich vaak terug in zichzelf en heeft regelmatig een minnaar. Het is voor Astrid niet gemakkelijk om met haar moeder te leven, maar toch probeert ze er het beste van te maken en kijkt ze erg tegen haar moeder op. Ze tekent veel en wil later ook een artieste worden. Als haar moeder op haar zoveelste minnaar echt verliefd wordt en hij het na een tijdje uitmaakt, gaat het mis. Ze kan hem niet uit haar hoofd zetten en wil wraak op hem nemen. Uiteindelijk slaat ze door en vermoordt ze hem door hem te vergiftigen. Ze wordt opgepakt en krijgt levenslang. Astrid is dan twaalf, en wordt meegenomen door de kinderbescherming. Vanaf dat moment staat haar leven op z’n kop. Ze brengt de tijd die erna volgt in een roes door in een soort kindertehuis. Als ze dertien is wordt ze ondergebracht in haar eerste pleeggezin.

Het gezin bestaat uit moeder Starr, dochter Carolee (16), zoon Davey (Astrids leeftijd), de pleegkinderen Owen en Peter, en Ray, de minnaar van Starr. Ze wonen in een soort uitgebouwde woonwagen in een woestijnachtig gebied en hebben het niet breed. Astrid probeert zich aan te passen en vindt steun in het christelijke geloof. Starr praat niet veel met de kinderen, maar Astrid kan wel goed opschieten met de anderen kinderen, vooral Davey, en met Ray. Omdat ze nooit een vader heeft gehad is ze erg geïnteresseerd in Ray, en hij ook in haar, waardoor ze een speciale relatie hebben. De manier waarop Ray naar haar kijkt geeft Astrid het gevoel dat ze mooi is. Daardoor houdt ze van hem. Het gaat zelfs zover dat ze in het geheim met elkaar naar bed gaan. Starr weet dat er iets is tussen die twee en dreigt haar weg te sturen, maar Astrid weet haar over te halen haar te laten blijven. Astrid en Ray zijn helemaal in de ban van elkaar en hebben moeite om te doen alsof er niks tussen hen is als Starr erbij is. Met Starr gaat het steeds slechter, ze gaat weer aan de drank en de sfeer thuis wordt steeds slechter. Carolee loopt weg van huis. Astrid weet dat het allemaal haar schuld is, maar toch is haar schuldgevoel niet sterk genoeg om haar relatie met Ray te stoppen of weg te gaan. Uiteindelijk ontdekt Starr dat Astrid en Ray met elkaar naar bed gaan en ze krijgt ruzie met Ray, wat ermee eindigt dat ze Astrid neerschiet.
Omwille van Davey en de andere kinderen heeft ze niet tegen de politie gezegd dat Starr haar neer schoot. Astrid gaat naar het ziekenhuis en komt niet meer terug bij Starr. Ze heeft er bijna twee jaar gewoond.

Haar volgende pleeggezin bestaat ui de familie Turlock, vader Ed, moeder Marvel en de kleine kinderen Justin en Caitlin. Dit is Astrid eerste normale gezin, aangezien Marvel niet drinkt en Ed niet aantrekkelijk is zodat ze niks met hem wil. Ze schikt zich in haar nieuwe rol als oppas en huishoudelijk werkster. Als ze moet stoppen met de medicijnen voor de genezing van haar wonden, merkt Astrid hoe eenzaam ze eigenlijk is. Haar moeders brieven houden haar op de been. Ze gaat ondertussen weer naar school en leest de boeken die haar moeder haar aanraadt. Zo ontdekt ze in de bibliotheek ook toevallig een boek wat haar redding wordt, “The Art of Survival”.
Astrid raakt geobsedeerd door hun buurvrouw, Olivia Johnstone. Ze is een mooie, lange, zwarte vrouw die als beroep prostitué is. Astrid heeft nog nooit zo’n elegante, stijlvolle en perfecte vrouw gezien. Ze zoekt contact en er ontstaat een soort vriendschap tussen hen.
Ze heeft Olivia nodig om door te gaan met haar leven, iemand die om haar geeft en naar haar luistert. Marvel behandelt Astrid als een slaaf en geeft haar allerlei klussen op en laat haar voortdurend babysitten op de kinderen. Marvel vindt Olivia een nigger en een whore en als ze erachter komt dat Astrid met haar om gaat, krijgt Astrid er flink van langs. Dit is waarschijnlijk de reden waarom Astrid niet veel later ineens door een maatschappelijk werker van school wordt opgehaald met de mededeling dat ze niet meer terug gaat naar de familie Turlock. Ze heeft ongeveer twee jaar bij hen gewoond.

