The mist in the mirror door Susan Hill

The mist in the mirror, Hill, Susan

Jaartal 1e druk: 1992
Jaartal gelezen druk: 1993
Plaats van uitgave: Great Britain

Deze raamvertelling bestaat vrijwel geheel uit de mémoires van James Monmouth, een Engelsman die op zijn vijfde jaar wees werd en daarna door een voogd is opgevoed. Na diens dood heeft Monmouth sinds zijn zeventiende jaar over de hele wereld getrokken. Gefascineerd door de (fictieve) ontdekkingsreiziger Conrad Vane gaat hij op zoek naar diens identiteit die hij echter geenszins kan achterhalen, evenmin als zijn eigen herkomst die vol mysteries lijkt te zijn maar waarvan niets vaststaat. Omstreeks het begin van deze eeuw komt hij als veertigjarige eenzame reiziger in Londen en onderneemt vandaar een zoektocht vol dreiging, gevaar en occulte belevenissen. Uiteindelijk komt James er achter, dat de familie Vane zijn familie al heel lang uit probeerde te moorden. Daarom werd James vaak belaagd door een geest, de geest van Conrad Vane. Uiteindelijk heeft hij een ontzettend angstaanjagende en levensgevaarlijke ontmoeting met Conrad Vane in het kappeletje in Kittiscar (zijn vroegere woonplaats) waar al zijn familieleden begraven blijken te zijn. Hij wordt uiteindelijk gered door een priester, die James had leren kennen. Dankzij zijn goede zorg en mentale kracht komt James er weer boven op. Dan besluit hij de spookachtige legende van zijn familie af te sluiten door van ouderdom te sterven en geen kinderen te krijgen.

A.

Het verhaal gaat over James Monmouth, een man van middelbare leeftijd. James Monmouth heeft veel gereisd in zijn leven, en is helemaal geobsedeerd door een beroemde ontdekkingsreiziger Conrad Vane. James reist naar Londen, omdat hijzelf en Conrad Vane daar vroeger ook leefde. Daar komt hij steeds meer te weten over zichzelf en over de donkere spookachtige kanten van Vane. De titel geeft spookachtige ervaringen al aan: “The mist in the mirror”.

Ik heb dit boek gekozen omdat dit boek mij van voldoende leesniveau toescheen, en omdat het onderwerp van het boek zelf mij spannend leek. Verder was dit boek niet al te dik, waardoor ik het sneller uit zou lezen.

Ik kende de schrijver nog niet, over het onderwerp heb ik ook zeer weinig gelezen. Dit onderwerp trok mij nooit zo aan, maar aangezien ik eens wat nieuws wilde proberen besloot ik dit boek maar te gaan lezen.

B.

De hoofdpersoon is James Monmouth. Een man van middelbare leeftijd, die vrij eenzaam is, omdat hij zijn hele leven al reist.

James is een solist. Hij is altijd gewend alleen te reizen, en hij heeft nooit ergens een echt thuis gehad sinds zijn voogd (Guardian genaamd) is overleden toen James 17 was. Vanaf zijn prille jeugd interesseerde James zich al voor Conrad Vane. Conrad Vane is al lange tijd gestorven en James wil geobsedeerd als hij is alles te weten komen over deze wereldreiziger. James is een rustige man, iemand die gewoon zijn eigen gangetje gaat, citaat blz. 40: “I was not as mr. Beamish had correctly remarked, a hot-headed young man, I was calm thoughtful, sober and middle-aged and I wanted a settled and reasonably quiet life.”

En dit citaat op blz. 41: “I was never a stubborn man, young or old, but I was a firm and determined one. All my life, so far as I could remember, I had done what I had set out to do, made my own plans and followed them through and been answerable to no one.”

James komt gaandeweg steeds meer te weten over Conrad Vane, maar ook over zijn eigen familie. Want James had hier vroeger zijn eerste vijf jaren doorgebracht, samen met zijn ouders. Toen zijn ouders allebei overleden, werd hij door een goede vriend van hen opgevoed. En toen deze man, genaamd Guardian, overleed, was James zeventien. Het verhaal vertelt me ook dat James altijd al veel van lezen hield en echt een buitenmens is. Citaat blz.11: “But, although I found some solace and company in books, I was at heart an outdoor boy, living a life in the open air for as much of the time as I could manage, running hal-wild, taking in all the sights and sounds and glories of that most lieberating an beautiful country.”

Ook is James christelijk opgevoed, hij zat op een christelijke basisschool en ging daarna naar een zogeheten “missionary school”. James is ook erg eerlijk en betrouwbaar, zo blijkt uit dit citaat blz.46: “Then why mention of it all? Why warn me?’ He stood up. ‘Because you are honest, Mr Monmouth. Honest … and innocent.”