Haar volgende pleeggezin bestaat uit Amelia Ramos, en een paar meisjes van haar leeftijd. Astrid gaat een moeilijke tijd tegemoet, omdat ze maar één maaltijd per dag krijgen en hard moeten werken aan de verbouwing van het huis. Ze worden als goedkope dienstmeiden behandeld. Astrid valt enorm af, haar ribben beginnen uit te steken, haar menstruatie stopt en ze kan zich op school niet meer concentreren vanwege de honger. Ze eet zelfs uit de vuilnisbakken op school. Astrids maatschappelijk werkster doet niks aan de situatie, omdat ze erg onder de indruk is van Amelia. Pas als Astrid een andere maatschappelijk werkster krijgt toegekend, de jonge Joan Peeler, wordt Astrid overgeplaatst. Joan Peeler geeft echt om haar en regelt een goed nieuw adres. Ze is drie maanden bij Amelia geweest.

Haar nieuwe pleegouders zijn Ron en Claire Richards. Claire is actrice en Ron is voor zijn werk vaak weg. Ze leven in een luxe bungalow en hebben het goed. Claire is geïnteresseerd in Astrid, wil haar het zoveel mogelijk naar haar zin maken en onderneemt van alles. Astrid kan niet geloven dat dit haar overkomt, er moet een fout zijn gemaakt. Claire houdt echt van haar en ze worden goede vriendinnen. Met Ron kan Astrid ook redelijk opschieten, maar eigenlijk wil ze Claire met niemand delen. Maar Ron is meestal weg van huis voor zijn werk. Astrid is eindelijk gelukkig en het gaat goed met haar, ook op school. Ze vertelt haar moeder niks over Claire en Claire niks over haar moeder, omdat ze die twee delen van haar leven apart wil houden. Bovendien zou haar moeder Claire niet mogen. Claire is een gevoelige vrouw die geen nee kan zeggen. Ze leeft teveel met anderen mee. Ze is een beetje labiel, en is bang dat haar man vreemd gaat. Ze heeft stiekem de brieven van Astrids moeder gelezen en bewonderd haar om haar kracht. Astrid is daar erg boos om, maar ze wil vooral dat Claire weet dat haar moeder geen goed voorbeeld is. Uiteindelijk maakt Claire zelfs een afspraak met Ingrid en het is in lange tijd dat Astrid haar moeder weer ziet. Ze vindt het maar niks dat haar moeder Claire ontmoet en ze met elkaar praten zonder dat ze Claire kan beschermen. Ze wil niet dat haar moeder Claire wat aan doet. Het gaat daarna niet goed met Claire, ze is depressief en ongelukkig. Ze gelooft nog steeds dat Ron een affaire heeft. Astrid haat Ron voor wat hij Claire aan doet. Op een dag loopt een ruzie tussen Claire en Ron uit de hand en pakt Ron zijn spullen en vertrekt. Claire is dronken en eenzaam, maar Astrid voelt afschuw voor haar zwakheid en afhankelijkheid en wil haar niet troosten. Uiteindelijk voelt ze zich schuldig, omdat Claire degene was die echt van haar houdt en de wereld aan haar heeft gegeven en ze gaat Claire troosten. Maar als Astrid de volgende morgen wakker wordt treft ze Claire dood aan in bed. Ze had pillen geslikt die in combinatie met alcohol dodelijk zijn. Ze weet niet of het nou een ongeluk of opzet is, maar ze geeft er zichzelf de schuld van.
Als zij haar niet alleen had gelaten was dit niet gebeurd. Astrid gaat weg, aangezien ze niet bij Ron wil blijven zonder Claire.

Astrid komt in het MacLaren Children’s Center terecht waar ze het lang niet slecht vindt. Ze ontmoet er Paul Trout, die een goede vriend van haar wordt. Hij tekent ook voortdurend en heeft hetzelfde doorgemaakt als zij. Als hij wordt geplaatst in een pleegezin, spreken ze af contact te houden. Niet veel later wordt Astrid ook in een nieuw gezin geplaatst.

Haar nieuwe pleeggezin bestaat uit Rna Grushenka en twee andere meisjes, Niki (de leeftijd van Astrid, 17) en Yvonne, die zwanger is. Ze leven in een rommelig huis waar men bier drinkt en rookt. Ze moeten allemaal helpen bij het verzamelen van oude spullen die ze weer verkopen om aan geld te komen. Astrid vindt dat dit precies is waar ze thuis hoort. Bovendien, eighteen and out. Ze heeft alleen geen visie meer op haar toekomst, dat is met de dood van Claire ook uit haar leven verdwenen. Ze heeft geen contact meer met haar moeder gezocht sinds Claire was overleden, al blijft haar moeder haar wel brieven sturen. Astrid heeft ze steeds geweigerd te lezen, maar op een nachts als ze niet kan slapen besluit ze ze toch maar te lezen. Ze heeft haar moeder door, die haar nog steeds probeert te beïnvloeden, maar ze zal het niet meer toestaan. Die avond neemt ze het besluit dat ze zich van haar moeder los maakt . Ze voelt zich daarna bevrijdt en herboren. Haar moeder laat zich echter niet zomaar vergeten en blijft brieven sturen. Ze zegt bovendien dat haar zaak opnieuw zal voorkomen. Ondertussen is Astrid gevallen voor Sergei, de knappe vriend van Rena en is met hem naar bed geweest. Ze had het eigenlijk niet gewild omwille van Rena, maar ze kon hem niet weerstaan.
Niet veel later staat Susan D. Valeris voor de deur, de advocate van haar moeder. Ze had Astrid al vaak gebeld, maar Astrid had steeds geweigerd om haar te woord te staan. Susan is gekomen om aan Astrid te vragen om voor de rechtbank te liegen over wat er vroeger is gebeurd. Dat haar moeder onschuldig is. Astrid vindt het best, als ze het zo willen spelen. Susan zal een afspraak maken met haar moeder en Astrid daarover bellen. Astrid slaagt voor haar examen, maar weet niet wat ze daarna wil gaan doen. Ze had college al lang geleden opgegeven. Yvonne gaat samenwonen met haar vriend en ook Niki vertrekt om te gaan zingen in een band. Astrid hoort niks meer van Susan over haar moeder. Eindelijk belt Susan en gaat Astrid bij haar moeder op bezoek. Astrid shockeert haar moeder met haar uiterlijk (gothic) en daar geniet ze van. Ze is gekomen om een deal te maken; zij zal liegen voor de rechtbank, als haar moeder over Astrids verleden vertelt. Astrid voelt zich daarna echter niet beter. Ze zegt dat ze zal getuigen, maar ze zegt ook dat als haar moeder echt om haar geeft en van haar houdt zoals ze zelf beweert, ze Astrid niet laat liegen tijdens de rechtszaak.

Astrid is samen met Paul verhuisd naar Berlijn. Ze heeft hem in New York opgezocht en ze zijn een stel geworden. Ze leven in een eenvoudig flatje en ze hebben het niet breed. Paul tekent cartoons en Astrid werkt in een restaurant. Ze heeft de verschillende periodes van haar leven, alle verschillende pleeggezinnen, uitgebeeld in koffers. Ze verlangt nog vaak naar haar moeder, naar hoe het vroeger was. Haar moeder wordt uiteindelijk vrijgelaten, zonder dat Astrid heeft hoeven te getuigen. Astrid verlangt ernaar terug te gaan naar California, om samen te wonen met haar moeder en naar Art College te gaan. Maar die periode ligt achter haar, ze heeft niet voor niets zoveel meegemaakt om onafhankelijk te worden. Ze blijft bij Paul en gaat werken aan haar eigen toekomst.

b. Schrijfstijl:
De schrijfstijl is vlot en modern. Er wordt veel beschreven van de omgeving waarin het verhaal zich afspeelt en van de gedachtes en gevoelens van de hoofdpersoon. Ik vind het een prettige stijl. Ik vind het ook heel knap hoe ze de manier waarop Astrid denkt en praat heeft bedacht. Ze is heel wijs, filosofisch en droog. Ik vond dat heel mooi en leuk om te lezen.

“My mother was crying. It was the final impossibility.” (blz. 25)

“We stopped in the dirt yard of a house, part trailer, but so many parts added on, you had to call it a house.” (blz. 45)
“Exposed her weakness, which was only love.” (blz. 67)

“Well, she wasn’t strong enough to avoid being the background of my art.” (blz. 208)

Plaats:
Het verhaal speelt zich af in Amerika, California. De plaatsen in het verhaal zijn de plekken waar Astrid en haar moeder hebben geleefd, de omgevingen van de verschillende pleeggezinnen waar Astrid naartoe gaat en het kindertehuis, de gevangenis waar haar moeder zit en uiteindelijk het appartement van Astrid zelf. Astrid en haar moeder hebben op veel verschillende plekken in de wereld gewoond, in Europa, Mexico en natuurlijk Amerika. Op die plekken hadden ze altijd veel vrijheid. De pleeggezinnen van Astrid verschillen erg van elkaar, de ene keer een uitgebouwde woonwagen, de andere keer een luxe bungalow.