Als James meer te weten komt over zijn eigen verleden en die van Conrad Vane, merkt hij dat die erg veel verband met elkaar hebben. De mensen die wat van Vane weten waarschuwen James zich er niet verder in te verdiepen. James wordt uiteindelijk veel lastig gevallen door de geest van Conrad Vane. En Conrad Vane wordt in plaats van zijn held een absolute vijand, die James het leven wil afnemen. In het slot blijkt ook dat de Vane heel de familie van James Monmouth heeft uitgeroeid. James blijft als enige overlevende over. En sluit zo deze spookachtige wereld af wanneer hij uiteindelijk ook zal overlijden, maar dan wel door ouderdom.

James heeft maar weinig relaties. Maar de relaties die hij krijgt in het verhaal steunen hem heel erg. Als James bijvoorbeeld erg ziek wordt op kerstmisavond bij ms. Quincebridge en zijn hele hoofd vol is van zijn spookervaringen, wordt hij door haar hartelijk verzorgd. Mr. en ms Quincebridge zijn ontzettend aardig tegen James, ze zijn erg rijk, en hebben een groot pand met een enorm park eromheen. Hier komt James geheel tot rust, en ziekt er helemaal uit. Bij ms. Quincebridge heeft thuis James geen last meer van spoken die zijn hersens tarren, maar zodra zij op een dag eens weg is verschijnen ze weer. Dit komt waarschijnlijk door een soort kracht die ms. Quincebridge bezit, zij kon ook ‘aanvoelen’ dat James zich niet goed voelde en zich niet meer met Conrad Vane moest bemoeien. Ook leert hij op het einde een priester uit Kittiscare kennen. Die James als het ware van de dood redt. Wanneer James echt is aangevallen door de geest van Conrad Vane.

Ik herken mezelf niet in het gedrag van James. Soms voel ik me ook wel eens alleen, maar ik ben niet zo een solist als hij en ik ben ook niet helemaal geobsedeerd door een bepaald iemand, zoals Conrad Vane.

Mijn hoofdpersoon is geen bekend figuur.

Ik zou mij ten eerste helemaal niet bezig houden met het uitzoeken van het verleden van een bepaald persoon. Ik zou me echter wel voor kunnen stellen dat ik meer zou willen komen te weten over mijn eigen verleden. Aangezien James niets weet over zijn familie en over zijn leven voordat zijn ouders overleden. Maar dan nog, ik zou mezelf nooit in zo een spookwereld wanen zoals James dit doet.

Ik vind ms. Quincebridge de meest sympathieke persoon uit het verhaal. Want zij is zeer gastvrij, en nodigt de eenzame James Monmouth zomaar uit voor een kerstdiner terwijl zij James alleen in de trein heeft gesproken. Ook waardeer ik haar enorm, omdat ze bereid was James ruim drie weken te verzorgen en veilig onderdak te geven toen hij zo ziek was.

Ik vind mr. Beamish, de antiquair waarmee James een afspraak had gemaakt om meer te weten te komen over Conrad Vane, erg onsympathiek. Deze man doet geheimzinnig, is met zichzelf ingenomen en laat James erg lang wachten in zijn donkere onplezierige winkel. Citaat blz.34/35: His smaal eyes were upon me. They were cold and his expression complacent, and I saw that he got pleasure fom trying to discomfort me.”

C.

Ik kan moeilijk opmaken uit het verhaal in welke tijd het zich afspeelde. Aan de kleding en de oude stijl van de gebouwen schat ik zelf dat het verhaal zich in de jaren veertig afspeelt. Ook kan ik uit het feit dat er nog stoomtreinen reden, opmaken dat het verhaal zich niet recent plaatsvindt. Citaat blz.24: “At that moment a railway train came roaring across the bridge in a great clatter and bench of smoke and livid flame, sparks showering ypwards fom its funnel, the men, silhouetted within the cabin, backs bent, black as pitch. It was a mgnificent, exhilarating sight, and I spun round togaze at it with all the astonishment and wonder of a child. The engine seemed like some fabulous monster devouring the darkness in its path. And then it was gone, and the smell of soot and steam drifted down to me upon the cold air.”

Nee, dit is niet belangrijk voor het verhaal. Omdat dit genre zich in elke tijd kan afspelen. Het gaat er immers om dat James helemaal geobsedeerd is door Conrad Vane, die later een slechte geest blijkt te zijn geworden. En die James telkens lastig valt. Ook kan het feit dat James zijn eigen familie niet kent en zijn wortels wil ontdekken in een andere tijd geplaatst worden. Eigenlijk heeft de tijd ook helemaal geen invloed op het verhaal.