Tijd:
Het verhaal speelt zich af in het heden, denk ik. De vertelde tijd is ongeveer 9 jaar. Het verhaal wordt in chronologische volgorde verteld en begint bij het begin. Af en toe zijn er flashbacks in het verhaal, waarin je leest over de jeugd van Astrid. Er is op het eind een tijdsprong van ongeveer drie jaar, vanaf het moment dat Astrid met haar moeder een deal had gemaakt over het proces tot het moment dat haar moeder wordt vrijgesproken.

Verhaalfiguren:
Astrid Magnussen is de hoofdpersoon. Ze is een knap meisje met lange blonde haren. Ze is intelligent en heeft aanleg voor tekenen. Dat doet ze ook zoveel ze kan. Astrid aanbidt haar moeder en koestert hun afgeschermde wereld vol rituelen en mysteries. Maar ze is dan ook van haar moeder afhankelijk en bang om door haar in de steek te worden gelaten. Tijdens het verhaal wordt Astrid steeds harder en harder door alles wat ze meemaakt. Ze probeert zich steeds zo goed mogelijk aan te passen om de mensen om haar heen te behagen, maar ook om te overleven. Ze heeft doorzettingsvermogen, humor en moed.

Ingrid Magnussen is de alleenstaande moeder van Astrid. Ze is een briljante, obsessieve dichteres die haar overrompelende schoonheid gebruikt om mannen te manipuleren en intimideren. Ze is een sterke vrouw die anderen inspireert. Ze heeft Astrid altijd als een gelijke beschouwt, zij twee tegen de rest. Astrid heeft nooit veel aandacht van haar gekregen en ze heeft altijd geprobeerd haar te vormen zoals zij is. Ondanks dat houdt ze erg veel van Astrid.

Starr is een beetje een asociaal type. Ze heeft het figuur van een pornoster, is ‘gelovig’ en een (ex-)alcholiste. Ze heeft de beste bedoelingen met haar pleegkinderen, zolang ze niet aan haar vriend komen.

Ray is de vriend van Starr, van middelbare leeftijd en erg aardig en geïnteresseerd in Astrid. Hij heeft nog een andere vrouw en een kind, maar die ziet hij niet meer. Hij trekt veel met haar op en ze voelen zich tot elkaar aangetrokken. Astrids interesse naar hem komt waarschijnlijk omdat ze voor het eerst een vaderlijk figuur in haar leven heeft die om haar geeft. Ze wilde gewoon dat er iemand van haar hield.

Marvel Turlock is erg streng en onredelijk en gebruikt Astrid als een slaaf. Ze geeft niks om haar.

Olivia Johnstone is de buurvrouw van de Turlock’s. Ze is een hele mooie negerin en erg belangrijk voor Astrid. Ze was gul en heeft Astrid alles geleerd over mannen.

Amelia Ramos is gemeen, doortrapt en gierig, omdat ze haar pleegkinderen als goedkope slaven behandelt en ze één maaltijd per dag geeft. Astrid leert er voor zichzelf opkomen.

Claire Richards is degene die Astrid laat voelen hoe het is als er iemand echt van je houdt. Ze wilde alles van Astrid weten, geloofde in haar. Ze was alleen ook jaloers, onzeker, eenzaam, labiel en depressief.

Paul Trout is een jongen die ze ontmoet bij Mac. Hij is van haar leeftijd en ze begrijpen elkaar. Hij heeft een slechte huid en vindt zichzelf lelijk. Hij is ook een goede tekenaar. Ze krijgen later wat met elkaar en gaan samenwonen.

Rena Grushenka is erg zakelijk, maar bedoelt het goed. Rena maakt Astrid hard. Met de andere pleegkinderen, Yvonne en Niki, wordt ze goede vriendinnen.

Situaties:
De situaties zijn realistisch. Zeker omdat het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van een tiener meisje, kan ik me goed inleven in de gebeurtenissen. Het verhaal wordt rustig verteld, alle situaties volgen elkaar niet zo snel op en worden uitgebreid verteld.

Vertelwijze:
Het verhaal wordt verteld vanuit een ik-perspectief, het perspectief van Astrid. Zo kom je veel te weten over haar gedachtes en gevoelens. Je leert haar zo het beste kennen en daarom leef je erg met haar mee.

“It didn’t take me long to figure out why the girls called Amelia Cruella De Vil.” (blz. 171)

“We don’t have a garden,” I said.” (blz. 280)

c. Thema:
Hoe moeilijk het is om als pleegkind in verschillende pleeggezinnen onder verschillende omstandigheden een plek voor jezelf te vinden, terwijl je moeder je niet wil loslaten.

Motieven:
Witte oleanders, deze bloemen komt Astrid op elke plaats tegen en herinneren haar aan vroeger. Voor Astrid vertegenwoordigen deze bloemen ook het kwaad, ze herinneren haar aan haar moeder.

Geur, Astrid is erg gevoelig voor geuren en onthoud ze altijd goed. Ze herinneren haar soms aan vroeger.

Geloof, Astrid heeft haar geloof nodig om te overleven. Zo heeft ze haar hoop gevestigd op Jezus, en daarna op een boek genaamd ’The Art of Survival’.

Vaderfiguur, Astrid voelt zich aangetrokken tot oudere mannen, waarschijnlijk omdat ze de gemiste tijd met een vader wil inhalen. Ze heeft de sterke mannenarmen om haar heen nodig die ze vroeger nooit heeft gehad om haar te beschermen.

Titel:
De witte oleander is eigenlijk de oorzaak dat Astrids moeder naar de gevangenis moet en Astrid naar pleeggezinnen, omdat Astrids moeder het gif van deze bloemen gebruikte om haar ex te vermoorden.

“Only the oleander thrived, their delicate poisonous blooms, their dagger green leaves.”
(blz. 3)

“Couldn’t Claire smell the oleanders cooking down, the slight bitter edge of the toxin?”
(blz. 220)

4. Beoordeling

1. Welke verhaalelementen hebben voor jou een positieve werking?

Het verhaal was spannend, waardoor je aandacht erbij wordt gehouden en je benieuwd bent hoe het verder zal gaan.
Het verhaal is droog en soms humoristisch.

“Those arms around me made me want to stay there forever. I’d rob a bank and get convicted so we could always be together.” (blz. 59)

Verder was het realistisch en ontroerend, waardoor je erg meeleeft met de hoofdpersonen.

“I couldn’t tell my mother I’d outgrown my shoes again. I didn’t want to remind her that I was the reason she was strapped in electric bills and kid’s shoes grown too small…” (blz. 9)

“It was a strange idea. She never wanted to know about me before. But the long days of sameness had let her back to me, to remembering she had a daughter…” (blz. 61)

“No wonder I always worried she was going to leave me one night. She already had.”
(blz. 374)

“Next to me, Paul slept with a pillow crammed tightly over his head, product of his years in foster care, not to hear more than he had to.” (blz. 389)

2. Welk tekstgedeelte spreekt je het sterkst aan en waarom?

Het tekstgedeelte dat ik het mooist vind, is waarin Astrid haar moeder vraagt om haar niet te laten getuigen als ze echt van haar houdt. Dit zou betekenen dat haar moeder waarschijnlijk voor levenslang veroordeeld zou worden. Toch zegt haar moeder dat ze haar met rust zal laten. Op deze manier laat ze dan zien hoeveel Astrid voor haar betekent.
Ik vind dit een hele ontroerende situatie, zeker omdat ik niet verwacht had dat Astrids moeder bereid was om haar vrijheid, wat heel veel voor haar betekent, op te geven om Astrid haar liefde voor haar duidelijk te maken. Astrid zelf kreeg meteen spijt toen ze de vraag had gesteld, wat ik ook heel lief vond. Eigenlijk wilde ze het antwoord niet weten, omdat er de mogelijkheid zou zijn dat haar moeder levenslang zou worden opgesloten. Dit gedeelte laat een soort verzoening tussen moeder en dochter zien.

“Then tell me you don’t want me to testify,” I said. “Tell me you don’t want me like this. Tell me you would sacrafice the rest of your life to have me back the way I was.” (blz. 377)

“She had make it through trial without me.” (blz. 384)

8. Zou je een ander aanraden om dit boek te lezen? Waarom?

Ik zou een ander zeker aanraden om dit boek te lezen. Het is een boek dat tot het eind boeiend en spannend blijft.

“ Pain bloomed in my shoulder, raced fire across my ribs. I staggered for the dresser, to climb up and out the window, but then she fired again, and my hip exploded.” (blz. 98)

Bovendien is het onderwerp interessant, de schrijfstijl leuk en het verhaal mooi.