Het verhaal speelt zich niet af tegen de achtergrond van een bepaalde historische gebeurtenis.

Ik wist al wel wat van de tijd, omdat deze veel op deze tijd lijkt, alleen de wereld is dan nog een stuk minder commercieel. Ook weet ik dat het verschil tussen arm en rijk in Engeland vrij groot was.

Ik heb eigenlijk niets bijgeleerd over de tijd.

Het eigenlijke verhaal duurt maar twee dagen, aangezien er eerst een soort ‘voorpersoon’ is die het verhaal van James begint te lezen. Deze persoon is totaal niet van belang in het verhaal. Het eigenlijke verhaal vindt plaats vanaf het begin van de winter tot aan het begin van de lente.

Er wordt wel vaak verwezen naar het verleden van James, dan duurt de tijd lang. Ook als James voor het eerst een omgeving of persoon ziet wordt deze uitvoerig beschreven. De tijd gaat echter weer snel wanneer James twee weken lang erg ziek is. Wanneer hij dan weer bij zijn positieven komt, wordt hem verteld dat hij twee weken ziek is geweest. Op deze manier slaat de schrijver weer veel tijd over.

D.

Het verhaal speelt zich af in Groot Brittanië. In de buurt van Londen, Alton en Kittiscare.

Ik wist dat het daar in Groot Brittanië minstens zo hard kan regenen als hier in Nederland. Ook weet ik zelf wel hoe Londen er uitziet, omdat ik er al een keer mijn vakantie heb doorgebracht. Er zijn mooie wijken, maar ook een heleboel verwaarloosde wijken. En dat zal zeker in de tijd, waar het verhaal zich in afspeelt alleen maar slechter zijn geweest.

Ja, ik vind van wel. De typisch Engels beschreven omgeving en gewoontes, zoals tea-time en dergelijke geven veel sfeer aan het verhaal. Ook passen deze dingen goed bij James, de hoofdpersoon. Ook de tijd die James doorbrengt in de oude school, waar Conrad Vane ooit heeft geleerd wordt neergezet als een oud engelse sfeer. Hierdoor wordt het dan lekker spannend als er ook nog spoken in ronddwalen.

James is een man die geobsedeerd is door een wereldreiziger Conrad Vane. In het begin van het verhaal lijkt alles goed te gaan, maar naarmate James in Engeland meer te weten komt over Conrad Vane als persoon, blijkt Vane ook zeer duistere kanten te hebben. En James wordt van verschillende kanten gewaarschuwd voor Vane. Het klimaat is typisch Engels, lekker veel wind, sneeuw en vooral veel regen. Er spelen zich in het verhaal geen speciale maatschappelijke omstandigheden af. Het landschap is in de afgelegen dorpjes groot en uitgestrekt, in de steden druk en bevolkt. Citaat blz.144: “But I was still exhilatated by the views, the grand, wild, open scenery of bare hills and moors, with greystone walls and small flinty villages and isolated farmhouses huddled into the lee of the slopes. There were sheep and, here and there, the sight of a solitary cart, or traveller on foot or horseback, but once we had left the small market town, the country was for the most part bare, bleak and empty.”

Naar mijn inzicht vormen de omstandigheden alleen het decor waartegen het verhaal zich afspeelt. Maar het verhaal gaat eigenlijk helemaal niet in op de maatschappelijke omstandigheden, het gaat juist in op de hoofdpersoon zelf, zijn gedachten, gevoelens, relaties en belevenissen.

E.

Ik volg het verhaal vanuit de ogen van James, de hoofdpersoon. De schrijver beschrijft alles vanuit de ik-persoon.

Natuurlijk wordt je beïnvloed door de wijze van vertellen, want het karakter en de levensbeschouwing van James zal vast niet overeenkomen met mijn beschouwingen. Zo kan je de ontmoeting van James met de priester heel anders zien als dat James het zelf beleefde. Zo blijkt uit dit citaat op blz. 167 dat James aan de ogen van de priester zag, dat hij vriendelijk was: “I proffered my hand. My own grip was firm. His was not, his hand was trembling and uncertain in minde. I looked at him and saw kindness in his old eyes, kindness and deep concern for me. And fear.”

Misschien zou ik dat zelf helemaal niet in de ogen van de priester hebben gezien, en dan zou ik hem bijvoorbeeld alleen maar een vervelende bemoeial kunnen vinden.

F.

Aangezien dit boek een spookachtige inhoud heeft, heeft het doorgaans ook geen echte boodschap, omdat het zich allemaal in het fictionele afspeelt. Wel kan ik uit het verhaal opmaken, dat de schrijver de indruk wil wekken, dat het altijd weer kan gaan spoken. Ook al lijkt het verhaal van James tot een einde te zijn gekomen. Maar deze boodschap vindt je meestal in griezelboeken, omdat het in je leeservaring je ‘basic trust’ ondermijnt. Zo ziet James bijvoorbeeld ook regelmatig een soort spook in een spiegel achter een soort van mist. Op de oude school van Vane in Alton ziet hij de spiegel op zijn kamer, citaat blz.68: “Due, I supposed, to some trick of the atmosphere, the mirrot was quite misted over. But, as I came up close toit, I saw quite clearly through the blur, my own eyes, staring, glittering, wild with a dread and alarm, terror even, that I was quite unaware of feeling.”

Later ziet hij ook weer zo’n spiegel in Kittiscare, boven het bed van zijn enige overgebleven familielid, die net overleden bleek te zijn.

Citaat blz. 162: “On it was an elaborately carved mirror, with faded and cracked gilding, and dark streaked glass, the exact counterpart of the mirror that had been hanging in the bedroom at Alton, and as I stared into it, my own face, pale and with terrified, haunted eyes, looked back at me dimly, through a grey, swirling mist.”

Later, als de ‘voorpersoon’ die het boek van James begon te lezen, het boek ook weer sluit kijkt hij toevallig ook in een spiegel en ziet hetzelfde beeld. Terwijl hij dacht dat het verhaal was afgesloten. Citaat blz.185: And as I looked into the slightly foxed and pitted glass, the surface seemed to blur and dissolve, as if it were misting over with a fine white vapour. I stared in dawning recollection and fear, for the face that I saw starin back at me through the mist was not my own, but that of another.”

Met dit laatste citaat, gelijk ook de laatste alinea van het boek, probeert de schrijver dus de indruk te wekken dat het spookverhaal nog niet is afgelopen.

Ik vind het een beetje onzin, want het is natuurlijk niet waar dat het altijd weer kan gaan spoken. Maar het hoort nou eenmaal bij spookverhalen, om de afloop onzeker te houden. Dit kan voor de schrijver zelfs de mogelijkheid bieden er een commercieel boekje achteraan te schrijven.

Ik heb uiteindelijk niet zoveel geleerd van dit verhaal. Natuurlijk heb ik mijn Engelse woordenschat wel uitgebreid. Ook weet ik zeker dat ik me liever niet inlaat met het bestuderen van één of andere geheimzinnige persoon. De boodschap die je meekrijgt is een weinig originele: je weet maar nooit of spoken echt bestaan…

G

Ik vind de schrijver op zich best goed, ze zorgt ervoor dat je aandacht niet afdwaalt. En ook al gebeurd er niet zo bar veel en is het tempo van het verhaal vrij laag, toch blijft het verhaal me wel boeien. Ik vind het knap dat Susan Hill dit bij mij te weeg kan brengen. Ze mocht alleen wel wat minder uitgebreide beschrijvingen maken van de omgeving e.d., citaat blz.34: “It was an extraordinary room, running, so far as I could make out, the full lenght of the top of the house, with windows overlooking the rooftops. It was gloomy, the walls were lined with leather-bound books, there were heavy curtains of dark green plush fabric with deep pelmets, and the table and armchairs were…………..”

Aangezien de tijd in dit verhaal totaal niet centraal stond, kan ik mij hier geen duidelijke mening over vormen. Ik vond de beschrijvingen van de omgeving echter wel mooi.

Ik vind de omgeving van de Engelse dorpjes wel erg mooi beschreven. Maar ik heb op zich zelf niet zo veel met een bepaald gebied, het gaat mij meer om het verhaal zelf. De Engelse landschappen versterkten wel de sfeer van het spookverhaal. Doordat er bijvoorbeeld veel afgelegen reusachtige landhuizen en scholen werden omschreven in het boek, die een gespannen en wanhopige sfeer opwekken, wanneer James helemaal alleen, wordt lastig gevallen door spoken.

Het onderwerp spreekt mij niet zo aan. Ik hou toch niet zo van die griezelverhalen, en dat soort fictie. De schrijfstijl boeide me meer dan het onderwerp, ook al was het soms wel spannend. Ik denk dat ik de volgende keer maar een totaal ander genre ga lezen, ook aangezien ik nu al twee spookverhalen heb gelezen. “The mist in the mirror” en “The woman in black”.